For peace and cooperation For peace and cooperation in the Horn of Africa
14-01-2022
Verkiezingen in Somalië - interview met Mohamed Hassan
Verkiezingen in Somalië
(foto) President Mohamed Abdullahi Mohamed, alias Farmaajo (links) en premier Mohamed Hussein Roble.
Conflict tussen president en
premier is een conflict tussen het Somalische volk en de imperialistische
krachten"
De parlementsverkiezingen in Somië zullen op 25 februari
worden afgerond te midden van spanningen tussen de president en de premier. Mohamed Hassan, historicus en voormalig diplomaat, legt de politieke
situatie uit, de rol van buitenlandse mogendheden, vooral de VAE, en de waarheid
achter Shabaab
10 januari 2022 door Pavan Kulkarni
De herhaaldelijk uitgestelde verkiezingen voor het Lagerhuis
van het Somalische parlement, het House of People, zullen op 25 februari plaats
vinden. Het akkoord over de datum werd bereikt op zondag 9 januari, na een week
van bijeenkomsten van de Nationale Overleg Raad (NCC), voorgezeten door premier
Mohamed Hussein Roble en bijgewoond door de leiders van de regionale staten van
Somalië.
Deze verkiezingen zullen niet worden gehouden op basis van
het beginsel "één persoon één stem", waarvoor president Mohamed
Abdullahi Mohamed, alias Farmaajo, in februari 2020 een baanbrekende wet heeft
ondertekend. Het vooruitzicht om voor het eerst sinds 1969 verkiezingen te
houden op basis van het algemeen kiesrecht is ontspoord. Opnieuw zullen
afgevaardigden, gekozen door clanleiders, stemmen om leden voor het parlement
te kiezen, die op hun beurt de president zullen kiezen.
"Het is niet echt een verkiezing. Het is een benoeming
door een aristocratische klasse. Degenen met geld kunnen de stem van de
afgevaardigden kopen in naam van hun clan zonder zelfs maar de meerderheid van
de clanleden te raadplegen. Het is de gemakkelijke manier om Somalië te regeren
en zijn hulpbronnen te plunderen," vertelde Mohamed Hassan,
historicus en voormalig diplomaat, aan Peoples Dispatch in een interview uren
voordat de verkiezingsdatum werd overeengekomen.
Deze controversiële verkiezingen zullen worden gehouden te
midden van een escalerend conflict tussen president Farmaajo en premier Roble,
dat uitmondde in een gespannen impasse in Mogadishu tussen de soldaten die
loyaal aan hen zijn.
Radio Dalsan meldde dat de "NCC ook is overeengekomen
om AMISOM [African Union Mission in Somalia] in te zetten in het meest
versterkte presidentiële paleis om de spanning te bedwingen in het gebied waar
rivaliserende troepen die zowel president Farmaajo als premier Roble steunen,
rivaliserende posities blijven innemen."
"De imperialistische krachten, die zich bedreigd
voelden door de wet voor één stem per persoon die president Farmaajo
ondertekende, zien hem als een obstakel omdat hij een populaire leider is. Dus
gebruiken ze de premier als een paard van Troje tegen Farmaajo," zei Mohamed
Hassan, die ook adviseur is van de president van de regionale staat Somalië
van Ethiopië, aan de grens met Somalië.
Eerder, op 7 januari, probeerde Roble ook de diplomatieke
betrekkingen met de Verenigde Arabische Unie (AE) te normaliseren, die in 2018
door president Farmaajo werden verbroken op beschuldigingen dat het Somalië
probeerde te destabiliseren. "Het is zijn bedoeling om de VAE terug te
brengen in Somalië," zei Hassan, die beweerde dat het de VAE is die de
bomaanslagen in Mogadishu heeft gesponsord en de militante groep Al Shabaab als
verantwoordelijk heeft bestempeld.
De dreiging van Al Shabaab wordt in de internationale media
vaak aangevoerd als de reden waarom Somalië niet rijp is voor verkiezingen op
basis van één persoon-één stem. Volgens Hassan is de massabasis van Al
Shabaab, die werd gevormd als gevolg van de invasie van Ethiopië in 2006
"op aandringen van de VS", echter uitgehold.
Al Shabaab is nu "een spook geworden dat door externe
krachten wordt opgeroepen om te voorkomen dat het Somalische volk zijn
democratische rechten uitoefent. Al deze zogenaamde deskundigen van de
International Crisis Group vergroten Al Shabaab uit tot de grootste bedreiging
voor de regio. Maar dat is niet meer waar," zei hij.
Lees hieronder een verkorte versie van het
telefooninterview:
Peoples Dispatch (PD): De verkiezingen in Somalië zijn
herhaaldelijk uitgesteld. Temidden van deze vertraging is er een escalerende
ruzie tussen president Farmaajo en premier Roble. Het lijkt erop dat de VS en
haar bondgenoten de kant van de premier hebben gekozen en de president de
schuld geven van de vertraging. Maar het was Farmaajo die campagne voerde voor
één persoon één stem en dit in februari 2020 tot wet heeft verheven.
Het vooruitzicht om voor het eerst sinds 1969 verkiezingen
te houden op basis van het algemeen kiesrecht, is echter ontspoord. De
verkiezing waartoe Farmaajo's tegenstanders en de internationale gemeenschap
hem onder druk zetten, is weer in overeenstemming met de vroegere praktijk
waarbij afgevaardigden van clans de vertegenwoordigers in het lagerhuis kiezen,
die op hun beurt de president kiezen. Welke representatieve waarde heeft een
dergelijke verkiezing?
Mohamed Hassan (MH): Het zijn niet echt verkiezingen. Het is
een benoeming door een aristocratische klasse. Degenen met geld kunnen de stem
van de afgevaardigden kopen in naam van hun clan, zonder zelfs maar de
meerderheid van de clanleden te raadplegen. Het is de gemakkelijkste manier om
Somalië te regeren en zijn hulpbronnen te plunderen. De één-persoon-één-stem
wet is een mijlpaal hiertegen.
De krijgsheren die de clans controleren verliezen hun
hegemonie in hun eigen clans omdat de Somalische samenleving, vooral in de
laatste 20 jaar, ingrijpend is veranderd. Verstedelijking heeft het bewustzijn
van de bevolking vergroot. Het is zeer moeilijk het volk te controleren op
basis van de oude clan mentaliteit. Daarom stelde de president voor om de
verkiezingen te laten plaatsvinden op basis van één persoon-één stem. De
meerderheid van de bevolking steunde dit voorstel.
Krachten die in het verleden altijd de clan als basis hebben
gebruikt om de macht te behouden, voelden zich bedreigd. En, natuurlijk,
voelden de imperialistische krachten ook zich bedreigd. Zij willen de status
quo handhaven. Ze willen niet dat er een populair patriottisch sentiment groeit
in Somalië. De westerse landen willen het feodale clansysteem in stand houden
omdat clans de enige basis zijn waarop je het Somalische volk kunt verdelen. Je
kunt ze niet verdelen op basis van godsdienst, cultuur of taal, want ze zijn vormen
een eenheidsstaat-natie. Er is geen land in Afrika zoals Somalië waar de gehele
bevolking van noord tot zuid en van oost tot west dezelfde taal spreekt.
Het huidige conflict tussen de president en de premier is
in wezen een conflict tussen het Somalische volk en de imperialistische
krachten. De imperialistische krachten zien president Farmaajo als een
obstakel omdat hij een populaire leider is. U moet ook weten dat Farmaajo de
tripartiete overeenkomst voor vrede en samenwerking met Ethiopië en Eritrea had
ondertekend om wat de Nieuwe Hoorn van Afrika wordt genoemd tot stand te
brengen. Dit werd door de VS en Europa niet op prijs gesteld.
Daarom gebruiken zij de premier als een paard van Troje
tegen Farmaajo. Roble heeft geen visie voor het opbouwen van de natie. Hij is zeer
corrupt. De krachten die tegen Farmaajo zijn (waaronder de VAE) staan achter Roble.
Maar zij zijn niet in staat geweest de opkomst van het Somalische nationale
bewustzijn te stoppen.
Langzamerhand begint het embryo van een natiestaat vorm te
krijgen. Een nationaal leger, dat sinds de jaren '90 afwezig was, is onder
Farmaajo met steun van Turkije heropgericht. Dit overstijgt de clan
verdeeldheid en legt de pijlers voor Somalische eenwording. De ervaringen en de
blootstelling van de diaspora spelen ook een belangrijke rol bij het kweken van
een nationaal bewustzijn. Er gaapt nu een diepe kloof tussen de massa's, vooral
de jongere generatie, en de politici die de status quo willen handhaven. De
mensen weigeren te leven zoals vroeger, en de heersende klasse kan niet blijven
heersen zoals vroeger. Ik denk dat de tegenstrijdige krachten uiteindelijk tot
een vergelijk kunnen komen - dat valt nog te bezien. Maar de sociale
omstandigheden zijn veranderd en die kunnen niet meer worden teruggedraaid
zoals voorheen.
PD: Eén-persoon-één-stem was een centrale belofte in de
campagne van president Farmaajo tijdens de verkiezingen van 2017. In feb 2020
heeft hij wel een federale wet aangenomen die de weg vrijmaakt voor algemeen stemrecht.
Kunt u kort toelichten waarom het drie jaar heeft geduurd voordat Farmaajo deze
wet aannam?
MH: Drie jaar was niet erg lang gezien de obstakels die
president Farmaajo moest overwinnen om de democratisering vooruit te helpen -
om het concept te bevorderen dat alle burgers stemrecht hebben en inspraak
hebben in de toekomst van het land. De VAE en andere regionale bondgenoten van
de imperialistische mogendheden geven veel geld uit om een burgeroorlog uit te
lokken en tegenstellingen te creëren onder het Somalische volk. Zij willen geen
nieuwe start voor Somalië. In feite moedigen ze zelfs bomaanslagen in Mogadishu
aan en subsidiëren ze deze, en geven Al Shabaab er de schuld van. Al Shabaab is
een instrument geworden van de VAE om het land te destabiliseren. Kenia van
haar kant steunt krijgsheren in het zuidelijke deel van het land. Maar de
mogelijkheid dat er een burgeroorlog uitbreekt in Somalië is voorbij omdat de
krijgsheren al lang geleden definitief zijn verslagen. De fundamenten voor een
burgeroorlog zijn er niet meer. De bevolking is veel meer gepolitiseerd.
PD: In het internationale mediaverhaal is Al Shabaab
synoniem geworden met Somalië. In februari 2020, toen de wet voor algemeen
stemrecht voor volwassenen werd aangenomen, werden analisten in de
internationale media geciteerd die zeiden dat Somalië, temidden van de oorlog
met Al Shabaab, zich geen verkiezingen op basis van één persoon één stem kan
veroorloven. Nu lijken de analisten te zeggen dat president Farmaajo, door niet
in te stemmen met de verkiezingen op basis van clans, de oorlog tegen Al
Shabaab in gevaar brengt. Hoe groot is de bedreiging voor Al Shabaab?
MH: Al Shabaab is een spook geworden dat door externe
krachten wordt opgeroepen om te voorkomen dat het Somalische volk zijn
democratische rechten uitoefent. Al die zogenaamde deskundigen van de
International Crisis Group vergroten Al Shabaab uit als de grootste bedreiging
voor de regio. Dat is niet meer waar.
Al Shabaab, dat zich laat vertalen als "de jeugd",
was vroeger een betrekkelijk kleine organisatie in alliantie met de
Islamitische Raad, die er in 2006 in slaagde de krijgsheren te verdrijven en de
controle te krijgen over de meeste delen van Somalië. Toen vervolgens op
aandringen van de VS de toenmalige heerser van het Tigray People's Liberation
Front (TPLF) in Ethiopië, Meles Zenawi, Somalië binnenviel, splitste Al Shabaab
zich af van deze raad. De jeugd van die tijd sloot zich bij deze groep aan,
voornamelijk om zich tegen de invasie te verzetten. Vervolgens sloot de groep
zich aan bij Al Qaida en werd zij een bedreiging. In de loop van de tijd, met
de opkomst van een nationaal burgerbewustzijn in het hele land, is zijn basis
echter volledig uitgehold. Ook al controleert Al Shabaab een aantal enclaves in
het land, het kan door de Somalische nationale strijdkrachten worden heroverd
wanneer het maar wil. De capaciteiten van Al Shabaab zijn vandaag ernstig
afgenomen.
Al Shabaab is vandaag slechts een voorwendsel om Somalië te
houden zoals het is en om de opkomst van een democratische staat op basis van
één persoon één stem te verhinderen.
PD: Zelfs nadat de wet: één stem per persoon, in februari
2020 was aangenomen, bleef het verzet daartegen aanhouden. Uiteindelijk
bereikte Farmaajo in september 2020 - twee maanden voor het einde van de
zittingsperiode van het parlement in november, en vijf maanden voor het einde
van de termijn van de president in februari 2021 - een akkoord met de hoofden van
de regionale staten om af te zien van verkiezingen op basis van algemeen
kiesrecht en terug te keren naar verkiezingen op basis van clans. Waarom heeft
hij toegegeven?
MH: Dit is omdat de leiders van de regionale staten
weigerden aan de verkiezingen deel te nemen. Zij kregen van hun
imperialistische meesters te horen dat zij dit niet mochten laten gebeuren. Op
het moment dat de één-persoon-één-stem wet werd ondertekend, hadden de
tegenstanders die er uiteindelijk mee akkoord gingen, niet alle implicaties
ervan begrepen. Nadat de wet was aangenomen, zeiden hun imperialistische
meesters: "Nee, nee, dit is gevaarlijk voor jullie en voor ons. Jullie
moeten terugduwen om terug te keren naar het oude systeem."
Het is niet eens hun eigen beslissing om samenwerking te
weigeren. Het is de beslissing van de externe krachten. U moet begrijpen dat de
strijd in Somalië in wezen gaat tussen Farmaajo en de externe krachten. We
moeten de anderen buiten beschouwing laten. Zij zijn slechts
dochterondernemingen die worden gefinancierd en gevoed door externe krachten
die voortdurend hebben getracht een burgeroorlog te ontketenen en Somalië
opnieuw in krijgsgevangenschap te brengen. Maar ze zijn er niet in geslaagd.
Niet omwille de kracht van de president, maar omdat het bewuste volk deze politiek
heeft verworpen. Ik ben ervan overtuigd dat ook al zijn deze krachten erin
geslaagd om de [verwezenlijking] van één persoon-één-stem te vertragen, zij het
niet zullen kunnen tegenhouden.
PD: Op dezelfde dag dat in september overeenstemming werd
bereikt over het uitstellen van de stemming op basis van algemeen
volwassenenstemrecht en het houden van verkiezingen op basis van het
clansysteem, benoemde president Farmaajo Roble tot de nieuwe premier. Wat was
Roble's politieke status op dat moment? Wat was, volgens u, Farmaajos beweegreden
achter zijn benoeming?
MH: Het was waarschijnlijk een van de fouten die Farmaajo
maakte. Hij dacht dat de man niet politiek bewust is, maar dat hij een premier
zou zijn waarmee kan worden samengewerkt. Maar Farmaajo heeft het verkeerd
begrepen. Roble, een kleine zakenman die in Kenia woont, was alleen
geïnteresseerd in geld. Op het moment dat hij tot premier werd benoemd, kochten
de VAE en Kenia hem. Ze stopten hem in hun zak door hem miljoenen dollars te
laten zien. De man is niet geïnteresseerd in politiek, maar alleen in het geld
dat ermee gemoeid is.
Zodra Roble premier was geworden, bezocht hij de VAE en de
imperialistische krachten waren blij dat zij de man hadden gevonden om Farmaajo
te verzwakken. Maar Farmaajo heeft stand kunnen houden omdat hij de steun van
de massa's heeft.
PD: Toen Roble in september 2020 tot premier werd benoemd,
was de belangrijkste verantwoordelijkheid die hij kreeg het faciliteren van de
verkiezingen voordat de termijnen afliepen. Maar dit mislukte en de termijn van
zowel het parlement als de regering van de president liep af voordat de
verkiezingen gehouden konden worden. Toen het Lagerhuis in april 2021 stemde
voor een verlenging van de ambtstermijn van de president met maximaal twee jaar
tot er verkiezingen konden worden gehouden, ontstond er een enorme controverse.
De regionale stamhoofden van Somalië maakten bezwaar. De VS, het VK en de EU
dreigden de hulp stop te zetten en zelfs sancties op te leggen. De spanningen
tussen de president en de premier zijn sindsdien geëscaleerd en mondden in december
uiteindelijk uit in een impasse in Mogadishu tussen de soldaten die loyaal zijn
aan de president en de soldaten die loyaal zijn aan de premier. Hoe zijn de
zaken tot nu toe geëscaleerd?
MH: Er is veel geld in het land gepompt voor deze escalatie,
vooral om de vooruitzichten op democratische verkiezingen te doen ontsporen. De
westerse mogendheden willen niet dat het Somalische volk zijn onafhankelijke
wil uitoefent, vanwege hun ervaringen met Somalië in het verleden. U moet zich
herinneren dat Somalië in de jaren zestig, toen het onafhankelijk werd, het
eerste Afrikaanse land was dat de Volksrepubliek China erkende. Somalische
schepen en vlaggen werden in beslag genomen toen de Sovjet-Unie wapens leverde
aan Vietnam om de Amerikaanse invasie te weerstaan. Ook binnen het Afrikaanse
continent was de rol van Somalië zeer vooruitstrevend. Het heeft alle
antikoloniale bewegingen gesteund, ook die van Samora Machel in Mozambique. Het
VS-imperialisme vergeet dit gedrag van de Somalische staat niet toen het echt onafhankelijk
was. Zodra Somalië zijn onafhankelijkheid zal herwinnen weet ik zeker dat het zich zal aansluiten bij
China's Belt Road Initiative, net als Eritrea en andere Afrikaanse landen. De
westerse mogendheden willen dit tegenwerken.
Met name vanwege de geostrategische positie aan de Indische
Oceaan willen zij de kustlijn van het land controleren. Alle druk die de VS,
het VK en de EU op Farmaajo uitoefenen, zogenaamd om verkiezingen te
bewerkstelligen, is dus slechts een voorwendsel om in te grijpen en controle
over Somalië uit te oefenen en het ontstaan van een onafhankelijke
democratische natiestaat te verhinderen. Roble is slechts een pion in hun
handen.
PD: De gehele week is Roble voorzitter geweest van de
Nationale Consultatieve Raad (NCC) die bijeenkwam met de regionale stamhoofden
om een weg naar de verkiezingen uit te stippelen. Oppositieleiders en zelfs
buitenlandse diplomaten zijn ook aanwezig, maar de president niet. Waarom is
dat zo?
MH: Er is niets nationaals aan deze Raad. Het is in feite
een raad die door de VAE en de westerse landen wordt gesubsidieerd om het
nationale bewustzijn van het Somalische volk te demobiliseren. Het doel is om
Roble te legitimeren, die slechts hun stroman is zonder steun van de massa's.
De president maakt hier natuurlijk geen deel van uit. Hij is de vijand die ze
omver willen werpen.
PD: Te midden van deze ontmoetingen manoeuvreerde Roble om
de diplomatieke betrekkingen met de VAE te herstellen.
MH: Dat is zijn doel - om de VAE terug in Somalië te brengen.
De VAE hebben Jemen vernietigd. Zij steunden islamisten en jihadisten in Syrië
en in Libië. Ze hebben deelgenomen aan de vernietiging van Somalië. Sinds
Farmaajo hen in 2018 uit Somalië heeft verjaagd, zijn ze boos en willen ze
terugkomen. De VAE wil via Roble terugkeren naar Somalië. Maar ze zullen niet
slagen. De bevolking van Somalië staat vijandig tegenover de VAE. Deze stap zal
de vijandigheid en de wil van het volk om weerstand te bieden aan externe
krachten alleen maar vergroten.