Bereken de dag van de week waarop 'n bepaalde gebeurtenis uit het verleden plaatsgreep (bvb. je geboortedag) >>> Kalender
T I L D O N K
Gemeente Haacht Prov. Vl.-Brabant
4 km > Haacht
5 km > Werchter 8 km > Tremelo 11 km > Leuven
18 km > Mechelen 20 km > Aarschot 30 km > Brussel
E-MAIL
Druk op onderstaande knop om te e-mailen (vragen, suggesties, opmerkingen, toevoegingen,...).
Je kan ook de 'reageer'-knop gebruiken onder elk bericht.
GASTENBOEK
Dit is onder meer de plaats om je mening te geven over de blog 'Tilloenk vruger'. Of om te lezen wat anderen ervan vinden.
Druk oponderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
TILLOENK VRUGER
DEZE BLOG BEGON OP 29 NOVEMBER 2005 EN STOPTE EI ZO NA OP 16 APRIL 2011 NA HET BEREIKEN VAN 1000 ITEMS OVER HET VERLEDEN VAN TILDONK.
MAAR HET BLOED KRUIPT WAAR HET NIET GAAN KAN,
DUS AF EN TOE MAG JE JE NOG AAN WAT MOOIS VERWACHTEN...
Jan Gordts
De Bukense doopakte uit 1865 van Petrus Henricus Van der Mosen, 'voordien In de Modder'.
(klik op de afbeelding om te vergroten)
Vorige woensdag maakten we met het Verbond voor Heemkunde Vlaams-Brabant en de Gidsenbond Dijleland een uitstapje naar Jezus-Eik (Overijse). Onder deskundige leiding van gelegenheidsgids, Jean-Pierre Van Binnebeek, bezochten we er het onlangs prachtig gerestaureerde barokke kerkje. Alleen al de er aanwezige (unieke) votiefschilderijen maken een bezoek aan deze fraaie 18de eeuwse bedevaartskerk meer dan de moeite waard!
Het leuke in zulk een gezelschap van 'gelijkgestemde zielen' is dat je er allerlei andere interessante zaken te weten komt. Zo kwam Willy Vander Velden, voorzitter van de Gidsenbond Dijleland, met een merkwaardig verhaal aangaande de Bukense familienaam Van der Mosen op de proppen... Alleen al het feit dat telgen van deze familie ook in Tildonk voorkomen, deed me de oren spitsen. (We denken hier aan beenhouwer Louis Van der Mosen in de Woeringstraat - nu Electro Mariën -, gehuwd met Marie Schoeters, die op 3 maart 1944 door de Duitsers werd opgepakt en naar het concentratiekamp van Ellrich-Dora werd gevoerd, waar hij een half jaar later overleed.)
Willy ontdekte dat de familie oorspronkelijk 'In de Modder' heette. De oudste naamdrager was waarschijnlijk een vondeling - in de modder gevonden - die aldus deze toepasselijke, doch erg ongebruikelijke, familienaam toebedeeld kreeg. Een Bukense doopakte uit 1865 vertelt ons het volgende:
Anno domini 1865, die 27ma Augusti baptizatus est, pridie natus hora nona matutina Petrus Henricus In de Modder, filius Joannis Baptistae et Joannae de Greef, utriusque ex Bueken, in quae matrimonio junctorum. Quod attestor Rev. Wouters Pastor in Bueken. Suscepere Petrus In de Modder et Joanna Maria de Greef. (marge: Van der Mosen olim In de Modder Petrus Henricus; + 25 martii 1932).
Aldus te vertalen:
In het jaar ons heren 1865, de 27ste augustus, is gedoopt, de dag voordien geboren om 9 u 's morgens: Petrus Henricus In de Modder, zoon van Jan Baptist en van Joanna de Greef, beiden van Buken er er ook getrouwd. Geattesteerd door Eerw. H. Wouters, pastoor in Buken. Getuigen: Petrus In de Modder en Joanna Maria de Greef. (in marge: Van der Mosen voordien In de Modder Petrus Henricus; + 25 maart 1932)
De woorden 'Van der Mosen olim' werden er klaarblijkelijk achteraf bijgeschreven; de overlijdensdatum uiteraard ook (jg).
Blijkbaar was iemand (hoogstwaarschijnlijk de betreffende dopeling himself) op een later tijdstip van mening dat Van der Mosen beter bij ons taalgebruik aansluit dan In de Modder, of op zijn minst minder modderig klinkt. 'Moos' in ons dialect staat immers voor modder...
Simone Persoons, °Tildonk 30 april 1931, dochter van Jules Persoons, nijveraar en gewezen burgemeester van Tildonk, en van Clotilde Op De Beeck, echtgenote van Roger Decremer en moeder van Michel, Werner en Carl, overleed op 1 september 2008 in het Imeldaziekenhuis te Bonheiden. Samen met haar echtgenoot richtte ze de pantoffelfabriek Perro op en nadien, mede met haar kinderen, de schoenzaken Carmi.
Haar Tildonk droeg ze in het hart! Zo heeft ze nog vorig jaar ter gelegenheid van de viering van 900 jaar Tildonk haar volle medewerking verleend aan de totstandkoming van de succesvolle tentoonstelling in de pastorie over de vroegere processie.Steeds stond ze klaar als we op haar beroep deden, om inlichtingen te bekomen, om een oude foto op te sporen, ... De plechtige uitvaart van Simone greep vandaag onder massale belangstelling plaats in de kloosterkerk der ursulinen van Tildonk.
Een mooi en liefdevol aandenken aan Simone tref je aan op de website van familielid Raf Van der Donckt:
Beste Tildonkenaar, bloemen- en tuinliefhebber en deelnemer aan de actie Tildonk Bloemendorp
De zomer van 2008 was geen echte bloemenminnende zomer. Integendeel. Liefst 70 deelnemers hebben ingeschreven voor de actie Tildonk Bloemendorp. De leden van de werkgroep willen je toch graag feliciteren met de speciale inspanning die je hebt gedaan. Ook diegenen die het accent "Waterhebben uitgewerkt. Wij hopen dat je ook de volgende jaren zult verder werken. Proficiat ! Van harte dank aan alle deelnemers, die elk op hun manier zich ingespannen hebben om van Tildonk een meer bloemen- en leefbare gemeenschap te maken. En in dit kader willen we ook het gemeentebestuur danken voor de steun. Tildonk wil op de bloemenkaart in de streek staan! Tijdens de maand juli werd een eerste selectie gemaakt. En eind augustus werd een laatste oordeel geveld, rekening houdend met de gegevens van de eerste selectie. Dit maakt de beoordeling zeker niet gemakkelijk. Tuinen kunnen op enkele weken (en zeker bij minder goed weer) snel evolueren.
Op zondag 14 september 2008 worden de prijzen uitgereikt aan alle deelnemers.
- de affiche en de brochure (waarde 4) hebt u reeds ontvangen - het gedenksteentje 2008 wordt aan elke deelnemer overhandigd - de best - geklasseerden ontvangen nog een speciale prijs - en er is ook nog de publieksprijs
Alle deelnemers worden verwacht tijdens de Vlottentocht . De uitslag wordt bekend gemaakt rond 15u30 à 16 uur aan de brug van Tildonk. Nog even meegeven dat de actie Tildonk Bloemendorp gesteund wordt door de gemeente Haacht, KVLV, Landelijke Gilde, KWB, KLJ, en Tildonk Leeft.
De werkgroep Tildonk Bloemendorp 2008:
Ann Somers (schepen), Paula Van Kerckhoven, Ann Blauwens, Greet Hamels, Risjaar De Cuber, Roger Engelborghs en Fred Timmermans.
NB. Kaartje Publieksprijs al ingevuld ? Nog tot 7 september in te leveren.
Vlak aan het station van Hambos bevonden zich vroeger twee herbergen: bij Louis Wellens (het latere 'Café Korea', bij Madeleine Pacquay) en bij Miel De Haes (voordien Fille Meulemans). In de tuin van deze laatste werd op de vooravond van de laatste oorlog een bunker neergepoot. Het café kreeg daarop toepasselijk de benaming 'In den Abri' mee.
L > R: ?, Leonard Verstreken (woonde op de Cauberg), Louis De Haes, Olva Vanderelst (woonachtig in Wallonië), 'Jef van Fitte' (uit Rotselaar), Miel De Haes, ?, Marie Verboven en Angeline Verbieren (echtgenote van Jos De Haes).
Een nieuwe vraag. Tildonks laatste kasseiwegje; pure nostalgie. Ken je de naam van dit straatje? Geef je antwoord op de rondvraag/poll (zie linkerkolom).
OPLOSSING 'fabrieksgebouw' (vraag 9/7/08) Als je de foto vergroot en aandachtig bekijkt dan zie je bovenaan het gebouw in kleine lettertjes 'PERSOONS' staan, wat uiteraard meteen het juiste antwoord is!
De steigers zijn verwijderd rond de Sint-Angela Basisschool.
De firma IN RE BO heeft haar complexe taak erop zitten (nieuw buiten-
en binnenschrijnwerk, houtbehandeling van het hoofdgebouw en de toren,
herstel van de kroonlijsten en het opschilderen ervan, behandelen van
opstijgend vocht, herstel van het metselwerk en natuursteen,
binnenschilderwerk en reinigen en hervoegen der buitenmuren).
Op de bovenverdieping van het hoofdgebouw van het klooster bevond zich een museum dat door de brand volledig verwoest werd.
DE GROTE KLOOSTERBRAND TE TILDONK IN 1928 (6)
VI. HET VERDWENEN MUSEUM.
We kunnen deze bijdrage moeilijk afsluiten zonder verder in te gaan op het museum dat eens onderdak vond in het klooster. De inboedel ervan is, voor zover we konden nagaan, nooit gemaakt geweest. Zuster Dorothée had al opgemerkt: er lag van alles uit de missies en er waren bovendien lachspiegels! In de krantenartikels die verschenen n.a.v. de brand werd dit museum ook vermeld: Het museum bevatte unieke collecties van de fauna en de flora van Congo en Engels Indië, herinneringen aan de 1ste Wereldoorlog, wetenschappelijke apparatuur, een collectie exotische vogels [30]; Er is verwoest een laboratorium, een museum waarvan de collecties voornamelijk kwamen van Congo en Indië"[31]; "Jammerlijk dat men het mooie en welingerichte museum niet kon redden, de gedurende zoo lange jaren en moeilijk bijeengebrachte verzamelingen van faunen en flora, uit de kolonie China en meer andere landen.Ook bezat het museum nog kostbare gedenkenissen uit den wereldoorlog en zeldzame voorwerpen die moeilijk te vervangen zijn[32].
Op de postkaarten die indertijd van dit museum werden gemaakt zien we een vrij geordend geheel van opgezette reptielen en vogels, Afrikaanse wapens, dierenhuiden, borstbeelden van o.m. koning Leopold II. Langs de muren staan talrijke vitrinekasten waarvan we de inhoud echter niet kunnen herkennen. Duidelijk is echter wel dat met het teloorgaan van dit museum zich een kleine ramp voltrokken heeft. Op enkele objecten na is alles onherroepelijk verloren gegaan. De kostbare gedenkenissen uit de 1ste Wereldoorlog die er tentoongesteld lagen intrigeren ons. Wat stelden ze voor ? We weten dat het klooster tijdens die oorlog een zekere rol heeft gespeeld: het werd in 1914 door de Duitsers gebruikt als lazaret en als hoofdkwartier van Generaal von Beseler, die vanuit Tildonk het beleg van Antwerpen leidde en er de onderhandelingen voerde tot de overgave van Antwerpen[33]Hadden de geëxposeerde voorwerpen hierop betrekking? Ook het verdwenen laboratorium en de zeldzame voorwerpen die moeilijk te vervangen zijn verdienen onze interesse.
VII. SLOT.
De brand heeft, voor zover we weten, weinig afbreuk gedaan aan de verdere ontwikkeling van het klooster met zijn scholen.
Dank zij het moedig optreden van de bewoners van het klooster en de plaatselijke bevolking, alsook de vlugge en gepaste interventies van de betrokken brandweerkorpsen werden belangrijke gedeelten van het vuur gevrijwaard, we denken o.m. aan de unieke Art nouveau-zaal en de neogotische kloosterkerk...
Uiteraard heeft de brand op iedereen een diepe indruk nagelaten en zo zien we tot op vandaag nog in het patroon van de gebouwen de littekens die hij naliet.
Verder verloor Tildonk een - voor de streek - toch wel uniek museum, waarvan we momenteel wegens het ontbreken van gegevens de echte waarde niet goed kunnen achterhalen. Gelukkig waren er geen dodelijke slachtoffers te betreuren. De schade was dan wel enorm, doch dat heeft de zusters niet weerhouden om het klooster en de scholen verder uit te bouwen tot het complex zoals we het vandaag kennen. Zo is het schooljaar 1928-29 normaal van start kunnen gaan...
VIII.BRONNEN.
1.Koninklijke Bibliotheek Brussel, afdeling Dagbladen en Tijdschriften, augustus 1928: -La Libre Belgique, 26 en 28 augustus 1928
-Het Laatste Nieuws, 26 en 27 augustus 1928
-Het Nieuws van den Dag, 26/27 en 28 augustus 1928
-De Haechtenaar, 1 september 1928
-Gazet van Haecht, 1 september 1928
-Le Patriot illustré, 2 september 1928.
2. De Annalen van de Ursulinen van Tildonk, Archief Ursulinenklooster Tildonk[34].
3. R. Casteels, G. Vandegoor, 1914 in de regio HaachtKleine dorpen in de Grote Oorlog, HAGOK, Haacht, 1993.
4. M. Rosier, Beschermingsdossier Art Nouveau zaal en neo-gotische kloosterkerk Ursulinenklooster Tildonk, tesis 5e Arch. St.-Lukas Brussel, 1993/94.
5. M. Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk : een bouwhistorisch en iconografisch overzicht, HOGT, jaargang 10, februari 1995 ; M. Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk : de Art Nouveau zaal uit 1903, HOGT, jaargang 10, november 1995.
6. L' Echo de Thildonck, tijdschrift uitgegeven door de Ursulinen van Tildonk.
7. De Morgen, 9 september 1992 : Monumentale voornaamheid, verfijnde interieurs Driemaal Art Nouveau-schoolarchitectuur (Open Monumentendag 13/9/1992).
8. Het Nieuwsblad, 7 september 1989 : Kloosterkerk in Tildonk voor het eerst toegankelijk (Open Monumentendag 10/9/1989).
9. A. Ver Elst, Wespelaer-Tildonk in oude prentkaarten deel 2, EuropeseBibliotheekZaltbommel (NL), 1982. 10. E. H. Fr. Holemans, De Heilige Pastoor van Thildonck, Joannes C. M. Lambertz,Druk. A. De Bievre Brasschaat, 1922.
(einde)
[30]La Libre Belgique, 26 augustus 1928 (vertaling uit het Frans). [31]Le Patriot illustré, 2 september 1928 (vertaling uit het Frans). [32]Het Nieuws van den Dag, 28 augustus 1928; De Haechtenaar, 1 september 1928. [33] R. Casteels, G. Vandegoor, 1914 in de regio Haacht Kleine dorpen in de Grote Oorlog, HAGOK Haacht, 1993. [34]Deze Annalen (12 registers) schetsen de dagelijkse geschiedenis van het klooster van de beginperiode tot nu. Zij werden aangevangen in 1875, heel waarschijnlijk o.l.v. mère Cathérine Vanden Schrieck (1793-1888), één der eerste zusters van Tildonk.
't Is weer voorbij die mooie (?) zomer, die zomer die begon zowat in mei. Ah, je dacht dat er geen einde aan kon komen, maar voor je 't weet is heel die zomer alweer lang voorbij!
Nanana naa na naa Na nana nana naa nanaa Nanananana nana na naa na Nana naa na nananananananananananaa...
Jules Vandenheuvel, de stoker van het klooster, die zich samen met de anderen fel inzette bij de eerste bluswerken.
DE GROTE KLOOSTERBRAND TE TILDONK IN 1928 (5)
IV.FIGUREN.
Iedereen die hielp bij de evacuatie van de
oude en zieke zusters en bij de eerste reddings- en bluswerken werd in de
bloemetjes gezet door de media. Dit gold voor de vele dorpsbewoners en
ook de zusters en de geestelijkheid.
Bepaalde personen werden uitdrukkelijk met naam vermeld in de Annalen van het
klooster en in de diverse krantenartikelen.
-Emiel
Lens [21]: « Een
dorpsbewoner, met name Emile Lens, had opgemerkt dat de verbindingstrap, tussen
het museum boven de kerk en het gebouw dat het gesloten gedeelte van het
klooster bevatte, bovenaan reeds vuur had gevat. Met de hulp van een pompier
heeft hij de trap met een bijl weggehakt, en heeft op die manier de « clôture »
gered ! », Annalen.
-Jules
Vandenheuvel[22]: « Onze stoker is de eerste die toekomt. Geheel buiten zichzelve
neemt hij de trap met 4 treden tegelijk, en dat 5 verdiepingen hoog, met op
zijn rug een brandblustoestel van 50 liter inhoud ; wanneer hij inziet
dat dit niet echt helpt, rent hij naar beneden om het vuur aan te steken van
een verwarmingsketel, teneinde de pomp te activeren waardoor de reservoirs
gevuld geraken» , Annalen.
- François
Mertens (Suske) [23]: « Een van
onze oudste werklieden, François Mertens, beter gekend met de naam Suske, had
reeds vele glazen deuren [24]gered van de gang waar zich de klassen van de groten bevinden. Toen hij
de brandende ingangsdeur van de kerk bemerkte begaf hij zich ondanks de dichte
rook naar binnen en verwijderde de brandbare lambrizeringen », Annalen.
- Jules Persoons [25]: « Te Thildonck
is iedereen het er over eens om hulde te brengen aan den achtbaren
burgemeester, M. Persoons », Het Nieuws van denDag.
-Dokter
Petit [26]: « Men moet dr. Petit feliciteren dat hij zo vlug hulp zocht bij
de pompiers van Leuven en Wijgmaal », La Libre Belgique.
-
Mère Caroline [27]: « Heel den nacht heeft de Moeder-Overste Zuster Caroline in den
wereld mej. Peters bewijzen gegeven van een onverstoorbare koelbloedigheid.
Zij zelf leidde de reddingswerken zoo kranig als gold het ook het normale
bestuur van de instelling », Het Nieuws van den Dag.
V. OOGGETUIGE
Een heel speciale ooggetuige is wel de
thans 92-jarige zuster Dorothée (°Tildonk, 18/05/1906, als Maria Julia
Engelborghs) die het jaar vóór de brand ingetreden was in het klooster. Zij
herinnert zich nog als gisteren de turbulente gebeurtenissen van eind augustus
1928.
Hier haar verhaal [28]:
« Ik
was een der oudsten van de novicen en ik sliep bij de kinderen. Ik moest s
morgens de bel luiden.
Die bewuste nacht van 24 op 25 augustus luidde de klok heel vroeg in de morgen,
ik dacht nog : dat moet een vergissing zijn.
Mère Herman Joseph had als eerste onraad geroken, ze had iets horen vallen en
was gaan zien. Ze zag dat er vuur was. Ze is dan beginnen de klok te luiden en
heeft niet opgehouden tot de koord van de klok doorgebrand was.
Van de dortoir van de novicen zijn we langs het museum gegaan en langs de
dortoir van de kleintjes die al vol rook was. Die slaapzaal was pas afgewerkt,
we hebben nog wel de lopers kunnen redden. Ook hebben we een en ander uit het
museum kunnen wegdragen. Deze zaken bevonden zich later in de klas van mère
Alberte (dierenkoppen, huiden, ).
Dat museum werd indertijd druk bezocht, alle bezoekers van het klooster vroegen
ernaar. Opzij bevonden zich glazen kasten, daar lag van alles in uit de
missies. Er waren ook van die spiegels, waarin men zichzelve vervormd zag. De
bezoekers hadden steeds veel pret met deze lachspiegels. Ik denk dat die in de
brand zijn gebleven, nadien heb ik ze niet meer opgemerkt in het klooster.
Die brandramp was een
verschrikking, we zagen de balken naar beneden vallen. We waren echt ziek van
deze zaak, we zijn naar t externaat gegaan en hebben daar onze boterham met
een stukske peperkoek opgegeten. Als ik de gezichten van de andere zusters zag,
t was precies of zij van t graf waren teruggekomen, zo een schrik hadden ze.
Er zijn veel mensen van het dorp afgekomen om te helpen, zo ook mijn vader die
in de Lipsestraat woonde en daar de klok had horen luiden. Wetende dat ik me in
het klooster bevond, is hij tot daar gelopen om te helpen.
De pompiers zijn gekomen, maar het duurde enige tijd eer ze water hadden.
Ik herinner me nog dat de noodklok door de « paljé » is terecht
gekomen en gesmolten is van de hitte. Die dortoirs, klassen, zalen en
trappen waren allemaal van hout en parket, kurkdroog.
Er is ook een pompier door het plafond gevallen. De zieke zusters zijn naar
mijnheer Holemans gedragen.»[29]
(vervolgt)
[21] Emiel Lens (°Tildonk, 30/03/1889), gehuwd met Victoria Wauters, was eerst koetsier van dr. August de Behault du Carmois (+1920), de oude burgemeester van Tildonk, en werkte nadien in de fabrieken van Remy te Wijgmaal (Bron: Jos Lens). [22] Jules Vandenheuvel (°Tildonk, 10/01/1891), gehuwd met Maria Theresia Janssens, was een vuurkruiser uit de Eerste Wereldoorlog. Hij was de stoker van het klooster. Op zijn militiekaart van 1915 stond reeds als beroep chauffeur vermeld (Bron: Maurice Vandenheuvel). [23] Frans Mertens (°Tildonk, 18/10/1876), gehuwd met Maria Vandenbroeck, woonde in de Vijfeikenstraat. Men noemde hem Suske de verver; hij was dus de verver of schilder in het klooster. [24] Deze deuren bevatten geëtste glasramen, versierd met Art Nouveau elementen. (Zie: M. Rosier, 'Art Nouveau zaal en neo-gotische kloosterkerk', o.c.). [25] Jules Persoons (°Wijgmaal, 31/1/1874), gehuwd met Clotilde Op de Beeck, was burgemeester van Tildonk van 1912 tot 1929. Hij was nijveraar, (mede-) stichter van de N.V. Ontromers Persoons, en erevoorzitter van de fanfare Sint-Cecilia en alzo uiteraard betrokken in de Tildonkse dorpspolitiek van "varkens en beren. [26] Dokter Jozef Petit (°Herent, 23/6/1887, vrijgezel) was een echte figuur. Hij bekommerde zich om de weeg (Kinderheil) en was ook jarenlang de voorzitter van het feestkomiteit van Tildonk. [27] Zuster Caroline (°Antwerpen, 13/7/1866, +Tildonk, 20/12/1945), was veertig jaar lang overste van de Ursulinen te Tildonk (1903 1943). [28] Interview zuster Dorothée, 12 februari 1998. [29] Naar het huis van directeur Holemans dat gelegen was in de huidige Pastoor Lambertzdreef op 50 m. afstand van het klooster.
Update 20/6/2011: Lieven, ondertussen directeur Toerisme Vlaams-Brabant, werd in de blog opgevolgd door collega Vital. De blog 'Vlaam-Brabant toeristisch doorkeken' stopte ermee op 8/5/2011. Ondertussen heeft Lieven een interessante nieuwe blog lopen... http://sportieveprestaties.skynetblogs.be/
Graag stellen we even de fantastische blog 'Vlaams-Brabant toeristisch doorkeken' van dorpsgenoot Lieven Elst aan u voor. Lieven is marketingspecialist bij Toerisme Vlaams-Brabant en is dus beroepshalve dagdagelijks met tekst in het getouw. En dat merk je ook aan zijn blog: steeds knap en origineel geschreven, taalzuiver ook. De lay-out is meer dan verzorgd, hier zit een professioneel iemand achter het klavier.
In zijn vrije tijd is Lieven een fervent ruiter, maar evenzo een verwoed jogger, fietser. Leuk toch dat zijn job er juist uit bestaat in het ontwikkelen en bekendmaken van wandel-, fiets- en ruiterroutes, manifestaties, verblijfsarrangementen en dies meer... Hoeft het hier gezegd? Ik ben een fan!!
Op de voorgrond het belvédère met de watervergaarbak.
DE GROTE KLOOSTERBRAND TE TILDONK IN 1928 (4)
III. OORZAAK EN GEVOLGEN VAN DE BRAND.
Het vuur is ontstaan op de zuidelijke zolder tegen het belvédère, door de inslag van de bliksem. Langs deze zolder heeft het vuur de rest van het gebouw bereikt. Ooggetuigen spraken van een hevige bliksemschicht («gelijkend op een lange slang»), die de wolken doorkliefde en zich op het klooster stortte. De zusters waren eigenlijk niet beducht voor dergelijk onheil vermits overal op het dak bliksemafleiders geplaatst waren. Wel was het zo dat bij twee vroegere herstellingswerkzaamheden van de daken aan de arbeiders was gevraagd om deze bliksemafleiders te inspecteren en terug in goede staat te brengen. Dit was echter nog niet gebeurd op het ogenblik dat de brand plaatsgreep...
Het belvédère met watervergaarbak bevond zich aan het uiteinde van een groot gebouw, 6 verdiepingen hoog en met een totale lengte van 100 m, met inbegrip van het 40 m lange kerkgebouw [16]. Dat enorme gebouw bestond uit: - gelijkvloers: de klassen van de kleintjes - 1ste verdieping: vier leslokalen van de groten, waarvan één pas ingericht, namelijk de wetenschapsklas («la classe des sciences»); - 2de verdieping: de klassen van de middelbare en de naaizaal («la salle de coupe»); - 3de verdieping: twee slaapzalen van de groten, een slaapzaal voor onderwijzend personeel («les demoiselles institutrices») en de prachtige schilderzaal («la salle de peinture»); - 4de verdieping: drie slaapzalen van de middelbare en verschillende logeerkamers; - 5de verdieping (zolderverdieping, onder het puntdak gelegen): de slaapzaal van de kleintjes, daarnaast twee zolders en boven het kerkgebouw een museum;
Behalve het gelijkvloers, waarvan het plafond gewelfd was, werd het ganse gebouw in de as gelegd [17], evenals de aanpalende trappenzaal: vanaf de overloop vóór de kerk kon men de hemel zien!
De sacristie en de toegangsdeur tot de kerk moesten er ook aan geloven. De kerk zelf bleef evenwel gespaard. Ook de aangrenzende Art Nouveau-feestzaal is ongeschonden gebleven. Als bij wonder was geen enkele ruit van het glazen dak gesneuveld; wel had de vloer van de feestzaal het zwaar te verduren van al het bluswater. De boerderij van het klooster, grenzend aan de zuidkant van het grote gebouw, bleef ook intact. De brandweer heeft er alles aan gedaan om het oude gedeelte van het klooster te vrijwaren, met succes.
De zusters zagen talrijke tekenen van voorzienigheid en protectie van O.L.Vrouw: zo was er het fameuze beeld «O.-L.-Vrouw in de kogelkrans» [18] dat zich in de toren van het Belvédère bevond, en dat ongeschonden op zijn sokkel bleef. Verder was er het toch wel uitzonderlijke feit dat er toen geen dodelijke slachtoffers te betreuren waren ...[19] Ahoewel men bij drie verschillende maatschappijen verzekerd was, heeft de brand toch nog zware financiële gevolgen gehad voor de kloostergemeenschap. De polissen waren al oud en men was bovendien onderverzekerd. Dat is dan ook de reden waarom de bovenste verdieping nadien niet terug werd heropgebouwd. Er werd later voorkeur gegeven aan nieuwbouw.
De dag na de brand kende het centrum van Tildonk een ware volkstoeloop. «Overal stonden langs de straten autos, motocycletten en rijwielen van toegestroomde nieuwsgierigen. Natuurlijk bracht die brandramp eene groote opschudding teweeg in heel de streek» [20]
(vervolgt)
[16] De toren van het Belvédère was 32 m hoog (momenteel nog 26 m) en domineerde de ganse omgeving. Gedurende de bezetting in 1914 hebben Duitse soldaten de toegangspoort geforceerd vermits men weigerde hen de sleutels te overhandigen en hebben ze daarboven een observatiepost geïnstalleerd. [17]Dit gebouw kwam er in 3 fazen: in 1877 werd de neogotische kerk opgericht, in 1880 startte men met de klaslokalen en gang in het verlengde van de kerk en van 1901 tot 1903 werd het derde gedeelte met de Belvédèretoren opgericht naar de plannen van de architecten Gellé en Prémont. Zie: M. Rosier, Beschermingsdossier Art Nouveau-zaal en neogotische kloosterkerk Ursulinenklooster Tildonk, St.-Lukas Brussel, 1994. [18] Onze-Lieve-Vrouw in de kogelkrans: In augustus-september 1914 werden op de hoogste verdiepingen van het Ursulinenklooster in Tildonk uitkijkposten door het Belgisch leger geplaatst. Daarom beschoot de vijand het klooster van achter het kanaal. Granaatscherven troffen de omgeving van dit O.-L.-Vrouwbeeldje, zonder het zelf te raken. Het beeldje (genoemd Onze-Lieve-Vrouw in de Kogelkrans) wordt, nog vandaag, als herinnering aan dit feit in zijn historische omgeving bewaard. A. Ver Elst, Wespelaar-Tildonk in Oude prentkaarten, dl. 2, Europese Bibliotheek-Zaltbommel (NL), 1982. Nog tijdens de Eerste Wereldoorlog werd een mirakelgedicht geschreven door de Duitse zuster Hehl, en uit het Duits vertaald door zuster Alphonse Vermoesen. Dit gedicht werd verspreid door HAGOK tijdens een voordrachtavond op 20 juni 1991. [19] Toen dat vaststond reageerde Rev. Mère Caroline uitermate opgelucht en wendde zich tot de andere zusters met de volgende woorden : Remerçions le bon Dieu, il ny a pas de victimes! [20] Het Nieuws van den Dag, 26/27 augustus 1928.
Onthaasten met Jan Bosmans schaapherder, natuurminnaar, filosoof
Vertrek om 12.30 uur aan de oude Hansbrug te Haacht.
Wandeling van 6 à 7 km met herder en schapenkudde langs de oever van de Dijle naar Werchter.
Aankomst in Werchter omstreeks 16.00 uur.
Omwille van de schapenkudde vordert de wandeling langzaam. Honden aan de leiband toegestaan.
Bijdrage: 1 per persoon.
Autobezitters spreken om 12.00 uur stipt af aan de kerk van
Werchter, daar laten we de wagens staan (voor de terugweg) en rijden
we met één of twee wagens naar het vertrekpunt. Deze uitnodiging geldt ook voor uw huisgenoten en vrienden.
Vooraf inschrijven hoeft niet. Wie wil meehelpen het zwerfvuil te verzamelen, brengt een plastic zakje mee.
'La classe des grandes' staat er achteraan op de foto geschreven. Een triestige aanblik...
DE GROTE KLOOSTERBRAND TE TILDONK IN 1928 (3)
2. De brandweer komt er aan.
De brandweerkorpsen komen vrij snel ter plaatse en beginnen te blussen. Zij zien dadelijk dat het grote gebouw niet meer te redden is en dat het veeleer hun taak is om de aanpalende gebouwen te beschermen. De pompiers van Wijgmaal moeten hun tussenkomst ongeveer beperken tot het surveilleren omdat hun brandslangen te kort zijn om tot aan de vaart te geraken. Andere korpsen worden opgeroepen [10]. Om 5 uur arriveren die van Brussel met groot materiaal en installeren zij onmiddellijk een pomp [11] op de zuidelijke oever van de Leuvense vaart. Met niet minder dan 25 lansen wordt het vuur nu langs alle kanten bestreden! Op een bepaald ogenblik stort de klok van de toren naar beneden en smelt weg van de hitte, ook vallen muren met veel gedruis in. Delen van de dakgoot van de kerk komen op de sacristie terecht, waardoor die ook afbrandt.
Opdracht wordt gegeven om te evacueren. De meeste zusters trekken zich terug in het externaat, de zieke zusters worden naar het huis van de directeur van het klooster gevoerd, dat zich naast de dorpskerk bevindt. Verschillende autos staan klaar om de zusters eventueel naar de andere nabije kloosters van de congregatie te voeren; dat blijkt later evenwel niet nodig te zijn.
In een der lokalen van het externaat gaan de zusters over tot de gewone gebedsstonden van elke dag (de oefeningen van de Heilige Regel): de morgengebeden met meditatie, waarbij de overste met luide stem voorbidt. Om 6 uur begeeft men zich in groep naar de nabije parochiekerk, om de mis bij te wonen die opgedragen wordt door directeur Holemans [12]. Voor sommige zusters is het de eerste keer sedert hun professie dat ze het kloostergebouw verlaten!
3. Vijf pompiers gekwetst.
Tussen 8 en 9 uur s morgens gebeurt er een ongeval. Het plafond van de muziekzaal stort in waardoor vijf pompiers vrij ernstig gewond blijken te zijn; twee ervan dienen van tussen het puin gehaald worden.13] De gewonden worden naar de woning van dokter Petit gedragen en van daar met een auto van het Rode Kruis naar het Sint-Jansgasthuis van Brussel gevoerd, alsook naar het gasthuis van Leuven . De vier Brusselse spuitgasten zijn gewond aan handen, voeten en gelaat, zonder echt in levensgevaar te zijn. Een Leuvens brandweerman wordt tijdens de reddingswerken tamelijk ernstig aan het oog gekwetst [14].
4. Al bij al, een gelukkige afloop!
Om 10 uur s morgens zijn de brandweergasten het vuur meester. Zij blijven echter nog de ganse dag nablussen en de werklieden van het klooster zullen zelfs nog verschillende nachten nadien blijven waken om mogelijke opflakkeringen in de kiem te smoren. Het parket van Leuven stapt eveneens ter plaatse af. Op dat ogenblik is immers de oorzaak van de brand nog niet geheel duidelijk. In de namiddag begint men al met het ruimen van de grote hoeveelheden puin in de gangen Alhoewel de schade enorm is acht men zich gelukkig dat er geen dodelijke slachtoffers zijn gevallen, want stel u voor welke paniek er zou ontstaan zijn indien de brand had plaatsgevonden tijdens het schooljaar, op een ogenblik dat alle leerlingen aanwezig waren. De gevolgen waren niet te overzien geweest[15]!
(vervolgt)
[10] Hier heerst er onduidelijkheid in de berichtgeving: De meeste bronnen spreken over de komst van de brandweer van Brussel (Annalen, Gazet van Haecht, Het Laatste Nieuws). La Libre Belgique heeft het over de brandweer van Elsene en van Brussel. In Het nieuws van den Dag is sprake van de korpsen van Ukkel en Mechelen. [11] Ibid. Al naargelang de bron is er sprake van een stoom- of een motorpomp, een mechanische of een hydraulische pomp [12] Zo was er iemand die beweerde dat hij zijn trouwdag wel nooit zou vergeten, want dat de kerk van Tildonk toen vol met de nonnetjes van het klooster zat ! (Bron: Richard De Cuber). Inderdaad had de morgen na de brandramp in de Tildonkse parochiekerk de huwelijksmis plaats van Tist Vandenschrieck en Julia Engelborghs (JG). [13] Jules Vandenheuvel, de stoker van het klooster, vertelde het volgende: We hebben nog geroepen naar die pompiers: pas op, dat is daar geen steen meer (de speelzaal van de moyennen op de tweede verdieping had een houten vloer, in tegenstelling tot de vloer van de eerste verdieping). Even later stortte het plafond in en kwam op hen terecht (Bron: Maurice Vandenheuvel). [14] Eén van de Brusselse brandweerlieden, zekere de Chonck, is er erg aan toe. Men is verplicht om zijn laarzen door te snijden bij de behandeling van zijn wonden. Van de Leuvense pompier Neeckx werd het linkeroog, dat verdraaid zat, terug op zijn plaats gebracht door oogarts Tits uit Leuven (Het Laatste Nieuws). [15] In 1928 telde het klooster 300 leerlingen (La Libre Belgique).
Zo te zien een vrolijke bende van 12 vrienden die regelmatig de culinaire toer opgaan. Volstrekt onschuldig dus... Het portret dat ROB-TV van hen een tijdje geleden maakte, vind je op youtube:
Het klooster kwam fel gehavend uit de verwoestende brand. Het is een half mirakel dat hier geen dodelijke slachtoffers vielen!
DE GROTE KLOOSTERBRAND TE TILDONK IN 1928 (2)
II. DE BRAND.
1. Het klooster brandt!
We verplaatsen ons naar de zomer van het jaar 1928. Het schooljaar is geëindigd op 24 juli en de leerlingen zijn naar huis teruggekeerd, uitgezonderd drie buitenlandse kostschoolgangers die een maand aan zee verbleven bij de «Dames du Sacré Coeur» te Oostende en terug te Tildonk aankomen op vrijdag 24 augustus [7]. Ze worden om 7 uur s avonds te slapen gelegd in de chambretten van de slaapzaal der «moyennes». Een zuster blijft bij hen en zal trouwens als een der eersten de brand opmerken.
De zusters hebben van de eerste vakantiemaand geprofiteerd om het pensionaat in orde te brengen; de schoonmaak is omzeggens gedaan, de matrassen en de overgordijnen zijn vernieuwd, de nieuwe ijzeren bedden voor de slaapzaal van de kleintjes zijn juist aangekomen, kortom alles is klaar om na de vakantie de nieuwe kostschoolgangers op te vangen.
Diezelfde vrijdag 24 augustus is het drukkend heet en alles laat voorzien dat het op een onweer zal uitdraaien. In de omgeving van Brussel breekt zulk een onweer uit omstreeks halfelf s avonds: felle bliksemschichten gevolgd van krakende donderslagen die gepaard gaan met hevige regenvlagen Omstreeks twee uur in de morgen is het onweer er op zijn felst.
Zaterdagmorgen halftwee in het klooster van Tildonk: het noodweer heeft in al zijn hevigheid Tildonk bereikt en de zuster-portierster ziet opeens grote rookwolken opstijgen uit de toren op het hoofdgebouw, en daarna de eerste vlammen. Ze rept zich naar de kloosterkerk en begint het klokje te luiden. De andere zusters zijn gauw te been maar denken in een eerste reactie dat de gebedstijd reeds is aangebroken [8], zij beseffen het onheil nog niet direct! Eens dat de ware toedracht is doorgedrongen schiet iedereen echter in actie. Een zuster spoedt zich naar de nabije parochiekerk om daar eveneens de noodklok te luiden, andere zusters trachten de brand te bestrijden met de aanwezige «Minimax»brandblusapparaten, die echter weinig resultaat geven. Zusters beginnen matrassen en dekens en dies meer uit de bedreigde slaapzalen te verwijderen. Een tijdje later arriveren de werklieden van het klooster. De stoker is de eerste. Hij neemt de trap met vier treden tegelijk en dat vijf verdiepingen hoog, met een blustoestel van 50 liter op zijn rug! Weldra zijn ook de gealarmeerde inwoners van het dorp ter plaatse; onder hen burgemeester Jules Persoons en dokter Petit. Buiten op straat en binnen in het kloostercomplex wemelt het van het volk: de religieuzen, de werklieden van het klooster, de dorpelingen, maar ook de Zwitserse «volontaires» [9]. Allen lopen ze heen en weer om zoveel mogelijk spullen in veiligheid te brengen. De ganse inboedel van de slaapzalen St.-Angela en St.-Marie (matrassen, linnen en beddengoed en zelfs de meubels en bedden) wordt door de ramen naar buiten gegooid en bij buurtbewoners geborgen. Men vreest immers dat het vuur weldra zal overslaan naar het oudste gedeelte van het klooster. De dorpsbewoners ondervinden echter de grootste moeite om zich te oriënteren in het labyrinth van kloostergebouwen. Voortdurend hoort men vragen langs waar men dient te gaan. Ondertussen wordt ook de inboedel van de sacristie naar het huis van kloosterdirecteur Holemans verhuisd. Het H. Sacrament en de gewijde vaten worden door de pastoor en de onderpastoor dan weer naar de parochiekerk overgebracht. Na korte tijd stelt moet men vaststellen dat men het vuur zelf niet meester kan en dat dringend beroep dient gedaan te worden op de brandweer. Dokter Petit, één der weinigen van Tildonk die over een auto beschikt, spoedt zich naar het politiecommissariaat van Herent. Want daar is men in bezit van een telefoon en van daaruit is het dus mogelijk om snel de pompiers van Leuven en van de fabrieken Remy uit Wijgmaal te verwittigen...
(vervolgt)
[7] In de krant Het Nieuws van den Dag van 26 augustus 1928 lezen we op de frontpagina evenwel in een artikel met hoofding: Groote Brand te Thildonck het volgende: de kostscholiersters, rond de 60 à 70 meisjes, werden uit hun bedstede gewekt en, mede met de hulpvaardige toegesnelde burgers, waren zij aanstonds klaar tot de redding . Dichterlijke vrijheid van de verslaggever? Volgens het verslag in de Annalen waren er (gelukkig maar) slechts 3 leerlingen op dat ogenblik aanwezig! [8] Normaal werd de klok geluid om 5u.30 voor het morgengebed, gevolgd door het Officie (gebeden voor O.-L.-Vrouw) en een halfuur meditatie. Verder kende men nog het gebed voor het eten en de Vespers s avonds, omstreeks 18u.30. (Bron: Zuster Dorothée). [9] Volontaires: daarmee bedoelde men de interne scholieren die zekere diensten verleenden (opdienen in de refter, de afwas doen ) en op deze manier hun lesgeld verdienden. Gedurende een zekere periode waren dat bijna allemaal Zwitsersen, nadien waren er ook Belgische volontaires. Naast deze volontaires had men ook nog andere keukenhulpjes in dienst, die betaald werden voor hun werk (Bron: Zuster Emilie). Het Tildonkse klooster speelde een sociale rol in het dorp. Vele, dikwijls arme, dorpelingen vonden er werk. De kinderen van de grote gezinnen konden er hun kost verdienen. Zo vernam ik van mijn tante Palmyre Gordts (° Tildonk, 9/11/1901), dat ze reeds op zesjarige leeftijd aardappelen ging schillen in het 'patattenkot' van het klooster...
Exact tachtig jaar geleden, tijdens de nacht van 24 op 25 augustus 1928, heeft er in het klooster van Tildonk een grote en hevige brand gewoed. Dit werd de dagen daarop frontpaginanieuws voor de toenmalige Belgische dagbladen. Het Tildonkse klooster was immers ruim bekend in binnen- en buitenland! We hebben over de brand al wel bericht op deze blog met korte fotobijdragen (nrs. 331-333 van 25/9/07 tot 28/9/07). Doch deze tachtigste verjaardag is reden genoeg, dachten we, om alles wat er zich toen in Tildonk heeft afgespeeld, wat meer uitgebreid op deze blog uit de doeken te doen. We grijpen daarvoor terug naar een brochure die ter gelegenheid van de herdenkingstentoonstelling van de brand tijdens Open Monumentendag op 13/9/1998 door HAGOK werd uitgebracht.[1]
DE GROTE KLOOSTERBRAND TE TILDONK IN 1928 (1)
I. HET KLOOSTER VAN TILDONK.
1. Historiek.
Het klooster werd gesticht door Joannes Cornelius Martinus LAMBERTZ (°Hoogstraten, 8/2/1785, +Tildonk, 12/5/1869). Hij was onderpastoor in Tildonk van 1812 tot 1815, en pastoor van 1815 tot in 1866. Daar hij vaststelde dat het maar pover gesteld was met het onderwijs zette hij zich daar volledig voor in. Zo richtte hij in 1818 met drie juffrouwen, waarvan er twee geboortig waren van Tildonk, een schooltje op in de verbouwde stal van de pastorie. Vrij vlug was dit te klein en werd besloten om een klooster met school te bouwen langs de Kruineikestraat (1821). De eerste lesgeefsters leefden als kloosterlingen samen en kregen de naam «Dochters van de Heilige Ursula». Na de nodige perikelen onder het Hollands bewind, spraken in 1832 de eerste 18 zusters hun eeuwige geloften uit in aanwezigheid van Mgr. Sterckx, aartsbisschop van Mechelen. Tildonk werd officiëel erkend als «Congregatie van de Ursulinen van Tildonk». Reeds enkele dagen nadien werd een nieuwe kloosterschool opgericht in Hoogstraten, de geboorteplaats van pastoor Lambertz. Dit was de tweede in een reeks van 40 zustergemeenschappen, door pastoor Lambertz gesticht. Samen met 3 aangeslotenen vormden zij de Ursulinencongregatie van Tildonk. Ze waren verspreid over België, Nederland, Engeland, Duitsland en Indonesië. Na zijn overlijden werden nog andere kloostergemeenschappen opgericht in Transvaal, Engels Indië, Canada, Verenigde Staten, Belgisch Kongo [2] Tildonk was alzo de aanzet en het centrum geworden van een wereldwijd complex van kloosters en scholen!
2. De scholengemeenschap.
Oorspronkelijk was er de lagere school met gratis onderricht voor de dorpskinderen. Daarnaast kwam het «pensionaat», met als studieaanbod: «les six primaires»: lager onderwijs van 6 tot 12 jaar; «les trois moyennes»: middelbaar onderwijs van 12 tot 15 jaar; «les trois années de cours supérieur»: idem van 15 tot 18 jaar, met 2 richtingen, de «littéraire» en de «scientifique». De voertaal in de school was Frans [3]: men stuurde zijn dochters naar de kostschool van Tildonk om er een goede opvoeding te krijgen en om er Frans te leren. Het pensionaat van Tildonk was al befaamd van vóór de Eerste Wereldoorlog, ook buiten de landsgrenzen: leerlingen kwamen van Engeland, Duitsland, Polen, Nederland, Zwiterland, Spanje Dit houdt zeer zeker verband met de vele kloosters die pastoor Lambertz indertijd in het buitenland gesticht heeft. Als men vroeger hogere middelbare studies wou volgen moest men intern zijn [4]. De meeste internaten zijn echter na de Tweede Wereldoorlog leeggelopen omdat men overal begon met externen aan te nemen. Het internaat van Tildonk heeft zich weliswaar nog lang kunnen handhaven. De reden hiervoor was het feit dat na de bevrijding in 1944 een Engels militair hospitaal ondergebracht werd in het klooster [5]. Daardoor was de bekendheid van de school in Groot-Brittannië fel toegenomen, met als gevolg dat nadien vele Engelse meisjes naar hier zijn gekomen. Zij kwamen om Frans te leren, maar ook om zich voor te bereiden op latere studies aan de universiteit van Oxford. Vanaf toen was er hier ook sprake van de «Internationale School»[6]. In 1942 werd gestart met een Middelbare Landelijke Huishoudschool, erkend door de staat en met officiële diplomas. Dergelijke scholen werden toen veel opgericht omdat men hiervoor subsidies bekwam, wat niet het geval was voor de humaniorarichtingen. De scholen kozen dan een eigen titel, en op voorstel van de toenmalige overste Zr. Caroline, werd het de «Sint-Angela-school». Dit was het pril begin van het huidige Sint-Angela-Instituut dat algemeen vormend, technisch en beroeps secundair onderwijs biedt. De lagere school werd de Sint-Angela Basisschool".
(vervolgt)
[1] Gordts J., De grote kloosterbrand te Tildonk in 1928, HAGOK, 1998. [2] Holemans F., De Heilige Pastoor van Thildonck, Joannes C. M. Lambertz, Druk. A. De Bievre Brasschaat, 1922. [3] De omgangstaal in het klooster was Frans, zoals algemeen gebruikelijk was in dergelijke instellingen tijdens die periode. Ook de 'Annalen' van het klooster, waaruit we veel geput hebben, waren in het Frans opgesteld en het taalgebruik van de zusters is eveneens doorspekt met Franse termen. Omdat deze termen zo algemeen in voege waren hebben we ze wel eens overgenomen, zij het met vertaling dikwijls. [4] Tot aan de Eerste Wereldoorlog waren de meeste internen van Belgische origine. [5] Dit 32th General Hospital was een Psychiatrisch Hospitaal waar zon 600 à 800 patiënten werden behandeld, in hoofdzaak Britse soldaten (Vandenheuvel M., 'In 1945 was het klooster van Tildonk een Brits legerhospitaal', HOGT 16 (2001) 158-169). [6] Tildonk was in Engeland al in de tweede helft van de 19de eeuw een begrip: vele Engelse leerlingen hebben in Tildonk een opleiding genoten. (Zie bijvoorbeeld de advertentie uit 1856 die we in de blog afdrukten, bijdrage 472 van 3/7/08). Er bestond zelfs een Oxford-examen waarvoor de vragenlijsten speciaal uit Engeland opgestuurd werden, met de bedoeling toegang te verkrijgen tot de desbetreffende universiteit. De Tildonkse Internationale School stopte ermee na het schooljaar 1976-1977.
Proficiat aan de mannen/vrouwen van buurdorp Wespelaar !! Je moet het maar kunnen, al voor de 21ste keer een 'gratis en voor niets' bluesfestival uit de mouw schudden!
'Voor grof geld spelen is altoos gevaarlijk', aldus het boekje der Burgerlijke Wellevendheid. Nochtans woedde de kaartmanie in de hoogste kringen, waaronder de vorstenhoven en de hogere geestelijkheid. Het was niet ongebruikelijk dat kardinalen en bisschoppen als "bank" optraden en hoge inzetten accepteerden. In Engeland ruïneerde de adel zich aan de kaarttafel. Voor de aan kaarten verslaafde Lord Sandwich werd een speciaal broodje bedacht dat hij, met de kaarten in de andere hand, kon eten. Sommigen hadden geluk; Lord Carlyle won jaar-in-jaar-uit zoveel geld dat hij Castle Howard kon bouwen. Maar een Schotse edelman zette op een dag de Hebriden in en verloor...
Hfst. XIV. Over het spel en andere uitspanningen.*
V. Is het toegelaten eenige drift voor het spel te laten uitschijnen?
A. Neen; immers het spel moet voor iedereen slechts eene uitspanning wezen.
V. Is het geraadzaam voor grof geld te spelen?
A. Dit is altoos gevaarlijk. Wil men, om meer belangstelling voor het spel op te wekken, een inzet doen, deze moet altijd gering zijn.
V. Is het welvoegelijk zich korzel te toonen, als men verliest, of uitermate vroolijk, als men wint?
A. Men moet integendeel trachten dezelfde gemoedsstemming te behouden.
V. Betaamt het, dat hij, die wint, het spel staakt tegen het verlangen van den verliezer?
A. De persoon, die verliest, kan ophouden te spelen, als hij zulks goedvindt; maar de welvoeglijkheid eischt, dat de winner, vooraleer op te staan, aan hem, die verliest, de gelegenheid verschaffe om terug te winnen.
V. Is men gehouden de regels van het spel stiptelijk te volgen?
A. Ja; men moet zelfs vermijden de minste verdenking van oneerlijkheid op te laden.
V. Wat zult gij doen, zoo de eene of andere slag aan het spel betwist wordt?
A. Ik zal met bedaardheid mijne meening uitdrukken, en mij graag naar de uitspraak schikken van personen, die geen belang bij het spel hebben.
V. Mag men anderen op strengen toon den misslag verwijten, dien zij aan het spel zouden begaan hebben?
A. Indien men noodig vindt desaangaande eene opmerking te maken, zal men dit altijd doen met de grootste beleefdheid.
V. Hoe noemt gij de handelswijze van personen, die bij kaartspel luidruchtig op tafel slaan?
A. Dit zijn boersche manieren, die geen man van opvoeding navolgen mag.
V. Wat zal men doen, zoo er eene kaart of een dominosteen van tafel valt?
A. Men zal een persoon, dien men achting schuldig is, de moeite sparen die op te rapen, door het zelf doen.
V. Mag men, na eene kaartpartij in een bijzonder gezelschap, de winst medenemen?
A. Het gebruik wil, dat men ze geheel of gedeeltelijk voor de bedienden bestemme, en dit geld op tafel late liggen.
V. Wat zal men doen, als men in een gezellig samenzijn uitgenoodigd wordt om te zingen of zich op de piano te laten hooren?
A. Indien men zingen of piano spelen kan, zal men zich niet lang laten smeeken om het gezelschap daarmee te veraangenamen.
V. Waarop moet een zanger bedacht zijn, die eene romance of een ander stuk uitvoeren wil?
A. Dat het onderwerp des gezangs niet ongepast zij, noch voor de leden des gezelschaps, noch voor den ouderdom, het geslacht of den bijzonderen toestand van hem, die zich laat hooren.
V. Mag men onder het zoingen groote gebaarden maken?
A. Een theatrale voordracht betaamt niet in een gewoon gezelschap.
V. Wat eischt de wellevendheid, als eene juffer of dame er in toestemt de piano te bespelen?
A. De wellevendheid eischt in dit geval, dat een heer de dame naar de piano geleide, en haar weder naar hare plaats brengt, als het stuk ten einde is.
V. Mag men de muziek met de oogen volgen?
A. Dit is enkel toegelaten aan den persoon, die zich gelast het blad om te keeren, indien de pianist zulks noodig heeft.
V. Mag men door trappen met den voet de maat volgen?
A. Dit is hinderlijk voor de uitvoerders en onaangenaam voor de toehoorders.
V. Mag een toehoorder met halve stem een gezang vergezellen, om, bij voorbeeld te toonen, dat hij het stuk ook kent?
A. Dit is hoogst onbetamelijk.
V. Is men gehouden onder de uitvoering van een stuk oplettend te zijn?
A. Het tegenovergestelde ware een bewijs van minachting geven aan den uitvoerder. Ook zal men zich wachten iets af te keuren in hetgeen een ander, tot genoegen des gezelschaps, voordraagt.
(slot)
* 'Uitspanningen' staat er telkens. Is dit soms een samentrekking van 'ontspanningen' en 'uitspattingen'?
Ben je benieuwd of je familienaam voorkomt in de blog? Of zoek je info over bvb. het klooster, 'varkens en beren', de vaart, ... Breng je zoekterm hierboven in en je krijgt onmiddellijk ALLE artikels waarin deze term voorkomt!
ZEKER EENS PROBEREN! DIT WERKT DUS NIET MEER
DE FOTO'S IN DE BLOG
Gebeurlijke miniatuurfoto's in het middengedeelte kan je doorgaans vergroten door erop te klikken.
De foto's in de linker- en rechterkolom echter niet, ze zijn dan ook veeleer bedoeld als opsmuk. Het gros kwam je wel al eerder tegen in een artikel in het middengedeelte.
.
WARM AANBEVOLEN
Voor slechts 34 € word je lid van HAGOK, de Haachtse Geschied- en Oudheidkundige Kring. Als lid kan je de meeste activiteiten van HAGOK gratis meemaken. Ontvang je HOGT, een glossy magazine met tientallen kleuren- en andere foto's; elk jaar goed voor meer dan 300 blz. streekgeschiedenis, heemkunde, genealogie, archeologie en wetenschappelijke bijdragen over de dorpen van de driehoek Aarschot-Leuven-Mechelen.
Als lid kan je de artikels over Tildonk, naast alle andere reeds verschenen artikels, en dat zijn er ondertussen meer dan 1400 (!), ten allen tijde gratis online raadplegen. Over Tildonk zelf verschenen doorheen de tijd heel wat uitgebreide bijdragen:
Arnold Bonne & Jan Gordts, Cimorné gezien in Tildonk
Jan Gordts, Raar maar waar?! De Tildonkse Sint-Jan-de-Doperkerk is gezegend met een merkwaardige preekstoel
Jan Gordts, Een geval van overbemesting te Tildonk in 1795
Arnold Bonne, West-Vlaamse WO I-vluchtelingen, poserend voor Hôtel du Cygne (1918)
Jan Gordts, Zieltjes redden in 1827. Tildonkse pastoor Lambertz neemt mes van chirurgijn Beckers ter hand
Jan Gordts, Jacobus Evers (°Tildonk 1828), een 'filius septimus' of zevende zoon
Arnold Bonne, Jan Gordts & Freddy Vens, De grauwzusters van Roeselare en andere vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog in Tildonk
Jan Gordts, 1848, de jonge Tildonkenaar Gaspar Gielielmus Engelborgs overlijdt in den vreemde
Kristien Suenens, Een man, duizend vrouwen. De ursulinen van Tildonk
Jan Gordts, 'Ge moet niet alles geloven wat in de gazetten staat...'
Jan Gordts, Vondelingen te Tildonk op het einde van de 18de eeuw
Jan Gordts, De memoires van Tildonks brugdraaier Jozef Mommaers, alias 'Jef van de brug' (1873-1968)
Jan Gordts, Lucienne De Keuster (1923-2015) dochter van de sassenier van Tildonk. Een vergeten partizane
Jan Gordts, Lokalisatie van enkele 18de-eeuwse gronden te Tildonk. Een oefening
Peter Dejaegher, Het gevecht aan de Lips (1266)
Jan Gordts, André Van Aerschot & Jan Cleynhens, Begin september 1944: de bevrijding van Haacht en omgeving
Jan Gordts, Betwisting rond een in 1820 te Tildonk gevonden geldpot
Ward Caes, Een zilvermunt van keizerin Maria Theresia of een pot bier in 1750?
Jan Gordts, 'Life in a Belgian Convent: A Sydney Girl Abroad'. Een relaas uit 1913 door Maie Mason, Australische oud-leerlinge van de Tildonkse ursulinenkostschool
Jan Gordts, Liedeken op de groote moordery geschied tot Tildonck in den nagt op Gulde Mis (1837)
Jan Gordts, Marie Antoinette Caroline van der Gracht de Fretin en het kasteel ter Elst te Tildonk
Jan Gordts, Voorjaar 1814. Het veldleger van "de Zwarte Hertog" Frederik Willem van Brunswijk strijkt neer in onze dorpen
Roger Casteels, Uittreksels uit het frontblad 'Het Kanton Haacht onder de wapens' - (Thildonck)
Jan Gordts, Wat mispeuterden de Tildonkenaren zoal een goede honderd jaar geleden? Een verhaal van onder meer 'varkens' en 'beren'
François van der Jeught, Een nieuwe Van den Gheinklok voor de kerk van Tildonk in 1601
Jan Gordts, Het Tildonkse ursulinenklooster, litho op postkaart 1903-04
Jan Gordts en Guido Abts, De preekstoel met de verkeerde parochieheilige
Germaine Verheyt, 'Maurice Neefs, een oorlogsslachtoffer uit Tildonk
Jan Gordts, Openbare boedelverkoop in 1771 van de Tildonkse hoeve van 'de Tafel van de Grote Heilige Geest van Leuven' (Hof Ter Leeps)
Jan Gordts, Leerlingenwerving voor de internationale kostschool van de Tildonkse ursulinen in de 19de en 20ste eeuw
Jan Gordts, Bijna vier eeuwen Tildonkse pastoors (1626-1999)
Willy Van Langendonck, De waternaam Lips
Hubert Simonart, Tildonk-Banneux 1933-2008. Een uitzonderlijke band
Jan Gordts, Het testament van kanunnik Philippus Van 't Sestich (+ Tildonk 15 oktober 1764)
Jan Gordts, De Tildonkse processie van weleer
Willy Van Langendonck, Het toponiem Tildonk
Jan Gordts, Een Tildonks politiereglement uit 1837
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: Maurice Croon
Jan Gordts, De Tildonkse galg
Roger Casteels, Dagboek van de ursulinen van Caen over hun belevenissen te Wespelaar en Tildonk tijdens de Eerste wereldoorlog
Jan Gordts, Tildonk ten tijde van de Oostenrijkse Successieoorlog (1741-1748)
Louis Swiggers, Over Tildonkse dorpsfiguren: Jakke Vanden Acker, alias Sinterklaas; de smed; Jef van Woil; Lewie Van Krieken; Plien Borreman
Jan Gordts, De geschiedenisles van schoolmeester Paulus Goossens over Tildonk (1856)
Roger Casteels, Het Tildonkse ursulinenklooster en de Eerste Wereldoorlog
Jan Gordts,Tildonk beschreven rond 1830 in de 'dossiers d'expertise' van het kadaster
Jozef Hamels, Renners uit onze regio: met Tildonkse connectie
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving van Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse notarissen in de periode 1758-1920
Jan Gordts, De bewogen carrière van Leon Vincart, gevolmachtigde minister van België in Venezuela (°Huy, 22 april 1848 - +Tildonk, 6 juli 1914)
Maurice Vandenheuvel, In 1945 was het klooster van Tildonk een Brits legerhospitaal
Jan Gordts, Knechten op de vuist in het 18de eeuwse Tildonk
Jan Gordts, De Tildonkse reuzen Jan en Babs in de kijker
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof ter Elst, van pachthof van de abdij van Affligem tot kasteelhoeve van de families Van 't Sestich en Snoy
Jan Gordts, Over oude Tildonkse pachthoven. Het hof te Bettenrode, win- of pachthof van vele heren
Jan Gordts, Gaf Sus Artoos zijn naam aan de Tildonkse wijk Sussenhoek?
Maurice Vandenheuvel, Het Janssenskapelletje (1852) en de familie Janssens te Tildonk
Jan Gordts, Het Tildonks Sticht in de periode 1818-1832, voorloper van het latere ursulinenklooster
Jan Gordts, De Tildonkse handbooggilde van St.-Sebastiaan in het begin van de 18de eeuw
Jan Gordts, Tildonkse notarissen in de periode 1758-1920
Henri Vannoppen, Schilderijen en kunstwerken rond de notarisfamilie Verzyl te Tildonk
Jan Gordts, De grote kloosterbrand te Tildonk in 1928
Henri Vannoppen, De familie de Behault du Carmois tegen de achtergrond van de samenleving in Tildonk
Jan Gordts, Indische bedevaarders op bezoek te Tildonk in 1935
Maurice Vandenheuvel, Met Tildonkenaars op de vlucht in mei 1940
Jan Gordts, Het ploeg-handmerk van Louis Van Bolle, schepen van Tildonk (1664)
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk. De Art Nouveauzaal
Roger Casteels, Op 26 mei 1940 verloor Tildonk 2/3 van zijn onderwijzerskorps
Marleen Rosier, Het Ursulinenklooster te Tildonk:een bouwhistorisch en iconografisch overzicht
Jan Gordts, 12/8/1942: een Engels gevechtsvliegtuig stort te pletter in Tildonk
Jo Vandesande, Een 18de-eeuwse kaart van Tildonk en Wespelaar
Jos Cools, Tildonk
Jan Gordts, Een drievoudige moord te Tildonk in 1837
Henri Vannoppen, Een beeld van de gemeenten Haacht, Tildonk en Wespelaar rond 1830
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel II: De heerlijkheid Lauwendries
Jo Vandesande, Motten en heerlijkheden te Tildonk. Deel I: De heerlijkheden Tildonk, Ter Borcht (Nieuwenborg) en Oudenborg, vanaf hun ontstaan tot omstreeks 1650
Bart Minnen, Getuigenissen uit 1390 over de verdeling van de tienden te Tildonk