Een gids voor de Paaswake – Philip Kosloski 31/3/2018 (Aleteia)

Het hele liturgische jaar vindt zijn hoogtepunt in de paaswake, een oude liturgie die op de avond voor Paaszondag wordt gevierd. Het was aanvankelijk een nachtwake die midden in de nacht begon en pas eindigde bij de eerste zonnestralen toen de viering van de Mis begon.

Voor de eerste Christenen was het een manier om de Verrijzenis van de Zoon van God te verwelkomen, die de duisternis van de nacht verdrijft.

Het werd uiteindelijk eerder op de avond gevierd, ingekort en teruggedrongen, maar veel van dezelfde rituelen worden met grote plechtigheid uitgevoerd. De Paaswake is een prachtige ervaring, één die een persoon onderdompelt in het hart van het Paasmysterie.

Hieronder vindt u een korte gids voor de Paaswake, samen met reflecties van paus Benedictus XVI, die tijdens zijn homilieën over de Paaswake regelmatig mediteerde over de liturgie.

Eerste deel: De liturgie van het Licht (Lucernarium)

De kerk is in duisternis gehuld. Buiten de kerk wordt een vuur aangestoken en de paaskaars wordt van het vuur aangestoken. De kaars vertegenwoordigt Jezus Christus, het Licht van de wereld. De diaken of priester gaat de duistere kerk binnen en stopt drie keer en verkondigt "Christus, ons Licht!" Tegen de tijd dat hij het heiligdom bereikt, brandt de hele kerk met kaarsen van de gelovigen die werden aangestoken met de Paaskaars.

Ten eerste is er het vuur dat Licht wordt. Terwijl de processie zich een weg baant door de kerk, gehuld in de duisternis van de nacht, wordt het Licht van de Paaskaars een golf van lichten, en het spreekt tot ons over Christus als de ware morgenster die nooit ondergaat - de verrezen Heer die in het Licht de duisternis heeft overwonnen.

De afkondiging van Pasen

Wanneer de Paaskaars in het heiligdom arriveert, zingt de diaken de "Paasafkondiging" (ook wel de Exsultet genoemd, van het eerste woord in het Latijn "Verheug u"), een oude hymne die spreekt over de vele mysteries van deze nacht.

De grote hymne van de Exsultet, die de diaken zingt aan het begin van de Paasliturgie, wijst ons naar een ander aspect. Het herinnert ons eraan dat de kaars, zijn oorsprong vindt in het werk van bijen. Daarom speelt de hele Schepping een rol. In de kaars wordt de Schepping een drager van Licht. Maar in de geest van de kerkvaders bevat de kaars in zekere zin ook een stille verwijzing naar de Kerk. De medewerking van de levende gemeenschap van gelovigen in de Kerk lijkt in zekere zin op de activiteit van bijen. Het bouwt de gemeenschap van Licht op. De kaars dient dus als een oproep tot ons om betrokken te raken bij de gemeenschap van de Kerk, wiens bestaansreden het is het Licht van Christus op de wereld te laten schijnen.

Tweede deel: De liturgie van het Woord

Er worden een aantal lezingen voorgelezen, nog altijd in de duisternis van de kerk. Van Genesis doorheen het Nieuwe Testament wordt Gods wonderlijke Plan ontvouwd. De lezingen worden dikwijls met hymnen onderscheiden.

De Kerk wil ons een panoramisch zicht bieden op het hele traject van de heilsgeschiedenis, beginnend met de Schepping, via het uitkiezen van Israël en haar bevrijding tot het getuigenis van de Profeten waardoor deze hele geschiedenis steeds duidelijker op Jezus Christus gericht is. In de liturgische traditie werden al deze lezingen profetieën genoemd. Zelfs als ze niet direct toekomstige gebeurtenissen voorspellen, hebben ze een profetisch karakter en laten ze ons de innerlijke basis en oriëntatie van de geschiedenis zien. Ze zorgen ervoor dat de Schepping en geschiedenis transparant worden voor wat essentieel is. Op deze manier nemen ze ons bij de hand en leiden ons naar Christus, ze laten ons het ware Licht zien.

Derde deel: De Doopselliturgie

Afhankelijk van de omstandigheden van elke parochie vindt er een doopliturgie plaats. Dit is de liturgie waarin al degenen die zich hebben voorbereid om lid te worden van de kerk, of om hun Sacramenten te voltooien als oudere kinderen of volwassenen, worden ingewijd in de Christelijke gemeenschap. De viering van het Doopsel (voor degenen die niet christen waren) of een geloofsbelijdenis (voor die christenen die al gedoopt zijn in een protestantse traditie en die Katholiek worden) en het Vormsel vindt op dit moment plaats. Later in de Mis ontvangen de neofieten, zoals ze nu worden genoemd, hun Eerste Communie.

Ongeacht of iemand gedoopt zal worden of niet, het water van de doopvont wordt gezegend ter voorbereiding op degenen die van hun zonden gereinigd zullen worden en in de dood van Christus herboren zullen worden. De gelovigen hernieuwen hun doopgeloften.

Het doopsel is meer dan een bad, een zuivering. Het is meer dan deel uitmaken van een gemeenschap. Het is een nieuwe geboorte. Een nieuw begin in het leven. De tekst van de brief aan de Romeinen die we zojuist hebben gelezen, zegt, in mysterievolle woorden, dat we bij het doopsel ´geënt¡ zijn op Christus door de gelijkenis met Zijn dood. Bij het doopsel geven we onszelf over aan Christus - Hij neemt ons tot Zich, zodat we niet langer voor onszelf leven, maar door Hem, met Hem en in Hem; zodat we met Hem leven en dus voor anderen.

Vierde deel: de liturgie van de Eucharistie

De liturgie bereikt haar hoogtepunt en besluit met de viering van de H. Eucharistie, waaraan de pasgedoopten voor het eerst zullen deelnemen.

Als de dag van de liturgische bijeenkomst, is het de dag van de ontmoeting met God door Jezus Christus die als de Verrezen Heer Zijn volgelingen ontmoette op de eerste dag, Zondag, nadat ze het graf leeg hadden gevonden. De structuur van de week wordt omvergeworpen. Het wijst niet langer naar de zevende dag, als de tijd om deel te nemen aan Gods rust. Het begint vanaf de eerste dag als de dag van ontmoeting met de Verrezen Heer. Deze ontmoeting vindt opnieuw plaats bij elke viering van de Eucharistie, wanneer de Heer opnieuw temidden van Zijn discipelen binnentreedt en Zich aan hen overgeeft, Zich als het ware door hen laat aanraken, met hen aan tafel gaat zitten.