22 februari 2023: Aswoensdag

Zoals elk jaar, is Aswoensdag de eerste dag van de liturgische Vastentijd. Het valt altijd 6,5 week vóór Pasen en is de periode ter voorbereiding van het Lijden, Dood en Verrijzenis van Christus, het Paastriduüm. Het Paastriduüm begint met de avondmis van Witte Donderdag en loopt tot en met de vespers van Paaszondag. Ook Goede Vrijdag en Stille Zaterdag maken deel uit van het Paastriduüm. In deze periode wordt het Lijden, Dood en Verrijzenis van Jezus herdacht, zoals beschreven staan in de canonieke evangeliën. Het Latijnse woord triduum betekent letterlijk een periode van drie dagen.

Aswoensdag dateert uit de 11e eeuw. Toch heeft de traditie van het ontvangen van een askruisje zelfs nog vroegere wortels - tot het oude Hebreeuwse gebruik om zich in een boetekleed te kleden en zich met stof en as te bedekken als een teken van boetedoening.

De Bijbel beschrijft deze eerste vastendag niet expliciet, maar er zijn veel voorbeelden van deze berouwvolle daad in het Oude Testament, zoals:

Job 16:15: Met een rouwkleed heb ik mij bedekt, mijn aanzien ligt begraven in het stof.

en het Nieuwe Testament, zoals Lucas 10:13: Pas maar op, Chorazin, en pas maar op, Betsaïda! Want als in Tyrus en Sidon de wonderen waren gebeurd die bij jullie gebeurd zijn, zouden de inwoners van die steden zich allang in een boetekleed hebben gehuld en met stof op hun hoofd tot inkeer gekomen zijn.

In veel religieuze tradities staat as voor de sterfelijkheid van ons menselijk lichaam. Genesis 3:19: Zweten zul je voor je brood, totdat je terugkeert tot de aarde, waaruit je bent genomen: stof ben je, tot stof keer je terug.

In de vroege Christelijke Kerk, was er een openbare boetedoening voor mensen die hadden gezondigd, inclusief het dragen van boetekeren, stof en as. Naarmate de Kerk groeide en evolueerde, verminderde deze praktijk.

Deze lange traditie - van uiterlijk erkennen dat we zondaars zijn, die vernieuwing zoeken bij God - veranderde uiteindelijk in wat we nu kennen als Aswoensdag, de eerste dag van de Vastentijd.

Op Aswoensdag, de eerste dag van de vastentijd, worden we geroepen om onze intrede te doen in de woestijn, en Jezus na te volgen in de periode voorafgaand aan Zijn dood. We moeten ons hart voorbereiden op Zijn Verrijzenis op Pasen.

We beginnen deze tijd van voorbereiding van ons hart door onze gebrokenheid en behoefte aan bekering te erkennen, door ons hart tot God te wenden.

Ons askruisje

Waar komt de as vandaan? Palmzondag is de zondag vóór Pasen. Het symboliseert de terugkeer van Christus naar Jeruzalem na 40 dagen in de woestijn te hebben doorgebracht. In de Katholieke traditie krijgen we palmtakken, die gezegend zijn, om tijdens de Mis vast te houden en mee naar huis te nemen. De overgebleven palmen van Palmzondag worden vervolgens verbrand en bewaard voor de volgende Vastentijd. Daarom komt de as van dit jaar uit de verbrande palmtakken van Palmzondag 2022.

Het is typisch om as op je voorhoofd te ontvangen in het teken van het kruis. De Priester zal het kruisteken maken en het volgende zeggen: 'Denk eraan dat je stof bent en tot stof zult terugkeren.'

De as symboliseert onze sterfelijkheid. Het is een fysieke herinnering dat ons lichaam zal vergaan, maar dat onze ziel zal voortleven in het eeuwige leven.

Pr. Antony Kadavil: Het askruisje betekent dat we een verbintenis aangaan – dat we de Vastentijd ondernemen als een tijd van gebed en berouw, van sterven aan onszelf. Het beschrijft ook onze menselijke conditie: het zegt dat we gebroken zijn en hersteld moeten worden; dat we zondaars zijn en verlossing nodig hebben. Het belangrijkste is dat het ons vertelt dat we als volgelingen van Jezus Christus, ons kruis moeten dragen.

Vasten op Aswoensdag

Er zijn slechts twee verplichte dagen van vasten en onthouding in de Katholieke Kerk: Aswoensdag en Goede Vrijdag.

Katholieken krijgen ook de instructie om zich tijdens de vastentijd elke vrijdag van vlees te onthouden.

Vasten is een teken van berouw en helpt ons onze geestelijke honger naar Christus te belichamen, die zelf 40 dagen in de woestijn vastte voorafgaand aan zijn dood en Verrijzenis.

Vasten staat een volledige maaltijd en twee kleinere maaltijden toe (die samen niet gelijk zijn aan een volledige maaltijd), met de verwachting om op Aswoensdag geen vlees te eten. Er zijn vrijstellingen voor mensen met speciale fysieke behoeften.