In iedereen zit er goud

Juni is de maand waarin alle twijfels wegvallen. Met een nieuwe dynamiek start het her-denken van de winter. En aangezien de nouveaux hooikoorts niet eens aangekomen is, zetten we er vaart in. (Bericht voor de vaste lezers: dit wordt een wat verwarde, onstuimige, associërende nieuwsbrief. Eventueel bewaren voor betere tijden.)

 De titel komt uit een gesprek tussen Kader Abdolah en Anna Luyten in Vrijstaat O[i]. Hij had het ook over “vergeten wie ik was,” “nieuw identiteit,” “immigratie leren begrijpen” en dus ook “in iedereen zit er goud.” Dat maakt de unieke mens rijk. Dat maakt dat iedereen uniek is en in dat unieke een rijkdom in zich heeft die liefst van al naast en met een andere uniciteit moet (kunnen en mogen) leven. Een paradijslijk gevoel.

En dan zegt Honoré ∂’O daarop: spijtig dat er geen paradijs (meer) is. Zegt hij dat het unieke niet bestaat? Of juist dat door het ontbreken van dat enige paradijs, onlosmaakbaar vast aan spiritualiteit, men uniek kan zijn. Dat in een spiritualiteit zowel kunst als kunstwerk misleidt. Uniek is meerlobbig. Alles is ten andere uniek, omdat je wetenschappelijk kunt vaststellen dat er telkens minstens een minuscuul verschilletjes is met ‘de ander.’ Hij kan ook bedoelen dat het goed is dat er geen paradijs is, want zo ontstaat “engagement als gevolg van een minder geslaagde wereld. Dat is reageren op wat rond je gebeurt en is. Ik ben dus nog altijd op zoek naar gesprekspartners over religiositeit, spiritualiteit... Ik heb mijn boekenleveranciers in Oostende en Brugge gevraagd op zoek te willen gaan naar precies dat: hoe leg je spiritualiteit en geloof uit vanuit een standpunt waarin beiden onbestaand zijn, geen referentie zijn.

Onderweg vind je passages over één en ander:

“Radicale islam reageert op radicaal atheïsme.  Een artikel van Ward Daenen en Bart Eeckhout over Bas Heijne’s[1] Huizingalezing[2] in Leiden op 13 december 2013. Enkele passages, cursief gepresenteerd:

“Economische groei is een obsessie geworden omdat mensen geen idee meer hebben hoe een samenleving in te richten of te waarderen.” (Daenen & Eeckhout, 2013)

Ik zet daar een passage uit Primo Levi’s boekje “Is dit een mens[3]” bij: “Van tijd tot tijd gaat er een weg , brengt een bezoek aan de Beurs en komt terug met de laatste berichten.” (Levi, 2013, p. 98) Over een aantal pagina’s vertelt Levi hoe de K.L.-bewoners die niets hebben – niets anders dan zichzelf en het restje dat die honderdduizenden overhouden en nalaten uit dat niets -  toch nog een soort beursgang kunnen organiseren voor een naaidraadje, een knoop, een plukje brood, de notering van een bevroren kool. Dit lijkt een organisch gegroeid beursgebeuren als een diep menselijke  noodzakelijkheid.

Waar iets is en waar spontaan aan ruilhandel wordt gedaan, ontstaat een economisch leven: ‘iets’ kan altijd verhandeld worden met een meer- of minderwaarde. Dat zit in ons gebakken en hoe filosofisch, romantisch, religieus, whatever je alles (wat heel veel is) benadert, het blijft tellen. “Er bestaat een grote discrepantie (ongelijke vergelijking) in een samenleving die in de feiten divers is, maar die pluriformiteit in de geest niet geaccepteerd heeft. (Daenen & Eeckhout, 2013)” Deze veruitwendiging naar het sociale stelt bv. dat alles ongelijkheid is. Eén mooie vlag voor ongelijke ladingen. De twijfel domineert, dromen verdwijnen. Dromen bestaan immers uit opgeslagen kennis in een nieuw mengsel. Is er dan niets dat los staat van het mens-zijn en dus dat mens-zijn kan corrigeren? Wat kan evenwicht brengen tussen zijn en worden?

Bij Darwin[4] op de thee gaan: “Evolutiebiologen van Charles Darwin tot Daniel Dennett hebben ontrafeld dat de mens evolutionair is uitgerust om beelden te vormen om houvast te krijgen op een wereld die hij niet kan bevat-ten. Dat leidt tot een paradox, want zij leiden de strijd tegen de betovering en de religie. Maar net uit hun bevindingen volgt dat de hang naar betovering bij de mens hoort.” (Daenen & Eeckhout, 2013) Darwin vanuit de oorsprong, Dennett[5] en de ingebakken mogelijkheid tot vermijden van wat met die oorsprong meegekomen is. Zoeken naar het zijn van alles dat in en om ons is, omdat we zelf een code hebben geschreven met de dingen die we hebben gezien, kunnen zien, dus opnieuw kunnen zien. We hebben mysteries verwoord en ontdaan van hun mysterie. Blijft over: geloven of niet geloven. In alles, bijna alles, in altijd iets meer of minder dan alles. Afwegen van feiten; redelijke standpunten. Zo verkleint de verwondering voor de ongekende dingen. Dingen die we nog niet kennen en die dus (?) nog niet bestaan in onze vertaling (!).

Dan kom je bij het woord ‘hoop’ dat zoveel vullingen heeft. Waar begint rede en start hoop? “Darwin kunnen wij accepteren, maar we kunnen er niet naar leven. Wat is je leven nog waard als je liefde reduceert tot een louter chemisch proces?” (Daenen & Eeckhout, 2013) De auteurs nemen een standpunt in: reduceren in plaats van bedenken. Hij geeft een betekenisverenging mee, waardoor we nieuwe openingen krijgen: de rede is alles, maar begint bij de verwondering.

En onze kunst dan? Zeker rede en verwondering. Daar komt Camus op tafel: “Ik geloof te weinig in de rede om een filosoof te zijn, zei Camus. En ook: ik wil weten hoe je moet leven, vooral als je moet leven als je noch in god noch in de rede gelooft.” (Daenen & Eeckhout, 2013) Wat ligt tussen een god en de rede? En wat als een god uit de rede ontstaat of die god rede is? Bijvoorbeeld.

Passage 2

Mag ik tegenover passage 1 iets anders zetten? Enkele fragmenten uit een boekje dat jaren naast me op een bed-bijzettafeltje lag en af en toe aangeroerd werd. Jaren over gedaan en uiteindelijk niet beklaagd: Arnon Grunbergs ‘De Mensheid zij Geprezen, Lof der Zotheid 2001.

De optelsom van wat volgt noem ik graag: tegenstelling. Dubbele tegenstellingen dan nog wel: Grunberg verdedigt zijn ‘mens-cliënt’ door het historische onmenselijk af te vinken tegenover de daden van zijn mens. Mensheid tegenover individuele mens? En wat ieder mens als cultuur meedraagt. Collectieve cultuur net als collectief geheugen. En waar zit Kadar’s Goud? In de bruikbaar van de fragmenten in een Dialoog of een FiloCafé, bijvoorbeeld. En onderweg komen we nog eens in het Paradijs van ∂’O.

“Als je de mens omlaagtrapt, lijk je al snel een genie of wat daar tegenwoordig voor doorgaat. Daarom hebben zo velen er belang bij anderen omlaag te trappen dan zelf omhoog te komen. Als je omlaagtrapt, blijf je stilstaan, en toch lijkt het alsof je omhooggaat.” (Grunberg, 2002, p. 7)

“Wie zijn principes boven alles stelt, kan beter meteen in een doodkist gaan liggen. Alleen wie zijn principes opportunistisch toepast en er net zo makkelijk afstand van doet als van een oude schoen, maakt kans op een redelijk aangenaam leven.” (Grunberg, 2002, p. 11)

“Wie hogerop wil komen in deze wereld doet er goed aan de mens belachelijk te maken, zijn talenten in twijfel te trekken, hem nooit het voordeel van de twijfel te gunnen en uitvoerig stil te staan bij de paar misstappen die hij langgeleden heeft begaan.” (Grunberg, 2002, p. 14)

“Mijn cliënt volgde de uitbeelding, en de uitbeelding zelf imiteerde alleen andere uitbeeldingen.” (Grunberg, 2002, p. 15)

“Iemand moet eens uitleggen wat schuld eigenlijk is. De ene helpt dertigduizend man om zeep en er wordt een standbeeld voor hem opgericht, de andere raakt verblind door zijn hormonen en wordt levenslang opgesloten… De schild is uitgevonden om van de verdachte een betere slaaf te maken, en de schaamte is hem opgedrongen zodat hij nog efficiënter gedirigeerd kan worden. Hij is zijn eigen bewaken geworden.” (Grunberg, 2002, p. 24)

“Men herkent de woorden nog van vroeger, maar het is betekenisloos geluid, omdat er geen werkelijkheid meer is waarnaar ze verwijzen.” “Het huwelijk is op het paradijs na een van de meest gruwelijke uitvindingen die de mens zijn opgedrongen. Wat je hebt, valt tegen.” (Grunberg, 2002, p. 29)

“Winnaars zoeken meestal geen verklaring voor hun winst.” (Grunberg, 2002, p. 42)

“Zij, de verliefdheid, is niets anders dan eigen verlangens en wensen geprojecteerd op een ander.” (Grunberg, 2002, p. 51)

“Hoe lang duurt het voordat dat nu een geschiedenis krijgt en een toekomst, en dus ophoudt illusie te zijn, maar bittere werkelijkheid wordt?” (Grunberg, 2002, p. 52)

“Een wijze heeft een tijd geleden al gemerkt dat het alleen aan onze korte levensduur te danken is dat wij de winnaars van vandaag niet zien veranderen in de verliezers van morgen.” (Grunberg, 2002, p. 106)

“Ons lichaam lijdt onder wat ons op de markt verkocht wordt als ziel.” (Grunberg, 2002, p. 113)

“De beschaafden hoeft nooit twee keer te worden gevraagd om voor rechter te spelen en zijn zo beschaafd dat ze het volstrekt onnodig vinden aan hun oordeel te twijfelen.” (Grunberg, 2002, p. 118)

“Boven iedere poort naar deze wereld, boven iedere baarmoeder hangt in koperen letters mijn naambordje: Arbeit macht frei. “ (Grunberg, 2002, p. 123)

09-06-2016 om 21:22 geschreven door André & Annick  

WORLD PRESS PHOTO

Knokke, Scharpoord, tot 12 juni 2016

Je onthoudt wat je ziet. Wat je ziet is voor jou duidelijk aanwezig. Het is belangrijk genoeg om je aandacht te trekken en te houden. Het moet – als het ware – in tegenstelling zijn tot wat op dat moment door je hoofd gaat. Een contradictie of een paradox. Ik blijft beide woorden vaak herhalen. (Ogenschijnlijke) tegenstrijdigheid. In tegenstrijd met wat ik op dat moment verwacht. Heel duidelijk en pertinent, en dat blijft ook zo, of eventjes tot herkenningspunten opgehaald zijn. Een foto is ieders realiteit, maar in een andere tijd en ruimte. Wanneer je ‘in’ die context bent geraakt, begint herkennen, appreciëren en reflecteren. Een foto... daar kan je ontzettend veel mee doen.

World Press Photo[i] probeert al jaar en dag via een selecte en zeer strenge jury, die foto’s te lauweren die technisch zuiver gemaakt zijn én tegelijkertijd zo’n paradox doen ontstaan. Voorbij verwondering. We raden aan de link te gebruiken om de foto’s traag één voor één te bekijken. Lees  ook hierna enkele passages van mevrouw Tessa Hetharia, Project Manager Exhibitions bij WPP.

Kijken is belangrijk.

De tijd nemen: “Wanneer u maar nieuwsgierig genoeg bent, zult u stoppen. U zult kijken naar de foto, misschien iets nabij stappen om het beter te zien en wellicht de tekst lezen om te ontdekken waar we zijn en wat we zien. In de weergaloze tred van de dag, is het stoppen al heel wat...”

Denk niet dat je alles kunt begrijpen. Van poserende meisjes in een klein Spaans dorp weet niemand “waarom ze zo serieus en boos kijken ...” niemand.”  Onthoud: “... de fotograaf (nodigt) uit om dichterbij te komen. Om ondanks de chaos en onrechtvaardigheid de rust te nemen als beschouwer.” Het is de bedoeling van de fotograaf om “om (ons) iets meer te doen begrijpen van wat er gebeurt.” En ze citeert een laureate: “Photos can present empathy that text and words cannot.” Waarna ze besluit: “Ik hoop dat u met precies dat gevoel hier vanavond weggaat: dat u even stil bent blijven staan en iets van verbondenheid hebt gevoeld.”

Fotografie op andere plaatsen.

In Oostende: Exposure Value: www.yvon.be

In Brugge: 44 Galery: www.44gallery.be

In Antwerpen: FotoMuseum: www.fotomuseum.be

In Parijs, Grand Palais: www.seydoukeitaphotographer.com/en

Enz....

Ken je andere locaties? Stuur ze door!!!

02-06-2016 om 09:14 geschreven door André & Annick  

S.E.A.S. = SCHARPOORD[i] EXPERIMENTAL ART SPACE:

Knokke-Heist heeft zo zijn/haar eigen kunststijl. Niet te moeilijk, met een snuifje surrealisme, decoratief én pertinent, prijzig en met zicht op tijdloosheid, als je wil sparen in de Zoute-stijl. Geen probleem, elk zijn stijl (en portemonnee).

Het Cultuurcentrum Scharpoord geeft al jaar én dag kansen aan jonge kunstenaars die los gaan van de traditionele paden en iets uitproberen. Vandaar SEAS = kom het hier tonen en reflecteer samen over de appreciaties. Niet meteen makkelijke kunst, maar een praatje met de kunstenaar helpt.

Momenteel is er Jill Vandorpe[ii] met een presentatie: What about the things that Break?

Kijk eerste even naar haar werken via de website van Jill Vandorpe. Daarna kan je best overweg met het tekstfragment  dat we uit een interessante blog gehaald hebben:

“In mijn werk vertrek ik altijd vanuit mijzelf en mijn eigen wereld. Gevoelens, gebeurtenissen, herinneringen en schrijfsels komen er in voor. Voor mij is kunst een andere vorm van taal of communicatie. Ik wil beginnen waar de taal niet meer kan en de poëzie het overneemt. Poëzie die een ruimte in taal creëert voor de dingen die niet meer te verwoorden zijn. Poëzie laat plaats aan onze interpretatie maar leidt ze bijna onmerkbaar door een spel van verbergen en tonen, metaforen en symboliek. Mijn beelden construeer ik op deze manier.”[iii]

Wat doe je met dingen die breken. Hou je ze weg, verstop je ze tot je meer afstand hebt kunnen nemen of plaats je ze voluit in beeld zodat je in woorden en lijnen afscheid kunt nemen. Het beeld wordt dan een herinnering en in de massa van die gebeurtenissen een metafoor voor een herkenbaar gevoel. Wat moet je in vraag stellen? In welk beeld staat iets dat jij herkent alsof het van jezelf is? Waarom is een vinger nog geen hand? En als het breekt: waarom dan, waarom dat? Was het gewicht van herinneren te zwaar? Moet iets vervagen, verdwijnen, slechts een spoor van potlood, verf, stof, plaaster, ... nalaten.

“Mijn werk speelt zich voor een groot deel af op papier. Ik maak zowel tekeningen (met verschillende media) en grafisch werk. Steeds meer introduceren zich ook kleine sculpturen. Deze laten de beleving van een werk op een andere manier toe dan 2D werk. De opstelling van de werken vormt uiteindelijk mee de inhoud van het werk.
Het vertrekpunt bij het maken van een beeld kan vaak iets heel klein, onbenullig zijn (vandaar de titel van mijn vorige tentoonstelling ‘Something of nothing’). Al te vaak projecteren wij als mensen onze wensen, hoop en verlangens in kleine objecten (vb. souvenirs, talisman, ..). In mijn werk hou ik ervan om deze dingen niet alleen af te beelden maar ook om het werk zelf als iets symbolisch maar ook poëtisch te presenteren. Voor mij is het aan de toeschouwer om het gevoel en de betekenis van een werk opnieuw in te vullen zoals een woord in een gedicht een suggestie naar vele verhalen kan vormen.”[iv]

Ik lees haar gedicht en denk eerder aan “What about the things YOU break?” Iets dat uit zichzelf breekt, heeft iets in zich dat doet breken. Met de klank van broosheid die in de ets, grafiek[v], kleinsculptuur, setting opduikt. Neen: niet de broosheid van vrouw, maar de broosheid van object en tijd, van feit en houdbaarheid, van omgeving en aanvoelen.

01-06-2016 om 11:37 geschreven door André & Annick  

Naar halfjaarlijkse gewoonte: eerst HISK OPEN STUDIOS 2016, daarna de eindpresentatie van de laatstejaars: dit is toekomst kijken want DAAR zie je de kunstenaars die straks (en velen nu al) op internationale presentaties worden meegenomen.

 Wie zijn dat?

 Buren (BE/NL), Lydia Debeer (BE), Ella de Burca (IR), Kasper De Vos (BE), Vesna Faassen & Lukas Verdijk (NL), Aslan Gaisumov (CE), Indrikis Gelzis (LV), Elias Ghekiere (BE), Minja Gu (KR), Alejandra Hernández (CO), Lien Hüwels (BE), Pepa Ivanova (BG), Ola Lanko (UA), Almudena Lobera (ES), Rebekka Löffler (DE), Ariane Loze (BE), William Ludwig Lutgens (BE), Oleg Matrokhin (RU), Pedro Moraes (BR), Cadine Navarro (FR/US), Jonathan Paepens (BE), Joke Raes (BE), Jura Shust (BY), Diana Tamane (LV), Anne Van Boxelaere (BE), Wieske Wester (NL)

 Belangrijk is ook dat alle geselecteerden opgenomen worden in een alfabetische lijst (http://hisk.edu/mw/index.php/Artists), van waaruit je een startidee hebt over deze ‘jonge’ kunstenaar en in vele gevallen meteen een link naar hun website. Als het Belgische kunstenaars zijn, kan je hen vaak volgen via Kunstenpunt op Bamart: http://bamart.be/nl

 We zijn er zoals altijd met een uitgesproken opgewekt gevoel van teruggekeerd. Letterlijk bedoeld maar wel in de gietende regen. Meer verf dan anders (Willy Van den Bussche – PMMK - zou opgelucht snuiven), grote technisch kunnen en verf, potlood, houtskool, zelfs spelen met de eigenschappen van pertinente olieverf op transparant acryl. Video, foto, installatie, ... Alles met de toon van een aanstekelijk begin, nopjes waar minstens straks grote verwonderen en bewondering zal uitkomen (in sommigen gevallen –barsten).

 Uit de drup (het dak LEKT ontzettend – iemand noemt het: een waterval op zolder) voor we in de regen doken: nog dit genoteerd: “Dit zijn de jonge kunstenaars die één zijn met hun werk via de (auto)biografie en de anekdote. Individueel in fotografie, film van zichzelf en door zichzelf, eigen leven als inspiratie en als zichtbare context. De omgeving vastleggen als decor waarin gebeurtenissen aanleding zijn tot nadenken. Uitnodiging, in-stappen, empathie. Als acteur in een gefixeerde presentatie, de dramatiek van een land en wat dat land (waaruit je komt) vanop afstand - als dat al mogelijk zoniet af te wenden is – met je doet. 

Ps:

1.  Stuur een mail naar info@hisk.edu om telkens uitgenodigd te worden op de presentaties.

2.    Nieuwe inschrijving postacademisch studie, praktijk, intervisies, tentoonstellen, ....: http://hisk.edu/mw/index.php/Application

31-05-2016 om 00:00 geschreven door André & Annick