Voorspel: welke sporen (tags) zijn er in de natuur, door mens of dier
gemaakt en verwijzend naar een organische dynamiek? Zo komt de kunstenaar bij
de sporen van wandelende mensen, kruipende dieren, de geomorfologie van de
omgeving, klimaat, ... De kunstenaar bestudeert deze sporen op diverse locaties
over gans de wereld. Hij registreert de dynamiek, de beweging, de link tussen
spoormaker en spoor.
Uitvoering: op de site worden sporen gezocht buiten het bewandelde
bezoekerscircuit. Op cruciale plaatsen en wie beslist dat? een samenspraak
tussen kunstenaar en vrijwillige deelnemers (o.a. Brei club Vrijstaat-O)- plaatst hij prikkeldraadhouders uit
wereldoorlog 2 (specifieke keuze) waarin koorden worden gespannen en van
waaruit netwerken worden gevlochten, geweven, gebreid, ...
De band tussen locatie, mens en tijd is volledig. Als sporen van een
choreografie.Netwerk... of tijd
stilleggen in een web.
Of de frisse ochtendnevel op spinnenwebben boven, struiken. Zo
onwezenlijk in een oorlogsbatterij. Meditatief, in opbouw en aanschouw.
Net als bij Performing Objects en een beetje Gorod Ustinov, is dit een
duidelijk voorbeeld van Procesmatig werken. Met de Renaissance stijgt het ego
van de kunstenaar, tot op onooglijke hoogte (parallel aan de kunstmarkt?). Met
Documentas en Manifestas wordt de samenwerking object/subject groter:
co-creatie.
De opbouw werd geregistreerd en
de video wordt in de Vlaamse zaal getoond. De bijhorende tekst:
Shane Walteners werk
start altijd vanuit het toepassen van ambachtelijke technieken zoals haak- en
breiwerk, weef-en vlechttechnieken. Het vindt plaats binnen een steeds
veranderende interactieve en participatieve setting. Zijn recente projecten
hebben ook een sterk performatief karakter. Voor Score
for the Atlantic Wall creëert Waltener samen met
vrouwelijke participanten (uit Oostende en omgeving) op het bestaande parcours
van Atlantikwall een nieuw traject met een netwerk van draden in het landschap.
De subtiele, uitdeinende installatie heeft als opzet de hele omgeving en in het
bijzonder het deels onzichtbare netwerk van tunnels en loopgraven meer aanwezig
te stellen.
Het werkproces in
co-creatie startte op 13 augustus en duurde zes dagen. Eerst creëerde Waltener
een aangenaam klimaat waarin de participanten experimenteerden met textiele
technieken en er kennis over deelden. Terwijl ze tegelijk ook persoonlijke,
sociale en culturele verhalen -verbonden met het textielambacht- uitwisselden.
Daarna verkenden ze
de site. Voorzichtig wandelden ze door het duinenlandschap met hoog helmgras,
waarin nog loopgraven verborgen zitten. Er ontstonden desire lines,
alternatieve, zelf ontgonnen paden. Van daaruit construeerden ze in de duinen
een soort ruggengraat -met draad verbonden metalen staken- waarop zich langzaam
een gehaakte netstructuur ontwikkelde. Deze werd deels op het einde van de
zesdaagse door Waltener en de participanten afgewikkeld en opnieuw
geconstrueerd kort voor de opening van deze expo.
De uiteindelijke
actie vond op de opening van deze expo plaats. Wat voordien gebeurd is, is voor
hem louter de repetitie van het stuk/de installatie (vergelijkbaar met deze
van een dans-of theatervoorstelling). Waltener spreekt over het fine tunen van
het stuk alvorens het finaal wordt geïnstalleerd. Op de finissage zal het textielwerk
volledig ontrafeld worden door een aantal participanten. De metalen staken
worden teruggeplaatst waar ze vandaan komen. En de draad wordt terug op
gewikkeld om in de toekomst opnieuw te worden gebruikt in een ander vorm, in
een ander project, op een andere site.
Bezoekersgids:
SHANE
WALTENER (UK) (°1966, leeft en werkt in Londen)
Score
for the Atlantic Wall, Installatie, (Creatie Private Tag)
De
Brit Shane Waltener geeft les aan de University of the Arts (Londen) en is
verbonden aan de participatieve, interdisciplinaire kunstorganisatie Entelechy
Arts in Londen. Als kunstenaar bouwde hij de afgelopen tien jaar een
internationaal tentoonstellingsparcours uit.
Shane
Waltener laat zich inspireren door ambachtelijke technieken en processen. Zijn
objecten en installaties refereren naar naald-, haak-, breiwerk, weef- en vlechttechnieken,
vaak binnen interactieve en participatieve settings. Zijn recentste projecten
zijn performatief geladen. Daarin exploreert hij de relatie tussen de handelingen
tijdens het maakproces, gebaren, en de bewegingen tijdens dans. A Desire Line
is een pad veroorzaakt door erosie en herhaalde voetstappen, vaak de kortste
route tussen A en B. Waltener zal vanuit dit idee een choreografische score en
een set van instructies met enkele Oostendenaars creëren, met een site-specifieke
installatie als resultaat.
De
deelnemers weven tijdens een wandeling draden doorheen de site. Dit
co-creatieproces
brengt nieuwe zichtlijnen tot stand als mogelijk alternatieve
waarneming
van de site. Dit nieuwe werk onthult natuurlijke en door de mens
Quasi alle geüniformeerde poppen in de bunker dioramas krijgen een
zeer vreemde pruik opgezet. Waarom? Diverse redenen:
1.Oorlogen zoals WO 1 & 2 hebben weinig
onthouden over de vrouwen. Alles draait rond mannen, terwijl vrouwen slechts
pin-ups of poetsers zijn. Opzoeking toont dat de vrouw wel degelijk een grote
inbreng had in de loop van beide en latere oorlogen.
2.Conflicten zijn helaas van alle tijden. In de
actuele conflicten zijn de vrouwen heel vaak de slachtoffers van onderdrukking
tot verminking. Kwestie van de weerstand van de man en zijn groep te breken,
bijvoorbeeld.
3.Hoe kan je die historische vergetelheid goed
maken? Door radicaal in te grijpen. Door materiële verwijzingen aan te brengen
naar dappere vrouwen uit Afghanistan, Irak, Nigeria, ...
4.De pruiken hebben een link met de oorsprong. Ze
zijn gemaakt in de conflictzones, met haar van de haarbanken waar arme
hongerige bevolkingslagen centen verdienen door hun afgeknipt haar af te staan.
(in dit geval: China)
5.Er bestaat een reeks antropologische fotos uit
de dertiger jaren, waarin etnische kapsels geregistreerd zijn.
6.Voor de soldaat is een helm of een pet een
naam- en kleurloos symbool van zijn moed. Zonder pet staat hij naakt voor
vrede. Ik bedoel: wanneer een geüniformeerde soldaat zijn pet of helm afzet,
verandert zijn status volledig.
Er is uiteraard heel wat reactie (zie gastenboek vanaf 15
september). Om dat op te vangen werd volgende ingreep gedaan:
Er is wat
"reuring" rondom de vrouwelijke pruiken die een aantal soldaten
kregen de voorbije dagen. In de desbetreffende bunkers zal er nog uitleg
uitgehangen worden over dit specifieke kunstproject (in vier talen).
Deze tekst zal er
verschijnen:
De gevolgen van oorlog
op een bevolking reiken veel verder dan het slagveld en hebben een impact op
een volledige gemeenschap. In Raversyde portretteren we enkel mannelijke
soldaten. De kunstenaar introduceerde 15 vrouwelijke kapsels in de bestaande
diorama's. Zo eert ze met dit kunstwerk ook de overige helft van de bevolking
die onder de oorlog lijdt. De geschiedenis blijft zich herhalen en daarom zocht
ze naar vrouwen die vandaag de gevolgen van gewapende conflicten ervaren. De
kunstenaar representeert deze vrouwen door kopieën van hun kapsels op de
soldatenhoofden te plaatsen: een Afghaanse rechter en mensenrechtenactivist die
in het geheim meisjes onderwijs gaf tijdens het Talibanregime, een Syrische
actrice, een vrouw die als kind de Golfoorlog ontvluchtte en zich in Finland
opwerkte tot een succesvolle zangeres, een Koerdische strijdster en Nigeriaanse
vrouwen die de terreur van Boko Harem ontvluchtten.
De opstelling maakt dat je traag in die verbazing geraakt. De eerste
twee dioramas zijn eenvoudig langharig. Bij de eventuele gidsen kan je duiding
vragen over de oorspronkelijke personages.
Heidi Voet was ook aanwezig op de eerste Freestate met een
muur(graffiti)werk in peperkoek met suikerspin. Tegelijkertijd in Fort Napoleon
een lichtinstallatie.
Bezoekersgids:
HEIDI
VOET
(°1972
Herentals, woont en werkt in Shangai, China)
Ghost
of a girl, Installatie, (Creatie Private Tag)
Heidi
Voet bouwt aan een steeds omvangrijker oeuvre van installaties, video
en
sculpturen. Ze stelde solo tentoon in Parijs en Shangai en dook op in
vele
groepstentoonstellingen in o.a. Wiels, L&M Arts in Los Angeles en vele
andere
plaatsen, zoals bij het eerste project van Vrijstaat O., de referentiële
tentoonstelling
Freestate in het Oud Militair Hospitaal in Oostende. Toen maakte ze een
minutieuze reconstructie van een reuzegraffiti in peperkoek en suikerspin. Dit
soort transformaties in goedkope of arme materialen is niet ontypisch voor haar
werk net als het spel met gender connotaties en vooroordelen zoals de onvergetelijke
reeks Fruit en Vegetables.
In
Raversyde is dat niet anders. Ze liet haar oog vallen op de talrijke dioramas in
de vaste opstelling. Deze kijkkasten beelden het leven uit ten tijde van de tweede
wereldoorlog toen deze site bevolkt was door Duitse soldaten, wachtend op de
vijand. Deze traditionele taferelen wil ze een ander aanzien geven, becommentariëren
door de hoofddeksels her en der af te nemen en te voorzien van blonde pruiken
als replicas van etnische Afrikaanse vrouwenkapsels. Het brengt de kleine
oorlog van alle dag in herinnering naast de zgn. echte van de (mannelijke)
gevechtseenheden. Deze licht surreële ingreep maakt bovendien de vrouw aanwezig
in een uniform mannelijke wereld waar zij alleen bestaat als een foto, als een
herinnering zonder fysiek spoor. Als een ghost.
De eerste regisseert, de andere filmt. The Wave vertelt over de zoektocht
naar slachtoffers van de Spaanse burgeroorlog. Archeologen vinden een
massagraf, en dan is het de vraag: willen de eventuele nabestaande weten of hun
familieleden daar al dan niet vermoord en begraven werden. Wat doe je met het
verleden? Houd je je vast aan wat je vermoedt of wat men je heeft verteld? Of
wil je zekerheid? En wat als je nu precies géén zekerheid meer hebt? Allemaal
vragen die uitgesproken worden rond de opgravingsput. Ondertussen kijken wij
naar een soort stilleven van aarde met een boodschap. In een grandioos
landschap waar de wolken af en aan de geschiedenis letterlijk belichten. Een
lichaam is een houding, een onmerkbare krampachtigheid, een gooihoop. Een
spoor. Een tag. En dan? Wat is naamloos en hoe anders wordt zon tag als de
naam gevonden wordt? Zoveel vragen.
KATRIEN VERMEIRE
Site:
Reënactment van een reeks fotos van Fadenspiel uit de zeventiger
jaren. Binnen het verhaal van Private Tag past de hand van de kunstenaar, dus
het zetten van een koord zonder eind (of waarvan de uiteinden aan elkaar
geknoopt zijn). Lijnen, zitten er in. Het collectief geheugen van een
universeel spel, dat misschien een Indiaanse oorsprong heeft, of Oceanisch.
Door het registreren van de handeling en het observeren door de bezoeker, maak
je een collectief geheugen. Niet vergeten dat elk collectief geheugen ook de
som van de persoonlijke ervaringen inhoudt.Door het bewaren en doorgeven, blijft een teken (een tag) van de mens
met betekenis bestaan.
Ook de locatie speelt een rol. De kern van de bewapening en
bevoorrading: van springstof tot leverworst. En mooi wit/zwart middenin: de
video met een zinnetje als inleiding en daarna de uitvoering door één of twee
lijners.
Voor Freestate I presenteerde fotos en voor Private Shelter een
Marine Foto North Sea foto, ook te zien in Duffel.
Bezoekersgids:
SARAH
VANAGT (°1976 Brugge, woont en werkt in Brussel)
KATRIEN
VERMEIRE (°1979 Oostende, woont en werkt in Brussel)
The
Wave (2012), Film
The
Wave toont op aangrijpende wijze de opgraving van een massagraf uit de
Spaanse
Burgeroorlog (1936-1939). Sarah Vanagt en Katrien Vermeire plaatsten in 2011
een camera op de plek waar negen slachtoffers werden opgegraven, die in juni
1939 onder het regime van generaal Franco geëxecuteerd werden. Tijdens die
oorlog werden tienduizenden burgers gedood om hun politieke overtuigingen. De
eerste opgravingen gebeurden machinaal, maar zodra de archeologen op een
schedel stuitten, groeven ze met de hand verder. Door middel van zeer precieze
time-lapse-fotoreeksen zie je van dichtbij hoe de negen slachtoffers korrel per
korrel vrij komen te liggen. Vanagt en Vermeire brengen minutieus deze
nauwgezette handenarbeid van de archeologen in beeld, die deze beladen sporen
blootleggen. The Wave ging in première op de 18e Biënnale van Sydney (2012). Cineaste
Sarah Vanagt maakt documentaires en installaties. Opgeleid als historica
schemert geschie-denis en herinnering door in haar werk.
KATRIEN
VERMEIRE (°1979 Oostende, woont en werkt in Brussel)
String
Figures (2012), Film
Centrale
themas van Private Tag het onderzoek naar de hand van de kunstenaar en het
spel van lijnen in onze omgeving komen terug in het nieuwste project van Katrien
Vermeire, dat het fenomeen van touwfiguren exploreert. Het touwfiguren maken
bestaat al sinds mensenheugenis en is over de hele wereld en in alle mogelijke
culturen verspreid. In het westen kennen wij het vooral als Cats Cradle, een
spel waarbij twee spelers beurtelings elkaars figuur overnemen en veranderen in
een nieuw patroon. Met je handen en een simpel iets als touw wordt een
tweedimensionale cirkel omgetoverd tot een fascinerend driedimensionaal geometrisch
patroon.
In
vele andere samenlevingen creëert men niet alleen nog veel complexere figuren, het
touwfiguren heeft er ook de status van een volwaardige maar efemere kunstvorm,
met een verhalende, religieuze of magische lading. Maar net door dat efemere,
tijdelijke karakter dreigt de kennis ervan verloren te gaan. Katrien Vermeire ontrafelt
deze levende, eeuwenoude en onderbelichte traditie en spreekt zo het geheugen
van de toeschouwer aan, die deze kunst misschien zelf nog in de vingers heeft.
Katrien
Vermeire is fotografe en cineaste. Eerder werk was te zien in Freestate (2006) en
Private Shelter (2014).
Dit is een in eigen land te weinig gekende kunstenaar die zich
vooral toelegt op barokke knutselarij en inventarisatie.
Op de zolder van de Vlaamse Zaal, in de nabijheid van Ustinov en
Trench Art, staat een monumentale, houten, barokke gereedschapskist op 4
gesculpteerde poten? Aan de voet 4 (om aandacht?) roepende hoofden. In de kist:
een verzameling hedendaagse wapens, waaronder de Kalasjnikovs waarover voordien
al sprake. Over alles: gekleefde reclame paginas over consumptieproducten... nog
in Belgische frank.
Dit gaat over de Eeuwige Jachtvelden. Niet van de Indianen, want die
jagen op een beperkt aantal bizons om voldoende eten te hebben voor de groep.
Pas wanneer er opnieuw nood aan voedsel of kledij nis, gaan ze opnieuw opjacht. Bij de mens is die antropologie zoek,
al gaan antropologen heel graag die Indianen-maatschappij bestuderen. Dit gaat
over doden en consumeren, of doden als consumptie, geolied georganiseerd.
Anekdote: toen het werk in 1990 voor de Biënnale van Venetië werd geselecteerd
(samen met Fabre, Delvoye en Decordier), werden de wapens een tijdje
geconfisqueerd omdat er geen officiële documenten van de demilitarisatie
(onbruikbaar maken) ingesloten waren. Ondertussen zit het werk bijna 30 jaar in
de collectie van M HKA. Wanneer de koffer met wapens in Raversyde toekomt, moet
Kathleen Ribbens, collectiebeheer, meteende staat van die wapens laten nazien en registreren. Gevolg: opnieuw
confiscatie en wachten op her-demilitariseren + de documenten bijhouden!!!.
Lijkt een beetje op de krijtlijnen van Performing Objects...
Nog even aanhalen: de wapens zijn indertijd aangekocht in een
circuit (noem het zwarte markt) waar ook nalatenschappen uit het Congolees huurlingenverleden te vinden waren.
Bezoekersgids
PATRICK
VAN CAECKENBERGH, (°1960 Aalst, woont en werkt in Sint-Kornelis-Horebeke)
De
Eeuwige Jachtvelden (1990), (120 x 200 x 280 cm, collectie M HKA, Antwerpen /
Courtesy Gallery Zeno X), Installatie
De
Belgische kunstenaar Patrick Van Caeckenbergh werkt sedert 1986 aan een mysterieus
en barok oeuvre dat reeds ruime internationale erkenning kreeg. Zijn sculpturen
en collages tonen een aparte en heel persoonlijke blik op de wereld. Patrick
Van Caekenbergh is een encyclopedist. Hij mijmert over de plaats van de mens in
de wereld, een getemd dier dat orde probeert te brengen in de chaos. Van
Caeckenberghs werk zit vol verwijzingen en mysteries. Gebruikmakend van collage-
en assemblagetechnieken koppelt hij de meest diverse voorwerpen, vaak uit de
populaire cultuur, aan andere, uiteenlopende bronnen van kennis. Elk element
heeft weliswaar een afgebakende betekenis tot het oplost in het geheel en deel
wordt van een bizarre betekenisconstructie. De installatie De Eeuwige
Jachtvelden lijkt op een rococomeubel, maar is een reusachtige houten
gereedschapskist op vier als leeuwenkop uitgewerkte poten. De buitenkant
bekleedde hij met reclamefolders, binnenin steken vuurwapens. Dit beeld legt op
vlijmscherpe wijze postkapitalistische mechanismen bloot. Alles lijkt koopbaar
en maakbaar, maar in werkelijkheid worden vooral hebzucht en destructie gestimuleerd.
Deze nieuw ingelijfde plek in het domein is de plaats waar over
plek en object nagedacht wordt. Hoe doen ze dat, die kunstenaars van dit
collectief. Procesmatig. Dat wil zeggen dat de eigenwaarde van de kunstenaar
slechts een deel is van een groepsgebeuren.
Eerste en vooral door zelf te gaan nadenken met denk-genoten die
ergens wel een raakpunt hebben. Kwestie van een soort eerste af-boording te
hebben, een eerste niveau zeg maar. Objecten wordt bij (bv.) de kringloop
verzameld en in een eerste afgetaped veld geplaats. Dat is een grote rechthoek
waarin alle objecten een plaats hebben en die unieke plaats wordt op zich ook
afgetaped. De vaststelling, de observatie. Boven deze plaatsing, op de muur,
staan woorden. Links en rechts verticaal: verzamel en evalueer. Centraal een
cirkel die bestaat een weer andere woorden: omlijnen, pauzeren, inspireren,
afbakenen, kiezen, transfereren, verhouden, plaatsen, omlijnen. Centraal staat
focus. Aan de achterwand bij de deur: een pakje schuurblaadjes voor de vrije
inspiratie en de suggesties. En dan begint het. Kies een object, neem het mee
naar de kamer er naast en doe er iets mee, plaats het terug op een andere
plaats binnen de eerste afgebakende ruimte en trek een nieuwe lijn. Wat doe je,
waarom doe je dat, hoe gaan we om met idee en uitvoering, wat doen dingen met
ons, wat met het geheugen van oorsprong en verandering. En alles wordt volledig
gedocumenteerd, wat dan opnieuw aanleiding kan zijn tot een nieuwe
presentatie.De vraag zal zijn: wat
ontstaat en hoe ontstaat het en ij welke mate kon dat in welke vorm van
vrijheid?
Wanneer er géén activiteit is, kan je alleen door het raam kijken.
Dan zie je de gebruikte materialen en de herplaatsing van de aangepaste
objecten. Op de deur staat een tekst i.v.m. End to End.
Bezoekersgids:
PERFORMING
OBJECTS, End to End (2015-2016)
Sculptuur/Installatie,
(Creatie Private Tag)
Het
kunstenaarscollectief Performing Objects experimenteert met objecten in
verandering
tijdens deze expo in wording binnen de expo Private Tag. De objecten worden
interactieve performers met een publiek. In 2014 opgericht door Marjolijn Dijkman
en Kristof Van Gestel maken ze deel uit van Enough Room for Space, een
kunstenaarsplatform in Brussel waar kunstenaars onze omgang met objecten onderzoeken.
Tijdens
Private Tag installeert het collectief zich in het Bunkerhuis met een project voor
de toekomst met statementwaarde. Ze buigen zich over de mogelijke invulling van
deze plek als kunstenaarsresidentie/atelier, wat de toekomstige bestemming wordt.
Kunstenaars Bie Michels, Kristof Van Gestel, Lauren Grusenmeyer en Leontien Allemeersch
zetten samen End to End op. Elke week plaatsen ze vanuit improvisatie objecten
in wisselende verbanden, zodat ze als het ware transformeren. Hun methode is
geïnspireerd op Lean Management en op technieken van scoring een volgorde
waar je aan vasthoudt - uit de performance. Dit project is een voorbeeld par
excellence van co-creatie bij de totstandkoming van kunst. Andere kunstenaars
zullen zich gaandeweg aansluiten bij het maakproces, dat je op de openingsdag
en elke zaterdagnamiddag (telkens van 13u tot 17u) live kan
volgen.
Elke sessie begint met een brainstorm en eindigt met een evaluatie. Er zijn publieke
sessies. Kristof Van Gestel wordt ondersteund door het Onder-zoeksfonds HoGent,
KASK, School of Arts, Gent.
