Stan Haag hoorde ik voor het eerst midden jaren 60 toen hij voor Radio Luxemburg werkte. De zender uit het Groot Hertogdom stond meestal op bij mijn ouders. Hij was de favoriet van pa Bostyn. Stan kwam bij de mensen langs. Hij praatte tegen hen. Het was alsof hij bij jou thuis met een bakje koffie aan tafel zat. Niet enkel wat hij zei charmeerde, zeker ook de manier waarop hij de dingen bracht. De kunst van het radiomaken is de luisteraar het gevoel geven dat je tegen hem of haar persoonlijk bezig bent. Niet tegen een massa. Stan Haag beheerste die kunde tot in het kleinste detail. Hij vertelde, entertainde, charmeerde.
Toen heer Haag Luxemburg verruilde voor Radio Veronica verdween hij ietwat uit beeld. De ontvangst van de zeezender liet in Geluwe vaak te wensen over. Zeker na 16:00 uur, toen er nog werd uitgezonden op 192 meter. Na de verhuis naar 538 meter kon een paar uur langer geluisterd worden. Op die manier stond zijn verzoekprogramma Juke Box ook weer regelmatig op. Toen hij het team van Radio Mi Amigo vervoegde eind 1974, was hij weer helemaal terug in Geluwe. Twee keer per dag zelfs. Een uurtje in de voormiddag en eentje 's avonds.
Stan ontmoette ik voor het eerst in Playa de Aro in april 1975. Het Mi Amigo-team had er een soort enclave van waaruit men rustig radio kon blijven maken zonder de bemoeienissen van de overheden in de Lage Landen. We interviewden hem voor Baffle. Net daarom vroeg ik Joey om een cover-illustratie te maken van hem. De babbel werd gebruikt voor een documentaire over twee jaar Mi Amigo die Pierre Deseyn, Frans Schuurbiers en ikzelf in elkaar staken en die werd uitgezonden door Radio Mi Amigo op zondag 4 januari 1976 (16:30-17:00 uur).
Ik zou Stan nog vaak zien in Spanje. Ik schreef ook zijn eerste teksten voor het zondagse praatje dat hij hield. Klokslag 12:00 uur sprak hij in naam Van Mi Amigo de luisteraars toe. Na een poosje maakte Stan die boodschappen zelf en evolueerde het nieuws over het verbannen radioteam in de mini enclave tot een column. Ernst werd humor. In 1978 keerde hij uit Spaanse ballingschap terug. Hij ging in het Limburgse Diepenbeek woonde en presenteerde zijn Juke Box voor diverse lokale radiostations.
Ik zag hem pas terug in Zoersel op 1 oktober 2000 tijdens de Mi Amigo revival, georganiseerd door kabelradio Magdalena. Ik was er, net zoals Stan, één van de vele genodigden. Ook Peter Vandam, Marc Jacobs, Bart van Leeuwen, Johan Visser, Bert Bennett, Norbert, Will vander Steen en vele andere oud-medewerkers waren van de partij.
Stan was fysiek een flink stuk ouder geworden, maar had nog steeds dat typische gevoel voor humor, zijn gave om met woorden te spelen en om van het leven te genieten. Een borrel sloeg hij bijgevolg nooit af. Maar dat zag zijn vrouw Lut net iets minder zitten. Met enige aandrang werd ik gevraagd of ik Stan die dag kon begeleiden. Het werd niet met zoveel woorden gezegd, maar ik begreep dat ik er vooral op moest letten dat er geen wittekes werden geschonken en gedronken.
Het liep niet helemaal volgens plan. Uiteraard ging ik overstag. Wie kon Stan iets weigeren? Het was maar één keer feest en wie was ik om hem dat plezier te ontzeggen? De borrel werd netjes gecamoufleerd in een glas cola. Lut keek af en toe in onze richting en dacht dat het goed ging. Stan genoot van de belangstelling, danste ondanks zijn 80 jaar nog op een tafel en deelde handtekeningen uit met zijn breedste glimlach.
Het zou de laatste keer zijn dat ik hem zag. Op 1 december 2001 overleed hij.
Met de grootste letter G die ik kon vinden, was het tijdens de grote vakantie geniéten bij Radio 1 (VRT). Zaki presenteerde er deze zomer drie uur lang de Summer of 67 op de zaterdag. Wat werd er toch fantastische muziek gemaakt veertig jaar geleden. Myriam Makeba, Fift Dimension, The Pebbles, Tommy James & The Shondelles, The Beatles, The Greatful Dead, Ramses Shaffy, The Herd, Rolling Stones, Cream Ah, ik noem er slechts een handvol. Bekijk zelf de playlists op de website van Radio 1, of herbeluister de uitzendingen via radioplus.be en geef me dan eens ongelijk!
1967 dus. Swingend, optimistisch, melodieus waar nodig, rockend indien gewenst, indringend op de juiste momenten. Met af en toe een oude jingle als bindmiddel en zelfs de stem van Emperor Rosko (Radio Caroline). Jacky Dewaele presenteert het programma met de precieze hoeveelheid informatie op de juiste momenten. De muziek staat centraal, de presentator is enkel de gids. Radio zoals het moet.
Uiteraard ben ik bevoordeeld want 1967 was mijn 'debuutjaar' in de muziek. Ik was veertien en ontdekte volop wat de wereld te bieden had. Ik maakte kennis met de rest van de swingende jaren zestig. Ik weet niet of ik hier kort door de bocht ga, maar nooit meer is er zoveel geweldige muziek gemaakt die moeiteloos de tand des tijds heeft doorstaan.
Je vult niet alleen drie uur op de zaterdagnamiddag met de sound of the sixties, maar een compleet radiostation. Kijk maar eens naar onze buren. In Wallonië is Classic 21 en Radio Nostalgie, net zoals in Frankrijk (en niét vergelijkbaar met de Vlaamse variant), Nederland heeft Radio 10 Gold, NPO Radio 5, Duitsland voorziet een generatie via WDR4, het UK geniet van Gold En ik vergeet er nog heel wat.
Mag ik terloops vragen waarom frisse vijftigers, leuke zestigers en andere fitte zeventigers in Vlaanderen, mijn generatie dus, daar nog steeds van verstoken blijft? Van een radiostation voor ons? In de nieuwe radioplannen van minister van Media Sven Gatz, worden we nog maar eens smadelijk over het hoofd gezien.
Want het hertekende radiolandschap dat volgend jaar ingaat, wordt nauwelijks anders. Alle nationale zenders blijven doen wat ze nu doen, op precies dezelfde plek. SBS werd gematst (ten nadele van de goede frequenties voor de echte lokalen) en VBRO komt erbij, een project met uitsluitend Vlaamse muziek en/of Belgische producties.
Als je dan toch de eigen muziek wil promoten, doe dat niet op één enkel kanaal, want dan komen daar alleen mensen langs die zich toch al voor het fenomeen interesseren. Zorg ervoor dat die muziek ook op andere zenders te horen is. Desnoods met quota, enkel op die manier zoek en vind je een ruimer en nieuw publiek. Deze Vlaamse radio wordt een niche product. Net zoals Klara, de klassieke omroep dat is. En verder zie ik vooral veel van hetzelfde, radio voor jonge luisteraars, nog jongere mensen en bij uitbreiding ook nog eens voor younsters.
Ik heb geen idee waar we JOE FM Nostalgie en Radio 2 moeten positioneren. Uiteraard zijn er op internet enkele goed bedoelde initiatieven te vinden die mijn generatie aanspreken, maar webradio is verre van ingeburgerd. Er is enkel de theoretische bereikbaarheid, in de praktijk blijft het om verwaarloosbare aantallen luisteraars te gaan. OK, er zijn lokale projecten in Vlaanderen die aan mijn verzuchtingen voldoen, maar moet ik daarom verhuizen? En waarom heeft dan niet iedere Vlaming die de juiste/foute leeftijd heeft, recht op een zender die helemaal voor hem bedoeld is?
Neem de Summer of 67 van Radio 1 als blauwdruk, bouw er een station rond en je doet een hele generatie een ontzettend plezier. Een generatie, dat meld ik even terloops, die er ook nog financieel het best aan toe is. Maar dat geloven de marketing boys niet. Jammer, ze laten evenveel kansen liggen als er hits werden gemaakt in de sixties. Ontelbaar dus!
Een hele generatie die veertig jaar geleden moest knokken, vechten en beuken tegen de gevestigde orde omdat er toen geen aandacht was voor de verzuchtingen van de ... jonge garde, ziet dat de geschiedenis zich herhaalt. Nu we aan het andere eind van de tijdlijn staan, worden we alweer geconfronteerd met het totale negeren. Minister Gatz, u laat ons in de kou staan. Alweer
Struinend door de stapel RadioVisie-tijdschriften die ik samen met collega hoofdredacteur Frans Schuurbiers uitbracht, botste ik op een aantal vaste rubrieken over landpiraten, kortegolfstations en DX-ing. In een groot aantal had ene Herbert Visser een flinke vinger in de pap. Ik zou de jongeman voor het eerst ontmoeten in 1981 toen ik een soort (circus)directeur was bij het lokale Radio Gemini. Opererend vanuit Moeskroen, maar met uitzendingen die vooral bedoeld waren voor het zuiden van de provincie West-Vlaanderen, regio Kortrijk.
Herbert had het plan opgevat om bij Gemini een nieuwsdienst op te richten. Wie was ik om daar nee tegen te zeggen. Trouwens, wie zegt ooit nee tegen Herbert? Op een ochtend stond hij bij mij op stoep in Geluwe. Een rugzak vol potten pindakaas torsend, want in die tijd was het broodsmeersel nauwelijks verkrijgbaar in België. Zijn plan nam een goede start. Sindsdien bleef ik contact houden met hem. Er werd heel veel getelefoneerd. Meer dan eens bleek hij een fantastische informant. Hij bleef ons bevoorraden met radionieuws, zeker toen RadioVisie een online mediakrant was geworden. Maar nu ga ik te snel. Het verhaal dat ik wil vertellen gaat immers terug naar 1986.
Heer Visser was in de tweede jaarhelft op de Ross Revenge beland. Hij presenteerde er de ochtend voor Radio Monique. In die jaren werkte ik op het postkantoor van Menen als chauffeur. Om 05:00 uur begon ik een brievenbusronde. Zoals het woord het zegt; met de auto van brievenbus naar brievenbus rijden, openmaken en de inhoud in een grote postzak kieperen, naar kantoor brengen om te sorteren en voor verzending klaar maken. Een ochtendlijke rit die toch algauw een uur in beslag nam.
Ik had de collegas zover gekregen dat ze naar de zeezender luisterden in plaats van naar de nationale omroep. Die ene dag, ik kwam net het kantoor binnengewaaid, vertelde een andere postman me dat er een plaat voor mij was gedraaid, met een heleboel groeten er bovenop. Jammer maar helaas, ik had het niet gehoord. Ik wist dat Herbert aan boord was en dat hij het ochtendprogramma voor zijn rekening nam. Al had ik het zelf niet gehoord, ik was er wel blij mee. Het is een blijft een raar gevoel als iemand vanaf de Noordzee aan je denkt.
We spoelen door naar 2001. Hans van Dijk en Harm Koenders starten de downloadclub. Whats in a name? Het idee was even eenvoudig als hartverwarmend voor zeezenderfans. Opnames van offshore stations werden verzameld en op een grote server gezet, waarna de leden van de club die uitzendingen konden downloaden. Een fantastische manier om snel en eenvoudig een verzameling programmas uit te breiden. Uiteraard was ik lid en haalde ik zowat alles binnen wat er werd aangeboden.
Heel snel ging het om vele uren, waarvan ik af en toe een opname beluisterde, meestal tijdens het samenstellen van de dagelijkse RadioVisie. Al naargelang ik er zin in had, koos ik er een station uit. Inmiddels was het... 2005 en beluisterde ik in het voorjaar alles wat ik bezat van Radio Monique. Een vriend die helemaal wild was geweest van het station, was jarig in de maand mei en ik wilde hem verrassen met een cd, boordevol opnames van zijn favoriete zender.
Eenmaal de cd helemaal vol, wilde ik de kwaliteit testen. Het schijfje ging in de speler en helemaal toevallig hoorde ik de stem van Herbert Visser. Zonder er verder bij stil te staan, bleef ik luisteren Tot mijn eigen stomme verbazing hoorde ik hem mijn naam noemen, groetjes volgden en een plaat werd gedraaid. Ook voor alle mensen die zo vroeg in de ochtend op het postkantoor van Menen druk aan het werk waren.
Na ruim acht jaar had ik eindelijk de boodschap gehoord die vanaf de Ross Revenge kwam. De wonderen der techniek zijn oneindig, maar dat was nog veel meer het wonder van het toeval. Of heet dit karma? Voorbestemd? Het lot?
Gisteren kreeg ik een vriendschapsverzoek van Dalinda Steinmeier. Er rinkelde een heel klein belletje. Toen ik via Messenger een foto binnenkreeg, kwam het weer helemaal terug. Dalinda was de dochter van hoteluitbaters net buiten Lüdenscheid. De Duitse stad in Noordrijn Westfalen waar ik samen met de mannen van de 6TTR en de rest van het Belgische leger, het gevaar uit het oostblok eigenhandig tegenhield. Negen maand lang.
Ik had Dalinda leren kennen via de dochter van een beroepsmilitair waarmee ik nogal bevriend was geraakt. In het hotelletje logeerden vaak Nederlanders en Belgen. De uitbaters vonden het jammer dat ze hun gasten Radio Veronica niet konden aanbieden. Of die nieuwe Vlaamse zender Radio Atlantis.
De Vlaamse piratenzender, gestart op 15 juli 1973, was een instant succes. Eindelijk concurrentie voor de slapende openbare omroep. Ook in onze kazerne wilden we luisteren. Maar dat lukte niet echt. De Leie lag ruim driehonderd kilometer van het zendschip, de MV Mi Amigo vandaan. De radiofanaat in mij zag het met lede ogen aan. Eindelijk gebeurde er nog eens iets in radioland, maar ik kon daar weinig van horen.
Gelukkig bestaat er voor ieder probleem een oplossing. Het duurde dan ook niet lang of in de kazerne en iets later op andere plaatsen in Lüdenscheid, luisterde men wél naar Radio Atlantis. De 6de TTR, een compagnie van transmissietroepen, was opgeleid in alle mogelijke verbindingen via telex, telefoon en... radio. Dat hield in dat er naast voldoende kennis, ook heel wat technisch materiaal aanwezig was waarmee flink kon worden geknutseld.
Nauwelijks enkele weken na de start van Atlantis kon een eerste soldatenkamer in De Leie redelijk probleemloos luisteren. De ontvanger zag er niet uit met z'n speciaal gewikkelde spoelen in een soort sigarenkistje gestopt, terwijl ook de antenne van een buitenaardse lelijkheid was. Ellenlange koperen draden (253 meter om precies te zijn, de golflengte waarop Atlantis uitzond dus), waren in een bepaald patroon tussen de hoge bomen naast het compagniegebouw gespannen.
Kamer 11 werd al heel snel beroemd. Logischerwijze werden gelijkaardige constructies gevraagd en gefabriceerd voor andere kamers en compagnies. Steeds werden ze verfijnder, werd er beter materiaal 'gevonden' in de onderdelendepots. Na een poosje begonnen de ontvangers zowaar weer op echte radiotoestellen te lijken. Ook buiten de kazerne verschenen de merkwaardige 'kastjes'. De beroepsmilitairen die in Lüdenscheid woonden, wilden ook maar al te graag naar dat nieuwe Vlaamse radiostation kunnen luisteren.
Rik, Franky en ikzelf, het triumviraat bestaande uit een planner, een bouwer en een leverancier, dat spontaan was ontstaan, kon de toestelletjes, waarop vaak enkel Atlantis was te ontvangen, niet snel genoeg fabriceren en bezorgen. De Belgische beroepsmilitairen hadden vaak Duitse kennissen. Hun kinderen Duitse vrienden. Zo kreeg ook Dalinda het verhaal van dat wonderlijke bakske te horen van haar Belgische vriendin Lucrèce. De rest laat zich raden.
De uitbaters waren in de wolken. Enkele weken later logeerden mijn ouders in het bewuste hotelletje, ze waren op bezoek tijdens de bataljonsfeesten. Mijn schoolbuddy Roland was ook weer van de partij. Iedereen werd in de watten gelegd en moést op de foto. Die foto kreeg ik gisteren van Dalinda. Eigenlijk had ik m nooit eerder gezien.
Het bijzonderste aan dit verhaal is uiteraard het feit dat dit kleine avontuurtje in Lüdenscheid laat zien welke enorme impact Radio Atlantis had. Het station draaide veel Vlaamse muziek en verzorgde zelfs dagelijks een 'soldatenuurtje' met Tony Houston. Voor militairen in den vreemde was dat een nieuwe, uiterst sympathieke band met het thuisland. Een radiostation met herkenbare muziek en verstaanbare deejays.
Alhoewel niet specifiek voor militairen bedoeld, zoals het alom aanwezige American Forces Netwerk en British Forces Broadcasting Services dat wel waren, was Atlantis een meer dan welkom geschenk. Vlaanderen had z'n eigen Radio Veronica! En Lüdenscheid...
De voorbije dagen ben ik opnieuw bezig geweest met het uitspitten van de RadioVisie-archieven en vooral met het opnieuw inrichten van mijn werkruimtes. Drie door mezelf genomen fotos zijn inmiddels op groot formaat afgewerkt en in passende kaders gestopt. Ze sieren één van de ruimtes waar mijn archief wordt ingericht. Met het ophangen van de posterkaders, kwamen ook de herinneringen weer terug aan hét moment waarop ik die fotos nam. Ze bieden het antwoord op een vraag die ik wel meer krijg. Hoe ik in de radiowereld verzeild ben geraakt?. Voorbestemd? Misschien. Een beetje in die richting geduwd door vrienden? Waarschijnlijk wel. Maar vooral door het maken van een boottocht!
We waren drie jonge scholieren uit hetzelfde dorp die tijdens de zomer van 1968 een beetje boos en treurig waren. Onze Radio Caroline was als laatste Britse zeezender uit de ether verdwenen. Tijd om zelf de handen uit de mouwen te steken dus. We fietsen de vijftien kilometer van Geluwe naar Kortrijk, legden ons zakgeld samen en kochten er in de Amerikaans Stock in de Doorniksesteenweg een oude legerzender. De verkoper had ons verzekerd dat het ding prima werkte. Na een eerste test vloog hij in de fik. Weg radio-ambities, weg zakgeld. Tijd voor een andere bezigheid. Maar het eerste stapje was gezet. Al besefte ik het toen nog niet...
Drie jaar later vroeg mijn beste schoolbuddy Marc Gryson of ik zin had om illustraties te maken voor een nieuw radioblad. Ik had aardig wat talent en bracht zowat al mijn vrije tijd al tekenend en al luisterend naar de radio door. Het nieuwe magazine bleek een project te zijn van de Commercial Radio Organisation, bedacht door Pierre Deseyn uit Ledeberg. Ik zei niet nee en verzorgde enkele covers en een stripje voor Beatwave International. Als je de dingen goed wil doen, dan moet je uiteraard weten wààr je mee bezig bent. Dus begon ik me te verdiepen in het medium. Radio Noordzee Internationaal beleefde vanaf het zendschip de Mebo II, op dat moment een woelige start. Boeiend! Ik zette alweer een stapje in de 'juiste' richting.
In Nederland was ene Hans Verbaan, de sterke man achter de Free Radio Campaign, net begonnen met het organiseren van boottochten naar de zendschepen van Radio Veronica, RNI, Caroline/Seagull en het inmiddels verlaten REM-eiland waar ooit de uitzendingen van radio- en tv Noordzee vandaan kwamen. Marc zijn vader bracht ons naar Scheveningen, de Dolfijn voer een grote enthousiaste bende het havengat uit. AVRO-televisie was aan boord voor een reportage. Heel snel dook de Norderney van Radio Veronica op. Wat een adembenemend zicht. Daar vandaan kwam het geluid waar ik zo vaak naar luisterde. Onwezenlijk!
Midden op zee sloeg het virus definitief toe. Alsof ik getroffen werd door . de bliksem? Het was meer dan dat. Liefde op het eerste zicht komt dichter in de buurt. Definitieve liefde. Het beeld van dat scheepje zou ik nooit meer van mijn netvlies krijgen. Als een foto die in een beeldscherm is ingebrand. Fototoestellen lieten hun klikkend geluid horen, cameras snorden. Mensen werden stil en tegelijk razend enthousiast. Er werden ruikers bloemen overhandigd aan de bemanningen. Daar en nergens anders is mijn liefde voor radio definitief en onvoorwaardelijk geworden. De fotos die ik toen nam, sieren nu mijn archiefkamer. De herinnering aan toen, vastgespijkerd aan een muur. Voor het geval mijn geheugen het ooit niet meer zou doen. De definitieve stap was gezet.
Jàren later, het was inmiddels 2001, lag de Norderney in Antwerpen in het Kempisch dok. De Vlaamse kabelzender Radio Magdalena verzorgde er iedere eerste zondag van de maand een live uitzending. Ik was er te gast (met Fred Bekky en de Silhouettes) en moest wat vraagjes beantwoorden. Presentator Diederik Vanderveken vroeg me naar mijn mooiste herinnering ooit. Ik vertelde hem het verhaal van toen ik de Norderney voor het eerst zag. Waarop hij plagend vroeg of het mooiste wat ik ooit zag dan toch niet mijn vrouw was. Mijn antwoord voldeed blijkbaar niet aan de juiste voorwaarden, want terug thuis moest ik alle zeilen bijzetten om mij te verantwoorden.
Roland Bucket zou jaren later voor de BRT gaan werken, Gerdy Decroix startte Radio Vrie in Ieper (en overleed in augustus 2006), Pierre Deseyn werkte voor Caroline, RNI, Mi Amigo, Hans Verbaan is overleden op 16 juli 1988 (44 jaar jong). Marc Gryson werd nooit actief in radioland. En ik, ik deed mijn ding. Nog steeds. Met grote en kleine stapjes.
Radio 227, de Vlaamse landpiraat, was in vele opzichten een apart geval. Vooral omdat het fenomeen in België in jaren 70 nauwelijks aan de orde was, dit in tegenstelling tot in Nederland waar zowel AM als FM overspoeld werden door dit fenomeen. Ik daal daarom nog een laatste keer af in de kelders van het Dentergemse fenomeen.
Van alle presentatoren waren Gerard Bruin (Ton Schipper) en ikzelf de enige die geen studio hadden. We moesten dat ingenieus en met veel hulp oplossen. Roland Bucket, mijn beste vriend vanuit de lage school al, huurde sedert 1976 een woonstudio in de Aalbeksesteenweg in Kortrijk. Als electro-technicus had hij een mengpaneel in elkaar geknutseld. Bovendien beschikte hij over een ReVox A77. Ik bezat een platenspeler en een microfoon. Schipper had veel platen en ook een pick-up. Iedere zaterdagochtend verzamelden we bij Roland, zetten alles in elkaar en namen ieder ons programma op.
We maakten er telkens iets extra gezelligs van. Suzy, toen nog mijn vriendin, kookte het middageten in dezelfde ruimte. Roland, die we voor de gelegenheid Paul Vincent hadden gedoopt, ontpopte zich vooral tot stoorzender en grappenmaker. Maar zorgde ook voor hapjes en drankjes. Eenmaal de programmas opgenomen en gegeten werd alles weer afgebroken. Vandaar ging het naar Dentergem met de Mitsubishi Lancer. Bij Walter Galle, waar de zendinstallatie stond opgesteld, werd de programmaband in een ton gedropt. Hij was er zelf meestal niet wegens onderweg met de Free Radio Road Show. De opnames van de overige medewerkers waren in de dagen voordien met de post bij mij thuis bezorgd. Die gingen ook in de ton.
Sneller dan verwacht kwam er een einde aan het project. In Assenede waren de collegas van Radio 245 opgepakt. We waren op onze hoede. Toen er eind juni klachten kwamen over storingen op de luchtvaartfrequenties van het vliegveld van Sint-Denijs Westrem, kozen we eieren voor ons geld. We hielden ermee op. Hoofdzakelijk sneu voor Gerard Bruin, want die had net een extra voorraadje programmas opgenomen. Hij zat toen nog op school en had geanticipeerd op de examens door flink vooruit te werken.
227 was heel snel flink in de belangstelling gekomen. En dat hadden we te danken aan de openbare omroep, BRT. Al na enkele weken waren we ontdekt door de collegas van BRT 1. Uiteraard hadden we, uit veiligheidsoverwegingen geen echt adres, we melden dat de post mocht worden gestuurd naar de vrienden van RadioVisie. En er kwamen brieven! Bij de openbare omroep kenden ze het telefoonnummer van RadioVisie. Kortom, ik werd gebeld of ik meer wist over die piraat, want ze wilden er een stukje over maken voor hun ochtendprogramma. Gevaarlijk, dat wel, maar toch zegde ik ja.
De studio van Pierre Deseyn, omdat die het meest professioneel was, werd uitgekozen als decor. Er werd een ontmoeting geregeld aan het Sint Pietersstation in Gent. Daar zou ik de reporter met dienst ontmoeten. Wat ook gebeurde. Ik schudde de hand van een jonge, frisse journalist die vooral opviel door zijn grote Amerikaanse auto. Het ijs was meteen gebroken. Het bleek Guy Depré te zijn die toen als een soort vliegende reporter voor de BRT werkte. Waarna we naar Ledeberg togen en er een fantastische namiddag beleefden. Ter plekke moesten we heel wat improviseren om niet al teveel van onze identiteit prijs te geven. Het item haalde een dag later de ether. Ik heb er nog een opname van, het is enkel een kwestie om ze terug te vinden. Even geduld dus.
Tot slot wil ik deze opmerkelijke bijkomstigheid aan de eeuwigheid van het internet toevertrouwen: vanaf het eerder geciteerde vliegveldje vertrok meer dan eens een toestel om de MV Mi Amigo te bevoorraden. Daardoor kende Walter enkele leden van de vliegclub. Van één van hen had hij, very hush hush, vernomen dat er gerechtelijke stappen zouden worden ondernomen als 227 nog langer doorheen hun boordradio bleef knallen.
227 maakte toen gebruik van een 10 kW zware zender, waarvan het vermogen evenwel was teruggebracht tot 3000 Watt. De T-antenne was niet lang genoeg. Vooral uit veiligheidsoverwegingen. Een minder lange draad, viel sowieso minder op. Er waren nog meer mankementen, de stroomvoorziening was niet ideaal, terwijl ook de aarding te wensen overliet. Maar wie kon het eigenlijk wat schelen.? Het ging toch grotendeels om de kick. En die was er. Bij de luisteraars en bij ons.
Radio Gemini huisde slechts een achttal maanden in Dottignies. Gestart in het naburige Herseaux in 1979 was men nog tijdens diezelfde winter uitgeweken naar een andere locatie. Naar een vrij vervallen huisje, maar wel gelegen op het hoogste punt uit de regio, met vrij zicht op Kortrijk. Gemini moest immers, noodgedwongen, de zeezendertruc toepassen.
In Vlaanderen werden de vrije radios zwaar op de huid gezeten door de overheid, terwijl er in Wallonië een gedoogbeleid was ontstaan. Dus ging Gemini net over de taalgrens in de regio Moeskroen wonen, antennes gericht naar Zuid-West-Vlaanderen. Toch werd de zender in oktober 1980 in beslag genomen. Dit pure politieke verhaal hou je nog te goed (met totaal nieuwe info trouwens!).
Het Dottignies-pand had in 1980 al zijn beste tijd gehad. 31 jaar later (25 juni 2011) wilden Dielis Bergen (Frans Schuurbiers), Charles Dupont (Tom de Graaf) en ikzelf wel eens zien wat er van die locatie was overgebleven. De fotos hoeven verder geen uitleg. De twee andere personen waren toevallige voorbijgangers, waar we mee aan de praat geraakten.
Het deed ons wel terugdenken aan de miserabele omstandigheden waarin we mee de basis hebben gelegd voor vrije radio. Vechten, vallen, opstaan en weer doorgaan. Een strijd die we maar beter nooit vergeten. Respect voor allen die in gelijkaardige omstandigheden mee geprobeerd hebben om dit land een ander radiobeleid te bezorgen.
Groningen Moeskroen. Afstand 420 kilometer. Het is 6 augustus 1980. Journalist Henk Binnendijk van het regionale Radio Noord rijdt die afstand, in het gezelschap van radiofan Hans Knot, om een reportage te maken over vrije Radio Gemini. Diezelfde dag gaan ze nog terug. Ruim 800 kilometer uit liefde en nieuwsgierigheid voor het medium. Ga er maar aan staan.
Op 1 april 1981 zendt de Nederlandse publieke omroep een documentaire uit over datzelfde Gemini. Op zondagmorgen 5 juli 1981 vindt er een verbinding plaats met Hilversum 1. Nieuwe Nederlandse belangstelling is er op 20 juni 1983. Tussen 20:00 en 21:00 uur mag Gemini van de Veronica Omroep Organisatie een uur lang radio maken tijdens De Grote Verwarring via de antennes van Hilversum 2. Het programma wordt ook op AM- uitgezonden en is daardoor in half Europa te beluisteren.
Hoe is die grote belangstelling van bij de noorderburen voor een alles-bij-elkaar toch klein, lokaal radioproject in België te verklaren? Akkoord, Gemini was de eerste vrije radio in België die niet in studentikoze middens was ontstaan. Wie het eerst komt, het eerst maalt. Maar in diezelfde jaren timmerden toch ook Radio Contact, Maeva, Seven al flink aan de weg. Maar het was Gemini die met de Hollandse aandacht ging lopen.
Eigenlijk had het veel, zo niet alles te maken met het team achter Gemini. Gestart als landpiraat met zeer onregelmatige uitzendingen in 1979, klopten initiatiefnemers Geert Vandijk, Ferry Vanloon en Tommy Degroot bij RadioVisie aan. Misschien konden we iets doen?. Na jaren schrijven over het medium, leek het me geen slecht idee om er ook eens middenin te gaan staan. Ik zei ja.
Dankzij mijn vele contacten in het milieu, bij elkaar gekregen via de Vereniging voor Vrije Radio en nadien RadioVisie, slaagde ik er al snel in om een eerste team samen te stellen. Het zou nooit meer stoppen. Frans Schuurbiers, toen hoofdredacteur voor Nederland, zette mee zijn schouders onder Gemini. In iedere editie van het magazine stond een artikel. Net op dat moment was Radio Mi Amigo ermee opgehouden. Zij kenden ons, wij kenden hen. Marc Jacobs, Frank vander Mast, Rob Ronder om het bij dit trio te houden, maakten hun opwachting bij Gemini.
RadioVisie had in die periode een oplage van zon vierduizend exemplaren en werd niet enkel gelezen door luisteraars, maar ook door mensen die beroepshalve bezig waren in de media. Dat en het feit dat Frans in de voorbije jaren ook een flink netwerk had weten uit te bouwen ten behoeve van ons tijdschrift, zorgde ervoor dat de naam Gemini prima circuleerde in Nederland. De reputatie oversteeg voor een deel de werkelijkheid.
Dat is ook te horen in de reportage van Radio Noord die op 30 augustus 1980 werd uitgezonden. Het was de allereerste keer dat men uit Nederland naar Vlaanderen kwam om Gemini door te lichten. Ik wist wat ik kon verwachten en had daarom het gewone programmaschema aangepast. Staf de VI (Stefaan Six) werd, omdat hij toen één van de betere presentatoren was, gevraagd om een dagje school over te slaan om een live uitzending te verzorgen. Geert Vandijk, Suzy en ikzelf namen de honeurs waar.
Terecht waren zowel Hans Knot als journalist Henk Binnendijk van Radio Noord kritisch. Gemini verkocht zichzelf als een lokale radio (we wilden een licentie en moesten dat luid van de daken schreeuwen), maar waren eigenlijk een popstation. Voor dat ene bezoek moesten we dus doen alsof. Maar dat lukte niet helemaal, zoals je kan horen. Nederlanders, je bent er nooit mee klaar...
Gemini huisde toen in Dottignies, in een erg vervallen woning (omdat die op het hoogste punt van de hele regio stond) en maakte gebruik van allerlei bij elkaar geschraapte apparatuur. Het leek eigenlijk nergens naar. Gelukkig ging het om radio en zag niemand het. En in Nederland bestond het fenomeen vrije radio helemaal niet. Dat zorgde voor krediet. Die ene reportage leidde tot nieuwe belangstelling. Niet enkel radio en televisie, maar ook de geschreven pers ontdekte en volgde 'ons'.
In België begon men zich inmiddels af te vragen waarom de noorderburen toch zoveel belangstelling hadden voor die lokale radio uit het Kortrijkse. Conclusie: ook zonder dure marketingcampagne, maar door optimaal gebruik te maken van je eigen kracht, je netwerk en je enthousiasme, kan je heel wat bereiken. Ook daarin blonk RadioVisie uit. Het Gemini-project profiteerde maximaal en zou de volgende maanden en jaren kunnen uitgroeien tot een professionele lokale omroep. Tegelijk zorgde de opgang van de lokale zender voor het einde van RadioVisie. Maar dat is weer een ander verhaal.
(Met dank aan Theo van Halsema)
De Noord-Gemini reportage kan je bij YouTube, via onderstaande url beluisteren.
Na twee weken 'bloggen' begin ik er steeds meer zin in te krijgen. Het gaat bovendien hard. Mensen die ik al heel lang niet meer had gezien, gehoord of ontmoet, maakten weer hun opwachting. Na al die tijd met pensioen, doet het goed om terug te zijn. De interactie is nieuw voor mij. Snel, direct en inspirerend. Aan verhalen geen gebrek natuurlijk. Het valt me trouwens pas nu op hoeveel avonturen ik heb beleefd in bijna vijftig jaar aanwezigheid in radioland. Uiteraard eerst als luisteraar, daarna, voorzichtig startend, opererend middenin het medium. Om steeds nieuwe dingen mee te maken.
De eerlijkheid gebiedt me om te zeggen dat ik altijd één of meerdere compagnons had. Veel collegas en medewerkers. Af en toe was het de kunst om de juiste personen eruit te pikken. Nu en dan boden ze zichzelf aan. Het resulteerde in projecten als de Vereniging voor Vrije Radio, Radio 227, Baffle, RadioVisie, NeTTies, Radio 19. En het moeilijkste, het tot op heden onafgewerkte initiatief; een film over Sylvain Tack. De man achter de Suzy wafels, het weekblad Joepie, muziekuitgeverijen (Start, Gnome) en uiteraard Radio Mi Amigo. Iemand die tussen 1970 en 1980 een media- en muziekimperium in Vlaanderen had uitgebouwd om een hele forse U tegen te zeggen.
Eigenlijk had hij voorgedragen moeten worden om op de shortlist te staan voor de Grootste Belg aller tijden in 2005. De keuze viel uiteindelijk op Pater Damiaan. Niks mis mee natuurlijk. Dat Sylvain niet eens genomineerd werd, is uiteraard ook mijn fout. Ik had hem dan maar zelf moeten voordragen. De klok kunnen we niet terugdraaien. Een film draaien wel. Dacht ik. Het oorspronkelijke idee kwam eigenlijk van Noël Cordier (o.a. Radio Kompas, Xtra Gold, Radiodag Gistel,Flanders Music Radio Day). Dat is te moeilijk, was mijn eerste gedachte. Maar wie niet waagt, niet wint. Ik stapte mee in het avontuur.
Een eerste scenario werd geschreven door West-Vlaams acteur en scenarist Rudy Blomme. Serge Haderman en ikzelf zorgden voor de aanvoer van gegevens. Het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF), dat voor een deel van de subsidies zou instaan, was evenwel niet te vermurwen. Erik Lamens, de man achter de veelbesproken film SM-rechter werd bereid gevonden om een ander verhaal te schrijven. Samen trokken we op onderzoek, tientallen gesprekken met oud-medewerkers van Sylvain volgden. Dossiers werden uitgespit. Er kwam een tweede scenarist bij; Pieter Degraeve. Gepokt en gemazeld met tv-series als Rang 1, De Bunker en het uiterst succesvolle Eigen Kweek (eerste seizoen).
Dit keer werd het scenario wel goedgekeurd door het VAF. Wim Coryn (in de radiowereld bekend als Wim Vossen) vervoegde het team via zijn Wild Cherry bedrijf. Een zoektocht naar extra budget kon beginnen. Productiemaatschappij PrimeTime met Nino Lombardo aan het hoofd en bekend van o.a. Wolven, Ventoux, Blinker en Sailors dont cry stapte mee in de boot. Alweer niet de eerste de beste. Wie al eens op een radiobijeenkomst in de Benelux was, zag het duo tekst en uitleg geven over de vorderingen van hun Koning van België (zo zou de film heten). De pers liet zich niet onbetuigd. Zowel kranten, tijdschriften, radio én televisie, hadden er aandacht voor. Er werd extra kapitaal gezocht in Wallonië, Nederland en Luxemburg. Maar het budget kwam niet rond.
Het verhaal over en rond Sylvain Tack is een epoque-film. Een story die zich afspeelt in verschillende decennia, wat inhoudt dat er heel veel decors, kostuums en dito materiaal nodig is. En dat maakt het allemaal duur, heel duur. Prime Time gooide zopas, na enkele intense jaren, noodgedwongen de handdoek in de ring. Alle pistes waren bewandeld, alle middelen opgebruikt. Dé film, in dit concept komt er dus niet. Betekent dit het definitieve einde? Ook niet. Er is al teveel geïnvesteerd, er is al teveel gerealiseerd. Noël en ikzelf staken de koppen onlangs wederom bij elkaar en bewandelen op dit moment andere pistes.
TOCH IETS OM NAAR TE KIJKEN!
Toen het nieuws over dit filmproject bekend raakte in 2009, was Radio Mi Amigo (nog maar eens) van start gegaan via de 94.0 MHz. De zender die beroep deed op o.a. Peter Vandam, Ton Schipper, Frank van Mee, Eric Meerschaert, Rudi Van Vlaanderen, Emiel Mulder en Gerwin Naeles, was in West- en delen van Oost-Vlaanderen te beluisteren. Het ging om een project van Reggy Devos. Hij zag een cross over tussen zijn zender en de film wel zitten. Spontaan liet hij een soort trailer maken waarin een oproep werd gedaan naar bedrijven die mee wilden investeren via het systeem van Tax Shelter.
In het wervingsfilmpje hoor je de stem van Rudi Van Vlaanderen. Het ging om een goed bedoeld initiatief, niet direct bruikbaar, maar wel leuk. Een filmpje voor de archieven dus. Het is eerder nooit vertoond, noch gebruikt. De oproep is ook niet van toepassing. Niet bellen dus!
Devos zijn filmpje liet evenwel nogmaals zien dat Mi Amigo een geweldige indruk en dito sporen heeft nagelaten. Uiteindelijk zal dat zijn vruchten afwerpen. Hopen we. Erin blijven geloven is de boodschap. Erik Lamens en Nino Lombardo moeten nu evenwel verder met hun eigen en nieuwe projecten. Dat is wat zij doen. Hun brood op de plank. Hun inzet noopt zeker een laatste keer tot grote dank en nog meer bewondering. Merçi heren!
Vandaag gaat het roer even om. De voorbije dagen ben ik vooral in de piratenarchieven gedoken; Radio 227, Mi Amigo en andere zenders die er eigenlijk niet mochten zijn van de overheid. Die hielden (en houden) graag een vinger in de pap over wie zich mag laten horen en zien.
Landpiraten, zeezenders, vrije radio daar liggen uiteraard mijn roots en daardoor ook die van RadioVisie. Toen we in 1998 als dagelijkse mediakrant online verschenen, werden de kaarten anders geschud. Het radiolandschap was intussen duchtig herschapen. De vrije radio was gelegaliseerd, commerciële zenders met landelijke dekking waren verschenen in de ether.
Al was het aanbod veel groter geworden, toch bleef de aandacht voor het medium in het modale perscircuit, pover, minimaal en bijna verwaarloosbaar. Meer nog, terwijl er tal van trofeeën bestonden voor auteurs, acteurs, films en tv-programmas, moest de radiowereld het doen zonder.
Op een redactievergadering in Geluwe ergens in 2003, de ruggengraat van RadioVisie werd toen gevormd door Guy Mampaey, Dirk Vanoirbeek en mezelf, besloten we in te grijpen. De RadioPersoonlijkheid werd in het leven geroepen. We keken daarbij een heel klein beetje naar Nederland waar diverse organisaties garant stonden voor de Radioring(en), de Marconi Award en de NTR Radioprijs.
In 2003 was het zover, de lezers van RadioVisie kozen in vele categorieën hun favorieten. Toenmalig minister van Media Marino Keulen werd de allereerste Vlaamse RadioPersoonlijkheid. Nadien volgden nog Greet op de Beeck, Wim Oosterlink en drie keer na elkaar Peter Van de Veire. Daarnaast waren er tal van nevencategorieën voor o.a. beste stem, beste programma, beste item, beste lokale radio, beste reclame...
Na zes edities hielden we ermee op. De belangstelling en aandacht bleef onveranderd groot, de organisatie maar vooral de uitreiking van de trofeeën bleek te belastend geworden voor de redactie. Toch heeft RV-medewerker Geert Vandevelde nog geprobeerd om een nieuw project, de Vlaamse Radiosterren te koppelen aan de jaarlijkse Vlaamse TV-Sterren. De praktische haalbaarheid bleek evenwel te groot.
Enkel de eerste overhandiging van de oorkondes van bekwaamheid gebeurde zonder bijhorend (groot) feest. Daarna waren achtereenvolgens taverne Dick Martens (van Luc Degroot in Aalst), de Norderney (toen voor anker in Antwerpen), het Feestpaleis in Beervelde en het Wijnigem Shopping Center het decor van zeer druk bijgewoonde radiofeesten.
Uit al die shows heb ik een selectie fotos gemaakt.
Het geheugen is een raar ding. Een foto brengt niet alleen herinneringen terug aan dat ene bewuste moment, maar fungeert vaak als een eerste dominosteen. Gisteren, bij het bovenspitten van Gerard Bruin aka Ton Schipper, zag ik ook weer Serge Haderman terug. Ik ontmoette hem het laatst op de RadioDag in Gistel (2016), waar ook Ton Schipper van de partij was. Alweer was de cirkel rond.
In Gistel zat ik in een panel waar over radio werd gepraat. Moderator Serge Haderman wilde dat ik nog eens vertelde over de weg die de VVVR-programmas aflegden. Van studio tot in de ether op Radio Mi Amigo. Het is inderdaad een opmerkelijk verhaal. We gaan terug naar juli 1975 en blijven er tot februari 1977.
Iedere zondagnamiddag mocht onze club, toen de Vereniging voor Vrije Radio (VVVR), een halfuur zendtijd invullen. De zender bevond zich aan boord van de MV Mi Amigo, voor anker in de monding van de Thames. Hun studios waren in Playa de Aro, Spanje. Wij namen onze programmas op in achtereenvolgens Ulvenhout (Nederland), Ledeberg en Dentergem (België). Toch lukte het meestal om alles in elkaar te passen.
Een volle programmaband (Agfa Gevaert, 28 centimeter), met telkens twee uitzendingen, werd eerst naar Breda gebracht om er verpakt te worden in een grote enveloppe van de bank waar collega Frans Schuurbiers toen werkte. Het pakje werd als bedrijfspost aangetekend en Per Express naar Playa de Aro te sturen. Als bestemmeling zetten we niet in grote letters Radio Mi Amigo op het pak, maar gewoon Bea Wijfjes, de vrouw van toenmalig dj Bert Bennett. Een kwestie om zo weinig mogelijk sporen na te laten die naar ons zouden kunnen leiden.
Zowat drie dagen later was de tape in Spanje, waarna studiotechnicus Maurice Bokkebroek aan de beurt was om alles op cassette over te zetten. Omwille van het transport gebruikte Mi Amigo geen grote banden zoals Veronica en Noordzee dat eerder hadden gedaan, maar cassettebandjes. Op die manier stopte men de programmering van een hele week in een schoenendoos. Die kon minder opvallend getransporteerd worden.
Uiteraard hadden wij net zo goed de VVVR-programma's rechtstreeks op cassette kunnen opnemen, maar ondanks er op AM werd uitgezonden, bleven wij koppig geloven in de veel betere kwaliteit van 'gewone' tape als geluidsdrager. En een band is ook makkelijker manipuleerbaar. Maurice Bokkebroek moest al eens een extra jingle of commercial in 'onze' programma's monteren. Iedereen die zelf dat soort werk heeft gedaan, weet dat zoiets makkelijker kan met een tape. Een kwestie van spoelen, stoppen, mikken en correct plakken dus.
Wekelijks werden de VVVR-programma's, samen met de shows van de deejays in Playa de Aro, naar de Europabus gebracht. Die pendelde van Antwerpen naar Barcelona, Gerona en weer terug. Met die bus ging ook de voorraad Mi Amigo-tapes mee. (Soms werd beroep gedaan op de diensten van een bevriende vrachtwagenchauffeur). In Antwerpen werd de lading opgehaald door een Mi Amigo-medewerker, waarna de hele handel naar de Belgische, Franse of Nederlandse havenplaats verhuisde van waaruit de bevoorrading van het zendschip werd georganiseerd.
Na een trip die ruim een halve dag duurde, waren de cassettes eindelijk ter plekke. De reis was lang, erg lang Achtereenvolgens; Ledeberg (bvb), Breda, Playa de Aro. Om na een paar dagen het volgende traject af te leggen; Playa de Aro, een Vlaamse stad, een Franse, Nederlandse of Belgische haven en tot slot de MV Mi Amigo in de monding van de Thames. Als iemand wil uitrekenen hoeveel kilometer dit is, ga je gang.
Ik krijg al eens de vraag wààrom ik over een bepaald onderwerp, persoon of gebeurtenis schrijf. Eerlijk? Daar bestaat geen uitgewerkt plan voor. Alles kan een aanleiding zijn. Zoals de foto die ik gisteren poste van de Free Radio Road Show waar Ton Schipper op te zien is. Meer is er niet nodig om de machine in gang te zetten.
Ton Schipper ontmoette ik voor het eerste in 1976. Op een dag stond hij aan mijn deur, samen met zijn bijna-buurman Maarten Broekman. Beiden hadden een abonnement op Baffle (de voorloper van RadioVisie), woonden vlakbij elkaar in Kortrijk en kwamen een namiddag kennis maken en bijpraten over radio Het duo is sindsdien een constante variabele (wat een contradictie!) gebleven.
Samen met Ton maakte ik mijn allereerste radioprogrammas voor de uit Dentergem opererende landpiraat Radio 227. Ook voor hem was het de eerste keer dat zn stem de ether veroverde. Al deed hij dat in dat gezegende voorjaar van 1977 nog onder de naam Gerard Bruin. Voor de gelegenheid noemde ik mezelf Tom Bremer.
227, genoemd naar de AM-golflengte waarop werd uitgezonden, was enkel op zondag te horen van 09:45 tot 16:00 uur. Naast de eerder genoemde protagonisten waren ook Paul Vincent (Roland Bucket), Jeremy Bender (Pierre Deseyn), Lex Vosselaer (Walter Galle), Maarten Broekman (Frank Catry) en Rob Ronder (Alfons Jagtman) betrokken bij het project. De eerste uitzending vond plaats op 1 mei, maar na een zestal weken werd het project, na klachten van storing bij de luchtvaart, gestopt.
Niet zo heel veel later nam Ton een proefprogramma voor Radio Mi Amigo op, bij mij thuis in een geïmproviseerde studio. Enkele weken nadien verruilde hij zijn studentenkamer in Kortrijk voor een appartement in Playa de Aro, waar hij de vervanger werd van Stan Haag bij Radio Mi Amigo. Hij zou de laatste dj worden die in Spanje programmas op tape zette voor de zeezender. In 1978 keerde hij terug naar Vlaanderen, waar hij betrokken was bij de start van enkele vrije radios, zoals Radio Contact, Seven en S.I.S.
Ton en ikzelf werkten af en toe nog eens samen. Zo werd hij, samen met Serge Haderman, één van de vaste presentatoren van diverse publieke acties die RadioVisie organiseerde. Ik herinner mij de uitreiking van de Vlaamse RadioAwards in Beervelde (2007) en Wijnegem (2008). Bescheiden als ik ben, toch twee van de mooiste en meest geslaagde radiofeesten in Vlaanderen.
Onderaan de foto's vind je een url terug, die je naar YouTube leidt, daar hoor je het eerste programma van Gerard Bruin bij Radio 227.
(Met dank aan Walter Galle, Dirk Desmet van Theo van Halsema)
Ik moet straks toch eens een paar mensen gaan bellen. Sociale media en andere blogs zijn tegenwoordig een verzameling van persoonlijke lijstjes met voorkeuren op tig gebieden; vrienden, muziek, film, boeken, games, tv-reeksen, waar je bent, wat je doet. Maar wat ontbreekt? Alweer! Een radiolijst. Ik wil, desnoods dagelijks, kunnen vertellen naar welk radiostation ik luister.
De gedachte borrelde gisteren bij me op toen goede vriend Ron Shultz, we hebben opnieuw contact sedert mijn verrijzenis, vroeg waar ik tegenwoordig mijn oor te luisteren leg. Omdat de mogelijkheden eindeloos zijn en ik nogal eclectisch ben, besloot ik mijn afstemgedrag bij te houden. Ouderwets noteren, daarna een overzichtslijstje maken en dan via Messenger of de ouwe mail, versturen. Dat moet toch anders, makkelijker en sneller kunnen. En waarom niet in real time?
Naar goede gewoonte begon mijn dag gisteren bij Radio 1. De wekker loopt om 06:00 uur af, na de noodzakelijke rek- en strek- oefeningen, pik ik makkelijk het nieuws van halfzeven mee. Op enkele minuten tijd kon mijn dag al niet meer stuk Alweer een dolkomische aflevering uit het Trump House, gevolgd door Satisfaction van de Rolling Stones. Dat maakt dat een mens blij gezind aan zijn dag begint Jagger & Compagnie deden me trouwens spontaan aan mede oudstrijder Walter Galle (Mi Amigo, Tequila, Waddenzee) denken
We liepen elkaar voor het eerst tegen het vege lijf in 1975. We beleefden samen vele avonturen. Eén daarvan was de Free Radio Road Show. In de beste traditie van de populaire Veronica drive in shows, schuimde Walter de Vlaamse contreien af met een, voor die tijd, super krachtige mobiele geluidsinstallatie. VVVR, Baffle en Radio Mi Amigo deden (een deel) van de pr. Iedere show begon Walter, die als dj het pseudoniem Billy Wymann gebruikte, met Satisfaction. Stond er niet genoeg volk op de dansvloer, dan werd het nummer opnieuw en opnieuw gestart
De Stones toeren nog steeds, Walter is herstellende van een medische ingreep, ik wandel met plezier dagelijks door Memory Lane. Al zijn we ouder, in sommige gevallen, véél ouder we doen toch nog allemaal ons ding. Ieder op zijn manier.
Onlangs zette ik de RadioInfoon nog eens in de schijnwerper. Het meest recente radionieuws dat ieder weekend (72 uur lang) kon worden beluisterd via een regulier antwoordapparaat. Het was de tweede helft van de jaren 70. Geef toe; creativiteit kent geen grenzen.
Maarten Broekman aka Frank Catry, mede-bedenker van het initiatief, zet enkele puntjes op de klassieke 'i'.
- Het 'Telerep' verhaal roept een fijne herinnering op aan een tijd waarin ik me goed heb geamuseerd met simpele dingen. Het was geen test maar een project voor langere periode. Mijn ouders waren er niet op zondag en ik had het 'kot', in dit geval de lijn, voor mij alleen. Ook herinner ik me dat diezelfde lijn ooit werd afgesloten omdat de RTT in de knoop was gedraaid. Er moest uitleg worden gegeven over de oorsprong van die massale oproepen. Finaal heeft de RTT de nodige capaciteit voorzien naar de centrale in Kortrijk. -
Waar ik nog graag aan toevoeg dat die massas telefoontjes eigenlijk het gevolg waren van een promo die werd gedraaid op Radio Mi Amigo. Niet enkel in ons eigen zondagse programma De geschiedenis van de zeezenders, maar af en toe ook in de reguliere shows. Het initiatief werd ook opgepikt door kranten en bladen. Het gevolg laat zich raden...
Naderhand verhuisde de Telerep-antwoordmachine van Kortrijk naar Geluwe. Nog iets later volgde een tweede toestel dat werd opgesteld bij collega Frans Schuurbiers in Breda. Zo hoefde niemand nog internationaal te telefoneren.
Het is vandaag alweer 38 jaar geleden dat RadioVisie uitpakte met een test die zou moeten leiden tot een... innoverend initiatief. We wilden ons maandelijks magazine wekelijks aanvullen met het allerlaatste nieuws... Maarten Broekman (aka Frank Catry) zette ons enigszins onbewust op het juiste spoor. Brainstormend op een zaterdagavond bij hem thuis, bedachten we een (revolutionair) informatiesysteem. Nieuws op een bandje, via een antwoordapparaat. Maarten had er eentje.
Hij nam een aantal berichten op in zijn Kortrijkse privé-studio, waarna via Radio Mi Amigo een hoop reclame werd gemaakt. Meteen werd gebeld. En het bleef maar doorgaan, tot we na een drietal uur de test als geslaagd afbliezen. Het antwoordapparaat had geen seconde rust gehad. Proef gelukt, op naar meer! RadioVisie (Frans Schuurbiers en ikzelf dus) schaften ons twee antwoordapparaten aan.
Ik nam dat van Maarten over. Frans vond er eentje in een dumpingshop. Het ene toestel werd gestald in Breda, het andere in Geluwe. Via de twee telefoonnummers konden radioliefhebbers een op-voorhand-opgenomen cassette met de actueelste info, jingles en programmafragmenten beluisteren. Atlantis-dj Rob Ronder -Alfons Jagtman - produceerde, afwisselend met Jaak vanden Broek, vanaf dan het geheel.
De uiteindelijke wekelijkse Radio Infoon zou op 19 augustus 1979 definitief starten en was bereikbaar van zaterdag 12:00 tot maandag 08:00 uur. Eén van de antwoordapparaten van het merk Telerep staat tegenwoordig in mijn persoonlijke 'Memory Lane' (zie foto) en... werkt, ondanks de duizenden oproepen van weleer, nog steeds.
Op de foto, onder de antwoordmachine zie je twee radiotoestellen (AM, LG en KG). Mijn vaste vrienden waarmee ik naar de radio luisterde vanaf mijn twaalfde. Ook die doen het nog steeds. Af en toe zijn ze zelfs nog in gebruik.
Een voorbeeld van een RadioInfoon-opname hebben we helaas (voorlopig) niet kunnen terugvinden in onze archieven. Al hebben we bijlange na nog niet alles doorploegd. Wie wél nog een opname heeft, mag zich steeds melden. Of wat dacht je?
Een loodzware dag in het vooruitzicht. De grote finale in het opruimen van mijn radio-archieven. Een fors restant eigenlijk (bekijk de foto's maar eens). Al ben ik de voorbije drie jaar eigenlijk continu aan het leeghalen, archiveren, weggeven en wegbrengen geweest van fotos, vinyl, boeken, dossiers, promo-materiaal. Niet dagelijks, uiteraard niet, wel als de omstandigheden daartoe noopten
Heb je er al eens bij stilgestaan hoe je, voor de komst van het digitale tijdperk, aan informatie kwam? Vijf retorische vraagjes. Wanneer begon Radio 1 met uitzenden? Waar ligt Scarborough? Hoeveel inch gaan in een centimeter? Hoe zien Tom Collins of Lutgard Simons eruit? Wie zingt Born Free, de stationtune van Radio Hauraki? Je kwam er enkel achter als je boeken in huis had. Of magazines en schriftjes waarin je alles bijhield, dossiers, fotos...
Idem dito met geluid. Denk maar eens terug, met enige heimwee mag, aan de hoeveelheid ruimte die jouw collectie vinyl in beslag nam. Tel daar de banden en muziekcassettes bij. En vergeet vooral de toestellen niet die nodig waren om muziek en radio te kunnen beluisteren. Tegenwoordig steekt alles wat ik tot hiertoe aanhaalde gewoon in jouw broekzak of handtas, of waar dan ook. Maar je houdt altijd àlles met één hand vast. Zoveel is zeker.
Het is allemaal zo makkelijk geworden om wat dan ook bij te houden, op te zoeken, te delen. En op de keeper beschouwd is het tegenwoordig ook stukken goedkoper om een archief in stand te houden. De keerzijde van deze ultra minimalisatie is uiteraard dat je, wanneer je voor het eerst bij iemand komt, niet meer zo snel door hebt waarvan hij of zij houdt. Boeken, platenkasten en afspeelapparatuur verraadden vroeger al snel wie of wat hij/zij was.
Prille twintigers zullen, misschien, nog net herkennen wat ik hierboven probeerde te omschrijven. Tieners al niet meer. Kleuters en peuters zullen over twee decennia het begin van de 21st eeuw als de middeleeuwen beschouwen. Zeker als steeds minder sporen uit dat rare verleden worden bijgehouden. Maar wat was belangrijk en wat triviaal? Uiteraard ben ik, 64 jaar op de teller, bevoorrecht. Leeftijdsgenoten van deze 'wisselgeneratie' begrijpen wat ik bedoel. Wij hebben het àllemaal gekend. Hoe het vroeger was, hoe het evolueerde en wat het nu is. Schitterend toch om dit te mogen meemaken.
Daar ben ik dus al drie jaar mee bezig. Twee garageboxen en drie zolders stampvol archiefmateriaal nakijken, uitspitten, sorteren Nog een vijftiental dozen te gaan. Eerst moeten ze twee verdiepingen lager waar ik de inhoud in alle rust kan bekijken. Wat steekt erin? Is het belangrijk voor mij? Zo niet, voor wie dan wel? Weggooien staat niet vooraan in mijn woordenboek.
Werk aan de winkel dus. Gelukkig krijg ik hulp van buurman Mario. Energie voor twee en altijd leuk gezelschap. Al wordt het weer strootje trekken naar welke muziek we gaan luisteren tijdens het werken. Maar dat is een nieuw verhaal
Ik werd deze ochtend wakker in het gezelschap van Guus Meeuwis. Om niet onverklaarbare redenen hoorde ik voortdurend een strofe van Het is een nacht door mijn hoofd spoken. - Een schemering, de radio zacht, en deze nacht heeft alles, wat ik van een nacht verwacht.
Al was heer Meeuwis vermoedelijk met andere dingen bezig dan ikzelf. Ik ben tot in de late uurtjes, of de vroege (t is maar hoe je het bekijkt), aan de gang geweest met het uitspitten van de laatste dozen uit het immense VVVR/RadioVisie-archief. Ik laat enkele fotos voor zichzelf spreken. Bij andere hoort enige uitleg.
Alle originele drukplaten van àlle edities van Baffle en RadioVisie zijn nu terecht. We kunnen gaan herdrukken, als we dat al zouden willen. Heel veel laders boordevol dias zijn weer boven water gekomen. Als ik ze tegen het licht hou, zie ik zendschepen, radiostudios en veel mensen. Echt duidelijk is het me allemaal niet meer. Ik vermoed dat ze dateren uit de eerste helft van de jaren 70. Ik moet ze toch eens gaan digitaliseren. Wie daar ervaring mee heeft, mag zich melden!
Ik ben ook op zoek naar iemand die Zweeds begrijpt. Ik heb geen idee wààr die documenten vandaan komen, noch wat de inhoud is, behalve dat het iets met radio en Zweden te maken heeft. De vele boeken over het medium krijgen een plekje op een nieuwe boekenplank. De krantenknipsels, affiches, posters en andere stickers worden toevertrouwd aan de juiste personen. Eerder kreeg de Geluwse bibliotheek al enkele tientallen kilos, niet media-gerelateerde boeken van me.
De radiotoestellen op de foto doen het weer. Even afstoffen, nieuwe batterijen erin, waarna ik de hele avond en een groot stuk van de nacht heb kunnen luisteren naar Smooth Radio, Europe 1 en Capital Gold. Bij momenten moest ik terugdenken aan die heerlijke tijd van Lucky Luxemburg op de 208 meter. Het werd een onvergetelijke nacht, een ware trip in memory lane.
Af en toe ook met een krop in keel, want plots waren daar ook enveloppen met fotos. Om helemaal weg te zakken in dat verleden. De ontmoetingen, babbels en vaak ook etentjes met mensen als Rob Out, Luc Degroot, Danny Vuylsteke, Haike Dubois, Rob Olthof, Stan Haag, Dick Verheul, Hans Verbaan, René Van der Speeten , Paul De Meulder, Roger Troch, Tom Blom, Joop Verhoof, Sylvain Tack, Tom de Graaf, Arie van Loon , borrelden zo weer op.
Heimwee naar die momenten, respect en een extra traan, want ze zijn er allemaal niet meer. Vertrokken naar een ander radioland. Het moet daar nogal wat zijn!
Ik had het er onlangs nog over met Hans Knot, mede-oudstrijder in enkele duizenden radioverhalen. En misschien is dit aantal niet eens overdreven. We hadden het over onze eerste journalistieke schrijverijen en dito tijdschriftjes. Baffle, Pirate Radio News, RadioVisie en Freewave zijn slechts enkele namen waar Hans en ikzelf onze schouders onder zetten.
Pure nostalgie is dit, maar niet echt naar de manier waarop die bladen tot stand kwamen. Het is nauwelijks nog voor te stellen hoe ambachtelijk het er toen aan toe ging. Een hele snelle handleiding.
Op een wit A4-vel werd de tekst getypt van ons verhaal. Waar fotos, tekeningen of hoofding moesten komen, werd de passende ruimte overgelaten. Koppen en tussentitels werden gemaakt met afwrijfletters. Zo ging het voor alle paginas. Uiteindelijk werden die op de juiste volgorde gelegd en met de nodige aanduidingen naar de drukker gebracht. Baffles en RadioVisies werden in Breda gedrukt omdat het BTW-tarief er lager was dan in België.
Na een weekje wachten konden de boekjes opgehaald worden en klaar gemaakt voor verzending. Wat inhield dat heel veel mensen rond een grote tafel gingen zitten, waarbij persoon 1 de adressen op de enveloppen schreef, een tweede de postzegels kleefde, terwijl de derde de tijdschriftjes in de omslagen stopte. Uiteindelijk werd de hele oplage naar België gesmokkeld (landsgrenzen en invoerrechten bestonden nog!). Want daar lagen de portokosten weer een heel stuk lager. Via de Belgische post ging drie kwart van de oplage daarna terug naar Nederland.
Tussen het schrijven van het artikel en het lezen ervan door de abonnee, zat niet zelden tien dagen voor de Belgische abonnees. De Nederlandse radiovrienden moesten meestal nog iets langer wachten. En tegenwoordig? Wat je wil melden en onder woorden kan brengen, wordt meestal binnen de tien minuten door de beoogde doelgroep gelezen. En gezien, want fotos zijn al net zo makkelijk te maken en op de juiste plek gezet.
Naast de snelheid, kwam er nog een ander aspect bij... Iedereen is tegenwoordig auteur, stukjesschrijver, fotograaf, uitgever en commentator. En verantwoordelijke uitgever? Of is dit weer een ander verhaal?
Het is nu ook bevestigd door een internationaal vergelijkend onderzoek: Belgen, zijn niet zo gastvrij. Ze doen hun achterdeur op slot en spreken liever buitenshuis met vrienden af. Maar de Nederlanders doen nog slechter. Dat lazen we deze zomer in De Standaard.
Ik vermoed dat ik een heel slechte Belg ben en mijn Nederlandse vrienden, slechte Ollanders. Of zit de radiowereld anders in elkaar? Spontaan denk ik terug een de periode dat er een complete kolonie noorderburen bij Radio Gemini werkte (1980-1985). Ik kan ze niet tellen de Nederlandse collegas van toen die bij mij thuis aan tafel zaten. Ik zie Rob Ronder nog voor het eerst konijn met pruimen eten. Erik de Zwart (al heette hij toen nog Paul de Wit tijdens zijn periode aan boord van de MV Mi Amigo), wist niet welk biertje hij eerst moest kiezen. Net zoals Johan Visser, Rob Olthof, Ruud Kegel of Jaak vanden Broek.
Herbert Visser arriveerde ooit met een rugzak vol pindakaas. Dat wel, maar enkel omdat die smeuïge potten nauwelijks te krijgen waren in België, midden jaren zeventig. Frans Schuurbiers (Dielis Bergen), Tom de Graaf (Charles Dupont), Ad Tetteroo (Johan de Jager) werden niet alleen getrakteerd op eten en drinken, ze bleven ook slapen. Vaak, nog meer en dikwijls Johnny Player bleef ooit negen maanden logeren. Hij zette Gemini in Moeskroen op de rails (1980-1981).
Maar niet enkel de Nederlandse 'Geminiens' waren kind aan huis. Omdat Geluwe vlak bij de snelweg ligt, passeerden heel wat boord-djs van de MV Mi Amigo regelmatig aan mijn voordeur toen ze terugkwamen of naar het zendschip reisden. Hetzelfde verhaal met zij die de trip naar Playa de Aro maakten of ervan terugkeerden. Niet zelden kwamen ze langs. Maurice Bokkebroek, Haike Dubois, Ton Schipper, Peter Vandam Het zijn maar enkele namen die spontaan opborrelen.
Maar niet enkel schoon radiovolk werd en wordt ten huize JLB met open armen ontvangen. De Surinaamse Norma, een pennenvriendin (waar is de tijd dat dit fenomeen bestond?) bleef drie maand hangen. De Nieuw Zeelandse Stephanie een week. Veertien Londonse scholieren, waarvoor ik een fietstocht door West-Vlaanderen had georganiseerd, schoven bij aan tafel. Maar niet enkel bij mij. Ze waren ook welkom op een boerderij in Geluwe, een eetcafé in Dadizele, een school in Roeselare (met dank aan Wilfried Bostyn, overigens geen familie) en eentje in Brugge. Al was radiomaker Herman Vervaeke toen de bemiddelaar met dienst.
Maar ook Marc Coopman (Mac Kenzie), belangrijk achter-de-schermen-pion bij Gemini, zette wekelijks zijn deuren open voor tientallen medewerkers. Ik herinner me fantastische etentjes met en bij Paul Van Gent, Guy van Aalst en Rob Anderson. Omgekeerd heb ik dezelfde ervaring. Tijdens de publicatie van de gedrukte RadioVisie (1974-1984) trokken we vaak naar Nederland. Redactioneel werk in Breda, nieuws zoekend doorheen alle provincies... Of op uitnodiging van deze of een andere omroepvereniging.
Steeds was er de Amsterdamse gastvrijheid van Alfred Debels en José Herps, het koppel achter het Free Radio Magazine. Jelle Boonstra rolde de rode loper uit voor mij en mijn vrouw (al was de matras er te hard). Ooit trokken we naar Groningen waar Hans Knot het ons flink naar de zin maakte. Om nog maar te zwijgen over de ouders van mijn RadioVisie-collega Frans Schuurbiers. Tientallen keren hebben we er gegeten en geslapen. Waarbij ik me nu al verontschuldig voor iedereen die ik ben vergeten.
Misschien zijn de tijden veranderd? Of zullen we het 'trumpiaans' houden op fake news in de krant? Geen idee. Maar dat is niet de essentie. Het bericht bracht wel heerlijke herinneringen boven. En laat dit nu net het belangrijkste zijn. Niet het fortuin dat al die gastvrijheid me gekost heeft waardoor ik te lang met dezelfde, oude Volkswagen Scirocco heb gereden... Gastvrijheid is onbetaalbaar. Toch?
Alweer een dag begonnen waarbij ik mijn geplande werkschema moet omgooien. Snel even naar Frankrijk is flink uitgelopen qua tijd. Ik weet het ; vlug op en neer naar de zuiderburen, zal voor veel mensen héél vreemd overkomen. Ik leg het even uit
Ik woon, in vogelvlucht, op drie kilometer van de Franse grens. Als ik uit het raam van mijn hernieuwde bureau/werkplek/ontspanningsruimte/mancave (ik heb nog geen idee hoe ik dat ga noemen) kijk, dan tuur ik zo La douce France binnen. Over en weer naar de supermarkt aldaar is bijgevolg hetzelfde als voor zij die in het binnenland naar Delhaize, Albert Heyn of Aldi gaan om te winkelen.
Ik doe dat tegenwoordig steeds vaker bij Match in Halluin (La porte verte). Een ietwat groezelige, maar net daardoor sfeervolle winkel, nauwelijks driehonderd meter over de grens. Zo dicht tegen België aan dat noch de GPS, noch de smartphone doorhebben dat ik in het buitenland ben. Samen met mij hebben inmiddels honderden (duizenden?) landgenoten die Match ontdekt. Je vindt er quasi alle producten van bij ons terug, meestal goedkoper. Zeker alles wat vloeibaar en drinkbaar is Veel minder duur! De Franse politici houden op dat vlak blijkbaar meer van hun burgers, dan de onze... De Nederlandse en Duitse naar het schijnt, ook. Maar daar heb ik geen ervaring mee.
Laat nu voor de zomer de Belgische regering aangekondigd hebben dat ze de suikertaks op frisdranken alweer gaan verhogen. Ook op die waar géén suiker in zit, genre Cola Zero, Pepsi Light, Ice Tea (zero). Blijkbaar was dit een wake up call voor nog meer Belgen om nu al naar Halluin te trekken. Waar op een doordeweekse vrijdag de drukte best meevalt, was het nu hard zoeken naar een parkeerplaatsje tussen de, hoofdzakelijk door Belgische nummerplaten ingenomen parking. Inderhaast sleepte het winkelpersoneel extra paletten dranken aan.
Een auto moest ik gelukkig niet kwijt, want ik fiets. Twee tassen achterop, een stevige rugzak als extraatje. Besparen op voeding en drank en dan dure diesel verstoken? Wie A zegt, moet ook B zeggen.
