Antwerpen 21 februari ’13

Red de wereld, een pleidooi voor een authentiek verbindend middenveld.

Het tijdsgewricht waar we vandaag in leven wordt gekenmerkt door steeds versnellende processen in zowat alle domeinen van ons leven. Deze veranderingsprocessen zijn uniek omdat ze zich vandaag op mondiale[1] schaal voordoen. De omgevingsfactoren in alle steden wereldwijd veranderen steeds sneller en diepgaander. De evolutie van de grootstedelijke context lijken exponentieel te verlopen. De grenzen van het adaptatie vermogen van mensen, groepen en organisaties wordt daarbij ver overschreden. Dit mondiaal fenomeen is een unieke werkelijkheid die inderdaad niet terug te draaien is.

De vervreemdingsverschijnselen die daaruit ontstaan zijn divers en gelaagd en worden in het beste geval omgezet in verzet. Individuen en organisaties vertalen hun verzet in diverse vormen. Van lethargie tot fundamentalisme, geweldloos verzet tot vrijheidsstrijd. De groeiende vervreemding of zelfs het verzet van sommige ‘gelovige’ gemeenschappen t.o.v. democratische verworvenheden en stelsels zijn hierbij zorgwekkend. De meeste van deze fenomenen zijn ‘onschadelijk’. Andere fenomenen zijn destructief en kennen hier en daar fascistoïde kenmerken.

De landen van herkomst van vele medeburgers ondergaan vandaag in overtreffende wijze bovenstaande fenomenen. Ons huis staat niet alleen. Gebeurtenissen in Rabat of Antwerpen grijpen op elkaar in alsof we buren zijn. Er is inderdaad maar één wereld. Terzelfdertijd wordt de westerse samenleving gekenmerkt door een totale tweedeling, zowel sociaaleconomisch als cultureel. De heersende kapitalistische mondiale structuur verdringt de sociaaldemocratische orde in West Europa en creëert structurele armoede.

Het daaruit voortvloeiend maatschappelijke debat, voor zover ze democratisch kan verlopen, wordt bepaald door wisselende thema’s die antwoord zoeken op het onvermogen om de veranderende werkelijkheden te vatten. Casuïstiek als metafoor. Het debat over dragen van een hoofddoek in Vlaanderen bijvoorbeeld is blijkbaar een metafoor om het thema geloof[2] in de samenleving te kunnen kaderen.

Hoe kunnen we als gemeenschap, in zoverre mensen zich vanuit een identiteitsbeleving als groep kunnen identificeren, een bijdrage leveren aan het democratisch verzet. De oplossing ligt hem bij het middenveld, het politiseren van dromen en het versterken en ondersteunen van hun invloed. Maatschappelijke verandering is echter maar mogelijk wanneer sociale bewegingen zich terug willen verbinden met de non-middenklasse, hun oorspronkelijke missie terug opnemen.

De positie van het historisch middenveld, die vandaag vervreemd is van de non-middenklasse, staat ter discussie. Niet in het minst omdat ze verstrikt is geraakt in het web van de georganiseerde hebzucht. En toch zijn middenveldorganisaties de belangrijkste motor tot democratische verandering. Een breed draagvlak ontstaat pas naarmate groepen via zelforganisatie zichzelf kunnen definiëren en daardoor ‘organisatie’ kunnen worden.

Als typisch kaderlid vanuit de katholieke actie ben ik schatplichtig aan dit middenveld. Zij was de motor van een emancipatorische beweging die in Vlaanderen een sterke middenklasse[3] creëerde. Via het onderwijs, haar organisaties, slaagde dit middenveld erin haar programma te politiseren en daardoor belangrijke sociale verworvenheden te verankeren.

In onze steden probeert een groeiende non-middenklasse vandaag aansluiting te vinden bij het historisch middenveld. Het blijft mijn overtuiging dat dit een opportuniteit is voor ‘onze’ bewegingen en het katholiek onderwijs. Als ‘we daar niet in slagen dan verdwijnen ‘we’.

Luc lamote

Bijlagen:
Middenveld als emancipatorische kracht AAA.pdf (10 KB)   

Bespreking en reactie; Luc Lamote

TOCHTGENOOT MET EEN BLIJDE BOODSCHAP

Jezus/Jezelf in elkaar herkennen op een katholieke school [ lezing, 18 januari 2013, TPC, Antwerpen ]

Dr. Jürgen Mettepenningen    

Geachte Dames en Heren,

Vooraleer mijn lezing aan te vatten, heb ik goed nieuws voor u. Kijkt u eens goed rond in de zaal en besef:  één van u is de Messias!  Wauw… Aangezien dit wel heel bijzonder nieuws is, kom ik er straks uiteraard uitgebreid op terug.

Spreken over de jeugd van vandaag, of over het christelijk geloof, of over de kerk vandaag: het begint vaak met klagen. Een catalogus van negatief nieuws, problemen, miserie en jammerklachten passeert dan niet zelden de revue. Zo niet vandaag, want een opsomming van alle problemen creëert volgens mij een atmosfeer waarin het betoog eindigt met nog méér problemen. Ik wil dan ook bij wijze van inleiding een drieledige lofzang aanheffen, geen klaagzang:

…/….

Zie bijlage

TOCHTGENOOT MET EEN BLIJDE BOODSCHAP

Antwerpen 7 februari ’13   

Geachte heer J. Mettepenningen

Uw lezing ‘TOCHTGENOOT MET EEN BLIJDE BOODSCHAP[1]’ heeft mij bijzonder getroffen. Het voelde aan als thuiskomen. Bij lezing kan ik er nog altijd van genieten[2]. Ik heb dus geen enkel behoefte de inhoud te relativeren of in vraag te stellen integendeel. Bedankt voor deze ervaring.

Thuiskomen heeft natuurlijk ook iets melancholisch, het verwijst naar een verleden. In mijn geval Pa en Ma, een mooie jeugd, Ward Bruynickx onze proost in de Chiro, zeg maar onze inspiratiebronnen. Geschiedenis die ons ‘vormde’ tot wie we vandaag zijn. Thuis als onderdeel van onze identiteit.

Uw oproep om bij mijn collega’s of in mezelf Messias te ontdekken heb ik niet goed begrepen. Eerlijk, ik heb goed gekeken maar ik zag ‘Hem’ niet zitten. Waarschijnlijk omdat we wat beschadigd zijn. De druk vanuit een steeds verder hollende moderniteit, verdriet omdat we onze ‘thuis’ verliezen. Verdriet door het integriteitsdebat die ons thuis en haar positieve romantiek aantastte.

Toch sluit ik me aan met wat u omschrijft als een ‘lofzang’. Na meer dan 40 jaar engagement in en met de katholieke actie ben ik meer dan ooit overtuigd in het belang van godsdienst als emancipatorische kracht. In de school is God niet dood, zelfs niet in onze scholen waar het katholiek onderwijs vandaag minder dan 4 % kernkatholieken telt. God wordt terug binnengebracht via de vele kleuren en nieuwkomers. Onze katholieke school, leerkrachten, worden bevraagd over hun religieuze praktijk door de bv. Jongeren afkomstig uit Oost-Europa. Kortom veel gelovige leerlingen, hun ouders, zij hebben vertrouwen en verwachten veel van ‘ons’. Veel van deze ouders, ook de moslims, kozen voor een school waar “geloof” in het pedagogisch project is verankerd. Ik had dus het voorrecht de Messias terug te ontdekken via en bij de leerlingen.

Vandaag gaat het maatschappelijk debat over de plaats van het geloof in onze samenleving en dus ook in de school. Geloof als verzwakkend en storend element t.o.v. de postmoderniteit. De positie van vele maatschappelijke actoren en de concrete praktijk van het verdringen van katholieke en religieuze organisaties vertrekt vanuit een beschavingsretoriek. Godsdienst is dus hinderlijk, achterlijk. In die zin zijn de anders gelovigen onze bondgenoot. En ja, vooral de moslims hebben mij geïnspireerd in het terug ontdekken van mijn eigen religieuze traditie en cultuur.

Onderwijs waar God een plaats heeft in het pedagogisch project zal verdwijnen wanneer ‘we’ elkaar niet vinden. Ondanks het feit dat de laatste 4% kernkatholieken het onderwijs verlaten lijkt me het christelijk opvoedingsproject springlevend. Zaak is de veranderingen in onze samenleving, hoe bevreemdend ook, positief te vertalen. Het blijft mijn overtuiging dat dit een opportuniteit is voor het katholiek onderwijs.

Uiteindelijk herleidt het debat zich naar onszelf. Zijn we nog een katholieke school en wat betekent dit. De identiteitsvraag wordt zo door anderen, incidentjes, scherp gesteld. Juist in dit tijdsgewricht hebben onze schoolbesturen, geflankeerd door het vicariaat beslist het katholiek onderwijs in onze stad te verlaten. Deze bewering is niet lichtzinnig. Toch oprechte dank voor de lofzang.

Luc Lamote

http://www.bloggen.be/luclamote/

luc.lamote@pandora.be

Bijlagen:
Tochtgenoot AAA.pdf (10.3 KB)   
TOCHTGENOOT MET EEN BLIJDE BOODSCHAP finaal.pdf (79.5 KB)