December 2013
Waarzeggerij of Lotto?

De koppeling van pensioenleeftijd aan gezonde levensverwachting roept bij mij taferelen op in de stijl van Jeroen Bosch: de gelukkigen genieten van hun pensioen (het paradijs), de pechvogels gaan dood voor ze een frank gezien hebben (de hel) en de meesten blijven in het vagevuur van de onzekerheid zitten.

Want wie kan er vandaag met zekerheid zeggen hoe oud en gezond u en ik gaan worden?

Stel dat een pienter brein, in dienst van de overheid, erin zou slagen te bepalen hoe lang ieder van ons kan leven. Met een soort hielprik bij de geboorte, bijvoorbeeld. Dat zou natuurlijk een ingenieus mathematisch systeem mogelijk maken. Ieder mens zou dan bijvoorbeeld 20% van zijn leven in pensioenstatus mogen doorbrengen. U wordt 80 jaar? Prima, dan mag u de laatste 16 jaren van uw leven van een welverdiend pensioen genieten. U draagt zelf tot uw 64^ste bij aan de opbouw van uw eigen pensioen.

Zo’n opzet heeft voordelen:  als je door je genetisch materiaal kans hebt om rond je 50^ste te overlijden, dan kan je al op je 40^ste ophouden met werken om nog 10 jaar een reis rond de wereld te maken. Je zal uiteraard in je 15 jaar loopbaan iets harder moeten sparen om 10 jaar pensioen op te bouwen. Toch in vergelijking met je buurman van 80 die over een carrière van 40 lentes beschikt.

Dat meesterbrein van de overheid zou vanzelfsprekend zwijgplicht moeten hebben. Anders zou de lol eraf zijn. Wie gaat er nog trouwen, aan kinderen beginnen, een zaak uit de grond stampen of een huis bouwen, als hij weet dat zijn leven wellicht ophoudt met 30?
Bovendien zouden de nauwkeurige berekeningen van ons genie snel ondermijnd worden, als we kennis zouden hebben van het uur en de oorzaak van onze toekomstige dood. Velen zouden  wellicht superveilig rijden, niet overmatig vet of suikerrijk eten, nooit beginnen roken, … kortom “vals spelen” vanuit het standpunt van de statistici. Met zwaardere kosten voor de overheid als resultaat.

Daarnaast zou onze pensioenwaarzegger geen grote idealist mogen zijn. Mensen redden door zijn kennis van leven en dood te delen, zou tot willekeur kunnen leiden.
Maar een fraudeur of gokker mag deze job al evengoed op zijn buik schrijven. Ik kan me voorstellen dat in ruil voor een percentje de verleiding groot kan worden om met de data te knoeien. Je kan per slot van rekening met een muisklik zorgen dat de ene mens zijn hele leven lang pensioen trekt en nooit een dag moet werken, terwijl een andere vreugdevol uitkijkt naar zijn pensioen, dat er nooit aankomt.

Ondanks Aldous Huxley ‘s toekomstvisioenen zijn wij geen producten uit de een of andere fabriek. Je kan van ons geen precieze levensduur bepalen, geen defectenpercentage of garantieperiode. Ik denk niet dat de overheid al een job advertentie moet publiceren.
En hoewel zo’n masterplan zeker het wiskundige vraagstuk van de pensioenen zou verlichten, hebben onvoorspelbaarheid en mysterie in het leven ook hun charme.

Hoe denkt u dat de fitte 90-jarige man zich voelt, die 25 jaar na zijn pensioen nog iedere zomer met zijn caravan in de Franse Riviera rondtrekt?  Zou je dat niet het euforische gevoel bezorgen dat je de super lotto jackpot gewonnen hebt? En wie van ons waagt er niet graag eens een gokje, zelfs al is er geen zekerheid dat we zelfs maar de prijs van ons lotje terugwinnen.

08-12-2013, 00:00 Geschreven door Tijger