|
Relikwieën in
Nederland
- Relieken die te maken hebben met Christus zelf
- het patriarchaalkruis, het borstkruis van
St-Servaas en relieken van het H. Kruis in de schatkamers van de OLVrouwebasiliek
en de St-Servaasbasiliek in Maastricht
 Noodkist
Noodkist
is de populaire benaming van het reliekschrijn van Sint-Servaas, dat zich in de
schatkamer van de St-Servaasbasiliek in Maastricht bevindt. De naam Noodkist
dankt het schrijn aan het gebruik om de kost met relieken van de patroonheilige
van Maastricht in tijden van nood in processie door de stad te dragen.
 Borstkruis
Het
kruis is 16,2 cm hoog en 11,2 cm breed. Het bestaat uit een houten
kern, die aan de voorkant met dunne goudplaat is beslagen, aan de achterkant
met zilverplaat. Op de voorkant is een corpus van ivoor van ivoor bevestigd. Op
de achterkant van het kruis is de volgende tekst in de zilverbeplating
ingegraveerd: + SUB HA/C CRUCE CONTI/NENTUR RELI/QUIE/ DE LIGNO D(OMI)NI/ DE
SEPULCHRO D(OMI)NI DE/.../...A S(ANCTI) LAURENTII S(ANCTI) FELICIS
EP(ISCOP)I/S(ANCTI) PAULINIEP(ISCOP)I [S](ANCTI) COR/NELII PAPE S(AN)C(T)I/PAULINI
DIA(CONI). In dit kruis worden de relieken bewaard van het Kruishout des
Heren, van het graf des Heren, van ... van Sint Laurentius, van Sint Felix,
bisschop, van Paulus, bisschop, van de heilige Cornelius, paus, en van de
heilige Paulinus, diaken.
In
1906 werd het kruis voor het eerst opengemaakt en de sinds de 11e eeuw
ongeschonden inhoud onderzocht. Het kruis bevatte drie sterk samengeperste
pakketjes, gewikkeld in stukjes antieke oosterse stof. Daarin bevonden zich relieken
en strookjes perkament met daarop een beschrijving van de relikwie. Deze
beschrijving komt overeen met de tekst op de achterkant van het kruis. De
belangrijkste reliek is een stukje van het Heilig Kruis.
 Patriarchaalkruis
Het
patriarchaalkruis van de St-Servaasbasiliek
in Maastricht, ook wel dubbelkruis
of reliekenkruis genoemd, is een
reliekhouder of staurotheek in de vorm van een patriarchaal kruis, die relikwieën
van het Heilig Kruis bevat. Het kostbare voorwerp van verguld zilver bevindt
zich in de schatkamer van de St-Servaasbasiliek in Maastricht.
- het reliek van het Heilig Kruis in Dordrecht
- relieken van het Heilig Bloed in Boxtel en
Boxmeer.
- Relieken die te maken hebben met heiligen
- De gordel van Maria, het Lambertuskleed en
andere relieken in de schatkamer van de OLVrouwebasiliek in Maastricht
- relieken van de heilige Servaas, een armbot
van de apostel Thomas en andere relieken in de schatkamer van de
St-Servaasbasiliek in Maastricht
 
De Thomasarm, ook wel armreliekhouder van Sint-Thomas, is
een zilveren reliekhouder in de vorm van een arm die zich in de schatkamer van
de St-Servaasbasiliek te Maastricht, bevindt. De 71 cm hoge reliekhouder bevat
volgens de traditie één of meerdere armbotten van de apostel Thomas. Het relikwie, een bot van de rechterarm van de
apostel Thomas, is gevat in een 31,5 cm lange cilinder van bergkristal. De
cilinder is gevat in zilverwerk en wordt afgesloten door een torenbekroning.
Opvallend is dat alleen het bovenste 2/3 deel van de cilinder is gevuld. Of er
ook hand- en vingerbotjes bewaard zijn gebleven, is niet duidelijk, hoewel de
overlevering altijd benadrukte dat het hier ging om dezelfde hand die de
ongelovige Thomas in de zijdewond van Christus legde. Arm-, hand- of
vingerrelikwieën van Sint-Thomas zijn geenszins uniek; ze zijn onder andere te
vinden in Rome (Santa Croce), Bari (Basiliek van San Nicola), Bologna (Basiliek
van San Domenico), Parijs (Abdijker van Saint-Denis) en de kathedralen van
Chartres en Soissons.
- de hamer van St-Maarten en de kelk van Lebuϊnus
in het Museum Catharijneconvent in Utrecht
De
Hamer van Sint-Maarten is een prehistorische
groen granieten kop van een strijdbijl uit circa 1000 v. Chr, die in de 13e
eeuw werd gekerstend door hem van een steel te voorzien met grotendeels een
vatting van bewerkt zilver. De Hamer van Sint-Maarten werd een reliek en maakte
eeuwenlang deel uit van de Utrechtse Domschat, waarin hij in een
inventarislijst uit 1498 en 1571 "maleus beati Martini" werd genoemd.
In de zilveren vatting van de bisschopshamer werd destijds een Latijnse
inscriptie aangebracht met de tekst; "Ydola vanarunt Martini cesa
securi nemo deos credat qui sic fuerant ruicuri". "De
afgodsbeelden storten neer, getroffen door de bijl van Sint-Maarten. Laat
niemand geloven dat zij goden zijn, die zo gemakkelijk neerstorten." In
een legende werd verhaald dat de bijl van Martinus van Tours (Sint-Maarten) was
geweest en dat hij daarmee de duivel had geslagen. In een andere legende had
hij deze bijl gebruikt om de heidense tempels en afgodsbeelden mee te
verwoesten. Sulpicius Severus heeft in circa 400 een hagiografie over Martinus
van Tours geschreven. Hierin staat onder meer beschreven hoe hij op
verschillende plaatsen vele tempels, altaren en afbeeldingen vernielde. Er is
nog een andere legende dat met deze bijl Bonifatius bij Dokkum zou zijn gedood.
- het schedeldak van Bonifatius in Dokkum
- relieken van Amelberga van Susteren,
Gregorius van Utrecht, Alberik I van Utrecht, koning Zwentibold en koningin
Oda van Saksen in de schatkamer van de Sint-Amelbergabasiliek in Susteren
- relieken van Werenfridus in Elst, grotendeels
vernietigd
- relieken van Adelbert van Egmond in het
altaar van de Sint-Adelbertabdij te Egmond-Binnen
- relieken van de heilige Lidwina in Schiedam
 reliekschrijn van
de H. Lidwina van Schiedam
- relieken van de heilige Thomas van Kempen in
Zwolle, de onderkaak met een paar tanden van Thomas van Kempen ligt in de
Abdij van Solesmes
 hoofd en andere
relieken van Thomas van Kempen bewaard in deze houder
 relieken van
Thomas van Kempen
- relieken van de H. Martelaren van Gorcum in
Den Briel
- relieken van Petrus Canisius in Nijmegen
Een
relikwie van de heilige (fragmenten van een wervel en zijn schoenen), wordt
bewaard in de Petrus Canisiuskerk aan de Molenstraat in Nijmegen
|
