|
Van zodra zij de dialoog met Jezus beëindigde keerde de
Samaritaanse vrouw terug naar haar dorp, zij werd een missionaris, en vele
Samaritanen geloofden in Jezus door het woord van de vrouw. Jezus was in
staat tot dialoog en liefde buiten de bijzonderheid van haar Samartiaanse religieuze
erfenis. Dit is hoe de evangelisatie werd uitgevoerd in het gewone leven van
Samaria, in de Amazone, over de hele wereld. Dialoog is een vreugdevolle
communicatie onder degenen die elkaar liefhebben.
Joh. 4 : De vrouw liet haar waterkruik in de steek, liep
naar de stad terug en zei tot de mensen: Komt eens kijken naar een man,
die mij alles heeft verteld wat ik gedaan heb! Zou Hij soms de Messias zijn? Toen
verlieten zij de stad om naar Hem toe te gaan.
Sinds zijn Menswording heeft de ontmoeting met Jezus
Christus altijd plaats gevonden binnen het domein van een historische en
eschatologische dialoog van het hart. Het komt voor in de verschillende
plaatsen van de pluralistische en vervlochten wereld van het Amazonegebied. Het
omvat politieke relaties met staten, sociale relaties met gemeenschappen,
culturele relaties met verschillende levenswegen, en ecologische relaties met
de natuur en met zichzelf. Dialoog zoekt uitwisseling, consensus en
communicatie, akkoorden en verbonden, maar zonder de onderliggende kwestie uit
het oog te verliezen.
Daarmee wordt bedoeld: de bekommernis voor een
rechtvaardige maatschappij, die aandacht schenkt aan iedereen zonder uitzondering.
Daarom is dialoog een te verkiezen optie voor de armen, marginalen en
uitgestotenen. Zaken van gerechtigheid en diversiteit, zijn zaken van het
Koninkrijk van God. We verdedigen geen project van een paar voor een paar, of
van een verlichte minderheid. Dialoog houdt in dat er een overeenkomst is om
samen te leven, een sociaal en cultureel pact. Voor dit pact vertegenwoordigt
het Amazonegebied en pars pro toto, een deel van het geheel, een paradigma, een
hoop voor de wereld. Dialoog is de methode dat altijd moet toegepast worden om
het goede leven te bereiken voor allen. De grote vraagstukken die uit het
Amazonegebied rijzen zullen geen oplossingen vinden door geweld of druk, maar
door dialoog en communicatie.
Het zijn de volkeren van het Amazonegebied, vooral de armen
en degenen die op cultureel vlak verschillend zijn, die de
hoofdgesprekspartners en protagonisten zijn van de dialoog. Ze confronteren ons
met de herinnering aan het verleden met de wonden die veroorzaakt zijn
gedurende lange periodes van kolonisatie. Daarom vraagt Paus Franciscus nederig
om vergeving, niet alleen voor de overtredingen die de Kerk zelf heeft begaan,
maar ook voor de misdaden tegen de oorspronkelijke volkeren gedurende de
zogenaamde verovering van Amerika. Er ware momenten wanneer de Kerk
medeplichtig was met kolonisten, en dit verstikte de profetische stem van het
Evangelie. Vele hindernissen voor een dialogische evangelisatie en het open
staan voor culturele diversiteit zijn historisch van karakter en verborgen
achter versteende doctrines. Dialoog is een proces van leren, dat
vergemakkelijkt wordt door openheid tot transcendentie en gehinderd wordt
door ideologieën.
Dialoog
en leren
Vele volkeren van het Amazonegebied zijn innig verbonden
mensen van dialoog en communicatie. Er is een breed en essentieel kader van
dialoog tussen de spiritualiteit van het Amazonegebied, geloofsovertuigingen en
religies die een benadering vereisen naar het hart van de verschillende
culturen. Respect voor deze ruimte betekent niet dat men de eigen overtuigingen
moet relativeren, maar andere wegen erkent die zoeken om het onuitputtelijk
mysterie van God te ontcijferen. Onoprechte openheid voor de andere, net zoals
een corporatistische houding, die redding exclusief voorbehoudt voor zijn eigen
geloofsovertuiging, zijn vernietigend voor deze geloofsovertuiging. Dit is wat
Jezus uitgelegd heeft aan de Wetsgeleerde in de parabel van de Barmhartige
Samaritaan. (Lucas 10:30-37) Liefde dat beleefd wordt in gelijk welke religie
is aangenaam voor God. Door een uitwisseling van gaven, kan de Geest ons
steeds meer leiden naar waarheid en goedheid.
Lukas 10:25-37 : Daar trad een wetgeleerde naar voren om
Hem op de proef te stellen. Hij zei: 'Meester, wat moet ik doen om het eeuwig
leven te verwerven?' Hij sprak tot hem: 'Wat staat er geschreven in de
Wet? Wat leest ge daar?' Hij gaf ten antwoord: 'Gij zult de Heer uw God
beminnen met geheel uw hart en geheel uw ziel, met al uw krachten en geheel uw
verstand; en uw naaste gelijk uzelf.' Jezus zei: 'Uw antwoord is juist,
doe dat en ge zult leven.' Maar omdat hij zijn vraag wilde verantwoorden,
sprak hij tot Jezus: 'En wie is dan mijn naaste?' Nu nam Jezus weer het
woord en zei: 'Eens viel iemand, die op weg was van Jeruzalem naar Jericho, in
de handen van rovers. Ze plunderden en mishandelden hem en toen ze aftrokken,
lieten ze hem halfdood liggen.
Bij toeval kwam er juist een priester langs die weg; hij
zag hem wel, maar liep in een boog om hem heen. Zo deed ook een leviet;
hij kwam daarlangs, zag hem, maar liep in een boog om hem heen. Toen kwam
een Samaritaan die op reis was, bij hem; hij zag hem en kreeg medelijden; hij
trad op hem toe, goot olie en wijn op zijn wonden en verbond ze; daarna tilde
hij hem op zijn eigen rijdier, bracht hem naar een herberg en zorgde voor hem. De
volgende morgen haalde hij twee denariën tevoorschijn, gaf ze aan de waard en
zei: Zorg goed voor hem, en wat ge meer mocht besteden, zal ik u bij mijn
terugkomst vergoeden. Wie van deze drie lijkt u de naaste van de man die
in handen van de rovers gevallen is?' Hij antwoordde: 'Die hem
barmhartigheid betoond heeft.' En Jezus sprak: 'Ga dan en doet gij evenzo.'
Een dialoog ten voordele van het leven is ten dienste van
de toekomst van de planeet, van het transformeren van enge mentaliteiten, van
het bekeren van verharde harten, en het delen van waarheden met de hele
mensheid. We zouden kunnen zeggen dat dialoog volgens Pinksteren is, want het
is de geboorte van de kerk, die op tocht gaat op zoek naar haar identiteit en
naar eenheid in de H. Geest. We ontdekken onze identiteit vanuit de ontmoeting
met de anderen, van de verschillen en toevalligheden die ons de
ondoorgrondelijkheid van de werkelijkheid en mysterie van de aanwezigheid van
God tonen.
Dialoog
en weerstand
Bereidheid om in dialoog te treden gaat dikwijls gepaard
met weerstand. Economische belangen en een technocratisch paradigma weerhouden
elke poging om te veranderen. Hun supporters zijn bereid om zich door geweld op
te dringen, overtreden de fundamentele rechten van de volkeren in het
Amazonegebied en de normen voor zijn instandhouding en duurzaamheid. In een
dergelijke situatie worden de mogelijkheden van dialoog en ontmoeting
grotendeels gereduceerd en verdwijnen in sommige gevallen. Hoe reageert men op
zoiets? Aan de ene kant zal iemand verontwaardigd zijn, niet op een
gewelddadige manier, maar standvastig en profetisch. Het is de verontwaardiging
van Jezus tegen de Farizeeërs (Mc 3:5; Mt 23) of tegen Petrus (Mt 16:23) wat Thomas
van Aquino heilige verontwaardiging noemde, veroorzaakt door
ongerechtigheden, of verbonden met onvervulde beloftes of alle soorten verraad.
Een volgende stap is overeenkomst te zoeken, zoals Jezus suggereert (Lukas
14:31-32).
Lukas 14:31-32 : Of welke koning zal, als hij tegen een
andere koning ten oorlog wil trekken, niet eerst overleggen of hij sterk genoeg
is om met tienduizend man het hoofd te bieden aan iemand die met twintigduizend
man tegen hem optrekt? Zo niet, dan stuurt hij, als de tegenstander nog
ver weg is, een gezantschap en vraagt om de vredesvoorwaarden.
Het is een kwestie van een mogelijke dialoog tot stand te
brengen en nooit onverschillig te zijn voor de onrechtvaardigheden van de regio
of van de wereld.
Een profetische Kerk is een Kerk dat luistert naar de
kreten van liederen van vreugde en pijn. Tegelijk werpen inspirerende liederen
licht op de situaties waarin mensen leven en voelen ze mogelijke oplossingen en
transformaties aan. Er zijn mensen die over hun geschiedenis zingen en ook over
hun huidig bestaan, zodat degenen die de liederen horen hun toekomst in
perspectief kunnen stellen. Een profetische Kerk in het Amazonegebied is een
Kerk dat een dialoog voert, dat weet hoe overeenkomst te zoeken, en dat uit een
standpunt van de armen en hun levensgetuigenis zoekt naar concrete voorstellen
ten gunste van een integrale ecologie. Een Kerk met het vermogen van
onderscheid en durf met betrekking tot het misbruik van de volkeren en de
vernietiging van hun territorium, en dat zonder uitstel reageert op de kreet
van de aarde en van de armen.
Besluit
Het leven in het Amazonegebied, waar water, territorium, en
de identiteit en spiritualiteit van zijn volkeren onderling verweven zijn,
nodigt uit tot dialoog en leren over zijn biologische en culturele diversiteit.
De kerk neemt deel en genereert leerprocessen die wegen openen van voortdurende
vorming over de zin van het leven die geïntegreerd is in zijn gebied en
verrijkt door wijsheid en voorouderlijke ervaringen. Dergelijke processen
nodigen ons uit om oprecht en profetisch te reageren op het protest voor het
leven van de volkeren en het Amazonegebied. Dit houdt een vernieuwde zin van
missionering van de Kerk in het Amazonegebied in dat startend van de ontmoeting
met Christus, op zoek gaat om de andere te ontmoeten en een proces van bekering
tot stand brengt. In deze context komt er nu ruimte om een bediening te herscheppen
die aangepast is aan dit historisch moment. Het is het juiste moment om te
luisteren naar de stem van de Amazone en te reageren als profetische en
Samaritaanse Kerk.
2
Integrale ecologie : de noodkreet van de aarde en van de armen
Over de ernstige problemen die veroorzaakt worden door
aanvallen tegen het leven in het Amazonegebied. De agressie tegen deze vitale
zonde van Moeder Aarde en zijn bewoners bedreigt zijn bestaan, zijn cultuur en
zijn spiritualiteit. Het treft ook het leven van de hele mensheid, vooral de armen,
de uitgestotenen, de marginalen, de vervolgden. De huidige situatie roept op
tot een integrale ecologische conversie.
Vernietiging door exploitatie
De
noodkreet van het Amazonegebied
Kunst-en-cultuur.infonu.nl
: Het regenwoud dat zich rond de Amazonerivier bevindt herbergt een enorm
aantal indianenstammen. Een aantal van deze indianenstammen heeft nog nooit
contact met de buitenwereld gehad. Hierdoor kunnen er soms problemen ontstaan
wanneer zo'n indianenstam in contact komt met de rest van de bevolking. Vanwege het dichtbegroeide regenwoud zijn er een
hoop inheemse stammen voor een lange periode verborgen gebleven. De grote
hoeveelheid vegetatie zorgt er namelijk voor dat er weinig te zien is op lucht-
en satellietfoto's. De dichte begroeiing zorgt ervoor dat deze foto's hierdoor
ongeschikt zijn om te analyseren. Hiernaast is het gebied haast onbegaanbaar.
Slechts ervaren ontdekkingsreizigers hebben genoeg middelen en kennis in pacht
om een poging te wagen. Hiernaast heeft men kapmessen nodig om zich in de
dichtbegroeide jungle te kunnen verplaatsen. Er zijn zelfs periodes waarbij
vele hectares grond onder water komen te staan. Dit zorgt ervoor dat de vaste
grond plotseling verandert in een rivierbodem. In deze periode is het
noodzakelijk om per boot door de amazone te reizen. Ten slotte is het gebied
ver van de bewoonde wereld verwijderd. Het kan soms dagen duren om naar het
onherbergzame gebied te reizen.
Onderzoekers denken dat de Amazone meer dan 75
indianenstammen herbergt die geen contact hebben met de buitenwereld. Hiervan
komen er maar liefst zo'n 67 stammen uit Brazilië. Dit aantal is sinds 2005
gegroeid. Onderzoekers dachten namelijk dat het aantal dichter bij de veertig
lag. Omdat ze geheel afgezonderd leven zijn ze zeer vatbaar voor infecties
wanneer er contact gemaakt wordt met de buitenwereld. Ze komen op zo'n moment
namelijk in contact met veel nieuwe bacteriën en virussen die in het regenwoud
niet voorkomen. Hun natuurlijk afweersysteem is hier niet op ingespeeld
waardoor een simpele griep zelfs een dodelijk afloop tot gevolg kan hebben. In
landen zoals Colombia en Peru hebben ze een verhoogde kans om in contact te
komen met drugshandelaren. Hiernaast kunnen de indianen houthakkers tegenkomen
die zich in hun gebied begeven. De machines die de houthakkers gebruiken kunnen
de inheemse stammen flink laten schrikken waardoor er gevaarlijke situaties
kunnen ontstaan. Hiernaast komen ze weleens in aanmerking met veeboeren. Deze
mensen ploegen het grondgebied zodat er hier vee op kan grazen. Omdat deze
boeren hun landbouwgebied vergroten komen ze hierdoor steeds meer in aanmerking
met de inheemse indianen.
Stammen zoals de "Awá" hebben liever geen contact
met de buitenwereld. Ze reageren vijandig wanneer er buitenstaanders in hun
buurt komen of verbergen zich in het woud. Soms worden er mensen of machines
met pijlen beschoten. Laagvliegende vliegtuigen worden soms ook beschoten met
behulp van pijl en boog. Omdat zij zo ver van de beschaafde wereld af staan
hebben ze geen besef van de hedendaagse ontwikkelingen elders op de wereld.
www.survivalinternational.nl : De Awa-Indianen, zijn nomadische jager-verzamelaars. Zij kunnen in een paar
uur een onderkomen bouwen en deze enkele dagen later weer verlaten.
Andere stammen hebben een meer gevestigd bestaan. Ze wonen
in gemeenschappelijke huizen en verbouwen op vrijgemaakte plekken in het
regenwoud gewassen zoals maniok. Ze jagen en vissen.
In Acre zouden in totaal wel 600 Indianen leven die tot
vier verschillende groepen behoren. Ze hebben hier een betrekkelijk rustig
bestaan in verschillende afgebakende gebieden (inheemse reservaten) die
grotendeels onaangetast zijn.
Deze Indianen maken gebruik van enorme bogen met pijlen
er is een boog met een spanwijdte van vier meter gevonden die qua omvang en
ontwerp grote overeenkomsten vertonen met die van de Sirionó-stam in het
naburige Bolivia.
FUNAI-functionaris J. C. Meirelles met pijlen die afkomstig zijn van
ongecontacteerde Indianen
Ze eten graag schildpaddenvlees, blijkt uit de
schildpadresten die gevonden zijn in verlaten nederzettingen.
Van andere ongecontacteerde groepen daarentegen zijn er zo
weinig mensen over dat je ze de vingers van één hand kan tellen. Ze leiden een
onzeker bestaan tussen overleven en uitsterven.
Deze kleine, versplinterde groepen, die voornamelijk in de
deelstaten Rondônia, Mato Grosso en Maranhão leven, zijn de overlevenden van
barbaarse vormen van landroof, waarbij ze doelgericht werden aangevallen en
vermoord door houthakkers, veeboeren en anderen.
Tot op de dag van vandaag worden ze doelbewust
opgejaagd en worden hun leefgebieden in een snel tempo ontbost.
Bijzonder bedreigend zijn de grootschalige
hydro-elektrische stuwdamprojecten en de aanleg van wegen die onderdeel
vormen van het versnelde ontwikkelingsplan van de Braziliaanse overheid.
Deze zeer afgelegen levende volken zijn erg kwetsbaar omdat
ze geen weerstand hebben opgebouwd tegen ziektes die elders veelvuldig
voorkomen.
Binnen een jaar na een eerste ontmoeting met mensen van
buitenaf overlijdt doorgaans 50% van zon geïsoleerd levende stam aan ziektes
als de mazelen en griep.
Zo werd werd de bevolking van de Matis tot de helft
gereduceerd na hun eerste contact. Zowel jong en oud, waaronder de meeste
sjamanen, overleed aan voor hen onbekende ziektes.
In gebieden waar ongecontacteerde stammen leven, gaan
economische projecten gepaard met conflicten en gewelddadige botsingen. Hierbij
vallen aan beide kanten doden aan de kant van de Indianen meestal veel meer
dan aan de kant van de indringers.
De Akuntsu werden op gruwelijke wijze aangevallen
door veeboeren en de stam werd bijna compleet uitgemoord. De laatste vijf
Akuntsu die nog in leven zijn, zijn de enige getuigen van de barbaarse
slachting van hun families en vrienden en de vernietiging van hun nederzettingen
met bulldozers.
archiefbeeld van een geïsoleerde Amazonestam uit 2011
|
