Daar waar duisternis eindigt en licht begint, daar wil ik me bevinden.
16-03-2012
Het leven wel gespendeerd I
Overzicht blogbericht: - De tentoonstelling Flam en mijn 'analyse' van mijn toespraak op de opening ervan. - Een vrouw danst zich mijn leven binnen - Een schokkende gebeurtenis; de herdenkingsplechtigheid voor daklozen gestorven op straat
De afgelopen twee weken zijn in een waas van opwinding, enthousiasme en begeestering voorbijgevlogen. Het was druk, te druk om op een blog bij te houden wat die drukte inhield. Dus dacht ik de laatste sliertjes ervaringsnevel die me nog resten nu meteen om te zetten in zwart op wit, zodat ik niet zou vergeten hoe geweldig het leven soms kan zijn. Waar te beginnen? Vooreerst aangeven waar ik voornamelijk mee bezig ben geweest. Vorige week maandag heb ik kennis gemaakt met de filosoof Flam. Niet in persoon uiteraard, want hij is immers al een 17 jaar geleden onder de graszoden verdwenen. Vanuit mijn moeizaam verkregen stage kreeg ik de opdracht mee te werken aan een tentoonstelling die het werk van Flam aan het grote publiek wil voorstellen. Wie is Flam? Flam is een Brussele filosoof die leefde van 1912 tot 1995. Hij was een existentiële filosoof, een denker en schrijver met moeilijk te evenaren eruditie. Toen ze mij maandag binnenloodsten in de tentoonstellingszaal, ging Flam's gedachtengoed voor me open. Ik ben beginnen lezen. En lezen. En nog eens lezen. Die man heeft zovéél geschreven! Ik heb zijn letters verorberd als de waarlijk letterliefhebber die ik ben en ik kan niet anders dan erkennen dat er wat waarlijk authentiek ideëengoed bij hem te vinden valt. Een ware schande dat ik in mijn hele opleiding wijsbegeerte nog nooit van hem heb gehoord. (Hoe kan dat nu, vraag ik me af, dat we onze eigen denkers in een opleiding wijsbegeerte niet aan het woord laten?! Waarom vindt geen enkele universiteit de denkers van eigen bodem de moeite waard om er wat lessen aan te wijden? En doen ze dat werkelijk, ze niet de moeite waard vinden, of is het gewoon koude onverschilligheid of wat nog erger zou zijn, complete ignoratie van hun bestaan?) In elk geval, ik ben beginnen lezen, citaten beginnen opzoeken. Ik heb me volledig 'geflammeerd' ten einde een positieve bijdrage te kunnen leveren aan de tentoonstelling. De voorbije twee weken waren belezen, geëngageerd, vurig en LEERRIJK. Het zal waarschijnlijk niet verbazen dat ik me dus bovenste best heb gevoeld. Niets beters dan 'iets' om mijn tanden in te zetten om me te doen leven met volle teugen, te doen spreken met overtuiging, om mijn ogen te doen schitteren van enthousiasme. Dat hebben ze ook gevoeld, denk ik. Dus stond ik om 6u op (al had dat ook een bijkomstige reden die ik hier wat verder toelicht), begon te lezen, vertrok naar de tentoonstelling, hielp waar ik kon, las tussen die momenten in verder. Het loonde de moeite, want blijkbaar was mijn enthousiasme aanstekelijk genoeg om te vragen te spreken op de opening van de tentoonstelling. Dus stond ik daar, gisterenavond. In het lijstje van 5 sprekers, waaronder de rector van de vub, Professor Dithier (wel op emiraat, maar desondanks voor mij zo mogelijk dé professor die mijn leven aan de vub zin heeft gegeven), professor Elias... En mezelf. Student filosoof, kunstenaar volgens eigen overtuiging. Kan ik zeggen dat ik daar op mijn plaats was? Neen. In alle oprechtheid, neen. Het was een eer. Ik weet niet of dat concept bij ons nog zoveel waarde kent, of zelfs maar nog gekend is tout court, maar voor mij was het een EER. Ik was de laatste spreker. Mijn toespraak begon aldus; 'Ik mag dan niet de eloquentie van mijn voorgangers bezitten, maar dat zal ik pogen goed te maken met jeugdig enthousiasme...' En dat heb ik gedaan. Ik heb gepraat, me laten meevoeren op de stroom van mijn passie. Zozeer zelfs dat nadien de rector van de Vub naar me toe is gekomen, me een hand heeft gegeven met de woorden: 'Als dat niet eloquent was, dan moeten we dat woord een andere betekenis geven.' Schouderklopjes overal, mensen die me kwamen zeggen dat mijn toespraak hen geraakt had, de BESTE was! Iemand die me vroeg of ik mijn toespraak wou doorsturen! Een andere die mijn toespraak wou gebruiken in een column voor deredactie.be!
En dan werd ik een beetje stil. Trots ook. Maar een onbehaaglijk gevoel besloop me... Ik heb in een vorig berichtje al gewag gemaakt van mijn vrees onecht te zijn. Welnu, de erkenning die deze personen me gegeven hebben, voelt onverdiend. De reden daarvoor is complex. Ten eerste heb ik gebruik gemaakt van retorische technieken. Ten tweede ben ik nog niet lang genoeg bezig met Flam om hem grondig te kennen. Ten derde heb ik mijn jongere-zijn mee (De 'belofte', om het zo te zeggen, het potentieel. Ik ben niet een persoon, maar die belofte. Dat is wat mensen zien als ze een jongere een prestatie laten verrichten.). Het eerste is naar mijn idee niet echt, werkelijk een probleem. Zolang je niet bedriegt in je spreken, is retorica geen eristiek. Zolang het geen eristiek is, is het slechts een effectievere manier van gedachtenoverdracht. Langs de andere kant is retorica opsmuk, een manier om de inhoud van een rede beter tot zijn recht te laten komen, maar... ook om de gaten erin te omsluieren. Sowieso leidt het af van de wezenlijke inhoud van je betoog, zodat mensen later bijvoorbeeld zullen herinneren dat je goed gesproken hebt, maar de inhoud ervan niet meer kunnen oprakelen. Een evenwicht tussen inhoud en retorica, waarbij de inhoud meer moet doorwegen dan de sprekerstechniek, is bijgevolg belangrijk. Volgens mij was dat evenwicht in mijn toespraak zoek. Het tweede argument is volledig gerechtvaardigd. Ik KEN Flam nog niet. Toegegeven, ik heb hem de aflopen twee weken verslonden. Ik heb tegen de 1000 pagina's van hem gelezen. Maar dat maakt niet dat ik hem ken. Daar is meer reflectie voor nodig, en reflectie vraagt tijd. Wat ik aanhaalde tijdens mijn toespraak was bijgevolg slechts een oppervlakkige intuïtie, een subjectief aanvoelen van wat Flam tussen de regels door zijn teksten laat uitwasemen. Is dat voldoende om zoveel bijval te krijgen? Volgens mij niet. Het derde argument is ook volkomen geldig. Door in de eerste zin nadruk te leggen op mijn jeugdigheid, doordat de persoon me aankondigde als student, heb ik goodwill geschapen bij het publiek. Een vertederde goedkeuring van wat ik deed, nog voor ik het deed. De vraag is echter... kan een 25jarige aanspraak maken op jeugdig zijn? Kan ik beroep doen op de belofte, zoals mensen die in jongeren zien? Of ik dat wezenlijk kan, is van geen belang. Ze hebben me vanuit dat oogpunt aanhoort. Naar mijn mening echter, heb ik als 25jarige nog NIETS bereikt. Ik had al moeten gepubliceerd hebben, meer moeten hebben geschreven. Ik had me al een weg moeten voorbereiden naar meer (wat dat meer ook moge zijn). De belofte die ik vertegenwoordigde, is in mij aan het vervagen en aan het overgaan in een zijn, een zijn dat niet overeenstemt met die belofte.
Het bovenstaande geeft weer waarom ik me 'onecht' voelde, terwijl ik tevens trots was op mijn prestatie. Daarnaast, maar dat geheel terzijde, was het ook niet echt de bedoeling dat ik 'de show zou stelen'. Ik vind ook niet dat ik het recht daartoe had. Anderzijds, als je iets doet, moet je het goed doen. Er volledig voor gaan. Niet versagen en er alles uithalen. Om dit deel af te sluiten nog een paar laatste woorden; Ik heb enorm veel om over na te denken nu. Ik heb enorm veel te doen, nu. Het project is gedaan, maar MIJN project vangt nu pas aan. Ik heb de belofte in mij waar te maken, niet omdat anderen die in mij zien -ze zien die immers in elke jongere-, maar omdat die belofte MIJN project is. Mijn levensdoel. Ik wil ze waar maken, voor mezelf. Om gelukkig te zijn. Om werkelijk te existeren.
(Vervolg te lezen hieronder; 'Het leven wel gespendeerd II')
Het bestaan heeft de neiging om op onverwachte momenten nieuwe mensen als blaadjes op je levensbankje te doen dwarrelen. Soms blijven ze maar eventjes om je gezelschap te houden en fladderen dan weer verder. Grijpen heeft geen zin, je moet mensen laten komen en gaan, dat is de intermenselijke wet. Soms zijn er echter mensen die je leven inwandelen, in dit geval is dansen meer toepasselijk, en wens je dat ze zouden blijven. Voor even, voor langer. Voor altijd, wie weet. Vorige vrijdag heb ik zo een persoon ontmoet, een frisse wind, een vrouwelijke adem. Om direct tot de feiten over te gaan, ik kende haar in het geheel niet. Ik had haar ooit gezegd als antwoord op een wens van haar -ze wilde dansen in de regen-, dat ik dat ook wel wilde. Plots vraagt ze me die vrijdag of ik wil gaan dansen. Aangezien spontane ontmoetingen de luister en lust van mijn leven zijn, stemde ik in. We hebben de hele nacht gedanst. Ze danst openlijk en ongegeneerd, een eigenschap die ik hooglijk waardeer. Als ik uitga, wat zelden gebeurt, wil ik dansen. Me laten gaan. Zij kan dat. Heerlijk, niet? Ze is die nacht bij me blijven slapen. Onze eerste kus was in mijn bed. Passievol, vol overgave. We zijn in elkaars armen in slaap gevallen. Wat kan ik verder nog zeggen? Ze is francophone, kent hongaars en luxemburgs, duits en kan, maar voelt zicht te onzeker om het effectief te doen, nederlands spreken. Ik vind het geweldig dat ze frans praat... Die klanken uit een vrouwenmond horen rollen, een lieflijk gevormde vrouwenmond overigens, dat is een esthetisch gebeuren op zich. Ik overdrijf misschien een klein beetje, maar niet erg veel. :) Ow, en ze is geweldig, ook dat moet ik zeggen! :) Is ze bezeten van iets? Ja, maar haar passie speelt zich af in de toekomst. Ze spreekt over een toekomstig project dat als een plotse epifany zich meester zal maken van haar. Ze kent het nog niet, maar de puzzelstukken zijn er al, ze weet nog niet de exacte inhoud, maar kent wel al een inclinatie naar bepaalde dingen. het Project... ze spreekt het uit met een grote P. Wat het ook moge zijn, een vrouwe met zoveel determinatie en wilskracht kan niet anders dan een passie hebben die niet alleen haar, maar ook mij zal vervoeren. Gesteld natuurlijk dat we bij elkaar blijven natuurlijk. Ach... wat kan ik nog meer zeggen dan dat ik elk moment bij haar koester? Niet teveel van de toekomst verwachten, omdat verwachtingen de neiging hebben het heden op te lossen in een zout toekomstbad. Het heden verdwijnt achter verwachtingen, verliest zijn glans. En ik wil die glans niet verliezen, laat elk moment maar schitteren als een diamant en elk dag een flikkering van kleurenpracht zijn!
Een andere ervaring deze week, van zeer droevige aard, was mijn bijwonen van de herdenkingsplechtigheid voor straatdoden te Brussel. 32 dit jaar... Tijdens de plechtigheid, emotioneel type als ik ben, had ik de krop in de keel. Ik voelde me zo verscheurd... Mijn gedachten versplinterden zich in duizende kleine en grote gevoelens; gevoelens van empathie, van schuld, van bewondering, van diepe droefheid... Ik voelde zoveel woede omdat die dingen hier in Brussel gebeuren zonder dat ik er vat op heb, zonder dat we (de maatschappij) ze voorkomen. Schuld omdat ik mijn tijd verdoe met onzinnige tentoonstellingen, met minderwaardige beelhouwwerkjes, terwijl het werkelijke werk me elke dag opwacht in de straat. En ik kijk er voorbij. Ik loop hen voorbij, zelfs in mijn idee dat ik me later zal wijden aan hun zaak. Waarom wil ik immers werken met daklozen? voor hen of voor mij? Die vraag troubleert me vaak. Wil ik dat omdat ik me sociaal wil voordoen, wil doen overkomen als een persoon die vergruizde mensen in de samenleving een kans wil geven? Wil ik gewoon opvallen, een 'speciaal' werk doen, dat bewondering oogst bij de mensen om mijn 'altruistische' ingesteldheid? Wil ik het doen opdat mensen MIJ bewonderen? Toen ik daar zat, werd heel mijn vooropgestelde toekomst een te zware leugen om vol te houden. Een illusie. Ik herinnerde me weer waar het om gaat, er voor die mensen te zijn. Het gaat niet om mij en het zal nooit om mij mogen gaan. Ik werd overspoeld door mijn gevoel van machteloosheid, een machteloosheid die als ik er goed over nadenk, slechts een realiteit is als ik ze dat LAAT zijn. Zoals heden ten dage. Het is één ding te weten dat je nooit veel zal kunnen doen voor die mensen, het is een ander om zoals ik nu doe, NIETS te doen. Daar moet dus verandering in komen. Gelukkig begin ik volgend jaar te werken, en als het even kan, zal ik me dan waarlijk kunnen inzetten voor hun zaak... Het heeft me wederom de ogen geopend en het beeld dat ik op mijn netvlies gebrand heb gekregen van mezelf, dient zware reconstructiewerken te ondergaan. Mijn intentie moet wijzigen, mijn handelingen moeten beter worden afgesteld. Ik moet DOEN, opdat ik niet zou voelen dat het denken nutteloos is. Ik moet HANDELEN, opdat mijn leven zin heeft. Het heeft pas zin als ik het inzet voor hen. Dat wist ik reeds, maar ik was het vergeten. Het was een harde herinnering. Ik wil ze niet opnieuw verliezen.
Dat gezegd zijnde kom ik tot het einde van dit lange blogberichtje. Nog één ding: Mijn leven is goed voor de moment, niet ideaal, maar wel goed. Nog een laatste iets dat het goed maakt, al kan dat merkwaardig klinken: Ik heb nog niet de liefde bedreven met mijn zigeunermeisje en dat is onbeschrijflijk goed. Gisteren zei ze me, 'je veux faire l'amour avec toi.' Maar we hebben het niet tot actie gebracht (immers, zowel zij als mij hebben véél te doen en slapen is ook nodig :) ) Dat is voor ergens in de toekomst. Voor mij zegt het echter veel dat mijn eigen gevoel er niet naar snakt, dat ik in de zevende hemel ben met haar passionele kussen en het slapen bij haar (heb al elke nacht bij haar geslapen sinds vorige vrijdag). Ik vind het fijn om nog niet op die manier met haar te zijn om gegaan. Laat het gevoel maar groeien. Laat de momenten maar blijven zoals ze nu zijn, ik heb er VOLSTREKT vrede mee.
Zwerver, gepassioneerd, verliefd, enthousiast en... volop aan het leven (Koninklijke Bibliotheek, 11u24, Brussel)
