a)   De geestelijkheid gepast voorbereiden om het hoofd te bieden aan het complexe en dringende probleem van corruptie

b)   Een cultuur van eerlijkheid promoten en van respect voor anderen en voor het gemeenschappelijk goed

c)   Leken begeleiden, steunen en trainen voor betekenisvolle openbare aanwezigheid in politiek, economie, academisch leven en alle vormen van leiderschap

d)    Het volk begeleiden in hun strijd voor de zorg van hun gebieden en respect van hun rechten

e)   Onderzoeken hoe geld wordt gegenereerd en hoe het wordt geïnvesteerd in de Kerk, een systeem van gemeenschapsadministratie tot stand brengen en audit, en daarbij rekening houden met de geldende kerkelijke normen

f)    Kerkassociaties oprichten met andere entiteiten in initiatieven om de bedrijven op te roepen hun verantwoordelijkheid te nemen voor het socio-ecologische impact van hun acties, volgens de juridische parameters van de staten

De kwestie van integrale gezondheid

Gezondheid in het Amazonegebied

Het Amazonegebied bevat vandaag de grootste diversiteit van fauna en flora in de wereld, en zijn inheemse bevolking heeft een integrale voeling met het leven dat niet bezoedeld is door economisch materialisme. De Amazone is een gezond gebied in zijn lange en vruchtbare geschiedenis, hoewel ze toch met ziektes werd geconfronteerd. Met de mobiliteit van de mensen, met de ongecontroleerde invasie van vervuilende industrie, gegeven de toestand van klimaatsverandering, en een totale onverschilligheid van de openbare gezondheidsorganisaties, zijn er nieuwe ziektes opgedoken en pathologieën die eerder waren overwonnen. Het ontwikkelingsmodel is enkel gericht op de economische exploitatie van het regenwoud, de ontginning en hydrokoolstof rijkdom van het Pan-Amazonegebied en treft de gezondheid van het Amazone bioom, hun gemeenschappen en de hele planeet. De schade treft niet alleen de fysieke gezondheid maar ook de cultuur en spiritualiteit van het volk: het beschadigt hun “integrale gezondheid”. Het volk uit de Amazone heeft het recht op gezondheid en op een “gezond leven”, wat betekent harmonie “met wat Moeder Aarde ons aanbiedt”.

Waardering en ontwikkeling van traditionele geneesmiddelen

Als antwoord op de “wegwerpcultuur” worden de discipelen van Christus opgeroepen om een cultuur van zorg en gezondheid te promoten. Betrokkenheid met gezondheidszorg vraagt daarom een dringende verandering in de persoonlijke levensstijl en in de structuren.

De rijkdom van de fauna en flora van het regenwoud bevat echte “levende artsenijboeken” en onontdekte genetische principes. Ontbossing in de Amazone zal vermijden dat we in dergelijke rijkdom kunnen delen, en de toekomstige generaties tekort doen. Tegenwoordig is de uitsterving van soorten in de Amazone wegens menselijke activiteiten duizend keer groter dan van natuurlijke processen. De enige manier om deze rijkdom te bewaren is zorg te dragen voor het gebied en het regenwoud en de inheemse bevolking en inwoners aan de macht te helpen.

Inheemse rituelen en ceremonieën zijn essentieel voor de integrale gezondheid omdat ze de verschillende cycli van menselijk leven en natuur integreren. Ze creëren harmonie en evenwicht tussen mensen en de kosmos. Ze beschermen het leven van kwaad dat kan veroorzaakt worden door zowel mensen als andere levende wezens. Ze helpen om ziekten te genezen dat het milieu, het menselijk leven en andere levende wezens schade toebrengen.

sjamaan uit het Amazonegebied

Lees de website www.marcvanroosmalenstichting.org eens in verband met een veldbioloog die in Brazilië bij een sjamaan heeft geleefd en geleerd heeft wat de eeuwenoude geneeswijzen uit het regenwoud zijn.

Marc van Roosmalen is een van de beroemdste veldbiologen ter wereld. Geboren in 1947 in Tilburg heeft hij het grootste deel van zijn leven in de Amazone doorgebracht, waar hij, in de traditie van Alexander von Humboldt en Alfred Wallace, meer dan 20 zoogdiersoorten ontdekte en tal van nieuwe boomsoorten. Veel soorten heeft hij wetenschappelijk beschreven en een wetenschappelijke naam gegeven.

Als wetenschapper is Marc een pionier, die telkens nieuwe wetenschapsgebieden exploreert en met elkaar verbindt. Begonnen als botanicus, schreef hij een tweedelig boek over de vruchten van Suriname (1973-1975), later opgevolgd door een veldgids over de vruchten van de Guiana’s (1981-1985). Tijdens het schrijven deed hij onderzoek naar de planten in hun natuurlijke biotoop en ontdekte hij dat veel van de duizenden plantensoorten van Zuid-Amerika voor hun zaadverspreiding volledig afhankelijk zijn van dieren. De plant-dierrelaties brachten hem tot het besef dat de Amazone een van de meest waardevolle ecosystemen ter wereld is, en alleen daarom al het bestuderen en beschermen waard. De laatste jaren doet Marc onderzoek naar de plaats van de mens in dit ecosysteem, met name naar inheemse volkeren, die bewezen hebben gedurende duizenden jaren in een duurzame relatie met hun omgeving te hebben geleefd.

De paspoort-affaire

Door zijn strijd voor het behoud van het regenwoud, is Marc in zijn leven meermalen in conflict gekomen met de plaatselijke autoriteiten. Zo werd hij in 2007 beschuldigd van “biopiraterij” en belandde hij in de gevangenis van Manaus. Op borgtocht vrijgekomen, vluchtte hij op de laatste dag dat zijn Nederlandse paspoort geldig was naar Nederland, waar hij onderdook. Na Kamervragen en een petitie, gestart door twee leden van de Partij voor de Dieren, kreeg hij versneld een nieuw Nederlands paspoort, waarmee hij terug kon keren naar zijn gezin en in Brazilë rechtbescherming geniet. Inmiddels is hij vrijgesproken van alle aanklachten en leeft en werkt hij in Manaus in het hart van de Amazone.

In zijn autografische werken “Blootsvoets door de Amazone” en “Tropenkolder” staat zijn leven en werk beschreven.

Als Paus Franciscus ECHT in de agenda van de bescherming van het Amazonegebied zou geïnteresseerd zijn dan kon hij al lang een dergelijk project gesteund hebben.

Suggesties

Gezondheidszorg voor de inwoners vraagt een gedetailleerde kennis van medicinale planten en andere traditionele elementen die deel uitmaken van genezingsprocessen. Daarom rekenen inheemse volkeren op mensen, die door hun levens, zich gespecialiseerd hebben in het observeren van de natuur en in het luisteren en het verzamelen van de kennis van de ouderen, vooral vrouwen. Maar omwille van milieuvervuiling, takelen zowel de natuur als de lichamen van de mensen in het Amazonegebied af. Contact met nieuwe toxische elementen zoals kwik veroorzaakt nieuwe ziektes, die tot nu onbekend waren door de oudere genezers. Dit alles zorgt ervoor dat deze kennis van de voorouders in gevaar komt. Daarom legt dit document de nadruk op de noodzaak om de kennis van traditionele geneeskunde te bewaren en over te dragen. Er werd voorgesteld om de volkeren van de Amazone te helpen om deze kennis voor de promotie van integrale gezondheid te behouden, herstellen, systematiseren en verspreiden.

De inwoners worden gedwongen om medicijnen te kopen van farmaceutische bedrijven die dezelfde planten gebruiken van de Amazone, om deze nieuwe ziekten te genezen. Eens deze producten op de markt worden gebracht zijn ze buiten hun financiële bereik omwille van patenten op de geneesmiddelen en buitensporige prijzen. Daarom werd er voorgesteld om de traditionele geneeskunde, de wijsheid van de ouderen en de inheemse rituelen naar waarde te schatten, en tegelijk de toegang tot de geneesmiddelen te vergemakkelijken om nieuwe ziektes te genezen.

Maar het zijn niet alleen medicinale kruiden en geneesmiddelen die genezing helpen. Zuiver water en lucht, en gezond voedsel, de vruchten van hun eigen cultivatie, jagen en vissen, zijn noodzakelijke voorwaarden voor de integrale gezondheid van inheemse volkeren. Daarom werd er voorgesteld dat regeringen zouden vereist zijn om de industrie strikt te reguleren en degenen terecht te wijzen die het milieu vervuilen. Aan de andere kant, wordt er gesuggereerd om ruimte te creëren voor interactie en educatieve begeleiding om de gewoonten van “goed leven” te herstellen, en zo een cultuur van zorg en preventie te genereren.

Als laatste werd er voorgesteld om de gezondheidsstructuren van de Kerk te evalueren, zoals ziekenhuizen en gezondheidscentra, in termen van integrale gezondheid die beschikbaar moet zijn voor alle inwoners die rekenen op de traditionele geneeskunde als deel van hun gezondheidsprogramma.

Integrale educatie

Een synodale Kerk: discipel en leraar

Door wederzijds luisteren naar de volkeren en de natuur, transformeert de Kerk in een Kerk dat zowel op een geografische als op structurele manieren naar buiten treedt, en een Kerk dat zuster en discipel is door synodaliteit. Dat is wat Paus Franciscus duidelijk maakte in de Apostolische Constitutie Episcopalis Communio: “Vandaar dat de Bisschop zowel leraar als discipel is… hij is een discipel wanneer hij, wetend dat de Geest werd uitgestort over elke gedoopte, luistert naar de stem van Christus die spreekt door het hele Godsvolk”. Paus Franciscus werd zelf een discipel in Puerto Maldonado door zijn bereidheid uit te drukken om te luisteren naar de stem van de Amazone.

Educatie als een ontmoeting

Educatie houdt in dat er een ontmoeting is en een uitwisseling waarin waarden worden geassimileerd. Elke cultuur is tegelijk rijk en arm. Omdat het historisch is, heeft de cultuur altijd een pedagogische dimensie van leren en verbeteren. “Wanneer bepaalde categorieën van rede en wetenschap worden opgenomen in de verkondiging van de boodschap worden deze categorieën instrumenten van evangelisatie; water wordt in wijn veranderd. Wat er ook opgenomen is, is niet alleen verlost, maar wordt een instrument van de Geest voor verlichting en vernieuwing van de wereld”. De ontmoeting is “een openheid van hart wat nabijheid van geest mogelijk maakt” dat kan leiden tot meervoudige kennis.