For peace and cooperation For peace and cooperation in the Horn of Africa
18-01-2023
Protesten in afgescheiden Somaliland vragen om hereniging met Somalië
Protesten in afgescheiden Somaliland vragen om hereniging met
Somalië
Zelfs nu de VS en het VK het afscheidingsbewind in
Somaliland, waarvan de soevereiniteit internationaal niet wordt erkend, steeds
meer legitimeren, dreigt een unionistische beweging die streeft naar een
verenigd Somalië de zelfverklaarde republiek te ontrafelen.
17 januari 2023 door Pavan Kulkarni
In de regio Sool in Somaliland, de afgescheiden regio van Noord-Somalië,
wordt geprotesteerd tegen de afscheidingsregering. Unionistische demonstranten
roepen op tot hereniging met Somalië en Somalische activisten en waarnemers
menen dat de protesten zich binnenkort over heel Somaliland zouden kunnen
verspreiden, waarbij de legitimiteit van de niet-erkende aanspraak op
soevereiniteit, die de VS en het VK met recente toenaderingen hebben willen
versterken, in twijfel wordt getrokken.
Op zondag 15 januari werden protesten gemeld vanuit de stad
Taleex, waar de driekleurige vlaggen van Somaliland werden verwijderd en
vervangen door de blauwe vlaggen van Somalië. Taleex ligt ongeveer 160
kilometer ten noordoosten van het epicentrum van de protesten, Las Anod, de
hoofdstad van de regio Sool. Las Anod werd in 2007 door Somaliland veroverd op
de Somalische autonome regio Puntland.
De protesten in de stad begonnen op 28 december. In een
poging om ze neer te slaan, hebben de veiligheidstroepen in de daaropvolgende
vijf dagen ten minste 20 burgers gedood, alvorens zich naar verluidt op 5
januari terug te trekken naar de buitenwijken van de stad.
De commandant van de strijdkrachten van Somaliland,
brigadegeneraal Mahad Ambashe, heeft echter te kennen gegeven dat hij
voornemens is de stad terug te nemen. Hij zei dat zijn troepen in Las Anod en
de regio Sool zullen blijven om ervoor te zorgen dat de bewoners de openbare
orde in acht nemen.
De clanleiders van de regio hebben op 12 januari in Las Anod
een vergadering gehouden en de troepen van Somaliland opgeroepen zich terug te
trekken uit Sool, Sanaag en Cayn (SSC), waar een meerderheid van de bevolking
van oudsher tegen afscheiding van Somalië is.
Pro-unionistische troepen onder leiding van het hoofd van de
Dhulbanate clan hebben de stad overgenomen en gezworen haar te verdedigen tegen
Somaliland. Iedereen wacht op de stamleden in Las Anod om een oorlog tegen
Somaliland aan te kondigen. En u zult dit zeer binnenkort horen, want zij
hebben een comité van 33 hoofden gevormd om een stappenplan op te stellen om
Somaliland uit SSC te verwijderen, vertelde Elham Garaad, een in het Verenigd
Koninkrijk gevestigde Somalische activist wiens unionistische ouders uit
Somaliland zijn gemigreerd, aan Peoples Dispatch.
De protesten hadden zich tegen 12 januari uitgebreid tot de
stad Kalabaydh, 70 kilometer ten zuidwesten van Las Anod. Twee dagen later
braken unionistische demonstraties uit in Xudun, 100 kilometer ten noorden van
Las Anod, en in Boocame, 80 kilometer ten oosten daarvan. Demonstranten gingen
op 15 januari ook de straat op in het naburige Tukarak in Boocame en
blokkeerden het bezoek van een minister aan de stad.
Ook in Badhaan, een stad in de regio Sanaag, en Buuhoodle,
een stad in de regio Cayn, werd geprotesteerd. De drie regio's vormden samen de
Somalische staat Sool, Sanaag en Cayn (SSC), voordat ze door de separatistische
Somalische Nationale Beweging (SNM) tot Somaliland werden gedwongen.
De demonstranten zwaaien met de blauwe vlag van Somalië en
eisen het recht op zelfbeschikking over de hereniging met Somalië, dat
uiteenviel na de burgeroorlog die eindigde met de ineenstorting van de federale
regering in 1991.
De meeste regio's in Somaliland zijn tegen afscheiding.
Tot 1991 bestond er niet zoiets als Somaliland, behalve
toen het gebied een Brits Protectoraat was, vertelde Mohamed Olad, een
Somalische activist die rechten studeert in de VS, aan Peoples Dispatch. Het
idee om een land te vormen op basis van deze grens van het Britse protectoraat,
om zich af te scheiden van het deel van Somalië onder Italiaanse bezetting,
werd bestreden door twee van de drie oorspronkelijke staten van Somalië die na
1991 deel gingen uitmaken van de zelfverklaarde Republiek Somaliland, zei hij.
De steun voor afscheiding bleef grotendeels beperkt tot de
noordwestelijke deelstaat, een bolwerk van de SNM, die in de oorlog tegen de
federale regering van Somalië onder leiding van Mohamed Siad Barre vocht. SSC
en Awdal hebben zich historisch verzet tegen het idee van Somaliland, aldus
Olad, die eraan toevoegde dat Awdal tijdens de burgeroorlog met de hulp van
Ethiopië door de SNM werd veroverd.
De leiders van de SSC daarentegen werden overgehaald om een
overeenkomst te ondertekenen met de garantie dat Somaliland zich zou vormen tot
één staat binnen Somalië. Die overeenkomst heeft nooit betrekking gehad op
afscheiding, zei hij, eraan toevoegend dat de ontevredenheid over het bestuur
van Somaliland sindsdien is toegenomen, en dat de protesten zich wellicht
binnenkort ook tot Awdal zullen uitbreiden.
Drie van de vier grote clans - de Dhulbahante, de Warsangeli
en de Gadabursi-clan en de kleinere Issa-clan - waren tegen de afscheiding van
Somalië, voegde Elham Garaad eraan toe. Alleen de Isak-clan, die de SNM
domineerde en sterk vertegenwoordigd was in het noordwesten, steunde de
afscheiding en de vorming van Somaliland. Andere clans voelen zich sindsdien
gemarginaliseerd door de Isak, die onevenredig veel macht heeft in de regering
van Somaliland.
Maar momenteel zijn de Isak zelf verdeeld, zei Garaad. Gaarhajis,
een van de grootste stammen (onder de Isak-clan), heeft zich uitgesproken over
de wreedheden in de SSC-regio. Zij verdedigen het recht van de mensen in SSC
om vakbondslid te zijn en hebben de regering van Somaliland opgeroepen de
moorden te stoppen. Garaad beweert dat de huidige golf van protesten binnenkort
zelfs de hoofdstad van Somaliland, Hargeisa, kan bereiken, dat een historisch
bolwerk is van de afscheidingspolitiek van de SNM, gedomineerd door de Isak.
De SNM werd geleid door de elite en de kleinburgerij van de
Isak-clan. Zij hebben de klassentegenstellingen binnen de clan niet aangepakt
en zijn er evenmin in geslaagd andere clans in de afscheidingsbeweging te
integreren, vertelde historicus Mohamed Hassan aan Peoples Dispatch. Terwijl
de Isak geacht worden de heersende clan te zijn, heb je in feite in Somaliland
een eenmansregering van de voormalige legerkolonel Musa Bihi Abdi, wiens
termijn al in oktober 2022 was verstreken. [Steeds meer mensen binnen de
Isak-clan steunen ook de unionistische politiek.
Somalië is een van de meest homogene landen in Afrika, in
termen van taal en religie, verklaarde Hassan, die ook adviseur is van het
hoofd van de Somalische staat Ethiopië. Het clansysteem uit de feodale tijd,
dat onder het koloniale bestuur in stand werd gehouden als essentieel
instrument voor verdeel-en-heers, blijft de belangrijkste breuklijn die door
het imperialisme wordt uitgebuit om ervoor te zorgen dat Somalië een gebroken
natie blijft, betoogde hij.
Toenemend Somalisch nationalisme
Maar honderdduizenden uit Somaliland werken en blijven in
Somalië, voegde hij eraan toe. Jongeren uit Somaliland vormen een belangrijk
deel van het nationale leger van Somalië. De grote Somalische diaspora wordt
steeds meer gepolitiseerd en georganiseerd door internationale bekendheid. Dit
alles heeft bijgedragen tot een toename van het Somalische nationalisme, zei
hij, en voegde eraan toe dat zelfs zakenlieden in Somaliland, die een grotere
en geïntegreerde markt willen, een verenigd Somalië nastreven.
De spanningen tussen de clans - wier leiders de
parlementsleden kiezen in het grootste deel van Somalië, ook in Somaliland - is
slechts een oppervlakkige manifestatie van het Somalische nationalisme dat van
onderaf komt, aldus Hassan. In het licht van dit nationalistische sentiment
wordt het bestaan van Somaliland als onafhankelijke entiteit intern
geconfronteerd met een legitimiteitscrisis, stelt hij.
Deze crisis wordt nog versterkt door het feit dat de
presidentiële termijn van MusaAbdi
afgelopen oktober is verstreken, en dat hij desondanks is blijven regeren
zonder nog verkiezingen te hebben gehouden. In september kondigde de
kiescommissie van Somaliland aan dat er nog minstens negen maanden geen
verkiezingen kunnen worden gehouden wegens financiële en technische problemen.
Oppositiepartijen, die 52 van de 82 zetels in het parlement
van Somaliland hebben, hadden in augustus protesten geleid om tijdige
verkiezingen te eisen. Bij het neerslaan van deze protesten zijn ten minste
zeven mensen gedood en verscheidene anderen gewond geraakt. De moord op een
populaire politicus van de oppositie, tegen de achtergrond van een reeks
moorden op prominente personen in de SSC-regio in de afgelopen tien jaar, was
de aanleiding voor de protesten van 28 december in Las Anod, die zijn uitgegroeid
tot een vakbondsbeweging.
Terwijl Somaliland dus uiteenvalt, met interne breuken
tussen de regerings- en oppositiepartijen, oplopende spanningen tussen de
clans, en het unionistische sentiment dat de legitimiteit ervan betwist, hebben
de VS en het VK de afscheidingsstaat steeds meer gelegitimeerd.
Amerikaanse militaire basis in Somaliland?
De toenmalige commandant van het Amerikaanse Afrika-commando
(AFRICOM), generaal Stephen Townsend, had in mei in Somaliland een ontmoeting
met president Abdi en was daarmee de hoogste ambtenaar die de afgescheiden
staat bezocht, waarvan de soevereiniteitsaanspraken internationaal niet worden
erkend.
Hoewel de VS Somaliland niet als soevereine staat erkennen
en officieel vasthouden aan het één Somalië-beleid, hebben zij de laatste
tijd verschillende gebaren gemaakt die als een afzwakking van dit beleid worden
beschouwd. Vóór het bezoek van Townsend, in maart 2022, werd in de Amerikaanse
Senaat de Somaliland Partnership Act ingevoerd door de Republikeinen Jim Risch
en Mike Rounds, en de Democraat Chris Van Hollen.
De regering Biden heeft zich beperkt tot de grenzen van een
enkel Somalië-beleid ten nadele van andere democratische actoren in het land.
In deze complexe tijd in mondiale aangelegenheden en voor de Hoorn van Afrika
moeten de Verenigde Staten alle mogelijke wederzijds voordelige betrekkingen
met stabiele en democratische partners, zoals Somaliland, onderzoeken en zich
niet beperken tot achterhaalde beleidsbenaderingen en diplomatieke kaders die
niet beantwoorden aan de uitdagingen van vandaag, had Jim Risch gezegd.
De wet werd op 23 december 2022 door de Amerikaanse
president Joe Biden ondertekend in het kader van de Fiscal 2023 National
Defense Authorization Act, wat de eerste keer was dat een aparte verwijzing
naar Somaliland in de Amerikaanse wet werd opgenomen.
De wet geeft opdracht tot een haalbaarheidsstudie door de minister
van Buitenlandse Zaken, in overleg met de minister van Defensie om te bepalen of
er mogelijkheden zijn voor meer samenwerking bij het nastreven van de nationale
veiligheidsbelangen van de Verenigde Staten... met... Somaliland.
Voorts wordt getracht de uitvoerbaarheid en wenselijkheid
vast te stellen van verbetering van de professionalisering en de capaciteit van
actoren in de veiligheidssector in de federale lidstaten en Somaliland. Er
wordt aan toegevoegd dat niets in deze wet ... mag worden opgevat als een
erkenning door de Verenigde Staten van Somalië's FMS of Somaliland als een
onafhankelijke entiteit, maar daar blijft het bij.
De havenstad Berbera in Somaliland zal ook een van de
plaatsen zijn waar de door de VS geleide multinationale militaire oefening van
tien dagen in februari zal plaatsvinden. Op 13 januari bezocht personeel van
AFRICOM's Combined Joint Task Force - Hoorn van Afrika [CJTF-HOA] Somaliland en
onderzocht de haven van Berbera.
Berbera is nu een Amerikaanse militaire basis zonder dat de
afscheidingskwestie is geregeld, schreef de voormalige speciale gezant van
Somalië bij de Verenigde Staten, Abukar Arman, in de Eurasia review. De inzet
is nog nooit zo hoog geweest voor alle actoren. Tegen die achtergrond kreeg
president Muse Bihi een knipoog om door te gaan en de totale controle over zijn
opgeëiste grondgebied met alle mogelijke middelen veilig te stellen. Hij kreeg
ook de verzekering dat noch de centrale regering van Somalië, noch Puntland
zich militair of anderszins zullen mengen.
Oliemaatschappijen willen een zwak en verdeeld Somalië
Intussen heeft Genel Energy, genoteerd aan de Londense
beurs, vorige maand het recht opgeëist om de olievelden in Somaliland te
exploreren en te exploiteren. Het olieministerie van de federale regering van
Somalië heeft gezegd dat het de claim van Genel Energy plc om petroleumrechten
te bezitten in de noordelijke regio's van Somalië categorisch verwerpt en roept
Genel Energy plc op zijn illegale claim op petroleumrechten te staken.
Zij benadrukt dat zij de enige instantie is die bevoegd is
om dergelijke rechten toe te kennen en waarschuwt: Elke vergunning die in
strijd met de Somalische wet- en regelgeving wordt verleend, is onwettig en zal
als nietig worden beschouwd.
In tegenstelling tot de federale regering van Somalië heeft
de separatistische regering van Somaliland aanspraak gemaakt op de bevoegdheid
om buitenlandse investeerders aan te trekken voor de exploratie en exploitatie
van de potentiële koolwaterstoffen en minerale rijkdommen van de Republiek
Somaliland. Niemand anders dan de regering van Somaliland heeft het gezag om
binnen Somaliland een exploratievergunning op te eisen of toe te kennen, aldus
een verklaring van 29 december, naar aanleiding van het harde optreden tegen de
protesten in Las Anod.
Las Anod wordt ook opgeëist door Somaliland's buurland
Puntland, dat als autonome regio binnen Somalië een geschil heeft met
Somaliland over de SSC-regio. Op 9 januari verklaarde Puntland dat het
onafhankelijk zal zijn van Somalië totdat de federale grondwet is afgerond.
Geschillen over het recht om partnerschappen aan te gaan met
buitenlandse bedrijven over olie en andere natuurlijke hulpbronnen behoren naar
verluidt tot de belangrijkste redenen voor de spanningen tussen de federale
regering van Somalië en Puntland.
In heel Somalië is olie en gas gevonden, ook in Somaliland
en Puntland. Brits kapitaal is zwaar geïnvesteerd. Deze oliemaatschappijen
willen een zwak en verdeeld Somalië, omdat een sterk en verenigd land
moeilijker te exploiteren zal zijn, aldus Hassan.
De deelstaatregering van Puntland houdt vol dat zij op grond
van de voorlopige federale grondwet en de grondwet van de deelstaat Puntland
als onafhankelijke entiteit kan optreden totdat de federale grondwet definitief
is vastgesteld en de grondwetten van alle deelstaten daarmee in overeenstemming
zijn gebracht.
Olad wees erop dat Puntland een grondwettelijk recht heeft
om onafhankelijk te zijn totdat de federale grondwet is voltooid, en zei dat
Somaliland de voltooiing van de grondwet heeft geblokkeerd. De federale
regering van Somalië, zei hij, moet ervoor zorgen dat Somaliland de afronding
van de grondwet niet langer in gijzeling houdt.
Er is echter een gebrek aan vertrouwen merkbaar in de
federale regering onder leiding van president Hassan Sheikh Mohamud, die door
westerse mogendheden als onbekwaam en plooibaar wordt beschouwd, ondanks de
opkomende unionistische politiek en nationalistische gevoelens.
De federale regering kan het wijdverbreide sentiment van
Somalisch nationalisme pas echt weerspiegelen als zij wordt gekozen op basis
van één stem per persoon, betoogt Olad. Voormalig president Mohamed Abdullahi
Mohamed, alias Farmajo, die een populaire vertegenwoordiger van het Somalische
nationalisme was geworden, had beloofd de wurggreep van de clans te doorbreken
door algemeen kiesrecht voor volwassenen in te voeren, maar slaagde daar niet
in. Vorig jaar verloor hij de door de clans gecontroleerde verkiezingen, en de
huidige regering van Hassan Sheikh Mohamud is er niet in geslaagd de aspiraties
van het Somalische nationalisme te verwezenlijken.
Mohamed Hassan vat de situatie samen door Gramsci aan te
halen: Het oude sterft en het nieuwe worstelt om geboren te worden, zegt hij,
en voegt eraan toe dat de wind van verandering zeer zeker over heel Somalië
waait.
Des manifestations au Somaliland appellent
à la réunification avec la Somalie.
Alors même que
les États-Unis et le Royaume-Uni légitiment de plus en plus le régime
sécessionniste du Somaliland, dont la souveraineté n'est pas reconnue au niveau
international, un mouvement unioniste en quête d'une Somalie unie menace de
démanteler la république autoproclamée.
17 janvier 2023 Par Pavan Kulkarni
Des
manifestations contre le gouvernement sécessionniste ont lieu dans la région de
Sool du Somaliland, la région séparatiste du nord de la Somalie. Les
manifestants unionistes appellent à la réunification avec la Somalie et les
activistes et observateurs somaliens pensent que les manifestations pourraient
bientôt s'étendre à l'ensemble du Somaliland, remettant en question la
légitimité de la revendication de souveraineté non reconnue que les États-Unis
et le Royaume-Uni ont cherché à renforcer par des approches récentes.
Dimanche 15
janvier, des protestations ont été signalées dans la ville de Taleex, où les
drapeaux tricolores du Somaliland ont été retirés et remplacés par les drapeaux
bleus de la Somalie. Taleex se trouve à environ 160 kilomètres au nord-est de
l'épicentre des manifestations, Las Anod, la capitale de la région de Sool. Las
Anod a été repris par le Somaliland à la région autonome somalienne du Puntland
en 2007.
Les
manifestations dans la ville ont commencé le 28 décembre. Pour tenter de les
réprimer, les forces de sécurité ont tué au moins 20 civils au cours des cinq
jours suivants, avant de se retirer, semble-t-il, à la périphérie de la ville
le 5 janvier.
Toutefois, le
commandant des forces armées du Somaliland, le général de brigade Mahad
Ambashe, a exprimé son intention de reprendre la ville. Il a déclaré que ses
troupes resteront dans la région de Las Anod et de Sool pour s'assurer que les
habitants respectent la loi et l'ordre.
Les chefs de clan
de la région ont tenu une réunion à Las Anod le 12 janvier et ont demandé aux
troupes du Somaliland de se retirer de Sool, Sanaag et Cayn (SSC), où une
majorité de la population s'est traditionnellement opposée à la sécession de la
Somalie.
Les forces
pro-union dirigées par le chef du clan Dhulbanate ont pris le contrôle de la
ville et ont juré de la défendre contre le Somaliland. Tout le monde attend
que les tribus de Las Anod annoncent une guerre contre le Somaliland. Et vous
allez l'entendre très bientôt parce qu'ils ont formé un comité de 33 têtes pour
élaborer une feuille de route visant à retirer le Somaliland de la CSE, a
déclaré à Peoples Dispatch Elham Garaad, un activiste somalien basé au
Royaume-Uni dont les parents syndicalistes ont émigré du Somaliland.
Le 12 janvier,
les protestations s'étaient étendues à la ville de Kalabaydh, à 70 kilomètres
au sud-ouest de Las Anod. Deux jours plus tard, des manifestations
syndicalistes ont éclaté à Xudun, à 100 kilomètres au nord de Las Anod, et à
Boocame, à 80 kilomètres à l'est. Des manifestants sont également descendus
dans les rues de la ville voisine de Tukarak, à Boocame, le 15 janvier,
empêchant la visite d'un ministre dans la ville.
Des
manifestations ont également eu lieu à Badhaan, une ville de la région de
Sanaag, et à Buuhoodle, une ville de la région de Cayn. Les trois régions
formaient ensemble l'État somalien de Sool, Sanaag et Cayn (SSC) avant d'être
intégrées de force au Somaliland par le mouvement national somalien (SNM)
séparatiste.
Les manifestants
brandissent le drapeau bleu de la Somalie et réclament le droit à
l'autodétermination plutôt que la réunification avec la Somalie, qui s'est
désintégrée après la guerre civile qui s'est terminée par l'effondrement du
gouvernement fédéral en 1991.
La plupart des
régions du Somaliland s'opposent à la sécession.
Jusqu'en 1991,
le Somaliland n'existait pas, sauf lorsque la région était un protectorat
britannique, a déclaré à Peoples Dispatch Mohamed Olad, un activiste somalien
étudiant le droit aux États-Unis. L'idée de former un pays basé sur cette
frontière du protectorat britannique, pour faire sécession de la partie de la
Somalie sous occupation italienne, était opposée par deux des trois États originels
de la Somalie qui ont fait partie de la République autoproclamée du Somaliland
après 1991, a-t-il dit.
Le soutien à la
sécession était largement limité à l'État du nord-ouest, un bastion du SNM, qui
a combattu dans la guerre contre le gouvernement fédéral de la Somalie dirigé
par Mohamed Siad Barre. Le SSC et Awdal ont historiquement résisté à l'idée
du Somaliland, a déclaré Olad, ajoutant qu'Awdal a été capturé par le SNM
pendant la guerre civile avec l'aide de l'Éthiopie.
Les dirigeants du
CSE, en revanche, ont été persuadés de signer un accord garantissant que le
Somaliland se constituerait en un seul État au sein de la Somalie. Cet accord
n'a jamais mentionné la sécession, a-t-il déclaré, ajoutant que le
mécontentement à l'égard de la gouvernance du Somaliland s'est accru depuis
lors et que les protestations pourraient bientôt s'étendre à Awdal également.
Trois des quatre
principaux clans - les clans Dhulbahante, Warsangeli et Gadabursi et le plus
petit clan Issa - étaient contre la sécession de la Somalie, a ajouté Elham
Garaad. Seul le clan Isak, qui dominait le SNM et avait une forte présence dans
le nord-ouest, soutenait la sécession et la formation du Somaliland. D'autres
clans se sont depuis sentis marginalisés par l'Isak, qui dispose d'un pouvoir
disproportionné au sein du gouvernement du Somaliland.
Mais
actuellement, les Isak eux-mêmes sont divisés, a déclaré Garaad. Les
Gaarhajis, l'une des plus grandes tribus (parmi le clan Isak), se sont exprimés
sur les atrocités commises dans la région de la CSE. Ils défendent le droit
des personnes du CSE à être membres du syndicat et ont demandé au gouvernement
du Somaliland de mettre fin aux meurtres. Garaad affirme que la vague actuelle
de protestations pourrait bientôt atteindre même la capitale du Somaliland,
Hargeisa, qui est un bastion historique de la politique sécessionniste du SNM,
dominée par les Isak.
Le SNM était
dirigé par l'élite et la petite bourgeoisie du clan Isak. Ils n'ont pas abordé
les divisions de classe au sein du clan, et n'ont pas réussi à intégrer
d'autres clans dans le mouvement sécessionniste, a déclaré l'historien Mohamed
Hassan à Peoples Dispatch. Alors que les Isak sont censés être le clan au
pouvoir, vous avez en fait au Somaliland un gouvernement unipersonnel de
l'ancien colonel de l'armée Musa Bihi Abdi, dont le mandat avait déjà expiré en
octobre 2022. [De plus en plus de personnes au sein du clan Isak soutiennent
également la politique unioniste.
La Somalie est
l'un des pays les plus homogènes d'Afrique, en termes de langue et de religion,
a expliqué M. Hassan, qui est également conseiller du chef de l'État somalien
d'Éthiopie. Le système clanique de l'ère féodale, maintenu sous le régime
colonial comme un outil essentiel de division et de conquête, reste la principale
ligne de fracture exploitée par l'impérialisme pour faire en sorte que la
Somalie reste une nation fracturée, a-t-il affirmé.
La montée du
nationalisme somalien
Mais des
centaines de milliers de Somalilandais travaillent et restent en Somalie, a-t-il
ajouté. Les jeunes du Somaliland constituent une part importante de l'armée
nationale somalienne. L'importante diaspora somalienne est de plus en plus
politisée et organisée par des personnalités internationales. Tout cela a
contribué à une montée du nationalisme somalien, a-t-il déclaré, ajoutant que
même les hommes d'affaires du Somaliland, qui veulent un marché plus grand et
intégré, recherchent une Somalie unie.
Les tensions
entre les clans - dont les chefs élisent les députés dans la majeure partie de
la Somalie, y compris le Somaliland - ne sont qu'une manifestation
superficielle du nationalisme somalien venant d'en bas, a déclaré Hassan. À la
lumière de ce sentiment nationaliste, l'existence du Somaliland en tant
qu'entité indépendante est confrontée en interne à une crise de légitimité,
affirme-t-il.
Cette crise est
aggravée par le fait que le mandat présidentiel de Musa Abdi a expiré en
octobre dernier et qu'il a néanmoins continué à gouverner sans avoir organisé
d'élections. En septembre, la commission électorale du Somaliland a annoncé que
les élections ne pourraient pas être organisées avant au moins neuf mois en
raison de problèmes financiers et techniques.
Les partis
d'opposition, qui détiennent 52 des 82 sièges du Parlement du Somaliland,
avaient organisé des manifestations en août pour exiger la tenue d'élections en
temps utile. Au moins sept personnes ont été tuées et plusieurs autres blessées
lors de la répression de ces manifestations. L'assassinat d'un politicien
d'opposition populaire, dans le contexte d'une série de meurtres de
personnalités de la région de la CSE au cours de la dernière décennie, a
déclenché les manifestations du 28 décembre à Las Anod, qui se sont
transformées en un mouvement syndical.
Alors que le
Somaliland se désintègre, avec des dissensions internes entre le gouvernement
et les partis d'opposition, des tensions croissantes entre les clans et un
sentiment unioniste remettant en cause sa légitimité, les États-Unis et le
Royaume-Uni ont de plus en plus légitimé l'État sécessionniste.
Une base
militaire américaine au Somaliland ?
Le général
Stephen Townsend, alors commandant du commandement américain pour l'Afrique
(AFRICOM), a rencontré le président Abdi au Somaliland en mai, devenant ainsi
le plus haut responsable à se rendre dans cet État sécessionniste, dont les
revendications de souveraineté ne sont pas reconnues au niveau international.
Bien que les
États-Unis ne reconnaissent pas le Somaliland comme un État souverain et
adhèrent officiellement à la politique d'une seule Somalie, ils ont récemment
fait plusieurs gestes qui sont considérés comme un assouplissement de cette
politique. Avant la visite de Townsend, en mars 2022, la loi sur le partenariat
avec le Somaliland a été introduite au Sénat américain par les républicains Jim
Risch et Mike Rounds, et le démocrate Chris Van Hollen.
L'administration
Biden s'est limitée aux limites d'une politique 'Somalie uniquement' aux dépens
des autres acteurs démocratiques du pays. En cette période complexe dans les
affaires mondiales et pour la Corne de l'Afrique, les États-Unis devraient
explorer toutes les relations mutuellement bénéfiques possibles avec des
partenaires stables et démocratiques, comme le Somaliland, et ne pas se limiter
à des approches politiques et des cadres diplomatiques dépassés qui ne
répondent pas aux défis d'aujourd'hui, avait déclaré Jim Risch.
La loi a été
signée par le président américain Joe Biden le 23 décembre 2022 dans le cadre
de la loi d'autorisation de la défense nationale pour l'exercice 2023. C'était
la première fois qu'une référence distincte au Somaliland était incluse dans la
législation américaine.
La loi prévoit la
réalisation d'une étude de faisabilité par le Secrétaire d'État, en
consultation avec le Secrétaire à la défense afin de déterminer s'il existe
des possibilités de coopération accrue dans la poursuite des intérêts de
sécurité nationale des États-Unis.... avec... Somaliland.
Elle cherche en
outre à déterminer la faisabilité et l'opportunité d'améliorer la
professionnalisation et la capacité des acteurs du secteur de la sécurité dans
les États membres fédéraux et au Somaliland. Elle ajoute que rien dans cette
loi ... doit être interprété comme une reconnaissance par les États-Unis du FMS
de la Somalie ou du Somaliland en tant qu'entité indépendante, mais c'est
tout.
La ville
portuaire du Somaliland, Berbera, sera également l'un des sites de l'exercice
militaire multinational de 10 jours mené par les États-Unis en février. Le 13
janvier, des membres de la Force opérationnelle interarmées combinée - Corne de
l'Afrique [CJTF-HOA] de l'AFRICOM se sont rendus au Somaliland et ont inspecté
le port de Berbera.
Berbera est
désormais une base militaire américaine sans que la question de la sécession ne
soit réglée, a écrit l'ancien envoyé spécial de la Somalie aux États-Unis,
Abukar Arman, dans la revue Eurasia. Les enjeux n'ont jamais été aussi élevés
pour tous les acteurs. Dans ce contexte, le président Muse Bihi a reçu le feu
vert pour aller de l'avant et assurer le contrôle total du territoire qu'il
revendique par tous les moyens possibles. Il a également reçu l'assurance que
ni le gouvernement central de la Somalie ni le Puntland n'interviendront
militairement ou autrement.
Les
compagnies pétrolières veulent une Somalie faible et divisée.
Entre-temps,
Genel Energy, cotée à la Bourse de Londres, a revendiqué le mois dernier le
droit d'explorer et d'exploiter les champs pétrolifères du Somaliland. Le
ministère du pétrole du gouvernement fédéral somalien a déclaré qu'il rejette
catégoriquement la revendication de Genel Energy plc de posséder des droits
pétroliers dans les régions du nord de la Somalie et appelle Genel Energy plc à
cesser sa revendication illégale de droits pétroliers.
Elle souligne
qu'elle est le seul organisme autorisé à accorder de tels droits et prévient : Toute
licence accordée en violation des lois et règlements de la Somalie est illégale
et sera considérée comme nulle et non avenue.
Contrairement au
gouvernement fédéral de la Somalie, le gouvernement séparatiste du Somaliland a
revendiqué le pouvoir d'attirer les investisseurs étrangers pour explorer et
exploiter les ressources potentielles en hydrocarbures et en minéraux de la
République du Somaliland. Personne d'autre que le gouvernement du Somaliland
n'est habilité à revendiquer ou à accorder une licence d'exploration au
Somaliland, a déclaré un communiqué le 29 décembre, à la suite de la
répression des manifestations à Las Anod.
Las Anod est
également revendiqué par le Puntland, voisin du Somaliland, qui, en tant que
région autonome au sein de la Somalie, a un différend avec le Somaliland sur la
région de la CSE. Le 9 janvier, le Puntland a déclaré qu'il serait indépendant
de la Somalie jusqu'à ce que la constitution fédérale soit finalisée.
Les différends
concernant le droit de conclure des partenariats avec des sociétés étrangères
pour le pétrole et d'autres ressources naturelles seraient parmi les
principales raisons des tensions entre le gouvernement fédéral de la Somalie et
le Puntland.
Du pétrole et du
gaz ont été découverts dans toute la Somalie, y compris au Somaliland et au
Puntland. Les capitaux britanniques ont été fortement investis. Ces compagnies
pétrolières veulent une Somalie faible et divisée, car un pays fort et uni sera
plus difficile à exploiter, a déclaré Hassan.
Le gouvernement
de l'État du Puntland soutient que la constitution fédérale provisoire et la
constitution de l'État du Puntland lui permettent d'agir en tant qu'entité
indépendante jusqu'à ce que la constitution fédérale soit finalisée et que les
constitutions de tous les États soient alignées sur celle-ci.
M. Olad a
souligné que le Puntland a le droit constitutionnel d'être indépendant jusqu'à
ce que la constitution fédérale soit finalisée, affirmant que le Somaliland a
bloqué l'achèvement de la constitution. Le gouvernement fédéral de la Somalie,
a-t-il dit, doit veiller à ce que le Somaliland ne prenne plus en otage
l'achèvement de la constitution.
Cependant, un
manque de confiance est perceptible dans le gouvernement fédéral dirigé par le
président Hassan Sheikh Mohamud, que les puissances occidentales considèrent
comme incompétent et malléable, malgré l'émergence d'une politique unioniste et
de sentiments nationalistes.
Le gouvernement
fédéral ne peut véritablement refléter le sentiment généralisé de nationalisme
somalien que s'il est élu sur la base d'une voix par personne, affirme Olad.
L'ancien président Mohamed Abdullahi Mohamed, alias Farmajo, qui était devenu
un représentant populaire du nationalisme somalien, avait promis de briser la
mainmise des clans en introduisant le suffrage universel pour les adultes, mais
n'y est pas parvenu. L'année dernière, il a perdu les élections contrôlées par
les clans, et le gouvernement actuel d'Hassan Sheikh Mohamud n'a pas réussi à
concrétiser les aspirations du nationalisme somalien.
Mohamed Hassan
résume la situation en citant Gramsci : L'ancien meurt et le nouveau lutte
pour naître, dit-il, ajoutant que le vent du changement souffle très clairement
sur la Somalie.