Gebed 81 van de H. Gregorius van Narek uit het boek Klaagliederen, kerkleraar verklaard sinds 2015

A

Aanvaard, goede en barmhartige God, samen met de gebeden van de Moeder Gods, de verzoeken van de onsterfelijke Engelen die getooid zijn in licht, en die onophoudelijk met hun zuivere mond, zingen in voortdurende voorspraak voor mij. De Engelen zijn deugdzaam, door U geschapen om het goede te bewerken, U die de Bewerker van alle goeds bent.

Ze zijn onwetend van kwaad, door uw bevel tot leven gekomen, U die over alles heerst, de God die is. Ze zijn een machtige kracht die ter Uwer beschikking staat, verheven God, heilig, zuiver, smetteloos, gezegend, prachtig, onoverwinnelijk, zegevierend, en snel als een gedachte.

Deze Beschermengelen dienen ons en bemiddelen voor ons, net zoals voor de dorre vijgeboom die reeds drie jaar geen vruchten droeg, en waar de eeuwigheid het verleden, heden en toekomst omvat. De vijgeboom schoot wortel voor een lange periode, in de wijngaard van deze wereld, versierd met nutteloos gebladerte, maar gaf geen vruchten. En dit is het beeld van de ellendige mensheid.

De Engelen zitten voortdurend met ons in. Ze helpen ons in onze zwakheid. Ze dragen bij tot onze deel van deugdzaamheid, met het eeuwig leven voor oog bidden ze voor onze redding, en spreken deze woorden: “Laat het werk van Uw handen niet in de steek.” Want waarlijk, dit gebed is het onze. U, Allerhoogste God hebt voor hen gezorgd dat ze dit zeggen in onze naam, want ze werden geschapen door het woord en wij door de daad van Uw hand. Ze zullen komen samen met Uw Eniggeboren Zoon, en als getuigen die we moeten vrezen in het Laatste Oordeel, als ware aanklagers van de zonden van aardse wezens voor het verschrikkelijke tribunaal, en ze zullen daar rechtvaardig ons raad geven. Ook daar, sympathiseren ze met ons, bemiddelen ze zuchtend voor ons, met het eeuwigdurend gezang van hun stemmen: Heb medelijden met hen, U die hen hebt geschapen. Vernietig ze niet.

B

Met hun stemmen in dankzegging en gebed, onsterfelijk en verheven, ademt U ook de aangename geur van onze verzuchtingen, Schepper van alles. U overstijgt degenen boven en onder met uw mededogen, en U laat alle goede werken stromen voor ons en voor hen. En omwille van de luister van de onverdorven wezens, wonderbaarlijk in hun vurige vormen, smetteloze zuiverheid, zonder zonden, gemaakt van vuur en geest, onoverwinnelijk, met het immense voordeel van hun hogere positie, hun overvloedige en briljante kennis, vurig in hun ijver dat niet afneemt, met een ingeboren hartstocht voor de liefde van God.

Moge onze koude, smeulende harten terug ontstoken worden en helder schijnen bij het verheven mysterie van het heilig altaar, dat Uw heiligdom is, en voortdurend wakend en wachtend op het heilig bevel van Uw leven-gevende wil, Schepper van alles, om onafscheidelijk verenigd te zijn met God in cherubijnse deugd.

Zij zijn de grote Hemelse Vorsten, soldaten, die zuiver en ontzagwekkend zijn, de deugdzame en nobele dienaren in Uw Hemels Koninkrijk, de glinsterende stralen van Uw wolk van Licht, God uit den Hoge.

C

Jezus, toon door hen Uw barmhartige liefde voor de mensheid, ook voor mij, een zondaar die geboren is op aarde. Richt mij naar het goede pad van Uw licht, door de gebeden van mijn Beschermengel, zodat de erfenis van mijn ziel die U aan zijn bescherming hebt toevertrouwd, door U ontvangen moge worden uit dit leven, met een vreugdevol hart, dat jubelt in mij, zonder smet en gezegend door U. Laat hij me naar voor brengen en mij presenteren met een blij gezicht tot U, geprezen en barmhartige Heer, verheven Koning van Glorie die alle begrip te boven gaat, temidden van het gelukzalig koor in luid gejubel.

En tot U, die alle begrip te boven gaat, met Uw Vader, die ons bereik te boven gaat, en Uw H. Geest waar woorden ontoereikend zijn – glorie, eer en aanbidding, in de eeuwen der eeuwen. Amen.

H. Gregorius van Narek

(Narek, Vaspoerakan ca. 950 – aldaar ca. 1010) was een monnik, mysticus, filosoof, theoloog, componist, schrijver, heilige en kerkleraar die vereerd wordt binnen de Armeens-Apostolische, Rooms-Katholieke en Oosters-katholieke kerken. Gregorius kwam uit een geletterde familie en woonde en werkte lang in een klooster nabij het Vanmeer. Zodoende beschouwt men hem ook als de eerste grote, Armeense dichter. Narek schreef een commentaar op het Hooglied en vele gedichten in het Oudarmeens. Zijn belangrijkste werken zijn Het boek der klaagzangen en een commentaar op het Hooglied.

Leven

Gregorius was de zoon van bisschop Khosrov, de schrijver van het vroegst bekende commentaar op de Byzantijnse liturgie. Zijn moeder overleed toen hij nog jong was en hij deed samen met zijn broer intrede in het klooster van Narek, waar zij hun opvoeding en opleiding genoten onder de verantwoordelijkheid van hun neef, archimandriet (overste) en oprichter van dat klooster. Van jongs af bleek hij al talent te hebben voor de muziek, astronomie, wiskunde en geometrie. Op zijn vijfentwintigste werd hij gewijd tot priester. Gregorius bracht zijn leven grotendeels door in het klooster en doceerde er. Daarnaast droeg hij bij aan de ontwikkelingen op literair, artistiek en theologisch gebied.

De eerste literaire bijdrage van Gregorius was een commentaar op het Hooglied, een opdracht die hem verstrekt werd door een Armeense prins. Met name zijn heldere taalgebruik en theologische kennis werden daarvan geroemd. Verder schreef hij brieven, hymnes, odes, melodieën en traktaten. Het bekendst is Het boek der klaagzangen.

Na zijn overlijden werden de stoffelijke resten van Gregorius in een mausoleum bewaard. Diverse wonderen zijn aan hem toegeschreven. Bij de renovatie van het complex werd in 1858 een chatsjkar geplaatst met een beeltenis van de Moeder Gods, op haar schoot de Christus en voor haar de heilige Gregorius. Tijdens de Armeense genocide in 1915 is het complex grotendeels vernietigd, waarna in 1951 een moskee is geplaatst op de locatie van het klooster.

Het boek der klaagzangen

In 977 schreef Gregorius Het boek der klaagzangen, een uit 95 gebeden opgebouwde literair en theologisch werk. Hierin tracht hij op theologische basis een antwoord te geven op hoe men zich kan herenigen met God. Uitspraken van heiligen, en opgetekende teksten van profeten en apostelen en andere Bijbelse teksten gebruikte hij als inspiratie. Omdat het behagen van God in het werk centraal staat, hebben lijden en dergelijke thema's een minder nadrukkelijke rol. In vergelijking met teksten uit dezelfde tijd, onderscheidt het werk zich daarin en het is rijk aan nuance en literaire stijl, zoals beeldspraak. De voltooiing van het gebedenboek vond plaats in 1001 of 1002. Verdere gegevens over de ontstaansgeschiedenis ontbreken.

Verering

In de Rooms-Katholieke Kerk geldt 27 februari als Gregorius' feestdag. De Armeens-Apostolische en Armeens-Katholieke Kerk hanteren daarnaast ook 13 oktober, waarop zij de Heilige Vertalers eren. Dit betreft de vertalers van de eerste Armeense bijbelvertaling en de grondleggers van het Armeens alfabet.

Daarnaast wordt Gregorius in de Catechismus genoemd onder artikel 2678. Ook werd hij door Paus Johannes Paulus II aangehaald in zijn encycliek Redemptoris Mater.

Kerkleraar

Op 21 februari 2015 is Gregorius van Narek aangewezen als kerkleraar door paus Franciscus. De Congregatie voor de Heilig- en Zaligsprekingsprocessen heeft het daarvoor benodigde onderzoek voor haar rekening genomen en de benoeming goedgekeurd en onderbouwd.

Op 12 april 2015 (Barmhartigheidszondag, voorheen Beloken Pasen) vond de heiligverklaring plaats tijdens een mis volgens Armeense liturgie ter gelegenheid van de herdenking van de Armeense genocide, 100 jaar eerder.