Iedereen kent ze en bijna iedereen heeft ze ooit wel ergens gezien, de vliegenzwam (Amanita muscaria). Je kunt er ook niet naast kijken met hun rode hoeden met witte stippen. Deze zwammen zijn het absolute model van hoe een paddenstoel er hoort uit te zien. Vraag iemand om een paddenstoel te tekenen en negen kansen op tien zal het de vliegenzwam zijn. Het is ook de meest tot de verbeelding sprekende paddenstoel. Vreemd is wel dat deze paddenstoel juist aan kinderen en in sprookjes opgevoerd wordt. Hij ziet er wel vriendelijk en vrolijk uit, maar is toch wel giftig en zelfs hallucinogeen. 
Voor de paddenstoel geboren wordt, is hij nog omhuld door een wit vlies. Eénmaal boven de grond zet de hoed uit waardoor het vlies breekt in vele kleine stukjes. De witte stippen zijn dus de restanten van het vlies. Vliegenzwammen kennen verschillende stadia. Ze beginnen als een bolletje dat omhuld door een vlies uit de grond komt, later strekt de hoed zich uit en wordt platter. Hoe ouder de zwam, hoe doffer of bleker de hoed wordt en er komen ook vaak scheuren in. Ook de regen doet de paddenstoel geen deugd. De kleur verbleekt en de witte stippen spoelen weg. Op de witte steel zit meestal een duidelijke ring en aan de onderkant een (vlokkige) beurs. De grootste vliegenzwam die ooit werd gevonden, had een steel van 30cm en een hoed van meer dan 20 cm breed. 
Vliegenzwammen leven in symbiose met beuken, berken, eiken, tamme kastanjebomen en ook wel met dennen en sparren. De ondergrondse schimmeldraden (zwamvlok) van de vliegenzwammen dringen het hout van de bomen niet binnen, maar onderhouden een uitwisselingscontract met de wortels van de bomen. De schimmeldraden van de zwam vlechten zich om de worteltoppen van de bomen en leveren hen essentiële voedingstoffen en geneesmiddelen, die zij uit organisch materiaal hebben opgenomen. In ruil leveren de wortels suikers aan de vliegenzwammen, die zij op hun beurt nodig hebben om te groeien. Deze samenwerking wordt symbiose genoemd en verloopt via chemische processen. 
De giftigheid van de vliegenzwammen valt nogal mee. Ze bevatten vooral bedwelmende en hallucinogene stoffen en werden door oude natuurvolkeren vooral gebruikt tijdens rituelen. Kinderen en dieren zijn gevoeliger aan deze stoffen, die voor hen fataal kunnen zijn, dan volwassenen die na het nuttigen zullen opgescheept zitten met zware diarree, misselijkheid en een gevoel van dronken zijn, naargelang de hoeveelheid die ze naar binnen hebben gewerkt. Maar vanwaar komt nu de benaming 'vliegenzwam'? Wat hebben zij met vliegen te maken? De rode hoed bevat stoffen zoals muscarine die als een zenuwgif werken. Om vliegen te bestrijden, vaak in stallen waar het vee stond, werden vroeger schoteltjes met stukjes vliegenzwam met melk vermengd, geplaatst. Dit mengsel oefende een onweerstaanbare drang uit op vliegen om hiervan te drinken. De vliegen werden stoned en verdronken in de melk. Dit zou een mogelijke verklaring kunnen zijn voor de benaming. 
Gevaar wordt altijd aangeduid met een rode kleur. Ook in het bos lijken de vliegenzwammen te schreeuwen, let op: vertrappel mij niet! En dat is ook gericht aan de honden, blijf aub aan de leiband!

mooi in beeld gebracht! Deze paddenstoel doet mij steeds aan kabouters denken.

gr, Martin

www.bloggen.be/martin2016/

13-10-2020, 11:15 geschreven door Martin