Overweging : De taal van het Kruis - Joseph A. Tetlow, SJ

Sommige suggesties die door Ignatius worden gegeven om te bidden over het lijden van Jezus, helpen het naar ons dagelijks leven te brengen. We beginnen door te vragen wie en ons in te beelden wie er aanwezig is in het tafereel en wat ze doen. Maar we gaan verder door deze drie zaken te overwegen:

·        We overwegen wat Jezus heeft geleden in zijn mensheid en wat Hij wilde lijden (voor ons).

·        We overwegen hoe de goddelijkheid in Hem verborgen was, door niet tussen te komen.

·        Daarna brengen we onze waardering en dank uit voor wat Jezus heeft gedaan voor ons.

De menselijke kant van Jezus’ lijden

Jezus brutale fysieke lijden kan geschilderd worden en gebeeldhouwd, maar he is niet gemakkelijk om het menselijk deel van wat Hij heeft geleden onder woorden te brengen. Misschien moeten we starten met te begrijpen dat Jezus het slachtoffer was van politiek en religieus misbruik. Zijn moord was politiek gezien zinloos, omdat op lange termijn het misbruik van politieke macht met geweld uitveegt wat het zou moeten bereiken: orde en rechtvaardigheid. En ook zijn executie was op religieus vlak zinloos, omdat van in het begin gewelddadige religieuze vervolging de heiligheid van de vervolger teniet doet, en heiligheid is hetgeen waar religie over gaat. Daarom leed Jezus een zinloze gruwel, een ervaring die helaas nog teveel mensen tegenwoordig mee geconfronteerd worden. Dit is wat Hij “wilde lijden” : te leven tot het allerlaatste in solidariteit met de mensheid, vertrouwd met zinloosheid.

Jezus heeft geleden zoals we allen lijden. Elk van ons, kunnen we wanneer we bitter lijden nauwelijks geloven dat er een lijden bestaat zoals het onze. Maar lijden is zoals een taal: mijn woorden zijn niet louter van mij; maar ik heb ze tot de mijne gemaakt, de taal behoort aan ons allen. Lijden is onder ons, en er is geen lijden dat exclusief aan iemand toebehoort. Ik kan praten over “mijn” kanker, maar vele anderen rond mij die ook kunnen lijden, al kan het dan iets anders zijn, of kan het hun geliefden treffen.

Niemand onder ons wil graag fysiek lijden ondergaan, en zeker niet wat Jezus heeft geleden (God verleent deze vrijheid aan ons allen). Maar niemand van ons kan ontsnappen aan lichamelijk lijden en aftakeling. Dit menselijk lijden dat ons allen treft, is wat Jezus wilde lijden. Hij was geen masochist. Hij koos zelfs bitter lijden te omarmen zodat hij in alles zoals ons kon zijn, behalve in de zonde en door zijn gehoorzaamheid de hele menselijke ervaring kon veranderen van de tocht naar de dood tot de weg naar het eeuwig leven.

Jezus weigerde om wanhopig te zijn

Ignatius vertelt ons dat degene die bidt over Jezus’ lijden om te beginnen grote inspanningen moet doen om te rouwen, verdrietig te zijn en te wenen. Het is nooit gemakkelijk om te lijden, en het is bijzonder moeilijk om het lijden van een ander aan te gaan. We moeten tot begrip komen dat Jezus, aan zijn Kruis, de angstaanjagende leegte ervaarde van Gods verborgenheid en dat Hij Hem overliet aan genadeloze ervaringen die het leven bemoeilijken. De meesten van ons zullen op een bepaald moment in de chaos van onze wereld verzinken in dat vreselijke gevoel.

Wanhoop is net zo goed een keuze als hoop een keuze is, en Jezus leed geen wanhoop omdat Hij dat weigerde. Hij vertrouwde erop dat de Vader hem zou redden; Hij zei meer dan eens dat Hij zou sterven en dat Hij verwachtte uit de dood op te staan. Aan het Kruis vertrouwde Hij erop dat zijn lijden op een of andere manier zinvol was, om te worden geopenbaard wanneer de Vader dit verkoos. Elke dag van Zijn menselijk leven wilde Hij doen wat Hij kon om het lijden van de mensen om hem heen te verlichten. Maar Hij werd gedwarsboomd. Hij moest sterven in de hoop dat Hij opnieuw in ons vlees zou leven.

Jesus’ Lijden brengt ons ertoe de wereld te omarmen zoals ze werkelijk is

Degenen die werkelijk Hem kennen en liefhebben zullen lijden op deze manier, Zijn manier. Ze zullen ook het lijden van al de mensen zien die God in hun leven en wereld plaatst en met grote inspanning ernaar streven om met hen droevig te zijn en alles te doen wat ze kunnen om hun lijden te verzachten. Hierin ligt de diepste geestelijke wortel van de impuls te werken voor vrede en rechtvaardigheid. Als we ons tevreden stellen met minder zou dit een onwaardig motief zijn voor ons, degenen die Jezus Christus liefhebben.

Jezus’ lijden brengt ons ertoe de wereld te omarmen zoals ze echt is: vol van geweld en pijn. We weigeren om religie en genade als een gemakkelijk verdovingsmiddel te laten worden, dat ons scheidt van het echte lijden rond ons. In plaats daarvan omarmen we het lijden, wat er ook moge komen in ons leven, omdat het niet langer zinloos is. Ons lijden heeft een betekenis in “de taal van het Kruis”. (1 Korintiërs 1:18) We voegen het lijden van de Gekruisigde Christus samen met het lijden van de mensheid die hij koos te omarmen. We houden ons aan Jezus vast, aan “een Christus, die de kracht en de wijsheid van God is” (1 Korintiërs 1:24) Wanneer we met minder tevreden zijn, gebruiken we ons geloof in Christus als een verdovingsmiddel. - Joseph A. Tetlow, SJ.

Dag 6 : De Kruisiging en Dood van Jezus

Ik vraag om wat ik verlang. Hier is wat er gepast is voor het Lijdensverhaal: smart samen met Christus in smart; een gebroken geest samen met Christus die zo gebroken is; tranen; een innerlijk lijden omwille van het grote lijden dat Christus voor mij heeft verdragen. (SE 203)

Marcus 15:1-47 : In de vroege morgen kwamen de hogepriesters met de oudsten en schriftgeleerden, heel het Sanhedrin tot een besluit. Zij boeiden Jezus, voerden Hem weg en leverden Hem uit aan Pilatus. Pilatus stelde Hem de vraag: “Zijt Gij de koning der Joden?” Hij antwoordde hem: “Gij zegt het.” Toen de hogepriesters vele beschuldigingen tegen Hem inbrachten, ondervroeg Pilatus Hem weer en zei: “Geeft Gij in het geheel geen antwoord? Ziet eens wat voor beschuldigingen ze tegen U inbrengen?” Maar Jezus gaf volstrekt geen antwoord meer, zodat Pilatus verbaasd was. Nu was hij gewoon bij elk feest een gevangene vrij te laten, degene om wie zij vroegen. Er zat juist een zekere Barabbas gevangen onder de oproermakers; zij hadden bij het oproer een moord begaan. Het volk kwam opzetten en begon te vragen, dat hij voor hen zou doen zoals altijd. Pilatus antwoordde daarop met de vraag: “Wilt ge dat ik de koning der Joden zal vrijlaten?” Hij zag wel in dat de hogepriesters Hem uit nijd overgeleverd hadden. Maar de hogepriesters hitsten het volk op te vragen, dat hij toch maar liever Barabbas moest vrijlaten. Nu nam Pilatus weer het woord en vroeg hun: “Wat moet ik dan doen met Hem, die gij de koning der Joden noemt?” Nu schreeuwden ze opnieuw: “Kruisig Hem!” Daarop vroeg Pilatus hun: “Wat voor kwaad heeft Hij dan gedaan?” Maar zij schreeuwden nog harder: “Kruisig Hem!” Omdat Pilatus het volk zijn zin wilde geven, liet hij Barabbas vrij, maar Jezus liet hij geselen en gaf Hem over om gekruisigd te worden.

Nu brachten de soldaten Hem het paleis binnen, dat wil zeggen het pretorium, en riepen de hele afdeling bij elkaar. Zij hingen Hem een purperen kleed om, vlochten een doornenkroon en zetten Hem die op. Vervolgens gingen zij Hem het saluut brengen: “Gegroet, koning der Joden.” Zij sloegen Hem met een rietstok op het hoofd, bespuwden Hem en brachten Hem hulde door op de knieën te vallen. Nadat zij hun spel met Hem gedreven hadden, ontdeden zij Hem van het purperen kleed, trokken Hem zijn eigen kleren weer aan en voerden Hem weg om Hem te kruisigen. Zij vorderden een voorbijganger die van het veld kwam, Simon van Cyrene, de vader van Alexander en Rufus, tot het dragen van het kruis. Zo brachten ze Hem naar de plaats Golgota, wat vertaald wordt met Schedelplaats. Daar boden ze Hem met mirre gekruide wijn aan, maar Hij weigerde. Nadat ze Hem gekruisigd hadden, verdeelden ze zijn kleren en dobbelden om wat ieder krijgen zou. 

Het was het derde uur, toen ze Hem kruisigden. Het opschrift met de reden van zijn veroordeling luidde: “De koning der Joden.” Samen met Hem kruisigden ze ook twee rovers, de een rechts, de ander links van Hem. Zo ging in vervulling dit Schriftwoord: Hij is onder de booswichten gerekend. Voorbijgangers hoonden Hem, terwijl ze het hoofd schudden en zeiden: “Ha, Gij daar, die de tempel afbreekt en in drie dagen weer opbouwt, kom van dat kruis af en red U zelf.” In diezelfde geest zeiden de hogepriesters en schriftgeleerden spottend onder elkaar: “Anderen heeft Hij gered, maar zichzelf kan Hij niet redden. Die Messias, die koning van Israël, laat Hem nu van het kruis afkomen; dan zullen we zien en geloven!” Zelfs die samen met Hem gekruisigd waren, voegden Hem beschimpingen toe.

Vanaf het zesde uur viel er een duisternis over het hele land, tot aan het negende uur toe. En op het negende uur riep Jezus met luider stem: “Eloi, Eloi, lama sabaktani?” Dit is vertaald: “Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?” Enkele omstanders, die het hoorden, zeiden: “Hoor, Hij roept om Elia.” Een van hen ging een spons halen, drenkte die in zure wijn, stak hem op een rietstok en bood Hem te drinken, terwijl hij zei: “Laat me begaan! We willen eens zien of Elia Hem eraf komt halen.” Jezus slaakte een luide kreet en gaf de geest. Toen scheurde het voorhangsel van de tempel van boven tot onder in tweeën. De honderdman die tegenover Hem post had gevat en zag dat Hij onder zulke omstandigheden de geest had gegeven, riep uit: “Waarlijk, deze mens was een Zoon van God.” Er stonden ook vrouwen op een afstand toe te kijken; onder hen bevonden zich Maria Magdalena, Maria de moeder van Jakobus de jongere en van Joses en Salome. Zij waren Hem in de tijd dat Hij in Galilea verbleef, gevolgd om voor Hem te zorgen; verder nog vele andere vrouwen die met Hem naar Jeruzalem gekomen waren. 

Het was al avond geworden en het was Voorbereiding, dat wil zeggen de dag voor de sabbat. Jozef van Arimatea, een vooraanstaand lid van de Hoge Raad, die zelf ook in de verwachting van het Rijk Gods leefde, waagde het daarom naar Pilatus te gaan en te vragen om het lichaam van Jezus. Pilatus stond er verwonderd over dat Hij reeds dood zou zijn; hij liet dan ook de honderdman roepen en vroeg hem, of Hij al gestorven was. Nadat hij door de honderdman op de hoogte was gebracht, stond hij welwillend het lijk aan Jozef af. Deze kocht een lijnwaad, nam Hem af van het kruis en wikkelde Hem in het lijnwaad. Daarop legde hij Hem in een graf dat in de rots was uitgehouwen en rolde een steen voor de ingang ervan. Maria Magdalena en Maria de moeder van Joses zagen toe, waar Hij werd neergelegd.

Intiem gesprek, geestelijke gesprek voor de Gekruisigde Christus

Ik plaats mij voor Jezus Christus, Onze Heer, die voor mij aanwezig is op het Kruis.

Ik praat tot Hem over hoe Hij schept omdat Hij bemint en dat Hij geboren werd zoals ons, uit liefde. Hij ledigde zichzelf om van het eeuwig leven naar de dood te komen, hier in de aardse tijd, tot zelfs de dood op een Kruis. Door zijn antwoord van liefde voor Zijn Vader, stierf Hij voor mijn zonden.

Ik kijk naar mezelf en vraag-laat gewoon de vragen mijn wezen doordringen:

Welke reactie had ik tegenover Christus in het verleden?
Hoe reageer ik nu op Christus?
Welke reactie zou ik tegenover Christus moeten hebben?

Ik stel mij Christus onze Heer voor, vlak voor mij en aan het kruis genageld, en ik voer een gesprek met Hem. Ik overdenk hoe de Schepper mens is willen worden, en hoe Hij die het eeuwig leven heeft, in de tijd is komen sterven voor mijn zonden. Dan zal ik ook naar mezelf kijken: wat ik gedaan heb voor Christus, wat ik doe voor Christus, wat ik voor Christus moet doen. En terwijl ik Hem zo zie, hangend aan het kruis, zal ik overdenken wat in mij opkomt.

Dag 7 : Jezus wordt in het graf gelegd

Op het moment van deze H. Zaterdag wachten we in stilte, verlies en verlangen. Probeer stilte in je ziel te vinden vandaag.

Ik vraag om wat ik verlang. Hier is wat er gepast is voor het Lijdensverhaal: smart samen met Christus in smart; een gebroken geest samen met Christus die zo gebroken is; tranen; een innerlijk lijden omwille van het grote lijden dat Christus voor mij heeft verdragen. (SE 203)

Lukas 23:50-56 : Nu was er een zekere Jozef, lid van de Hoge Raad, een welmenend en rechtschapen man. die dan ook niet had ingestemd met hun plannen en handelwijze. Hij was afkomstig uit de Joodse stad Arimatea en leefde in de verwachting van het Rijk Gods. Deze ging naar Pilatus en vroeg om het lichaam van Jezus. Na het van het kruis genomen te hebben, wikkelde hij het in een lijkwade. Vervolgens legde hij Hem in een graf, dat in een steen was uitgehouwen en waarin nog nooit iemand was neergelegd. Het was Voorbereidingsdag en de sabbat brak aan. De vrouwen, die uit Galilea met Hem meegekomen waren, volgden en bekeken het graf en zagen toe hoe zijn lichaam werd neergelegd. Teruggekeerd maakten ze welriekende kruiden en balsem klaar, maar op de sabbat namen ze de voorgeschreven rust in acht.

Overweging

Filippenzen 2:1-11: Als dan vermaning in Christus en liefdevolle bemoediging iets vermogen, als gemeenschap van Geest, als hartelijkheid en mededogen u iets zeggen, maakt dan mijn vreugde volkomen door uw eenheid van denken, uw eenheid in de liefde, uw saamhorigheid en eensgezindheid. Geeft niet toe aan partijzucht en ijdelheid, maar acht in ootmoed de ander hoger dan uzelf. Laat niemand zijn eigen belangen behartigen maar liever die van zijn naasten. Die gezindheid moet onder u heersen welke ook Christus Jezus bezielde: Hij die bestond in goddelijke majesteit heeft zich niet willen vastklampen aan de gelijkheid met God: Hij heeft zich van zichzelf ontdaan
en het bestaan van een slaaf aangenomen.
Hij is aan de mensen gelijk geworden. En als mens verschenen heeft Hij zich vernederd, Hij werd gehoorzaam tot de dood, tot de dood aan een kruis. Daarom heeft God hem hoog verheven en Hem de naam verleend die boven alle namen is, opdat bij het noemen van zijn naam zich ieder een knie zou buigen in de hemel, op aarde en onder de aarde, en iedere tong zou belijden tot eer van God, de Vader: Jezus Christus is de Heer. 

Week 8: Gods Liefde en Ons antwoord op deze liefde

We komen tot de vierde week van de Geestelijke Oefeningen – het einde van de Oefeningen en de laatste week van de bezinning. We ontmoeten de verrezen Heer, als Hij zijn vrienden en discipelen troost, die eens bang, verward en in wanhoop verkeerden. We vergezellen Degene waar we reeds de hele weg bij zijn, we smaken de kenmerkende genade van deze laatste beweging van de Oefeningen nl. vreugde.

Vier dagen zullen gaan over de verrezen Jezus. We contempleren de verrezen Christus en bieden de anderen troost. We bemerken hoe zijn vrienden niet onmiddellijk Degene herkennen die ze hebben gevolgd en lief gehad. Maar eens ze Hem herkennen verwonderen ze zich, over Jezus in het verrezen leven-waar Zijn goddelijkheid niet langer verborgen is- en Hij heel menselijke dingen doet: eten, praten, troosten, leren, en het gezelschap van anderen genieten.

We besluiten de bezinning met drie dagen van overweging over de liefde van God en onze respons. Daarvoor gebruiken we Ignatius’ contemplatie van Gods Liefde.

Dag 1 : Verrijzenis

We contempleren niet over de actuele verrijzenis zelf, dat is een mysterie dat buiten tijd en ruimte staat. De verrijzenis verwijst naar de gebeurtenis van Gods transformatie van leven. Hij maakt alles nieuw, als in een nieuwe schepping. De verrijzenis is een overwinning op de zonde en de dood, voor eens en altijd.

Ik vraag om wat ik verlang. Hier zal het zijn om genade te vragen om blij te zijn en mij te intens te verheugen omwille van de grote glorie en vreugde van Christus, Onze Heer. (SE 221)

Johannes 20:1-18 : Op de eerste dag van de week kwam Maria Magdalena, vroeg in de morgen – het was nog donker – bij het graf en zag dat de steen van het graf was weggerold. Zij liep snel naar Simon Petrus en naar de andere, de door Jezus beminde leerling, en zei tot hen: “Ze hebben de Heer uit het graf genomen en wij weten niet waar ze Hem hebben neergelegd.” Daarop gingen Petrus en de andere leerling op weg naar het graf. Ze liepen samen vlug voort, maar die andere leerling snelde Petrus vooruit en kwam het eerst bij het graf aan. Vooroverbukkend zag hij de zwachtels liggen, maar hij ging niet naar binnen. Simon Petrus die hem volgde, kwam ook bij het graf en trad wel binnen. Hij zag dat de zwachtels er lagen, maar dat de zweetdoek die zijn hoofd had bedekt, niet bij de zwachtels lag, maar ergens afzonderlijk opgerold op een andere plaats. 

Toen pas ging ook de andere leerling die het eerst bij het graf was aangekomen, naar binnen; hij zag en geloofde, want zij hadden nog niet begrepen hetgeen er geschreven stond, dat Hij namelijk uit de doden moest opstaan. Daarop keerden de leerlingen naar huis terug. Buiten bij het graf stond Maria Magdalena te wenen. En al wenend boog zij zich naar het graf toe en zag op de plaats waar Jezus’ lichaam gelegen had, twee in het wit geklede engelen zitten, een aan het hoofdeinde en een aan het voeteneinde. Zij spraken haar aan: “Vrouw, waarom weent ge?” Zij antwoordde: “Zij hebben mijn Heer weggenomen en ik weet niet waar zij Hem hebben neergelegd.” Toen zij dit gezegd had, keerde zij zich om en zag Jezus staan, maar zonder te weten dat het Jezus was. 

Jezus zei tot haar: “Vrouw, waarom weent ge? Wie zoekt ge?” In de mening dat het de tuinman was, vroeg zij: “Heer, mocht gij Hem hebben weggebracht, zeg mij dan waar ge Hem hebt neergelegd, zodat ik Hem kan weghalen.” Daarop zei Jezus tot haar: “Maria!” Zij keerde zich om en zei tot Hem in het Hebreeuws: “Rabboeni!” – wat leraar betekent. Toen sprak Jezus: “Houd mij niet vast, want Ik ben nog niet opgestegen naar mijn Vader, maar ga naar mijn broeders en zeg hun: Ik stijg op naar mijn Vader en uw Vader, naar mijn God en uw God.” Maria Magdalena ging aan de leerlingen berichten dat zij de Heer gezien had, en wat Hij haar gezegd had.