De
twee redenen waarom totalitaire staten de Kerk verafschuwen - Fr Robert Mc Teigue
SJ - 11/2/2022
Deze nieuwe vorm van wreedheid heeft een bijzondere haat
tegen het Christendom.
Mark Twain zei ooit: "Iedereen klaagt over het weer,
maar niemand doet er ooit iets aan!" Iets soortgelijks kan worden gezegd
over culturele waarnemers. We kunnen heel goed zijn in het identificeren van
problemen, tekortkomingen en teleurstellingen. We hebben een scherp oog voor
tegenspraak, hypocrisie en mislukking. Dat is prima - voor zover het gaat. Het
is goed om een brandalarm te hebben, maar het is belangrijker om een
functionele brandweer te hebben. Er moet
iemand komen met een oplossing.
De afgelopen weken heb ik geschreven over de Christelijke
cultuur in crisis, gebruikmakend van het interessante boek van de Britse auteur
Hilaire Belloc, "Overleven en Nieuwe opkomst: de oude en nieuwe vijanden
van de Katholieke Kerk." Het boek, vele decennia oud, is nog steeds
actueel. Zowel toen en nu, schelden slechte oude dwalingen en hun huidige
voorstanders op de Christelijke cultuur in het algemeen en de Katholieke Kerk in
het bijzonder.
Er is een relatief nieuwe vijand van de Christelijke
cultuur die het resultaat is van enkele oude dwalingen en zonden. Jezus werd
geboren onder het bewind van tirannen. Sinds de oprichting van de Kerk hebben Christenen
geleden onder elke vorm van gewelddadigheid, junta, despoten, dictators en
megalomanen.
Maar in de 20e eeuw ontstond er een nieuwe vorm van
wreedheid, namelijk totalitarisme. Andere soorten regimes hebben helaas in
grote aantallen gedood en afgeslacht! Alleen totalitaire regimes proberen alles
te controleren. Cultuur, taal, gedrag, religie, economie, opvoeding, gezin,
conceptie, geboorte, leven en dood - allemaal onderworpen aan de voorschriften
van de absolute staat. Zo'n staat kan niet alleen gevangen nemen of doden, maar
ook uitwissen. Het kan een persoon uit zijn huis doen 'verdwijnen' en er dan op
aandringen dat iedereen erkent dat de persoon een niet-persoon was geworden,
nooit had bestaan. Geen enkele sfeer van het menselijk leven, geen enkele
menselijke gebeurtenis is buiten het bereik van de totalitaire staat - alles en
iedereen is gedefinieerd in of buiten het bestaan.
Waarom de Kerk haten?
Dat is een brutaliserende en ontmenselijkte context om in
te leven. Het hangt af van de bevordering van isolement, angst, wanhoop en
afhankelijkheid. Weerstand, onafhankelijkheid en het vormen van een gemeenschap
zijn uitgesloten. Een dergelijke context wekt een bijzondere haat op tegen de Katholieke
Kerk en de Christelijke beschaving. Waarom?
Totalitariërs
weten, althans intuïtief, dat de Katholieke Kerk een effectieve oplossing biedt
tegen totalitarisme.
Ten eerste biedt de Kerk gemeenschap aan. De Kerk biedt
banden van bevestiging, liefdadigheid, gerechtigheid, barmhartigheid,
mededogen, eenheid, identiteit en gemeenschappelijkheid aan die de totalitaire
staat niet kan tolereren. De Kerk herinnert in haar dagelijkse gemeenschapsleven
iedereen eraan dat elke persoon uniek en kostbaar is, en dat alle personen
waardevol zijn in Gods ogen. De Kerk koestert een liefde die de totalitaire
staat niet kan toestaan, want liefde en gemeenschappelijkheid zijn
onverenigbaar met het volledig isolement en afhankelijkheid die een dergelijke
staat aanmoedigt en afdwingt.
De tweede oplossing is een nog grotere bedreiging voor de totalitaire
staat, en dat is aanbidding. Ware aanbidding vertegenwoordigt een activiteit
met het laagste nut en de hoogste waarde. Aanbidding is niet productief voor de
totalitaire staat; het is niet ontworpen om de macht van de totalitaire staat
uit te breiden. Het is van de grootste waarde omdat het laat zien dat de
menselijke ziel verder reikt dan deze wereld, wijzend op en een beroep doend op
werkelijkheden die de wereld niet kan bevatten en die zelfs een totalitaire
staat niet kan beheersen.
Aanbidding verkondigt een Liefde en een Geliefde die de
wereld niet kan evenaren, bevatten, beheersen, vervangen of wegnemen.
Aanbidding omvat een reactie van menselijke individuen en gemeenschappen op een
initiatief dat van het Goddelijke komt en niet van de staat. Het is een reactie
op een Hemels gebod en niet een aards bevel. Totalitariërs haten de Kerk omdat
Haar aanbidding de staat relativeert - aanbidding plaatst elke burgerlijke
staat op zijn juiste plaats en verwerpt de absolute aanspraken van de
totalitaire staat.
Aanbidding, tegelijk van Goddelijk oorsprong en Goddelijk
georiënteerd weerstaat de aanspraak van de totalitaire staat om te definiëren
en uit te wissen. Katholieken weten dat de eredienst, in het bijzonder het
Heilig Misoffer, door Christus aan de Kerk werd toevertrouwd. Diezelfde Mis werd
overgedragen over de hele wereld gedurende vele eeuwen, door heldhaftigheid en
ijver van apostelen, martelaren, mystiekers, strijders, dichters, kunstenaars,
families en kloosters. De Katholieke eredienst weigert het Katholieke verleden
te vergeten omdat het verleden de link is naar de Katholieke toekomst.
Met andere woorden, de Heiligen die vóór ons in de tijd
aanbaden zoals Christus ons heeft opgedragen, wenken ons vanuit onze toekomst
om in hun voetsporen te treden. De Heiligen uit het verleden zijn nu de
bevolking van de Hemel, ons enige echte Thuis, waar onze Vader al een bruiloftsmaal
voor ons heeft klaargemaakt. Ze roepen ons naar voren en vragen ons om al ons
erfgoed mee te nemen. Christelijke gemeenschap en Katholieke eredienst - dit
zijn de onmisbare elementen van de oplossing voor de oude en nieuwe kwalen van
onze gevallen wereld.
|