Dag 81: Bilbao - Zorrotza - Barakaldo - Sestao - Portugalete - 17,7 km
Een beetje jammer dat we Bilbao al achter ons moeten laten. Hier is nog heel veel te zien, maar het is wel de bedoeling om ooit in Santiago toe te komen. We nemen de metro naar het centrum van Bilbao en willen nog eens proberen om de kathedraal te bezoeken. Maar weer eens geen geluk. Alles is potdicht, ondanks dat het zondag is. We ontmoeten 3 jongedames (een Duitse, een Italiaanse en een Australische) die vandaag hun eerste stappen zetten voor hun traject Bilbao - Santiago. Als ze horen dat wij al enige tijd vanuit België aan het stappen zijn, krijgen we wow, fantastic, amazing,... te horen. Ze willen ook de kathedraal bezoeken om een stempel te krijgen voor ze definitief vertrekken en willen nog een beetje wachten. De Australische moet ook nog een Credential kopen. Wij vertrekken en gaan richting het Guggenheim museum. De officiële Jacobsroute gaat terug de heuvels in, maar in het toerisme bureau vertelden ze ons dat we de ria richting zee moeten volgen. Er zijn wandelpaden over de hele weg en de signalisatie voor de Jacobsweg werd ook voor deze route aangebracht. We verkiezen om de Ria te volgen en zo krijgen we nog eens de kans om het Guggenheim museum te zien. We gaan over de wandelbrug Zubizuri en lopen langs de andere zijde van de Ria om een prachtig zicht te hebben op het museum, de beroemde spin en de Puppy. Als we het museum voorbij zijn, gaan we weer naar de linkerkant van de Ria via de voetgangersbrug Pedro Arrupe Zubia die ons naar het Parque de Abando brengt. Hier ligt een mooie wandellaan richting zee. Er is een grote loopwedstrijd en we zien honderden mensen die zich aan het opwarmen zijn. We stappen de stad uit en komen in de voorsteden van Bilbao met oude archeologische industrie bouwwerken en de oude havens. We drinken snel nog een koffie in een cafeetje en stappen dan verder. Een interessante weg en eens iets anders dan de bossen en de velden waarlangs we altijd lopen. In Sestao moeten we plots weer stijl omhoog. We passeren een Duitse pelgrim met strooien hoed. In het centrum van Sestao is er een cafeetje en een winkeltje. We drinken een pintje en kopen brood, ham en kaas voor de lunch. We eten dit op op een bankje bij de speeltuin. Op dit moment zijn er veel mensen op het pleintje, de kinderen spelen in hun zondagse kleren op de speeltuigen of voetballen een beetje. De Duitser houdt hier ook even halt. Hij komt uit Kiel, maar is in Spanje vertrokken. We stappen verder en komen zo al snel in de voorsteden van Portugalete. Henny, de hospitalierie van Mont-de-Marsan, heeft ons aangespoord om zeker de hangbrug van Portugalete over te gaan. We beslissen om een slaapplaats te zoeken in deze stad om toch nog uitgebreid de brug te zien. We vinden een goedkoop hostelletje met pelgrimskorting en checken hier eerst in. We worden opgevangen door een uiterst vriendelijke oudere man. Na het douchen gaan we richting centrum en naar de hangbrug. We nemen de gondel om aan de overkant te geraken, drinken daar een wijntje en keren langs de voetgangersbrug op 40 meter hoogte. Echt spectaculair en de 7 euro zeker waard. We wandelen nog even door het oude centrum en gaan dan op zoek naar een eethuisje. Jammer genoeg eten de Spanjaarden zo vroeg nog niet. De terrasjes zitten vol, maar we kunnen alleen tapa's krijgen. We maken gebruik van de voetgangersroltrappen om het hoger gelegen deel van de stad te bereiken. Daar ligt ook het hostel. We eindigen in een nogal groezelige kebab zaak en eten dan maar daar. In de zaak zijn we getuige van een kleine schermutseling tussen een personeelslid en een klant. Niet echt een plek om lang te blijven. Na de kebab gaan we nog een wijntje drinken op een terras vlakbij en gaan dan naar het hostel. Morgen moeten we verder.
We ontbijten in de jeugdherberg en nadien maken we gebruik van de waskelder om al onze was te doen. We maken onze rugzakken volledig leeg en leggen de spullen, die we zeker niet meer nodig hebben aan de kant. Die spullen brengen we straks naar de post en die gaan naar huis. Omdat de Camino Primitivo als zeer zwaar wordt omschreven houden we enkel de hoogstnoodzakelijke spullen bij om te overleven. We gaan heel kritisch te werk en slagen er in om samen iets over 4 kg naar de post te brengen. Het is al 13u alvorens we in het centrum van Bilbao aankomen. Eerst naar de post en nadien eten we in een bar wat Pintxos. En dan gaat het naar het Guggenheim museum. Een must als je Bilbao bezoekt. Na het museum bezoek schijnt de zon volop en flaneren we nog door deze prachtige, zuivere en bruisende stad en drinken iets op de Plaza Nueva. Als we de kathedraal willen bezoeken, is er net een mis bezig. We zullen later terug komen. We gaan een meeneem wok eten en proberen dan terug de kathedraal te bezoeken, maar nu is ze gesloten. Jammer. We
Dag 79: Morga - Goikolexea - Larrabetzu - Lezama - Zamudio - Monte Avril - Bilbao - 28 km
Gisteren hadden we een zeer korte etappe afgelegd om uit de vloedgolf van pelgrims te geraken. Vandaag moeten we dus een langere afstand afleggen, maar we kunnen het langzaam aan doen. In Bilbao gaan we in een jeugdherberg met pelgrimskorting overnachten. De pelgrims in de herberg beginnen ook op te staan rond 6u, maar ze zijn rustiger. We staan ook op omdat we de herberg tegen 8u moeten verlaten. Het ontbijt is heel karig. Koffie, een paar schijfjes Frans brood, confituur en ananassap. Als Nele haar rugzak in de kamer gaat halen om 7.30u zegt de eigenaar "It's time to go". Dat is duidelijk dan. Het is grijs en het miezelt een beetje. We zijn de laatsten om te vertrekken. Al vrij snel wandelen we berg op en berg af door bossen en door kleine boerengehuchten. Bij het binnenlopen van Larrabetzu volgen we de BI-2713. In het stadje drinken we een terras en zien het Amerikaans koppel terug. Dan stappen we verder via de BI-3713 richting Lezama. Het begint hard te regenen en we lopen langs een drukke baan. Het enige voordeel is dat we in het dal lopen en dat er vrijwel geen hellingen meer zijn. In Lezama schuilen we even voor de regen en drinken een koffie en eten een koek. We gaan verder, door de regen, richting Zamudio. Nu langs de drukke BI-737, één van de toegangswegen naar Bilbao. De vliegtuigen, die in Bilbao landen, scheren vrij laag over ons. We blijven deze drukke verkeersas volgen tot in Zamudio. Aan de kerk van Zamudio gaan we links in en komen in een industrieterrein. We volgen tot we via een bruggetje de autobaan overgaan. En dan begint de echte beklimming. We moeten over de top van Monte Avril om Bilbao in het andere dal te bereiken. Deze klim is echt heel pittig en brengt ons op 474 meter hoogte. Van hier hebben we een fantastisch uitzicht van de agglomeratie Bilbao. In de verte zien we de luchthaven, het Guggenheim museum, de bruggen van Bilbao,... Dan begint de afdaling. Op de weg naar beneden komen we nog in het restaurant Léon aan, maar gezien het al 15u is, kunnen we geen eten meer krijgen. Ik haal 2 kleine blikjes nootjes uit een automaat. Dit wordt dan de lunch voor vandaag. De afdaling naar Bilbao is al even pittig dan de beklimming. We komen in de typische voorsteden met drukke wegen, winkels en appartementsgebouwen. Gezien de siësta zijn er geen winkels open, maar we vinden wel een cafeetje met Pintxos. Daar eten we iets. We lopen dan nog enkele km naar de jeugdherberg "Good Hostel" en checken in. De kamer delen we met 4 andere mensen. Een vrouw uit Aken die de pelgrimstocht probeerde, zal hier stoppen. Ze had te veel last van de voeten en de spieren. Ze had haar vliegtuig terug al geboekt en verblijft enkele dagen in het Hostel. Zeer vriendelijke dame. Nadien komt er nog een Spaanse moto rijder en 2 Spaanse vrouwen bij ons liggen. Tijdens ons verblijf is er een jongeren sportclub op bezoek en daarom is het vrij luidruchtig in de jeugdherberg. De herberg ligt een heel eind van het centrum van Bilbao en daarom kopen we een 24u kaart voor de metro. We bezoeken Bilbao heel vlug en gaan dan op zoek naar een eethuisje. Die zijn er genoeg. Nele had iets gevonden op Trip Adviser, maar daar konden we nog niets krijgen. Te vroeg. Uiteindelijk vinden we een Chinees waar we om 20.30u binnen kunnen. We zijn de eersten. Om 21.30u liep de zaak plots vol. Spanjaarden eten iets later dan wij. We lopen nog wat rond in het prachtige Bilbao en eten als afsluiter nog een ijsje. Het is middernacht als we in de jeugdherberg terug zijn.
Het is nog geen 6u en er is al volop beweging in de jeugdherberg. We doen rustig aan, want het is toch aanschuiven in de gemeenschappelijke badkamers en toiletten. Tegen dat we aanschuiven aan het ontbijt, is iedereen al vertrokken, buiten 4 jonge Spanjaarden die het blijkbaar ook rustiger willen doen. We hadden gepland om door te stappen naar Lezama, 20,5 km verder, maar we hoorden dat de meesten van plan waren om naar de gemeentelijke herberg van Lezama te gaan en daar zijn maar 20 plaatsen. We lagen in de jeugdherberg met veel meer mensen. De Nieuw-Zeelandse vertelde ons dat ze tot in Lezama wilde stappen om van daar uit de bus te nemen naar Bilbao. We gaan er van uit dat het misschien een probleem zal worden om een slaapplaats te zoeken. We vertrekken na het ontbijt en gaan door het historisch centrum van Gernika. Gernika was de historische hoofdstad van de heerlijkheid Biskaje. De heren van Biskaje, later de koningen van Spanje, legden hier de eed af onder een eeuwenoude eik. In een klein rond paviljoen staat nog het overblijfsel van de oudste voorouder van de eik. We lopen verder en komen in de voorsteden en drinken nog snel een koffie. Al vrij snel begint het weer te stijgen. Vandaag moeten we over de Alto de Morga.We volgen een historische weg, waarlangs vroeger de Heren van Biscaje reisde op zijn route naar Gernika om de eed af te leggen. Het is zonnig en vrij warm. Gezellig. In Morga, een klein dorpje op de heuvelkam, rusten we even en beslissen wat we gaan doen. Het is duidelijk dat we op een pelgrimspiek zitten en dat we het best even afremmen. In Eskerika Morga, een 300 meter verder, is er een private herberg waar we terecht kunnen. We gaan even kijken en het ziet er heel deftig uit. Een landelijke woning in de typische stijl van Biskaje. We beslissen om hier te blijven. Het is pas 12u en de herberg gaat pas open om 15u. We blijven dus in het gras voor de herberg om te wachten tot de eigenaar open doet. We zijn in ieder geval de eersten. Een uurtje later komt er nog een Duitse pelgrim bij. Als de eigenaar uiteindelijk toekomt, stromen er meer pelgrims toe. We kennen ze niet, dit zijn de pelgrims van de volgende golf. De herberg is best gezellig, zeer proper, met leuke tuin en open keuken, waar je zelf kan koken. De eigenaar stroomt niet echt over van vriendelijkheid. Uiteindelijk zijn we met een 12-tal personen. Wij, de Duitse, een koppel Italianen, 3 Spanjaarden, een jong koppel Amerikanen en 2 dames die een Slavische taal spraken, maar die geen behoefte hadden om contact te hebben met anderen. Ze bleven in bed van zodra ze toekwamen. Gelukkig kunnen we wat eten kopen in de herberg en we maken in de openluchtkeuken een heerlijke groenten omelet. Nadien praten we nog wat met het Italiaans koppel. Zij hebben de Primitivo al gedaan en geven ons heel nuttige informatie over de plaatsen die we zeker moeten bezoeken. Deze groep pelgrims is veel rustiger dan de groep waar we de laatste dagen en sinds Irun in zaten. Deze mensen, buiten de 2 dames in bed, genieten van de lente avond in de tuin en babbelen met de mede pelgrims. Geen stress, geen lawaai en meer de attitude van "moregn zien we wel hoe het verder moet". Dit is meer onze stijl.
Dag 77: Markina-Xemein - Iruzubieta - Bolibar - Monasterio de Zenaruza - Gerrikaitz/Munitibar - Guernica - 25 km
Al heel vroeg, het is nog donker en ik vermoed dat het nog geen half 6 is, begint het geritsel terug. De Nieuw Zeelandse dame slaapt in het bed naast mij en springt als eerste uit het bed. Haar hoofdlampje flitst af en toe recht in mijn gezicht wat best heel onaangenaam is. De andere pelgrims in de zaal springen ook uit bed en het geroezemoes en het geritsel begint weer. Als ik uiteindelijk mijn bed uit kruip, is meer dan de helft al vertrokken. Nele slaapt nog en ik laat haar liggen. Als ze haar ogen open doet zie ik haar verbaasde blik. Op een enkeling na is de slaapzaal leeg. We maken ons langzaam klaar en verlaten het klooster omstreeks 7u. We gaan op zoek naar een café om te ontbijten. In dit cafeetje zit het al vol pelgrims. Er zijn er toch nog die de tijd nemen om rustig te ontbijten. De meesten eten snel iets in het klooster om dan snel te kunnen vertrekken. We eten samen met een koppel dat oorspronkelijk uit Oost-Duitsland komt en nog voor de val van de Berlijnse muur naar het westen zijn gevlucht. We vertrekken uit Markina-Xemein en volgen eerst een wandelpad naast een drukke baan tot in Iruzubieta. Dan is er een geasfalteerde weg die overgaat in een steile bosweg tot in Bolibar, een heel mooi dorpje en geboortegrond van de familie van Simon Bolivar, bevrijder van Zuid-Amerika. Met veel andere pelgrims rusten we hier even en gaan dan verder. Een terrasje was nog niet mogelijk omdat alle zaken nog toe zijn. Ondertussen stijgen de temperaturen en het is volop zon. Na Bolibar gaan we een bospad op en begint weer een goede klim naar de "Monasterio de Zenanuza", een prachtige abdij, gesticht in de 11de eeuw. De abdij wordt nog altijd bewoond door paters en beschikt ook over een pelgrimsherberg. Vanaf Zenaruza gaat het weer naar beneden over een zeer mooi pad door de bossen. Hier is de laatste jaren fel gewerkt aan het vernieuwen van de bospaden. Als het stijl naar beneden gaat, hoeft de pelgrim niet meer naar beneden te schuiven over een pad met stenen, maar is er een lange en comfortabele houten trap. In het dorpje Munitibar vinden we een hele hoop pelgrims terug op het terras van het cafeetje op het plein. We dachten dat de Camino del Norte geen drukke pelgrimsweg is, maar dat gaat nu niet meer op. Ze zijn overal. We drinken iets en eten een Pintxos en gaan dan verder. Het Oost-Duits koppel is er ook. Ze liggen alle twee in de schaduw van de kerk naast de rivier te slapen. Om Munitibar te verlaten moeten we eerst terug de helling op. Een korte maar pittige klim. Nadien gaat het terrein langzaam omhoog en omlaag. We lopen door mooi verzorgde en nieuw aangelegde wandelpaden door het bos langs een klaterend beekje. Heel mooi. We moeten ook 2x een beekje overschrijden en aan één van de beekjes koelen we de voeten wat af. Echt verkwikkend. De afdaling naar Gernika gaat over een asfaltweg en dan via de drukke BI-3224. In Arratzu vinden we onverwacht een café met terras en we bestellen een goede frisse Ice-Tea. Het is heel warm. We lopen ongeveer een uurtje verder langs de drukke baan met een goed en veilig voetgangerspad en bereiken dan de eerste gebouwen van Gernika, best wel een grote en drukke stad. We lopen onmiddellijk naar de jeugdherberg en hopen dat er nog plaats is. Alles is volgeboekt door pelgrims, maar net dan beslissen 2 Amerikaanse pelgrims om hun kamer toch niet te nemen omdat het te vol en te druk is in de herberg. We hebben dus geluk. We kunnen slapen. De 2 Noorse dames die na ons binnen komen, hebben geen geluk en moeten elders naar toe. Ik had wel medelijden met hen, want ze zagen er alle twee uitgeput uit. Het is dus inderdaad heel druk in de herberg. De bedden in de kamertjes staan bijna tegen elkaar. We douchen snel en gaan het centrum in om iets te drinken en inkopen voor de volgende dag te doen. Als we op een terras zitten, komt de Nieuw-Zeelandse even bij ons zitten. Ze was hier al om 13u, was als eerste in de herberg, is dan in bed gekropen tot 17u en nu zoekt ze snel iets om te eten, want nadien wil ze terug in bed. We vragen ons af of ze ook nog geniet van haar Camino. Zeker onze stijl niet. We gaan nog een ijsje eten en gaan dan Pintxos eten in een bar. We doen inkopen in de Eroski en gaan dan terug naar de drukke herberg.
Dag 76: Ibiri Aurora - Olatz - Markina Xemein - 14,7 km
De herberg zit goed vol. Deze herberg is vrij nieuw. Vroeger was het een stal en die is verbouwd tot een luxueuze herberg. Er is een mannen- en vrouwen slaapzaal. 's Morgens springen de meeste pelgrims heel vroeg uit bed en beginnen ze aan hun rugzakken te prutsen. Nog voor ik uit bed ben, zijn de eersten al weg. Wij hebben ingeschreven voor het ontbijt. Een Nieuw-Zeelandse dame vertrok al heel vroeg, maar plots staat ze terug in de herberg. Ze was verloren gelopen, wat vreemd is want de signalisatie van de weg is op dit traject heel goed. Wij vertrekken rond 7u. Het wordt een mooie wandeling. Het landschap ziet er heel Oostenrijks uit. Tot Olatz stijgen we niet zo veel. Olatz is een rustig boerendorpje en heel typisch voor Euskadië. Er is een cafeetje, maar de eigenaars openen als ze er zin in hebben. Vandaag is het toe, dus geen bevoorrading tot ons eindpunt. Na Olatz starten we al snel met de beklimming van de Col van Arno. Om de top te bereiken slingeren we ons langs een mooi geasfalteerd pad langs dennenbossen omhoog. Een echte kuitenbijter. Nu zijn we met heel veel pelgrims onderweg. Er lopen er achter ons, voor ons en soms zien we een groepje van links of rechts de weg op springen. Vooral de groepjes Spanjaarden en Amerikanen ontsieren de rustige omgeving door hun luidruchtig gebabbel. Als we bij de top van Col van Arno bereiken, lopen we een eindje over de kam, met kleine hellingen en afdalingen door een schitterend boslandschap en dan beginnen we de fameuze afdaling naar Markina-Xemein dat in een dal ligt. Het is ondertussen heel zonnig en warm geworden. Bij het binnenkomen van de stad, komen we voorbij een kerkje waarvan het altaar bestaat uit 3 grote rotsblokken die tegen elkaar leunen en daartussen een maria beeldje. We lopen eerst naar het toerisme bureau voor informatie. Het is net na 14u en om 15u gaat de herberg, die gevestigd is in het oude Karmelietessen klooster, open. Iets voor 15u melden we ons aan en het blijkt dat er al heel veel pelgrims een bed gekregen hebben. Een vrijwilliger van de Asociacion de Amigos del Camino de Vizcaya wijst ons de bedden aan in zaal C. We instaleren ons en gaan onmiddellijk het stadje in om iets te drinken en al wat eten te kopen voor de volgende dag. Na de douche keren we terug om een pelgrimsmenu te eten. De Nieuw-Zeelandse en een Nederlandse jongedame stellen ons het restaurantje "Vega" voor dat een heel goed pelgrimsmenu aanbiedt voor een heel goede prijs. En ja,we worden voor een super prijs echt verwend met een drie gangen diner met een fles wijn en water. We eten samen met een jonge vrouw uit Ierland die in onze kamer sliep in Irun. Restaurant Vega is bekend bij de pelgrims voor de uitstekende en goedkope pelgrimsmaaltijden. Zeker een aanrader. Na het eten gaan we nog even iets drinken in dit gezellig Baskisch stadje. We zien dat veel pelgrims rond 21u al naar het klooster vertrekken. Het is nog geen 22u als we het klooster binnen komen. De zaal is donker en iedereen ligt al in bed. Jammer!
Dag 75: Deba - Ermita del Calvario - Ibiri Aurora - 4,5 km
We genieten van een heerlijk ontbijtbuffet in het hostel. Dat was al lang geleden. We lopen nog wat rond in het stadje en gaan ook nog even naar het strand. Om 12u moeten we uit het hostel en we trekken met de rugzak naar het centrum van Deba. Daar zien we hordes pelgrims toestromen. We tellen er minstens 40. We eten snel iets en kopen wat mondvoorraad. Nele gaat op zoek voor postzegels, maar blijkbaar zijn die in Deba niet gemakkelijk te vinden. Vandaag doen we een korte etappe. 4,5 km de heuvels in. Daar is een nieuwe herberg op de volgweg. We verlaten Deba door over de spoorweg te gaan, dan over een voetgangersbrug over de ria. We volgen een stukje de ria richting zee en dan naar rechts een stijl pad naar boven. We zien Deba onder ons kleiner en kleiner worden en af en toe zien we de zee in de verte. Dan gaat het omhoog tot Ermita del Calvario, Een mooie kerk, maar alles is dicht, zelfs de cafétaria. We stijgen bijna 300 meter op 4 km.Op een gegeven moment bereiken we de nieuwe herberg voor pelgrims en we worden hartelijk onthaald door de gastheer. We reserveren hier ook het avondmaal en het ontbijt. De herberg vult zich al snel op met pelgrims. Amerikanen, Duitsers, Fransen, een Nieuw Zeelandse, Spanjaarden en wij. Ook de 2 aangeklede pelgrims van Zarautz komen we hier tegen. Iedereen doet zijn wasje en plasje en drinkt iets op het terras. Na het avondmaal genieten we nog van een prachtige zonsondergang. Net als alle andere pelgrims gaan we niet te laat slapen.
