JOM KIPPOER
Jom
Kippoer is de Heiligste dag van het jaar - de dag waarop we het dichtst bij God
en bij de essentie van onze eigen ziel zijn. Het is de Grote Verzoendag – ´Want
op die dag wordt voor jullie de verzoeningsrite voltrokken opdat jullie van al
je zonden gereinigd worden voor het aangezicht van God¡ (Leviticus 16:30).

Bijna 26 uur lang "kwellen we onze zielen": we
onthouden ons van eten en drinken, wassen of zalven onze lichaam, dragen we
geen leren schoeisel en onthouden we ons van echtelijke relaties. In plaats
daarvan wordt onze tijd besteed aan gebed tot God.
De 10de dag van Tisjrei (van enkele minuten voor
zonsondergang op woensdag 15 september 2021 tot na het vallen van de avond op
donderdag 16 september 2021), aansluitend op Rosj Hasjana.
Hoe: Bijna 26 uur lang 'kwellen we onze ziel': we onthouden
ons van eten en drinken, wassen of gebruiken geen lotions of crèmes, dragen
geen leren schoenen en onthouden ons van echtelijke relaties. In plaats daarvan
brengen we de dag door in de synagoge, biddend om vergeving.
Waarom
Jom Kippoer zo belangrijk is:
Slechts enkele maanden nadat het volk van Israël Egypte had
verlaten in het jaar 2448 vanaf de schepping (1313 v. Chr.), zondigden ze door
een gouden kalf te aanbidden. Mozes beklom de berg Sinaï en bad tot God om hen
te vergeven. Na twee periodes van 40 dagen op de berg werd de volledige Goddelijke
gunst verkregen. De dag dat Mozes van de berg afdaalde (de 10de Tisjrei)
zou voor altijd bekend staan als de Grote Verzoendag - Jom Kippoer.

Dat jaar bouwden de mensen het Tabernakel, een draagbaar
huis voor God. De Tabernakel was een centrum voor gebeden en offergaven. De
dienst in de Tabernakel bereikte zijn hoogtepunt op Jom Kippoer, toen de
Hogepriester een speciaal voorgeschreven dienst verrichtte. Hoogtepunten van
deze dienst waren het offeren van wierook in het Heilige der Heiligen (waar de
ark was gehuisvest) en een loterij met twee geiten - waarvan er één als offer
werd gebracht, de andere naar de wildernis werd gestuurd (Azazel).
Terwijl de Hogepriester over het algemeen sierlijke gouden
kledij droeg, dompelde hij zich op Jom Kippoer onder in een mikvah en trok hij eenvoudige witte
kledij aan om deze dienst uit te voeren.
(Het mikwe of mikwa / mikvah betekent
letterlijk 'levendig water' en is een belangrijk reinigingsritueel in het Jodendom.
Het doel is hierbij niet de hygiëne, maar de spirituele reinheid. Ook wordt er
het speciaal voor dit ritueel gebouwde bad mee aangeduid. Bij het ritueel wordt
de persoon of het eetgerei (borden en bestek) in dit speciale bad
ondergedompeld.)
Deze praktijk ging honderden jaren door, gedurende de tijd
van de 1ste Tempel in Jeruzalem, die werd gebouwd door Salomo, en de
2de Tempel, die werd gebouwd door Ezra. Joden van over de hele
wereld kwamen samen in de tempel om de heilige aanblik te ervaren van de Hogepriester
die zijn dienst verricht en vergeving voor heel Israël verkreeg.

Toen de 2de Tempel werd verwoest in het jaar
3830 vanaf de schepping (70 n. Chr.), ging de Jom Kippoer-dienst verder. In
plaats dat een Hogepriester de offers in Jeruzalem brengt, verricht elke Jood
de Jom Kippoer-dienst in de Tempel van zijn of haar hart.
Voorbereiding op Jom Kippoer:
40 dagen vóór Jom Kippoer, op de 1ste Elul, beginnen we elke
ochtend op de sjofar te blazen en Psalm 27 te reciteren na het ochtend- en
middaggebed. In Sefardische gemeenschappen is het gebruikelijk om elke ochtend
vroeg Selichot te zeggen - wat een
sfeer van eerbied, berouw en ontzag opbouwt in de aanloop naar Yom Kippur.
De week vóór Yom Kippur (bekend
als de 10 Dagen van Berouw), worden speciale toevoegingen aan gebeden gemaakt,
en mensen zijn bijzonder voorzichtig met het naleven van hun mitswa.
Mitzvah (mitswa) betekent gewoon gebod.
Het komt in verschillende vormen maar met die betekenis, ongeveer 300 keer voor
in de vijf boeken van Mozes, de Thora. Het verwijst in het algemeen naar de
Goddelijke geboden aan het Joodse volk, dingen die Hij wil dat we doen of niet
doen. De Talmoed vermeldt dat het Joodse volk 613 mitswot kreeg op de Sinaï, en
talrijke codes – met name Sefer Hamitzvot van Maimonides – geven gedetailleerde
lijsten. Voorbeelden zijn uiteenlopend zoals het krijgen van kinderen, het uitroepen
van Gods eenheid, rusten op de zevende dag, geen varkensvlees eten, tefillien
om de arm en het hoofd wikkelen, een Tempel bouwen in Jeruzalem, een Koning
aanstellen…
Net zoals Jom Kippoer een
vastendag is, wordt de dag vóór Jom Kippoer apart gehouden om te eten en
je voor te bereiden op deze Heilige dag. Hier zijn enkele van de activiteiten
die we doen op de dag vóór Yom Kippur:
• Kaparot (zie hieronder) wordt
vaak in de kleine uurtjes van deze ochtend uitgevoerd.
• Er is een mooie gewoonte om een
stuk honingkoek te vragen en te ontvangen, zodat als werd bepaald dat we een
zoet jaar krijgen, dit zou worden vervuld worden door honingkoek te vragen en
gezegend te worden met een zoet jaar.
• We eten twee feestmaaltijden,
één in de vroege namiddag en één vlak voor het begin van het vasten.
• Velen hebben de gewoonte om zich
op deze dag onder te dompelen in een mikwe.
• Er wordt extra liefdadigheid
gegeven. In feite worden er speciale liefdadigheidsdienbladen opgesteld in de
synagoge vóór de middagdienst, die het Jom Kippoer Al Cheit-gebed bevat.
• Vlak voordat het vasten begint
(na het beëindigen van de tweede maaltijd), is het gebruikelijk om de kinderen
te zegenen met de Priesterzegening.
• Feestkaarsen worden aangestoken
voor het begin van de Heilige dag.
Kaparot: Sinds
de late Talmoedische tijd is het een wijdverbreide Joodse gewoonte om kaparot
te verrichten ter voorbereiding op Jom Kippoer. Kaparot betekent letterlijk
"verzoeningen", net zoals Jom Kippoer "de Grote Verzoendag"
betekent.
Kaparot bestaat uit het
voorzichtig drie keer een kip over je hoofd halen terwijl je de juiste tekst
opzegt. De kip wordt vervolgens op humane wijze geslacht in overeenstemming met
de wetten van kasjroet. De kip zelf
wordt discreet geschonken aan een goed doel, zoals een yeshiva of weeshuis, waar het net als elke andere kip wordt
gegeten. Als alternatief wordt de kip verkocht en wordt de waarde gedoneerd.
We vragen God dat als we
voorbestemd zijn om harde decreten te ontvangen in het nieuwe jaar, we ze mogen
worden overgedragen aan deze kip in de verdienste van deze liefdadigheid.
Het is belangrijk om in gedachten
te houden dat de kip geen offer is. Evenmin lost de uitvoering van de ceremonie
alleen iemands zonden op. Maar het doet iemand nadenken, vooral vandaag, nu we
zelden oog in oog komen te staan met het slachten van dieren om onze tafels
te vullen. Het vasthouden van een kip en het vervolgens zien slachten,
overwegend dat "dat ik alleen besta door de genade van God", kan een
diepgaand effect hebben op iemands houding bij het ingaan van de dag van Jom
Kippoer.
Het biedt ook een waardevol
perspectief op onze bevoorrechte positie in de wereld van God. Dieren leven en
sterven om ons te laten leven. Het betaamt ons om altruïstisch, eerlijk, vroom
en wijs te leven, zoals alleen mensen dat kunnen.
Dag
van het Feest van Jom Kippoer:
Shabbat en feestdagen worden ingeluid met kaarsverlichting.
Net als Shabbat mag er op Jom Kippoer geen werk worden
gedaan, vanaf het moment dat de zon ondergaat op de 9de Tisjrei tot
de avond van de volgende dag de sterren tevoorschijn komen.
Op Yom Kippur kwellen we
onszelf door:
• Niet eten of drinken
• Geen leren schoenen dragen
• Geen lotions of crèmes
aanbrengen
• Niet zich wassen of baden
• Geen echtelijke relaties
aangaan
De dag wordt doorgebracht in de synagoge, waar we vijf gebedsdiensten houden:
• Maariv, met zijn plechtige Kol
Nidrei-dienst, aan de vooravond van Jom Kippoer;
• Shacharit, het ochtendgebed, met een lezing uit Leviticus gevolgd
door de herdenkingsdienst van Yizkor;
• Musaf, met een gedetailleerd verslag van de dienst in de Jom
Kippoer-tempel;
• Minchah, inclusief het lezen van het boek Jona;
• Neilah, de dienst 'sluiten van de poorten' bij zonsondergang,
gevolgd door het sjofar geschal die het einde van het vasten markeert.
Naast specifieke rituelen, is Jom Kippoer gewijd aan
introspectie, gebed en het vragen van God om vergeving. Ook tijdens de pauzes
tussen de diensten is het passend om op elk beschikbaar moment Psalmen te
reciteren.
Wat we
doen na Jom Kippoer:
Nadat de nacht is gevallen, eindigt de afsluitende
Neilah-dienst met de klinkende kreten van het Shema-gebed: "Hoor O Israël:
God is onze Heer, God is één." Dan barsten de gemeenteleden uit in
vreugdevolle zang en dans waarna een enkele stoot op de sjofar wordt geblazen,
gevolgd door de proclamatie: "Volgend jaar in Jeruzalem."
We nemen dan deel aan een feestelijke maaltijd, waardoor de
avond na Jom Kippoer een jom tov (festival) op zich wordt.
Inderdaad, hoewel Jom Kippoer de meest plechtige dag van
het jaar is, is het overgoten met een onderstroom van vreugde; het is de
vreugde om ondergedompeld te zijn in de spiritualiteit van de dag en drukt het
vertrouwen uit dat God ons berouw zal accepteren, onze zonden zal vergeven en
ons oordeel zal bezegelen voor een jaar van leven, gezondheid en geluk.
Het is de gewoonte dat we na Jom Kippoer onmiddellijk
beginnen met de (planning) bouw van de soeka, die we zullen gebruiken voor de
vreugdevolle feestdag van Soekot, die over slechts vijf dagen volgt.
|