Deel 15: De gelijkenis van 'De Talenten'

Gebaseerd op : www.holyhome.nl van Simon J. Stamhuis en de preken van Howard Gunter, voorganger en Rodney Buchanan, voorganger

Matteüs 25:14-30: Het gaat er mee als met een mens, die naar het buitenland vertrok, zijn dienaars riep, en hun zijn bezittingen overdroeg. En aan den één gaf hij vijf talenten, den ander twee, een derde één; ieder volgens zijn bekwaamheid. Toen ging hij op reis. Die nu de vijf talenten had ontvangen, ging aanstonds heen, dreef er handel mee. en won er vijf andere bij. Zo ook won hij, die er twee had ontvangen, er nog twee andere bij. Maar die er één had ontvangen, ging heen, maakte een kuil in de grond, en verborg het geld van zijn heer. Na lange tijd kwam de heer van die dienaars terug, en rekende met hen af. En hij, die de vijf talenten had ontvangen, trad naar voren, bracht nog vijf andere talenten, en zeide: Heer, vijf talenten hebt ge mij gegeven; zie, nog vijf heb ik er bijgewonnen. Zijn meester sprak tot hem: Heel best, goede en trouwe knecht; over weinig zijt ge getrouw geweest, over veel zal ik u stellen; ga binnen in de vreugde uws heren.

Ook hij, die de twee talenten had ontvangen, trad naar voren, en zeide: Heer, twee talenten hebt ge mij gegeven: zie, nog twee heb ik er bijgewonnen. Zijn meester sprak tot hem: Heel best, goede en trouwe knecht; over weinig zijt ge getrouw geweest, over veel zal ik u stellen; ga binnen in de vreugde uws heren. Nu trad ook hij naar voren, die het éne talent had ontvangen. Hij zeide: Heer, ik weet, dat ge een streng man zijt; ge maait, waar ge niet hebt gezaaid, en oogst, waar ge niet hebt uitgestrooid. Ik was dus bang, en ben uw talent in de grond gaan begraven; zie, daar hebt ge het uwe terug. Maar zijn meester antwoordde hem: Gij slechte en luie knecht; ge wist dat ik maai, waar ik niet heb gezaaid, en dat ik oogst, waar ik niet heb uitgestrooid. Ge hadt dus mijn geld bij de wisselaars moeten beleggen; dan zou ik het bij mijn komst met rente hebben teruggekregen. Neemt dus het talent van hem af, en geeft het aan hem, die de tien talenten heeft. Want wie heeft, aan hem zal worden gegeven, en hij zal overvloed hebben; maar wie niet heeft, hem zal ook nog ontnomen worden wat hij bezit. Werpt den onbruikbaren knecht naar buiten de duisternis in; daar zal geween zijn, en gekners der tanden.

Lucas 19: 11 – 27: Hij sprak dus: Een man van hoge geboorte reisde eens naar een ver land, om er de koninklijke waardigheid te ontvangen, en dan terug te keren. Hij riep tien van zijn dienaars, gaf hun tien ponden, en zei hun: Drijft er handel mee, tot ik terugkom. Zijn landgenoten haatten hem echter, en zonden hem een gezantschap achterna met de opdracht: We willen hem niet als koning over ons. Toen hij nu de koninklijke waardigheid had ontvangen, keerde hij terug, en liet de dienaars ontbieden, wien hij het geld had gegeven, om te vernemen, wat voor zaken ze hadden gedreven. De eerste verscheen en sprak: Heer, uw pond heeft tien pond winst opgeleverd. Hij zei hem: Heel best, goede knecht; omdat ge over weinig getrouw zijt geweest, ontvang het bestuur over tien steden. De tweede kwam, en sprak: Heer, uw pond heeft vijf pond opgebracht. Tot hem zeide hij: Voer ook gij het bewind over vijf steden. Nu kwam ook de derde en sprak: Heer, hier is uw pond; ik heb het zorgvuldig in een doek opgeborgen. Want ik was bang voor u, omdat ge een streng man zijt. Ge vordert op, wat ge niet hebt gegeven, en ge maait wat ge niet hebt gezaaid. Hij zei hem: Met uw eigen woorden zal ik u oordelen, boze knecht. Ge wist, dat ik een streng man ben; dat ik opvorder wat ik niet heb gegeven, en maai wat ik niet heb gezaaid. Waarom hebt ge dan mijn geld niet uitgezet op de bank; dan zou ik het bij mijn komst met rente hebben teruggekregen. En tot de omstanders zeide hij: Neemt hem het pond af, en geeft het aan hem, die de tien ponden heeft. Ze zeiden hem: Heer, hij heeft reeds tien pond. Ik zeg u: Wie heeft, aan hem zal worden gegeven; maar wie niet heeft, hem zal nog ontnomen worden wat hij bezit. En wat mijn vijanden aangaat, die me niet tot koning over zich wilden, brengt ze hier, en steekt ze voor mijn ogen neer.

Uitleg

Talenten waren in Jezus’ tijd munten en een talent was 6000 Romeinse denarii waard. Een denari was het dagloon van een arbeider. Als de heer aan zijn dienaren 5, 2, en 1 talent toevertrouwt, geeft hij hen een som gelijk aan 30000, 12000 en 6000 daglonen in handen. Het waren enorme bedragen.

In de gelijkenis waren drie dienaren, elk met een verschillende aanleg en begaafdheid. Hun meester ging op reis, maar gaf eerst elk van hen een groot geschenk, dat hen in feite ongelofelijke kansen gaf om rijkdom te vergaren maar ook om goed te doen onder de mensen. Ze kregen elk een gave volgens hun aanleg. Wij hebben ook soms zegeningen gekregen, onder een of andere vorm. Wat hebben wij gedaan met deze zegeningen? We moeten overwegen wat Jezus ons zegt door deze gelijkenis. De eerste twee dienaren verdubbelen hun gaven, alleen de derde pot ze op en doet er niets mee. Na een tijd komt de meester terug en vraagt om rekenschap te geven.

In het eerste deel van de gelijkenis staat niet dat ze een opdracht kregen of richtlijnen om iets met hun gaven te doen. Waarom vraagt de meester nu rekenschap? Dit is de kern van de zaak: ALLES BEHOORT AAN DE MEESTER. En tot ons gericht, die ook zegeningen krijgen: ZE KOMEN VAN GOD, ALLES WAT WE HEBBEN MET INBEGRIP VAN ONSZELF, KOMT VAN GOD EN BEHOORT TOT GOD. WIJ ZIJN SLECHTS STOF. We hebben een vrij gebruik van Gods gaven, maar we hebben de verantwoordelijkheid om ze te gebruiken voor ZIJN glorie en voor het Koninkrijk. Er is een latijns devies van Ignatius van Loyola en is de lijfspreuk van de Jezuietenorde: Ad Majorem Dei Gloriam (tot meerdere eer van God). Om deze gaven, laat ons zeggen ons wezen met alles erop en eraan te verliezen aan frivoliteit, oneerbaarheid, illegaliteit en waanzinnige jacht naar aardse zaken, zal op een dag moeten uitgelegd worden aan God en de vruchten ervan zullen gevraagd worden. Jezus, onze Heer, zal terugkeren. Wanneer Hij komt zullen we aan Zijn troon staan en uitleg moeten geven over het gebruik of misbruik van onze zegeningen en gaven. Als het niet voor Zijn glorie is, voor wie dan wel? De onze? Deze van de boze? Het gaat niet over welke zegeningen en gaven we hebben gekregen, maar HOE WE ZE GEBRUIKT HEBBEN.

In Jezus’ tijd gaf Hij de mensen de boodschap dat Hij niet zoals zij verwachtten Zijn koninkrijk zou oprichten in Jeruzalem. Hij ging vertrekken naar een ver land om aangewezen te worden als Koning. Jezus stierf aan het Kruis, verrees en keerde terug naar de Hemel, waar Hij nu aan de rechterhand zit van de Vader. Het ging lange tijd duren voor Hij terugkwam, maar het is zeker dat Hij terugkeert en de Hemelse legers zullen Hem begeleiden. Zijn vijanden, die niet willen dat Hij heerst over hen hebben hun weerstand tegen Zijn koninkrijk verklaard, maar Hij is de Koning en ondanks hun protest zal Hij met hen afrekenen bij Zijn terugkeer. De dienaren die hun zegeningen en gaven hebben gebruikt voor God en Zijn Koninkrijk, zullen hun beloning bij Jezus’ terugkeer krijgen: een deelname aan het Koninkrijk van God. Ze zullen heersen met de Koning, want Hij deelt met hen Zijn Koninkrijk.

Hoe kunnen mensen meewerken aan Gods glorie? Door Gods 10 Geboden te volgen, door de bidden voor hun medemensen, door goede werken te doen, door God te gehoorzamen en in hun leven te laten werken, door hun talenten en aanleg te gebruiken voor God en voor hun medemensen, door de sacramenten die Jezus heeft ingesteld te volgen…

Wat met de derde dienaar? Deze man maakt zijn misbruik van zijn gaven slechter door de meester nog te beschuldigen en geeft de meester de schuld van zijn falen. Hij beschuldigt de meester dat Hij hard is, ondanks het bewijs van zijn mildheid en vrijgevigheid. De meester vond hem schuldig, niet omdat hij iets verkeerds heeft gedaan, maar omdat HIJ NIETS HEEFT GEDAAN. Zelfs de andere dienaren waren geschokt wanneer de Koning zei hetgeen dat de derde dienaar had gekregen af te pakken en het aan degene die het meest vruchten heeft gehaald uit zijn aanleg, te geven. De boodschap van Jezus is duidelijk: degenen die trouw zijn aan Jezus zullen beloond worden met de opbrengst van het werk dat ze uitgevoerd hebben met nog veel meer erbovenop, en degenen die niets gedaan hebben zullen het weinige dat ze hebben nog verliezen. Laat ons zeggen dat ze hun loon op aarde al hebben gekregen. Ze zullen geen deel hebben aan het Koninkrijk en geen eeuwig leven in gelukzaligheid leiden.

Velen zijn tegenwoordig van oordeel dat ze niets verkeerd hebben gedaan en zo recht hebben op het Koninkrijk. Maar deze mensen worden gewaarschuwd dat niets voor God en de groei van Zijn Koninkrijk over hebben en in het wereldse blijven steken, schuldig zijn betekent. Als Christen moet je een verschil maken, liefde uitstralen, mensen helpen, voor hen bidden, getuigenis geven van je geloof.

De meester gaf ook zijn eigen middelen – hij plaatste zijn geld in hun handen, en zij mochten het naar eigen goeddunken gebruiken. Hij keek niet toe bij elke stap dat ze namen. Hij liet zijn dienaren vrij. Ze hadden hun vrije wil. Jezus vertrouwt ons en komt niet tussen. We hebben onze vrije wil gekregen om te gebruiken. Dat is voor de ene de mooiste gave dat hij kon krijgen, maar de andere kan er niet mee om en gebruikt zijn vrijheid verkeerd. We kunnen leven zoals we willen,  maar op een dag moeten we er rekenschap over geven. Het is een test. We zijn dus verantwoordelijk voor de keuzes die we maken. Een oud verhaal vertelt over drie mannen die in de woestijn liepen. Op een nacht kwamen ze aan een opgedroogde rivierbedding. Ze hoorden een stem uit de duisternis. Ze kregen de opdracht stenen te verzamelen en zover mogelijk te gaan zonder te stoppen. Als de dag zou aanbreken zouden ze zien wat ze hadden verzameld, en ze zouden zowel “gelukkig zijn als verdrietig”. Ze waren in verwarring door wat er was gebeurd.

De eerste man gehoorzaamde onmiddellijk en begon ijverig stenen te verzamelen en stak zoveel mogelijk stenen in zijn zak. De tweede man vond het zwaar veel stenen te dragen en verzamelde gewoon hier en daar een kleine steen. De derde man vond het maar niks, stomweg stenen verzamelen en de last ze te dragen. Wat had dat voor nut! Geen ging zitten en verzamelde geen stenen. Wanneer de zon over de horizon verscheen en de dag aanbrak keken de twee mannen in hun zakken. Wat waren ze verbaasd, in hun zakken zaten kostbare edelstenen. Nu begrepen ze allemaal wat de stem had gezegd. De eerste man was gelukkig omdat hij zoveel stenen had verzameld, de tweede was  verdrietig dat hij niet meer stenen had verzameld. En de derde zat in zak en as.

Zo zal het zijn op het einde van ons leven. We zullen blij zijn dat we ten minste iets gedaan hebben voor God en onze medemensen met de tijd en mogelijkheden dat we hadden, maar verdrietig dat we niet meer gedaan hebben. In het oordeel zullen we gezegend zijn door de beloning die we krijgen voor het goede dat we gedaan hebben, maar verdrietig omdat het meer kon geweest zijn. William Barclay formuleerde het zo: “Er is niet zoiets als stilstaan in het Christelijk leven. We vergaren meer, of we verliezen wat we hebben. We boeken vooruitgang naar grotere hoogten, of vallen terug.”

Wat zo spijtig is, is het enorme potentieel van de menselijke geest wanneer ze vervuld is en versterkt door de H. Geest. Wat zouden onze levens kunnen betekenen voor God als we ze investeerden in Zijn Koninkrijk! God heeft ons elk alles gegeven wat we nodig hebben om Hem te dienen – als we het toelaten. Maar we zijn bang er tijd en geld in te steken. We willen het wereldse najagen. Maar God vult bij als we het Hem nederig vragen in gebed. Hij weet precies wat we nodig hebben. En het is niet noodzakelijk dat we geld ontvangen, maar andere zaken die uiteindelijk even goed zijn. A. W. Tozer heeft het in zijn boek “The Pursuit of God”: “Het meest uitgestrekte in het universum is niet de ruimte, het is de potentiële capaciteit van het menselijk hart. We zijn geschapen naar het beeld en gelijkenis van God, het hart is capabel om bijna onbegrensd uit te breiden in alle richtingen. Christenen zouden moeten zoeken naar innerlijke uitbreiding van hun capaciteit.”

We hebben eigenlijk geen idee wat ons potentieel is. Als we zouden beginnen met het gebruik van wat God ons heeft gegeven en beginnen handelen volgens wat we reeds weten, zouden we ons zien en voelen groeien op manieren waarvan we dachten dat dit niet mogelijk was. De zonde van de ontrouwe dienaar was niet dat hij iets verkeerds had gedaan, maar dat hij NIETS had gedaan terwijl hij wist dat hij kon gewerkt hebben voor zijn meester. Hij is zoals zoveel Christenen tegenwoordig – ze weten het beter, maar ze doen het niet beter. Het zijn Christenen naar naam alleen. Ze denken dat we tot de Heer behoren, maar ze hebben nooit iets voor Hem gedaan. Ze hebben nooit iets gedaan om Zijn Koninkrijk te promoten. Ze leiden hun leven alsof er niets is wat ze kunnen doen voor God of voor hun naaste.

Heeft God de eerste plaats in je leven, of krijgt Hij de kruimels? Wil je dat het Koninkrijk van God vooruitgang boekt in de wereld en in je directe omgeving verspreid wordt? Kom niet op het eind van je leven tot het besef dat je nooit in de dingen die echte waarde hebben, hebt geϊnvesteerd en je niets hebt gedaan voor God en je naaste. Leid je leven niet alleen voor jezelf. Geef God niet de kruimels in je leven.