|
7 Aartsbisschop-emeritus van Mechelen-Brussel André
Léonard
André Léonard (Jambes, 6 mei 1940) is
een Belgisch filosoof, theoloog en Katholiek geestelijke die van 2010
tot 2015 als André-Jozef Léonard de 20e Aartsbisschop van
Mechelen-Brussel en de 5e primaat of metropoliet van België was.
Daarvoor was hij als André-Mutien Léonard Bisschop van Namen,
en dat meer bepaald vanaf 1991 tot zijn aanstelling als Aartsbisschop..
Levensloop en kerkelijke
carrière
Léonard
is de jongste telg uit een familie van vier zonen (Jean, Pierre, Paul en André)
die allen Priester werden. Zijn vader sneuvelde tien dagen na zijn
geboorte in de vijandelijkheden van de meidagen 1940, na de Duitse inval
in België en vooral zijn oudste broer Jean had een grote invloed op hem tijdens
zijn jeugdjaren. Zijn humaniora volgde hij aan het jezuïetencollege
Notre-Dame de la Paix in Namen. In die periode was de deken van Jambes zijn geestelijk
leidsman. Hij werd door de toenmalige Bisschop van Namen naar het
seminarie Leo XIII in Leuven gestuurd, waar hij aan de Université
catholique de Louvain (UCL) zijn licentiaatsdiploma in de filosofie behaalde.
Hij zette zijn studies voort aan het Belgisch Pauselijk College in
Rome, waar hij aan het Gregarianum licentiaat in de theologie werd.
PriesterLéonard werd op 19 juli 1964
door bisschop Charue in Namen tot priester gewijd en keerde daarna terug naar
Leuven, waar hij van 1966 tot 1974 als onderzoeker bij het FNRS werkte. In
1974 behaalde hij zijn doctoraatsdiploma in de filosofie met een
thesis over de Duitse idealistische filosoof Hegel. In 1976 werd hij
professor aan de UCL en in 1978 werd hij daarnaast voorzitter van het
Sint-Paulusseminarie.
In
1980 werd hij gewoon hoogleraar en ontving hij de prijs "Scriptores
Christiani" voor zijn werk Pensées des Hommes et Foi en
Jésus-Christ. Pour un discernement intellectuel chrétien.
In
1987 werd hij lid van de Internationale Theologencommissie bij de
Heilige Stoel.
Bisschop van Namen
Hij
werd op 14 april 1991 tot bisschop gewijd door Kardinaal Danneels samen
met R.J. Mathen en bisschop Van Peteghem. Léonard is bevriend met
voormalig Paus Benedictus XVI. Hij voegde de naam Mutien toe aan
zijn voornaam André na de heiligverklaring van broeder Mutien-Marie Wiaux op
10 december 1989. Zijn bisschopsleuze luidt "Veni, Domine Jesu!"
(="Kom, Heer Jezus!"). Deze woorden komen uit de laatste woorden van
de Bijbel (Openbaring 22:20), aan het einde van het boek Openbaring. Het
vers laat de oproep van de Kerk weerklinken in een antwoord op de aankondiging
van de Heer. De Heer zegt aan zijn Kerk: ´Ik kom weldra¡, en de Kerk antwoordt:
´Ja, kom!¡
In
1999 mocht hij voor de Romeinse Curie de vastenretraite preken.
Als
bisschop van Namen gaf hij een nieuwe richting aan het seminarie van het bisdom
en in 2000 opende hij het seminarie Redemptoris Mater voor
priesterkandidaten van de Neocatechumenale weg.
In
juli 2001 nam hij samen met onder anderen toenmalig Kardinaal Ratzinger deel
aan het liturgisch congres dat in de abdij Notre-Dame de Fontgombault plaatsgreep.
Hij gaf enthousiast uitvoering aan het motu proprio Summorum Pontificum van 2007, waarin de Tridentijnse liturgie weer
vrijgegeven werd.
Hoewel
bisschop Léonards moedertaal het Frans is, spreekt en schrijft hij
goed Nederlands en verzorgde hij van maart 2006 tot 2010 een column in
het Katholiek Nieuwsblad. De bisschop staat bekend als een harde
werker. Hij publiceert jaarlijks een boekwerk, onder meer een tot
boek omgewerkte cursus metafysica die hij vroeger gaf aan de UCL, en
is regelmatig te horen op de radio, via het RCF-netwerk (Radios
Chrétiennes Francophones, in Franstalig België en Frankrijk) en RTCB (Radio
et Télévision Catholique Belge), dat naast radioprogrammaÿs ook tv-uitzendingen
op de openbare Franstalige omroep RTBF verzorgt.
Aartsbisschop van
Mechelen-Brussel
Op
13 januari 2010 meldde de website van de Kerk in Vlaanderen dat
volgens de Italiaanse journalist Andrea Tornielli de toen 69-jarige
Léonard door Paus Benedictus XVI aangesteld zou worden als Aartsbisschop van
Mechelen-Brussel en primaat van België, in opvolging van Kardinaal
Godfried Danneels. Het nieuws van zijn aanstelling werd op maandag 18
januari officieel via de pauselijke nuntius bevestigd. Paus
Benedictus XVI stelde hem tevens aan als nieuwe legerbisschop. Als Aartsbisschop
werd hij de nieuwe grootkanselier van de Katholieke Universtiteit Leuven (K.U.Leuven)
en de UCL. Kort na zijn benoeming verklaarde Léonard dat hij de naam
André-Jozef zou aannemen als Aartsbisschop. St-Jozef is de
patroonheilige van België, en Léonard wilde hiermee zijn band met de gehele
Belgische Kerk benadrukken.
André-Jozef
Léonard nam de zetel van Mechelen-Brussel op 27 februari 2010 officieel in
bezit tijdens een pontificale hoogmis in de St-Romboutskathedraal van
Mechelen in aanwezigheid van alle Belgische Bisschoppen, de
apostolische nuntius voor België, Aartsbisschop Berloco, en tal van
ministers. In zijn homilie verwees de nieuwe Aartsbisschop naar de
recente ontploffing in Luik en de treinramp in Buizingen: "De
vraag stelt zich waar God was op die vreselijke momenten. Hij was daar, te
midden van alle ellende, zoals hij overal is waar mensen de kreet slaken die
Jezus sloeg: 'Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?'". Diezelfde
dag maakte Bisschop Léonard een persoonlijke bedevaart naar de OLVbasiliek
van Hanswijk om er te bidden. Volgens een interview met Karl-Josef
Rauber, de oud-nuntius in België, in het Katholieke tijdschrift Il Regno, was het besluit om André
Léonard aan te stellen tot Aartsbisschop van Mechelen-Brussel een persoonlijke
keuze van Paus Benedictus XVI.
In
2010 overlegde hij met zijn Nederlandse collega-Bisschoppen over een
mogelijke terugkeer naar België van Vlaamse Priesters die uitgeweken waren naar
Nederland vanwege het onduidelijke kerkbeeld dat volgens hen tijdens het
primaatschap van Kardinaal Danneels was ontstaan.
In
mei 2010 leidde hij de Belgische Bisschoppenconferentie bij het Ad
Liminabezoek in Rome.
Op
29 juni 2010 legde Paus Benedictus XVI tijdens een plechtigheid in
de St-Pietersbasiliek in Rome het pallium op aan
monseigneur Léonard, samen met 37 andere nieuwe aartsbisschoppen.
In
oktober 2010 begon hij aan een reeks pastorale bezoeken in zijn aartsbisdom. De
eerste dekenaten die aan bod kwamen waren Brussel-Zuid en Brussel
Noord-Oost. Op 29 oktober nam hij tijdens een plechtige H. Mis om
19 uur in de Brusselse St-Jacob-op-Koudenbergkerk bezit van zijn
zetel als bisschop van het militair ordinariaat.
Op Allerheiligendag 2010
wierp een jongeman in de Brusselse kathedraal aartsbisschop Léonard tijdens
een gebedsdienst van Pro Sanctitate, een Franstalige kerkelijke
lekenvereniging, een taart in het aangezicht. De dader vluchtte
daarna de kathedraal uit. Léonard, die ongedeerd bleef, zou na het voorval
gegrapt hebben dat het best lekkere taartÿ was. De avond ervoor waren
gelovigen uit het hele bisdom samengekomen om tijdens de Allerheiligenmis in
de St-Sulpitiuskerk in Diest de Eucharistie te vieren
terwijl de monseigneur voorging in de dienst. Op 5 april 2011 kreeg hij
vier taarten in het gezicht op de campus in Louvain-la-Neuve. De actie
werd georganiseerd door een studentenvereniging, en de dader verklaarde dat
Léonard het "verdient" "voor alle homo's die het niet durven te
zeggen thuis en voor alle meisjes die abortus willen plegen".
Op
3 november 2010, daags na het ontslag van zijn woordvoerder Jürgen
Mettepenningen, gaf de kerkleider in een open brief zelf tekst en uitleg aan de
media en critici over enkele van zijn uitspraken die in de voorbije weken in
het nieuws waren gebracht. Léonard gaf aan dat men hem onjuist en onvolledig
had geciteerd en hem zaken in de mond wou leggen die hij nooit had
uitgesproken.
De
volgende dag, 4 november 2010, bereidde de Aartsbisschop met de overige
Belgische Bisschoppen in Brussel de aanstaande conferentie van 18 november
voor. Kanunnik Cosijns gaf aan dat een periode van stilte zou aangehouden
worden tot Kerstmis. De agenda van de Aartsbisschop werd niet
gepubliceerd. In diezelfde maand vertrouwde hij aan de Petrusbroederschap een
nieuw apostolaat toe voor de Brusselse gelovigen die gehecht zijn aan de
buitengewone vorm van de Romeinse ritus. Ter gelegenheid van het begin van dit
apostolaat ging hij op 30 januari 2011 voor in de Brusselse Miniemenkerk in
een Pontificale Mis volgens de Tridentijnse ritus, gericht naar het oosten en
in het Latijn, samen met de algemeen overste John Berg. Het was de
eerste keer in 40 jaar dat een Belgische Aartsbisschop een Mis opdroeg in deze
ritus.
In
januari 2011 werd André Léonard door Paus Benedictus XVI benoemd tot lid van
de Pauselijke Raad voor de Bevordering van de Nieuwe Evangelisatie. Deze
raad werd in oktober 2010 opgericht om de ontkerkelijking in verschillende
westerse landen te keren.
Aartsbisschop-emeritus
Nadat
hij op 5 mei 2015 de leeftijd van 75 jaar had bereikt, bood hij zijn ontslag
aan. Op 6 november 2015 werd de toenmalige Bisschop van Brugge, Jozef De
Kesel, tot zijn opvolger benoemd. Léonard bleef echter nog het Aartsbisdom
besturen tot op 12 december 2015, de datum waarop hij definitief afscheid nam.
Hij
trok zich vervolgens terug in de pastorie van Savines-le-Lac in de
Franse Alpen en bleef aldaar actief in allerlei pastorale activiteiten,
onder meer als kapelaan in het heiligdom en bedevaartsoord van Notre-Dame-du-Laus.
Standpunten en acties
Op het vlak van de theologie
plaatst André Léonard zich in het verlengde van het Tweede Vaticaans
Concilie en het pontificaat van Paus Johannes-Paulus II, waarover hij
zei dat "hun erfenis niet achter ons staat, maar vóór ons, zoals een
programmaverklaring". Theologisch zegt hij beïnvloed te zijn
door Karl Rahner, Henri de Lubac en Hans Urs von Balthasar.
Over zijn voorganger, kardinaal
Danneels, zei hij: ´Wij delen dezelfde overtuiging over het wezenlijke, maar
hanteren onvermijdelijk een andere stijl. Ik voel me eensgezind met wat hij
doet. Ik vind de laatste jaren dat de Kardinaal vuriger en spontaner uit de
hoek komt. Vaak is hij eerder gereserveerd maar de vreugde die hij bijvoorbeeld
uitstraalde op het evenement "Brussel-Allerheiligen" vond ik een
bemoediging voor ons allemaal. Ik was ook blij voor hem."
Léonard schuwt het debat en de
media niet. Zo verleende hij in de jaren 90 als toenmalig Bisschop
van Namen zijn medewerking aan het RTBF-programma Strip-Tease, dat
fragmenten toonde uit zijn dagelijks leven: in het zwembad terwijl hij baantjes
trok, en in zijn pyjama terwijl hij een boek las in bed. Ten tijde van de
kerkbezettingen in 2006 liet hij een tiental mensen zonder papieren in
zijn bisschoppelijk paleis logeren.
Belgische politieke crisis in 2007 en 2008
De Bisschop schreef op 9 juli
2008 in zijn editoriaal op de website van het bisdom Namen en in diezelfde
maand in de Nederlandse krant Katholiek Nieuwsblad dat de
Franstaligen moeten afstappen van hun superioriteitscomplex. Hij schreef:
"Als
de Franstaligen, die spontaan meer aan de eenheid van België gehecht zijn dan
de Vlamingen, willen dat België blijft bestaan, volstaat het niet Belgische
vlaggen in de straten te hangen. Ze moeten afstand nemen van hun linguïstieke superioriteitscomplex.
Elk volgens eigen sociale rol moeten ze de taal en de cultuur van hun
noorderburen leren kennen en ervan leren houden. Dat is de prijs die betaald
moet worden wat persoonlijke verantwoordelijkheid betreft, als ze willen dat
België een toekomst heeft."
Ook noteerde hij:
"Vaak
voelen de Franstalige Belgen de Vlaamse eisen aan als agressie. Zonder me uit
te spreken op politiek vlak nodig ik hen echter uit om nooit te vergeten dat
Vlaanderen gedurende eeuwen heeft moeten vechten om zijn taal en cultuur
gerespecteerd te krijgen. Lange tijd was Vlaanderen het slachtoffer van de
Franstalige arrogantie. En de Belgische Staat, ontstaan in 1830-1831, droeg
gedurende een eeuw bij tot de actieve verfransing van Vlaanderen. Nu
het de welvarendste regio van het land geworden is, wil Vlaanderen duidelijk
zijn culturele eigenheid en taalkundige autonomie bevestigen."
Verder schrijft Bisschop Léonard
dat hij niet denkt dat België zal uiteenvallen, omdat het "realisme ons
oplegt samen te blijven: Vlamingen, Brusselaars, Walen en Duitstaligen.
Als het al maanden vergt te onderhandelen over het vormen van een regering,
hoeveel jaren zal het dan vragen om de problemen op te lossen die zich stellen
bij het splitsen van het land: het statuut van Brussel, het lot van de
monarchie, zonder de ontelbare juridische en fiscale problemen te vergeten
Wij
zullen samen blijven".
Burgerlijk hertrouwden
Léonard erkent de bijzondere
problematiek van burgerlijk hertrouwden:
"Ook
al zorgt een mislukt huwelijk vaak voor veel verdriet, de problematiek van
hertrouwde gescheiden mensen is zo mogelijk nog pijnlijker. Wat ook de
subjectieve redenen zijn (soms zo begrijpelijk) die hen ertoe gebracht hebben
om burgerlijk een nieuwe verbintenis aan te gaan, het blijft zo dat hun
situatie objectief gezien de onverbreekbaarheid tegenspreekt van het door
Christus gewilde verbond. In het spoor van de evangelische barmhartigheid
nodigt de Kerk niettemin uit om hertrouwde gescheiden mensen te helpen en hen
te omringen met veel liefde, zodat ze zich niet door de Kerk verlaten zouden weten.
(...)
De
Kerk kent haar kinderen. Zij is er zich terdege van bewust dat de subjectieve
overwegingen van gescheiden hertrouwden zeer waardevol kunnen zijn, zelfs
edelmoediger dan deze van sommige andere koppels (...) Het spreekt voor zich
dat in een verhelderend gesprek over deze onderwerpen met betrokken mensen een
grenzeloos respect en veel zachtaardigheid aan de dag moet worden gelegd en de
nodige tijd moet worden uitgetrokken, zodat het woord van de Heer niet wordt
geloochend: "Kom allen naar Mij toe die afgemat en belast zijn, en Ik zal u
rust geven. Neem mijn juk op en kom bij Mij in de leer, omdat Ik zachtmoedig
ben en eenvoudig van hart, en u zult rust vinden voor uw ziel." (Mt. 11:28- 29)."
Burgerlijk hertrouwden, zo stelt
Leonard, zijn niet geëxcommuniceerd en verstoken van de genade:
"Wil
dit dan zeggen dat aan hertrouwde gescheiden mensen de genade van de Heer
ontzegd wordt? Op geen enkele wijze. De Eucharistische Communie is de
gebruikelijke manier om hier op aarde deel te hebben aan Jezus' Liefde voor
ons. Maar God is niet de gevangene van de Sacramenten van Zijn Liefde. Er zijn
ook andere manieren om te delen in de Liefde van de gekruisigde Heer en te participeren
aan de vrucht van Zijn leven. Hertrouwde gescheiden mensen worden uitgenodigd
tot deze deelname, door juist niet aan de H. Communie deel te nemen. Tot deze Christenen,
vaak diep getroffen door het mislukken van hun eerste huwelijk, zegt Jezus: ´Jij,
mijn broeder, jij, mijn zuster, zal door de onthouding van de Communie
deelhebben aan Mijn Kruis en Mijn Verrijzenis. Aanvaard deze pijn uit Liefde
voor Mij en uit respect voor Mijn Liefdesverbond, en Ik, uw Heer en uw God, zal
wel de middelen vinden om u te troosten en u op een andere manier vreugde te
schenken. Vertrouw op Mij en Mijn Kerk. (Mt.
11, 28- 29)."
In zijn boek 'Gesprekken', een
serie interviews met Louis Mathoux en Dominique Minten uit 2010, zegt de Aartsbisschop
zich te kunnen voorstellen dat de huidige Kerkelijke discipline, waarbij
hertrouwde Katholieken niet tot de H. Communie kunnen worden toegelaten, in een
(verre) toekomst in bepaalde omstandigheden zou kunnen worden versoepeld:
"Ik
hoop dat er onder bepaalde voorwaarden een versoepeling mag komen van de
huidige Kerkelijke discipline, maar dan zouden de perceptie van het Sacramentele
huwelijk en de benadering van de grootsheid en schoonheid van de Eucharistie
nieuw en sterk elan moeten krijgen en dat is momenteel niet het geval. Pas dan
zou men zich kunnen voorstellen dat er in bepaalde omstandigheden een
versoepeling zou zijn voor mensen die uit de echt gescheiden zijn en opnieuw
gehuwd zijn en die een weg van bekering en berouw zijn gegaan."
Verantwoord ouderschap
Léonard volgt de leer van de Kerk
waar het gaat om contraceptie en verantwoord ouderschap en wijst tevens op de
vele misvattingen over het standpunt van de Kerk op dit vlak:
"Van
de standpunten van de Kerk op dit vlak heeft men vaak een karikatuur gemaakt.
Alsof ze echtgenoten zou aanraden om het grootst mogelijk aantal kinderen te
krijgen dat biologisch haalbaar is voor het koppel! Niets is minder waar. De
Kerk nodigt uiteraard uit tot een edelmoedige vruchtbaarheid, maar wel
gecontroleerd (...)"
Hij wijst op de noodsituaties die
er kunnen bestaan:
"Resten
nog de noodsituaties. Ik denk hier in het bijzonder aan vrouwen die het
slachtoffer zijn van een onverantwoordelijke echtgenoot (alcoholist, losbandige)
die hen niet respecteert en die er, omwille van het genot, niet voor
terugdeinst hen een zwangerschap te bezorgen die duidelijk niet gewenst is. In
deze gevallen is het wel duidelijk dat de vrouw zich, als ik de uitdrukking mag
gebruiken, in een staat van wettige zelfverdediging bevindt, en dat
contraceptie haar rechtmatige vrijheid kan en moet garanderen. Eigenlijk gaat
het in dit geval niet langer over contraceptie, want deze laat zich niet louter
definiëren als het innemen van een pil, maar ook als het vrijwillig loskoppelen
van de band tussen seksuele liefde en openheid voor het leven."
De plaats van vrouwen in de Kerk
Léonard is een tegenstander van
het wijden van vrouwelijke Priesters. Wel is hij van mening dat de Kerk de rol
van vrouwen soms te weinig op waarde schat. Tijdens de bisschoppensynode in 2012
over de nieuwe evangelisatie in Rome stelde hij dat de Kerk vrouwen
meer waardering moet geven en meer moet betrekken bij haar missionaire
activiteiten. Vele vrouwen voelen zich gediscrimineerd, aldus Leonard. "Laten
we dankbaar zijn voor de kwaliteit en het bijzondere van de bijdrage van
vrouwen aan de evangelisatie." De Kerk moet de waardering voor vrouwen met
"sterke gebaren" tot uitdrukking brengen. "Zonder gelukkige vrouwen,
die in hun wezen erkend worden en trots zijn tot de Kerk te behoren, zal er geen
nieuwe evangelisatie zijn."
Vaticanum II
Tijdens een dankviering naar
aanleiding van de 50e verjaardag van de opening van het Tweede Vaticaans
Concilie in de St-Michiels- en St-Goedelekathedraal sprak Léonard
zich uit tegen de mening van de integristen, zoals het Pius X-broederschap, die
menen dat Vaticanum II een breuk betekende met de Katholieke traditie: ze
hebben volledig ongelijk. Voor vandaag, net als voor 50 jaar geleden, vormt het
Concilie in zijn teksten en in zijn geest een krachtige en volkomen
evenwichtige inspiratie.
Liturgie
Vanaf september 2010 schreef Aartsbisschop
Léonard in het kader van het pastoraal werkjaar dat gewijd was aan de initiatiesacramenten een
reeks van vijf artikelen in het blad Pastoralia over de "kunst van het
vieren" (ars celebrandi). Hierbij richtte hij de aandacht op een
aantal misvormingen in de liturgie van de eucharistieviering, die in België
redelijk wijd verspreid zijn en gaf hij gevolg aan het document Redemptionis Sacramentum van
de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst en de Regeling van de
Sacramenten uit 2004.
Cultuur van het leven en seksualiteit
In 1988 schreef hij, speciaal voor
jongeren, een boek over de seksuele moraal: Jésus et ton corps. La
morale sexuelle expliquée aux jeunes.
Léonard maakt een verschil
tussen homoseksualiteit van voorbijgaande aard en diepgewortelde
homoseksualiteit. Volgens het tijdschrift Télé Moustique verklaarde
de bisschop begin april 2007 in een interview dat hij aan journalist Julien
Bosseler gaf dat "de homoseksuelen een blokkage hebben ontmoet in
hun psychologische ontwikkeling, wat hen abnormaal maakt". Na de
publicatie van het interview verklaarde de Bisschop in een perscommuniqué dat
hij betwijfelde of hij het woord "abnormaal" gebruikt zou hebben,
maar op de geluidsband bleek later dat Léonard bevestigend had geantwoord op de
vraag van de journalist of homoseksualiteit, als gedrag en tendens, een
"abnormaliteit" ("abnormalité") vormt.
Ik ben er ook van overtuigd dat er een verschil is tussen een homoseksualiteit van voorbijgaande aard en een diepgewortelde homoseksualiteit. Het woord seksualiteit betekent 'scheiding'. Het gaat dus om de tegenstelling van het mannelijke en het vrouwelijke. Dat verschil maakt deel uit van het wezen van de seksualiteit. Dus als iemand een seksuele neiging heeft die zich terugplooit op hetzelfde geslacht, dan is dat in tegenspraak met de dynamiek van de seksualiteit. Het is in tegenspraak met alle aspecten van de seksualiteit, van de biologische tot de spirituele aspecten. Maar dat betekent niet dat je homoseksuelen onrechtvaardig mag discrimineren. De Standaard 15/4/2006
Léonard wees er vervolgens op dat
hij hiermee doelde op het homoseksueel gedrag en niet op de personen zelf.
Daarmee verwees hij naar het dualisme, dat gedrag en persoon te scheiden
zijn. Léonard
heeft zich in zijn bisdom Namen steeds bekommerd om het contact met
homoseksuele personen, die hij vaak uitgenodigd heeft. In een reactie op
uitspraken van Kardinaal Danneels, die pleitte voor erkenning van een
wettelijke verbintenis tussen twee mannen, liet een woordvoerder namens Léonard
weten dat deze geen enkel bezwaar had tegen de wettelijke verbintenis tussen
homos. "Maar hij wil het geen huwelijk noemen", aldus de
woordvoerder.
In het bovenvermelde interview
verwees hij ook naar de theorie van Sigmund Freud, die spreekt over een
seksualiteit die onvolledig ontwikkeld is of haar volle rijpheid nog niet
bereikt heeft. Deze uitspraak lokte in België een controverse uit rond de
persoon van de Bisschop. Zo nam op 2 november 2010 kerkhistoricus Jürgen
Mettepenningen ontslag als woordvoerder van de Aartsbisschop, omdat hij het
niet met diens meningen eens was. In zijn afscheidsbericht vergeleek
Mettepenningen Léonard met een spookrijder die denkt dat alle anderen in de
verkeerde richting rijden.
Op 28 maart 2010 nam de Aartsbisschop
deel aan een Mars voor het leven op het Brusselse
Koningsplein. Dit was een initiatief van studenten die het er niet mee eens
waren dat abortus niet meer strafbaar is in België, en in zijn eerste
paashomilie als Aartsbisschop in 2010 vroeg hij aandacht voor de
beschermwaardigheid van het ongeboren leven.
In zijn boek Monseigneur
Léonard - Entretiens avec Louis Mathoux uit 2006 wees hij op
het verband tussen promiscue gedrag en AIDS. In een boek uit 2010, Mgr.
Léonard - Gesprekken, een bundel interviews hem afgenomen door Louis Mathoux
en Dominique Minten, zei hij:
Men heeft ooit aan Paus Johannes Paulus II gevraagd of AIDS
een straf van God was. Hij heeft toen heel wijs geantwoord dat het erg moeilijk
is Gods bedoelingen te kennen. Ikzelf redeneer helemaal niet in dat soort
termen. Ik zie in deze epidemie dus geen straf, hoogstens een soort immanente gerechtigheid,
een beetje zoals we op het ecologisch vlak soms de rekening
gepresenteerd krijgen voor wat we het milieu aandoen. Misschien wreekt ook de
menselijke liefde zich soms als ze slecht behandeld wordt, zonder dat daarvoor
een transcendente bron tussenbeide moet komen. (...) Slecht omgaan
met de fysieke natuur brengt haar ertoe ons op onze beurt slecht te behandelen
en slecht omgaan met de diepere aard van de menselijke liefde mondt ten slotte
altijd uit in catastrofes op alle niveaus.
In zijn ogen blijft
homoseksualiteit "slecht omgaan met de natuur". Deze uitspraken
lokten verdeelde reacties uit in België.
Bio-ethiek
Bij dokter Philippe Caspar bestelde
hij een audit over de bio-ethische praktijk aan de
Université catholique de Louvain, meer bepaald over het aanwenden van embryos.
De audit droeg als titel 'Prospectieve studie over de toestand van de Christelijke
universiteit in de zuidelijk-Belgische Kerk'. Léonard heeft zich steeds verzet
tegen embryonaal stamcelonderzoek. Hij noemt het een "gevaarlijke
afleiding en voor therapeutische doeleinden zijn er andere oplossingen mogelijk
die wel moreel verantwoord zijn".
Islam
Op de vraag of God en Allah dezelfde
zijn antwoordde Léonard: Op metafysiek vlak zeker. Maar er is een
enorm verschil in benadering. Allah is zo transcendent dat hij niets
te maken heeft met de wereld. Kenmerkend voor het Christendom en het Jodendom
is dat God zo vrij is, zo transcendent dat Hij zich toch aanwezig stelt in de
wereld en in de geschiedenis. Over de islam zei hij nog: In zijn
radicale en fanatieke vorm kan de islam een gevaar vormen. Maar bij het
promoten van bepaalde morele normen kan hij ongetwijfeld een bondgenoot zijn, net
zoals het Jodendom, het Boeddhisme of zelfs het atheïsme. Een positief gevolg
van de groeiende aanwezigheid van de islam is dat de Europeanen zich opnieuw
sterker bewust worden van hun Christelijke identiteit. Dat hoeft niet tot een
confrontatie te leiden, maar hopelijk wel tot een grotere profilering van onze
kant. Verder zei hij: Het zou de islam helpen als filologen ook hun
teksten kritisch benaderden. Ik hoop dat de dag komt dat er in de islam weer
plaats is voor filosofie, filologie en tekstkritiek. Dat is in het verleden zo
geweest, je mag de bijdrage van de islam aan het Westerse denken niet
onderschatten.
Pedofilieschandalen in de Kerk
In Léonards Paashomilie in de
Mechelse Sint-Romboutskathedraal van 2010 verontschuldigde hij zich voor
de pedofiele handelingen van kerkelijke gezagsdragers:
Gedurende
verschillende decennia heeft de Kerk, net als andere instituties,
het probleem van pedofilie in haar midden niet voldoende diep ingeschat. Door
een schuldig stilzwijgen heeft men vaak de voorkeur gegeven aan de reputatie
van sommige kerkleiders in plaats van aan de door hen misbruikte kinderen. Ook
hier moeten we, door de waarheid onder ogen te zien, hen die vreselijk
mishandeld werden in hun waardigheid herstellen.
Eerherstel Priester Daens
108 jaar na zijn overlijden, op 6
juni 2015, kreeg Daens eerherstel van kerkelijke zijde. Monseigneur Léonard
ging voor in de jaarlijkse mis ter herdenking van Daens. Later op de dag
legde hij bloemen op zijn graf.
Hij zei onder andere: Ik ben hier vandaag voor eerherstel. Spijtig
genoeg werd priester Daens niet ondersteund door de bisschop en de
aartsbisschop. Ze hebben hem niet geholpen maar veroordeeld. Hadden ze hem
begeleid, wat een kans was dat geweest voor het geloof in de streek. Vandaar
dat ik hier vandaag ben als aartsbisschop om Daens in ere te herstellen. Beter
laat dan nooit. In zijn strijd voor het arme volk behield hij altijd zijn
geloof en is hij trouw gebleven aan de leer van de Kerk. De priester voerde een
goede strijd voor de arbeiders, die schandelijk werden uitgebuit. Ze werden
blootgesteld aan de misbruiken van hun bazen en aan de arrogantie van hun
volksvertegenwoordigers, die hun taal het Vlaams misprezen.
|
