Het is nu ook bevestigd door een internationaal vergelijkend onderzoek: Belgen, zijn niet zo gastvrij. Ze doen hun achterdeur op slot en spreken liever buitenshuis met vrienden af. Maar de Nederlanders doen nog slechter. Dat lazen we deze zomer in De Standaard.
Ik vermoed dat ik een heel slechte Belg ben en mijn Nederlandse vrienden, slechte Ollanders. Of zit de radiowereld anders in elkaar? Spontaan denk ik terug een de periode dat er een complete kolonie noorderburen bij Radio Gemini werkte (1980-1985). Ik kan ze niet tellen de Nederlandse collegas van toen die bij mij thuis aan tafel zaten. Ik zie Rob Ronder nog voor het eerst konijn met pruimen eten. Erik de Zwart (al heette hij toen nog Paul de Wit tijdens zijn periode aan boord van de MV Mi Amigo), wist niet welk biertje hij eerst moest kiezen. Net zoals Johan Visser, Rob Olthof, Ruud Kegel of Jaak vanden Broek.
Herbert Visser arriveerde ooit met een rugzak vol pindakaas. Dat wel, maar enkel omdat die smeuïge potten nauwelijks te krijgen waren in België, midden jaren zeventig. Frans Schuurbiers (Dielis Bergen), Tom de Graaf (Charles Dupont), Ad Tetteroo (Johan de Jager) werden niet alleen getrakteerd op eten en drinken, ze bleven ook slapen. Vaak, nog meer en dikwijls Johnny Player bleef ooit negen maanden logeren. Hij zette Gemini in Moeskroen op de rails (1980-1981).
Maar niet enkel de Nederlandse 'Geminiens' waren kind aan huis. Omdat Geluwe vlak bij de snelweg ligt, passeerden heel wat boord-djs van de MV Mi Amigo regelmatig aan mijn voordeur toen ze terugkwamen of naar het zendschip reisden. Hetzelfde verhaal met zij die de trip naar Playa de Aro maakten of ervan terugkeerden. Niet zelden kwamen ze langs. Maurice Bokkebroek, Haike Dubois, Ton Schipper, Peter Vandam Het zijn maar enkele namen die spontaan opborrelen.
Maar niet enkel schoon radiovolk werd en wordt ten huize JLB met open armen ontvangen. De Surinaamse Norma, een pennenvriendin (waar is de tijd dat dit fenomeen bestond?) bleef drie maand hangen. De Nieuw Zeelandse Stephanie een week. Veertien Londonse scholieren, waarvoor ik een fietstocht door West-Vlaanderen had georganiseerd, schoven bij aan tafel. Maar niet enkel bij mij. Ze waren ook welkom op een boerderij in Geluwe, een eetcafé in Dadizele, een school in Roeselare (met dank aan Wilfried Bostyn, overigens geen familie) en eentje in Brugge. Al was radiomaker Herman Vervaeke toen de bemiddelaar met dienst.
Maar ook Marc Coopman (Mac Kenzie), belangrijk achter-de-schermen-pion bij Gemini, zette wekelijks zijn deuren open voor tientallen medewerkers. Ik herinner me fantastische etentjes met en bij Paul Van Gent, Guy van Aalst en Rob Anderson. Omgekeerd heb ik dezelfde ervaring. Tijdens de publicatie van de gedrukte RadioVisie (1974-1984) trokken we vaak naar Nederland. Redactioneel werk in Breda, nieuws zoekend doorheen alle provincies... Of op uitnodiging van deze of een andere omroepvereniging.
Steeds was er de Amsterdamse gastvrijheid van Alfred Debels en José Herps, het koppel achter het Free Radio Magazine. Jelle Boonstra rolde de rode loper uit voor mij en mijn vrouw (al was de matras er te hard). Ooit trokken we naar Groningen waar Hans Knot het ons flink naar de zin maakte. Om nog maar te zwijgen over de ouders van mijn RadioVisie-collega Frans Schuurbiers. Tientallen keren hebben we er gegeten en geslapen. Waarbij ik me nu al verontschuldig voor iedereen die ik ben vergeten.
Misschien zijn de tijden veranderd? Of zullen we het 'trumpiaans' houden op fake news in de krant? Geen idee. Maar dat is niet de essentie. Het bericht bracht wel heerlijke herinneringen boven. En laat dit nu net het belangrijkste zijn. Niet het fortuin dat al die gastvrijheid me gekost heeft waardoor ik te lang met dezelfde, oude Volkswagen Scirocco heb gereden... Gastvrijheid is onbetaalbaar. Toch?
Alweer een dag begonnen waarbij ik mijn geplande werkschema moet omgooien. Snel even naar Frankrijk is flink uitgelopen qua tijd. Ik weet het ; vlug op en neer naar de zuiderburen, zal voor veel mensen héél vreemd overkomen. Ik leg het even uit
Ik woon, in vogelvlucht, op drie kilometer van de Franse grens. Als ik uit het raam van mijn hernieuwde bureau/werkplek/ontspanningsruimte/mancave (ik heb nog geen idee hoe ik dat ga noemen) kijk, dan tuur ik zo La douce France binnen. Over en weer naar de supermarkt aldaar is bijgevolg hetzelfde als voor zij die in het binnenland naar Delhaize, Albert Heyn of Aldi gaan om te winkelen.
Ik doe dat tegenwoordig steeds vaker bij Match in Halluin (La porte verte). Een ietwat groezelige, maar net daardoor sfeervolle winkel, nauwelijks driehonderd meter over de grens. Zo dicht tegen België aan dat noch de GPS, noch de smartphone doorhebben dat ik in het buitenland ben. Samen met mij hebben inmiddels honderden (duizenden?) landgenoten die Match ontdekt. Je vindt er quasi alle producten van bij ons terug, meestal goedkoper. Zeker alles wat vloeibaar en drinkbaar is Veel minder duur! De Franse politici houden op dat vlak blijkbaar meer van hun burgers, dan de onze... De Nederlandse en Duitse naar het schijnt, ook. Maar daar heb ik geen ervaring mee.
Laat nu voor de zomer de Belgische regering aangekondigd hebben dat ze de suikertaks op frisdranken alweer gaan verhogen. Ook op die waar géén suiker in zit, genre Cola Zero, Pepsi Light, Ice Tea (zero). Blijkbaar was dit een wake up call voor nog meer Belgen om nu al naar Halluin te trekken. Waar op een doordeweekse vrijdag de drukte best meevalt, was het nu hard zoeken naar een parkeerplaatsje tussen de, hoofdzakelijk door Belgische nummerplaten ingenomen parking. Inderhaast sleepte het winkelpersoneel extra paletten dranken aan.
Een auto moest ik gelukkig niet kwijt, want ik fiets. Twee tassen achterop, een stevige rugzak als extraatje. Besparen op voeding en drank en dan dure diesel verstoken? Wie A zegt, moet ook B zeggen.
Wat hebben sociale media me geleerd? Dat ik inderdaad rijkelijk laat ben ingestapt. Wie mij kent, keek er vreemd van op dat ik ontbrak. Van de early adapter wat nieuwe communicatiemiddelen betreft, tot helemaal achterop geraakt. JLB, de man die met NeTTies in 1996 het internet mee populariseerde, tot een eenzaam figuur in de woestijn achterblijvend? Een contradictie? What happened? Een malheur? Toch klopt het plaatje
Even terugspoelen naar eind jaren 60 toen er vooral nationale radio- en tv-omroep was. Giganten, molochs, bastions Los van wat er werd uitgezonden, sprak de vrijbuitersrol van de zeezenders me aan. Pak het heft zelf in handen. Hun en mijn motto. Er meer over te weten komen kon alleen als je er zelf over ging schrijven. Een resem contacten met mensen als Pierre Deseyn (Free Radio Organisation), Ronny Major, Willy Lefevere, Hans Verbaan (Free Radio Association), Hans Knot (Pirate Radio News) om enkel zij te noemen, leidden tot de eerste voorzichtige infoblaadjes. Newscaster werd Free Radio Promotion, gevolgd door Baffle en uiteindelijk RadioVisie. Hand- en spandiensten werden verleend aan de laatste, de beste (nou ja), Radio Mi Amigo.
Wat een gevoel, mee hakken aan de wortels van de absolute mediamachten (om wijlen Rob Out te parafraseren). Nauwelijks een decennium later kwam de vrije radio in België langs. Zelf radio maken, dat was alweer een stap verder. Nog meer strijd. Ik hielp Radio Gemini mee oprichten in 1979. Slaagde erin om de zender uit te bouwen en te populariseren. Alweer als één van de eersten op de barricades. Leidde het ergens toe? Wat mij betreft niet echt. De overheid liet begaan maar liet ons ook spartelen. Teveel kleine zenders. Verdeel en heers. De BRT plooide nauwelijks. Ze kopieerden en richtten eigen extra kanalen op (Studio Brussel, Donna). Nog later zou de nationale commerciële radio volgen. Hadden we de strijd gewonnen? Geen idee. Feit is dat de oorlog gestreden was, de gevechten werden gestaakt.
De uitgaves van eigen bladen over radio (en media) hadden me ook geleerd dat de traditionele pers zeker geen medestander was geweest. Stugge structuren, moeilijke hoofdredacteurs, meer dan één ivoren toren om tegen op te boksen. Maar zie, daar was plots het internet. Begin jaren 90. Dé kans om de gevestigde uitgevers te omzeilen. Alweer zelf je ding te doen zonder de geijkte paden te moeten volgen. Vrij, vrank en verrassend. Ik richtte het e-zine NeTTies op. Om Jan Modaal en Jan met de Pet te helpen het nieuwe medium te ontdekken en er te leren mee omgaan. De gevestigde persinstituten gingen langzaam overstag. Eerst werden al die alternatieve websites, elektronische tijdschriften en andere technieken nog weggehoond, bestreden en het leven moeilijk gemaak. Nu zijn alle kranten en bladen virtueel en digitaal vertegenwoordigd op àlle manieren.
De volgende fase waren de sociale media. Ik had er al snel een liefde/haatverhouding mee. Het klopt dat RadioVisie een Facebookpagina had en af en toe gebruik maakte van Twitter, maar van harte was het niet. Immers, daar was alweer dat gevoel over de molochs, de giganten, de bastions. Om er maar één aan te halen; Facebook is té groot, bepaalt eigenhandig àlle spelregels, zet zelf de lijnen uit. Inspraak is er niet, nooit, nimmer. Ik heb daar moeite mee. Heel veel moeite En toch heb ik inmiddels bijna twee maanden Facebook achter de rug. Messenger wordt intensief gebruikt. Mijn Twitteraccount is geactiveerd, het YouTube-kanaal wordt opgepoest, Whatsap en Instagram staan op het verlanglijstje. En ik ben deze blog begonnen.
Alsnog gezwicht? Misschien. Overstag gegaan voor de overmacht? If you cant beat them, join them? Ik weet het (nog) niet. Ik verras mezelf al eens. Vroeger en nu. Ik merk wel wat er gebeurt. En jullie samen met mij. Hoop ik. Het draait om vrijheid. En hebben we die of denken we dat?
***
... Wie de massa volgt, komt niet verder dan de massa. Wie zijn eigen weg volgt, komt op plaatsen waar nog nooit iemand is geweest (Albert Einstein)...
Dag 2 van de big return. Het voelt goed. Zoveel vrienden, kennissen, oud collegas en ander proper volk dat ik voor het eerst weer virtueel tegen het lijf loop. Herinneringen komen in sneltreinvaart terug. Wat hebben we toch veel beleefd. Samen. Soms oppervlakkig, af en toe diepgaand, maar altijd boeiend.
De voorbije dagen viel al een paar keer het woord archief. Een trigger van jewelste blijkbaar, want spontaan begonnen mensen me fotos, geluidsopnames en filmpjes te sturen. Waarvoor dank. De gedachten aan toen worden er enkel mooier en interessanter door.
Danny De Groot stuurde me de complete opnamedag in geluid en beeld van RetroVisie FM. Een unieke samenwerking tussen RadioVisie en Radio PROS. Voor één volle dag werd de zender uit Denderhoutem hét decor waarin gepraat werd over het verleden en de toekomst van de radio. Live op 'antenne' en internet, in de studio en in de zaal. Enkele honderden mensen kwamen langs om het mee te beleven.
Maakten toen deel uit van de keur aan gasten: Hugo Van Vlaenderen (oprichter Radio Noordzee Hasselt), Bjorn Verhoeven (Be One), Dirk Moerman (Topradio), Marc Huylebroeck (Contact Halle), Herbert Visser (ANP), Tom de Graaf (Stadsradio Breda), Yvan Deschrijver (Radio Pros), Guy Broeckhove (Radio Roeland), Philippe Persoons (Mix FM), Walter Galle (Radio Waddenzee), Luc de Groot (ex Contact, Seven, Maeva), Diederik Vanderveken (Radio Magdalena), Koen Godderis (Radio 963) en Michel Bokkebroek (Radio Mi Amigo).
RetroVisie FM ging door op 28 augustus 2005. Toen ik erover nadacht, viel het me op dat ik ER Maurice voor het laatst zag en sprak. We maakten plannen. Bokkebroek had een, naar eigen zeggen, briljant idee om alle vrije radios financieel te helpen. Maar daarvoor moest hij ze allemaal kunnen bereiken. Uiteraard beschikten wij over alle adressen. Die werden netjes geslecteerd en aan de oud-zeezender technicus doorgestuurd. Waarna ik en anderen er nooit meer iets van vernamen. Ik heb dus geen idee wat we gemist hebben.
Al bij al een mooie gelegenheid om nog eens enkele fotos van Maurice uit het archief te vissen. Op ééntje zie je hem in het gezelschap van Herbert Visser (nu directeur van 100%NL en Slam!), op een andere in het gezelschap van Michel Follet en de betreurde Luc Degroot. Over hem heb ik het in een volgend 'retro moment'.
Toen RadioVisie er drie jaar geleden mee ophield, zou ik ruim de tijd hebben om de vastgelopen archieven eens te ordenen. Je begrijpt het gebeurde niet. Tot ik vorig jaar als panellid op de Radiodag in Gistel de mannen van het onvolprezen radioblad Offshore Echoes tegen het vege lijf liep.
Of ik voor hen eens de geschiedenis van de Vereniging voor Vrije Radio wilde schrijven. Vooral dan de periode waarin we programmas maakten voor Radio Mi Amigo. En de geschiedenis van de geflopte Vlaamse zeezender Marina mocht ook.
Aldus geschiedde. Dat soort zetjes had ik blijkbaar nodig om behoedzaam uit dat pensioengedoe bevrijd te worden. De Marina-story is inmiddels her en der verschenen. Het VVVR-verhaal werd door de onvolprezen B.Dom vertaald in het Engels en wordt in afleveringen geplaatst in Offshore Echoes.
Maar daar ging het niet om. Wel om deze foto die ik al duikelend in het fotoarchief nog vond. Het moet 1976 geweest zijn toen her en der in de Lage Landen dj-wedstrijden werden gehouden door Danny Vuylsteke. De bedoeling was om zijn ploeg mobiele discobars uit te breiden (en heimelijk mensen vinden die voor Mi Amigo zouden willen/kunnen werken).
Links zie je een jonge Kas van Iersel, een al even jonge JL Bostyn, een dame waarvan ik de naam vergeten ben en tot slot Filip Truwant. Studio-medewerker voor de VVVR-uitzendingen op Mi Amigo en fotograaf voor Baffle, de voorloper van RadioVisie.
(Intussen ben ik nog steeds op zoek naar de naam van het meisje op de foto. Wie haar kent, mag zich melden. Uiteraard).
Ik denk dat ik ga stoppen met dat 'pensioengedoe. Drie jaar in het 'verborgene', is niet goed voor mijn geestelijke én lichamelijke conditie. Nù eerst even de 'sfeer' en gebeurtenissen anno 2017 opsnuiven. Wat biedt de (media)wereld dezer dagen? Ik ga op onderzoek.
