De Regel van St Franciscus

Franciscus had zijn minderbroederideaal in 1209 vervat in een eenvoudige leefregel, door de franciscanen Regula primitiva genoemd. Deze had hij ontleend aan een passage uit het Mattheus-evangelie, waarin Jezus tot zijn 12 apostelen zegt: “Neem geen goud-, zilver- of kopergeld mee in je beurs, neem geen reistas mee voor onderweg, geen twee stel kleren, geen sandalen en geen stok” (10,9-10).

Pauselijke zegen
Na weerstand van lokale kerkelijke autoriteiten tegen de kleine minderbroedercommuniteit trokken Franciscus en zijn elf gezellen naar Rome om van de paus toestemming te krijgen voor hun nieuwe stichting. Op 16 april 1210 verleende paus Innocentius III hun zijn zegen en gaf daarmee de aanzet tot wat later de Orde der Minderbroeders (Ordo Fratrum Minorum) werd.

Nieuwe regel
De paus gaf Franciscus opdracht een geheel nieuwe religieuze regel te schrijven. De Arme van Assisi vroeg daarbij om hulp en kreeg kardinaal Hugolinus als begeleider toegewezen. In 1221 kwam Franciscus met zijn regel, maar die werd afgewezen (Regula non bullata) omdat die te radicaal zou zijn. De herschreven versie werd door paus Honorius III in 1223 goedgekeurd (Regula bullata of Regula secunda).

Regula non bullata
Die eerste regel werd goedgekeurd door het generaal kapittel van de minderbroeders dat gehouden werd op Pinksteren 1221 in Portiuncula (zgn. Mattenkapittel). Ze is betrekkelijk lang en bestaat uit een proloog en 24 hoofdstukken. De tekst, die een aanrijging is van Bijbelcitaten, geeft een goed inzicht in de wijze waarop de eerste minderbroeders leefden voordat ze zich vestigden in kloosters. Sommigen wijdden zich aan gebed, anderen aan de prediking en weer anderen aan arbeid.

Regula bullata
De Regel van 1223 is veel korter en bestaat uit twaalf hoofdstukjes. Ze maakt deel uit van de pauselijk bul Solet annuere. Hoofdstuk I luidt: “De regel en het leven van de Minderbroeders is deze: het in acht nemen van het heilig Evangelie van Onze Heer Jezus Christus door te leven in gehoorzaamheid, zonder bezit en in kuisheid. Broeder Franciscus belooft gehoorzaamheid aan en eerbied voor de Heer Paus Honorius en zijn wettelijk gekozen opvolgers, en de Kerk van Rome; de andere broeders zijn eraan gehouden om Franciscus en zijn opvolgers te gehoorzamen.” 

Regel van 1223 (summier)

In de naam van de Vader en de Zoon en de H. Geest. Amen.

1 Dagelijks leven

1. De mannen die tot deze broederschap behoren, zullen zich kleden in een nederige, ongeverfde stof, waarvan de prijs niet meer bedraagt dan zes Ravenna geldstukken per el, tenzij voor kennelijke en noodzakelijke oorzaak een tijdelijke opschorting wordt gegeven. En de breedte en de dikte van de stof moeten in die prijs worden beschouwd.

2. Ze zullen hun bovenkleding en pelsjassen dragen zonder open hals, dichtgenaaid of dichtgeregen, niet open dus zoals de wereldse mensen ze dragen; en zij zullen hun mouwen gesloten dragen.

3. De zusters zullen op hun beurt een bovenkledingstuk en een tuniek van stof van dezelfde prijs en bescheiden kwaliteit dragen; of ze moeten tenminste bij de bovenkleding een witte of zwarte onderrok of onderkleed dragen, of een ruime linnen jurk, waarvan de prijs niet meer mag zijn dan twaalf geldstukken van Pisa. Wat deze prijs echter betreft, en de bontmantels die zij dragen, kan een opschorting worden gegeven volgens de bezittingen van de vrouw en de gebruiken van de plaats. Ze mogen geen zijden of geverfde sluiers en linten dragen.

4. En zowel de broers als de zusters zullen alleen hun pelsgewaad van lamswol bezitten. Het is toegestaan ​​om lederen geldbuidels te hebben en riemen die op een eenvoudige manier zijn genaaid zonder zijden draad of dergelijke. Ook andere ijdele versieringen moeten ze opzij leggen (op bevel van de Bezoeker).

5. Ze mogen niet naar ongepaste feesten, naar vertoningen of dansevenementen. Ze zullen geen geld schenken aan acteurs en zullen hun broeders en bezoekers verbieden om te doneren.

2 Onthouding

6. Allen moeten zich onthouden van vlees, behalve op zondagen, dinsdagen en donderdagen, en ook niet wegens ziekte of zwakheid, gedurende drie dagen bij aderlating, tijdens het reizen of vanwege een bijzonder hoogfeest, namelijk de Geboorte van Christus voor drie dagen, Nieuwjaar, Driekoningen, het Paasfeest of Verrijzenis voor drie dagen, de Tenhemelopneming van de glorierijke Maagd Maria, de plechtigheid van Allerheiligen en van St Maarten. Op de andere dagen, wanneer er geen vasten is mogen ze kaas en eieren eten. Maar wanneer ze met geestelijken zijn in hun convent, moeten ze eten wat hun is voorgezet. En behalve voor de zwakkeren, de zieken en hen die reizen, laat hen genoegen nemen met het middagmaal en avondmaal. Laat degene die gezond zijn zich matigen in eten en drinken.

7. Laat hen voor en na het middag- en avondmaal het Onze Vader bidden en laat hen dankzeggen aan God. Laat ze anders drie Onze Vaders bidden.

3 Vasten 

8. Van het Paasfeest of de Verrijzenis tot het Feest van Allerheiligen moeten ze vasten op vrijdagen. Van het Feest van Allerheiligen tot Pasen moeten ze vasten op woensdagen en vrijdagen, maar nog altijd de andere vasten onderhouden dat door de Kerk wordt opgelegd.

9. Ze moeten dagelijks vasten, behalve wegens zwakte of ziekte of een andere nood, tijdens de vastenperiode juist na St Maarten tot Kerstmis, en tijdens de grote vastenperiode van karnavalszondag tot Pasen.

10. Zusters die zwanger zijn, zijn vrij om zich te onthouden tot hun zuivering van lichamelijke observanties, behalve die met betrekking tot hun kledij en gebeden.

11. Degenen die vermoeiend werk uitvoeren mogen drie keer per dag voedsel nemen vanaf Pasen of de Verrijzenis tot het Toewijdingsfeest van de H. Aartsengel Michael. En wanneer ze werken voor anderen zal het hen toegestaan worden alles te eten wat hun opgediend wordt, behalve op vrijdagen en in de vastenperiodes die de Kerk oplegt.

4 Gebed

12. Allen worden uitgenodigd om dagelijks de zeven canonieke uren te bidden, dat wil zeggen: metten, priem, terts, sext, none, vespers en completen.

Opmerking (wikipedia) :

·         De metten gedurende de nacht, om middernacht.

·         De lauden rond zonsopgang

·         De priem rond 6 uur

·         De terts rond 9 uur

·         De sext rond 12 uur

·         De none rond 15 uur

·         De vespers rond 17 uur

·         De completen rond 20 uur

De buitengewone of Tridentijnse versie

Met het Motu Proprio Summorum Pontificum heeft Paus Benedictus XVI in 2007 clerici toegestaan om, naast de H. Mis, ook het brevier, zoals door Paus Johannes XXIII in 1960 voor het laatst vastgesteld werd, te bidden als de "Buitengewone Vorm" van de Romeinse Ritus (naast de "Gewone Vorm" van de Romeinse Ritus, zoals deze door Paus Paulus VI in 1969 werd vastgesteld). De bedoeling van de hierbij opgegeven structuur is om een idee te geven van wat er in het getijdengebed voorkomt en hoe het is samengesteld. Als men oude handschriften of drukken hiermee gaat vergelijken zal men zeer snel sterke afwijkingen vinden, ook met breviaria die “ad usum Romanum” gemaakt zijn, maar de globale structuur is wel steeds vergelijkbaar. Vroegere versies van breviaria kunnen qua structuur heel erg afwijken van wat hier behandeld wordt, zoals elders al gezegd, kon elk bisdom en elke kloosterorde zelf bepalen wat wanneer gebeden werd. Het enige waar je wel op aan kunt is dat in de loop van één week alle 150 psalmen aan bod kwamen.

Metten

Inleidende gebeden (lat. Incipit) - Onze Vader (lat. Pater Noster) - Wees gegroet (lat. Ave Maria) - Geloofsbelijdenis (lat. Credo) - Psalmvers (ps.50:15) : De Latijnse tekst luidt: “Domine labia mea aperies et os meum annuntiabit laudem tuam” - Psalmvers (ps.69:01): “Domine, ad adiuvandum me festina” - Glorie zij: “Gloria Patri et Filio et Spiritui sancto” - Alleluia.

De uitnodiging tot het gebed (lat. Invitatorium : Psalm 94 (“Venite exultemus”) met een antifoon die eventueel tweemaal herhaald wordt.

Hymne (lat. Hymnus)

Psalmen en lezingen (lat. Psalmi) : 1 tot 3 nocturnes. Elke nocturne bestaat uit 3 tot 12 psalmen en 3 lezingen of lessen. Het aantal nocturnes is afhankelijk van enerzijds de weekdag en anderzijds van het type van de feestdag dat gevierd wordt of van de heilige die herdacht wordt. Op gewone weekdagen is er één nocturne met 12 psalmen en 3 lezingen, op gewone zaterdagen is dit 1 nocturne met 9 psalmen en 3 lezingen en op gewone zondagen zijn er 3 nocturnes met 12 psalmen in de eerste en 3 psalmen in de tweede en de derde, telkens gevolgd door 3 lezingen. Voor feestdagen is de samenstelling afhankelijk van de rang van de feestdag. Het merendeel van de feestdagen heeft 3 nocturnes met telkens 3 psalmen en 3 lezingen. De psalmen worden per psalm of per groep van psalmen voorafgegaan en gevolgd door een antifoon.

Gebed (lat. Oratio) - Korte beurtzang (vers en respons) – Collecta - Korte beurtzang

Afsluitend gebed (lat. Conclusio) - Korte beurtzang: Domine Exaudi (O heer hoor mijn gebed; En mijn roepen kome tot U) - Korte beurtzang: Benedicamus Domino (Zegenen wij de heer; Gode zij dank) - Korte beurtzang: Fidelium animae (Mogen de zielen van de gelovigen…; Amen) - Onzevader

De psalmen, antifonen, hymnen en gebeden die gebruikt worden zijn afhankelijk van de feestdag die gevierd wordt of van de heilige die herdacht wordt.

De lauden

Inleidende gebeden (lat. Incipit): zoals de metten maar zonder de geloofsbelijdenis

Psalmen : vier psalmen (92, 99, 62 en 66 op belangrijke feestdagen en volgens de liturgie van de dag op gewone) - Kantiek: de ‘Drie kinder zang’ (Canticum trium puerorum Dan 3:57-75) op bijzondere feesten, andere Kantiek volgens liturgie van de dag op gewone dagen.

Kapittel, Hymne en Beurtzang

Gebed

Aanroeping van de heiligen (lat. Suffragium) - De heilige Maria - De apostelen - Gebed voor de vrede

Het afsluitend gebed (lat. Conclusio): zoals bij de metten

Korte beurtzang

Antifoon

De Priem

Inleidende gebeden (lat. Incipit): zoals de metten maar zonder de geloofsbelijdenis

Hymne

Psalmen : Antifoon op feestdagen, zaterdag en zondag - psalm 53 - psalm 118:2-16 - psalm 118:17-32 / Antifoon op gewone weekdagen - psalm 53 - een psalm volgens de liturgie van de dag - psalm 118:2-16 - psalm 118:17-32 - Antifoon

Kapittel, beurtzang en vers

Gebeden

Lezing uit het leven van een martelaar

Beurtzangen

Kyrie

Onzevader

Gebed

Korte lezing

Het afsluitend gebed (lat. Conclusio): zoals bij de metten

De terts

Inleidende gebeden (lat. Incipit): zoals de metten maar zonder de geloofsbelijdenis

Psalmen

Hymne

Psalmen : Antifoon - psalm 118:33-48 - psalm 118:49-64 - psalm 118:65-80 - Antifoon

Kapittel, beurtzang en vers

Gebed

Afsluitend gebed (lat. Conclusio): zoals bij de metten

De sext

Inleidende gebeden (lat. Incipit): zoals de metten maar zonder de geloofsbelijdenis

Psalmen

Hymne

Psalmen : Antifoon - psalm 118:91-96 - psalm 118:97-112 - psalm 118:113-128 - Antifoon

Kapittel, beurtzang en vers

Gebed

Afsluitend gebed (lat. Conclusio): zoals bij de metten

De none

Inleidende gebeden (lat. Incipit): zoals de metten maar zonder de geloofsbelijdenis

Psalmen

Hymne

Psalmen : Antifoon - psalm 118:129-144 - psalm 118:145-160 - psalm 118:161-176 - Antifoon

Kapittel, beurtzang en vers

Gebed

Afsluitend gebed (lat. Conclusio): zoals bij de metten

De vespers

Inleidende gebeden (lat. Incipit): zoals de metten maar zonder de geloofsbelijdenis

Psalmen : vijf (variabele) psalmen met antifoon voor en na

Kapittel, beurtzang en vers

Het Magnificat (de lofzang van Maria Lucas, 1:46-55) met een antifoon voor en na.

Gebed

Aanroeping van de heiligen (lat. Suffragium) - De Heilige Maria - De apostelen - Gebed voor de vrede

Afsluitend gebed (lat. Conclusio): zoals bij de metten

De completen

Inleidende gebeden (lat. Incipit): deze zijn totaal verschillend van de andere uren namelijk: vers: Iube domne benedicere - zegen: Noctem quietam et finem perfectum concedat nobis Dominus omnipotens. Amen. (Almachtige heer geef ons een rustige nacht en een goed levenseinde.)

Korte lezing

Korte beurtzang

Schuldbelijdenis

Aanroepingen voor vergeving

Psalmen : Antifoon - psalm 4 - psalm30:1-6 - psalm 90 - psalm133 - Antifoon

Hymne

Kapittel, beurtzang en vers

Kantiek: Nunc dimittis (Simeons lofzang Lucas 2:29-32; Laat nu, Heer, volgens uw woord. uw dienaar in vrede heengaan.)

Gebed

Afsluitend gebed (lat. Conclusio): Korte beurtzang: Domine Exaudi (O heer hoor mijn gebed; En mijn roepen kome tot U) - Korte beurtzang: Benedicamus Domino (Zegenen wij de heer; Gode zij dank) - Zegening: Benedicat et custodiat nos (Zegene en behoude ons de almachtige God, De Vader, de Zoon en de Heilige Geest; Amen)

Antifoon

Onzevader

Weesgegroet

Geloofsbelijdenis

De geestelijke moeten ze bidden op de manier van de geestelijken. Degenen die het psalter kennen, moeten het Deus in nomine tuo (Psalm 54) en het Beati Immaculati (Psalm 119) bidden tot het Legem pone (Verse 33) voor de priem, en de andere psalmen van de Gebedstijden, met het Glorie zij; maar wanneer ze de Kerk niet bezoeken moeten ze voor de Metten de psalmen van de Kerk bidden of om het even welke 18 psalmen; of op zijn minst het Onze Vader bidden zoals de ongeletterden op een van de gebedstijden. De anderen bidden 12 Onze Vaders voor de Metten en voor elk van de andere gebedstijden 7 Onze Vaders met het Glorie zij na elkeen. En degenen die de Geloofsbelijdenis kennen en het Miserere mei Deus (Ps. 51) moeten het bidden in de priem en de completen. Als ze het niet bidden bij de aangegeven gebedstijden, moeten ze 3 Onze Vaders bidden.

13. De zieken zijn niet verplicht om de gebedstijden te bidden tenzij ze het wensen.

14. Allen moeten naar de Metten gaan in de vastentijd van St Maarten en in de grote vastentijd, tenzij ongemakken voor personen of zaken een bedreiging zouden vormen.

5 De sacramenten, andere zaken

15. Ze moeten 3 keer per jaar hun zonden belijden en de communie ontvangen met Kerstmis, Pasen en Pinksteren. Ze moeten zich verzoenen met hun buren en herstellen wat anderen toebehoort. Ze moeten de oude tienden goedmaken en toekomstige tienden betalen.

16. Ze mogen geen dodelijke wapens opnemen tegen iemand anders, of dodelijke wapens dragen.

17. Allen moeten zich onthouden van een formele eed, tenzij de noodzaak daartoe noopt, in de gevallen die de Soevereine Paus voorschrijft, dat wil zeggen, voor vrede, voor het Geloof, onder laster en als getuige.

18. Ook in hun gewone gesprekken zullen ze hun best doen om een eed te voorkomen. En mocht iemand zonder nadenken gezworen hebben, zoals het kan gebeuren wanneer er teveel gepraat wordt, moet hij ‘s avonds wanneer hij een gewetensonderzoek doet, 3 Onze Vaders bidden als eerherstel van zo’n eed. Laat elk lid van de gemeenschap de ander versterken om God te dienen.

7 Bijzondere H. Mis en Bijeenkomst elke maand

19. Alle broeders en zusters van elke stad en plaats zullen elke maand vergaderen op het moment dat de predikanten dat gepast achten, in een kerk die de predikanten bekend zullen maken, en daar helpen bij Goddelijke diensten.

20. En elk lid moet de penningmeester een geldstuk te geven. De penningmeester moet dit geld verzamelen en uitdelen op advies van de predikanten onder de arme broeders en zusters, vooral de zieken en degenen die niets hebben voor hun begrafenisdiensten, en de rest onder de armen; en zij moeten iets van het geld aanbieden aan de bovengenoemde kerk.

21. En als het op dat moment gepast is, moeten zij een religieuze hebben die het Woorden van God kent, om hen aan te sporen en te sterken om vol te houden in hun boetedoening en in het uitvoeren van werken van barmhartigheid. En behalve de bedienaren moeten ze tijdens de H. Mis en de preek zwijgen, zich richten op de liturgie, op het gebed en op de preek.