8 Zachtmoedigheid en nederigheid

Zachtmoedigheid is niet dat je je als een watje gedraagt, maar dat je gemoed niet protesteert tegen Gods wil.

God is zachtmoedig

Jezus liet zichzelf kennen als een zachtmoedig persoon en we kunnen heel wat van Hem leren in dat opzicht:

Matt 11:29 Neemt mijn juk op uw schouders en leert van Mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen.

Kort voor zijn lijden reed Jezus Jeruzalem binnen en reed daarbij niet op een paard, maar op een eenvoudige ezel. In die geschiedenis haalde de evangelist Matteüs een profetie van Jesaja aan:

Matt 21:5 Zegt aan de dochter van Sion: Zie, uw Koning komt tot u, zachtmoedig en gezeten op een ezel, op een veulen, het jong van een lastdier. 

Eenmaal zal Jezus terugkomen als Koning van de wereld, maar toen Jezus ongeveer 2000 jaar geleden op de aarde woonde nam Hij een dienende positie in tegenover de mensheid. En daarin behoren gelovigen Hem na te volgen. Daarvoor is dus nederigheid, bescheidenheid en zachtmoedigheid nodig. Het is de houding van een discipel, een volgeling, die niet voor zijn Heer uit loopt maar zich volledig door Hem laat leiden, zonder protest.

Kol 3:12 Doet dat aan, als Gods heilige en geliefde uitverkorenen, tedere ontferming, goedheid, deemoed, zachtheid en geduld.

Zachtmoedigheid als vrucht van de Geest

De Heilige Geest die als een geschenk van God in elke gelovige woont, heeft alles in zich om je te helpen groeien tot een zachtmoedige volgeling van Jezus. Het is een eigenschap die blijk geeft van een zekere mate van geestelijke rijpheid. Dat leer je van het steeds overgeven van je wil aan die van God, zonder te sputteren en zonder je eigen weg te willen gaan en God op jouw manier willen dienen. Het is afstand doen van eigen rechten en trots, bereidheid om op Gods tijd te wachten, je leven laten leiden door God.

Een levenshouding van zachtmoedigheid behoren we niet alleen naar God toe te hebben, maar op een andere manier ook tegenover andere mensen. Niet uit zijn op macht, niet veeleisend zijn, niet steeds gelijk willen hebben of je wil doorzetten.

Jac 3:13 Als iemand onder u voor wijs en verstandig wil doorgaan, moet hij zulk een pretentie waar maken door een voortreffelijke levenswandel, door daden van wijsheid en zachtmoedigheid.

De apostel Petrus noemt zachtmoedigheid een sieraad voor gelovigen. Hij schrijft het volgende aan vrouwen:

1 Petr 3:3-4 Zoekt uw schoonheid niet in uiterlijke dingen, zoals kunstige kapsels, gouden sieraden en mooie kleren, maar veeleer in de innerlijke hoedanigheden van het hart, in het onvergankelijke sieraad van een zacht en gelijkmatig gemoed, dat kostbaar is in het oog van God. Uit : www.herschepping.nl

Nederigheid wordt door de heiligen het fundament genoemd en de bewaarder van alle deugden. In het geestelijk leven moet nederigheid alles voorafgaan om hoogmoed te verbannen, waartegen God fel gekant is. De Zoon van God daalde neer uit de Hemel om de mens de waarde van nederigheid te leren, en met dit doel voor ogen ging Hij zover om zichzelf te ledigen, dienaar te zijn, gemaakt volgens de gelijkenis van een mens, en in gewoonte als een mens. Hij vernederde Zich, zelfs tot de dood op het kruis. (Fil 2:7) Jezus zegt tot ieder van ons: “Ik heb u een voorbeeld gegeven, opdat gij zoudt doen zoals Ik u gedaan heb.” (Joh 13:15).

Hoogmoed is een gruwel voor de Heer

Spreuken 16:5 Alle hoogmoedigen zijn Jahwe een gruwel. De hand erop: zij blijven niet ongestraft.

De hoogmoedige mens is een dief omdat hij zich toe-eigent wat aan God behoort van wie hij alles gekregen heeft. De H. Augustinus zegt: “Verneder jezelf en God zal neerdalen om zich met jou te verenigen; maar als je hoogmoedig bent zal Hij van je weggaan.” Wanneer de opstandige engelen hoogmoedig werden, jaagde God hen uit Zijn zicht en wiep hem in de afgrond, want Gods Woord moet vervuld worden: Matt 23:12 Alwie zichzelf verheft, zal vernederd en wie zichzelf vernedert zal verheven worden. De Heer heeft beloofd om allen te verhoren die een beroep doen op Hem: “Want al wie vraagt, verkrijgt; wie zoekt, vindt en voor wie klopt, doet men open.” Matt 7:8. Maar tot de hoogmoedige mens zal God niet luisteren. “Des te rijker is dan ook de genade die Hij ons geeft, volgens het woord van de Schrift: God weerstaat de hovaardigen, maar aan de nederigen geeft Hij genade.” Jac 4:6. Ja, God haast zich om Zijn hand te openen en uit te storten over de nederigen wat ze verlangen. Wanneer het hart van een mens vol van zichzelf is, is er geen plaats voor de gaven van God. De mens moet daarom leeg zijn van zichzelf door de kennis van zijn eigen nietigheid.

De H. Maagd zegt: “Mijn hart prijst hoog de Heer, van vreugde juicht mijn geest om God mijn redder: daar Hij welwillend neerzag op de kleinheid zijner dienstmaagd. Lucas 1:47-48

Een bron van zegeningen

Jezus Sirach 35:21 Het gebed van de nederige dringt door de wolken heen. Zolang het God niet bereikt heft, is hij ontroostbaar en hij houdt aan, tot de Allerhoogste naar hem omziet. De H. Jozef Calasanctius zei gewoonlijk: “Als je wenst om heilig te zijn, wees nederig; als je verlangt zeer heilig te zijn, wees zeer nederig.” We moeten als kinderen worden in nederigheid, anders kunnen we niet in het Koninkrijk van de Hemel binnengaan.” Jezus zei: “Neemt mijn juk op uw schouders en leert van Mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen.” (Matt 11:29).

Nederigheid van het intellect

De deugd van nederigheid bestaat uit twee delen: de nederigheid van het intellect en de nederigheid van de wil. Volgens de H. Bernardus is nederigheid van het intellect een nederig oordeel hebben over zichzelf. De H. Teresa zegt: “Wij betekenen niets; we zijn onwetend, blind en zijn niet in staat iets goeds te verwezenlijken.” Aan de ene kant, hebben we niets van ons eigen behalve zonde. En aan de andere kant, kunnen we niets doen, behalve zonden begaan. Al het goede dat we kunnen doen komt van God en behoort bij God. De nederige mens houdt dit altijd voor ogen. De H. Augustinus zei: “O Heer, verleen dat ik mag weten wie ik ben en wie U bent.” U bent de bron van al het goede en ik ben niets dan ellende. Als je God wilt eren, erken dan nederig je eigen ellende en aanvaard elke behandeling die Gods voorzienigheid voor je in petto heeft. Beroem je nooit op de goede werken die je gedaan hebt en dank God ervoor.

We moeten ons ook realiseren dat zonder Gods hulp we niets kunnen doen, absoluut niets. Dat zorgt ervoor dat we meer op God gaan vertrouwen en niet op onszelf.

Nederigheid van de wil

Nederigheid van het intellect, bestaat dus in de erkenning dat we nietig zijn. De nederigheid van de wil bestaat in het verlangen om door anderen geminacht te worden. Velen zijn nederig met hun lippen, maar niet in hun hart. Ze erkennen dat ze zonden begaan en er zouden moeten voor gestraft worden, maar wanneer ze worden terecht gewezen ontkennen ze hun fouten. Onthoud de belofte van Jezus: “Zalig zijt gij, wanneer men u beschimpt, vervolgt en lasterlijk van allerlei kwaad beticht om Mijnentwil: Verheugt u en juicht, want groot is uw loon in de hemel.” (Matt 5:10-11)

Zachtmoedigheid

Nederigheid en zachtmoedigheid waren de favoriete deugden van Jezus Christus en Hij beval ze bijzonder aan wanneer Hij zei: “Leert van Mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uw zielen.” (Matt 11:29). Wanneer Jezus op het kruis hing en Zijn vijanden overlaadden Hem met beledigingen, keerde Hij Zich tot Zijn hemelse Vader en zei: “Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen.” (Lucas 23:34). De zachtmoedige zielen zijn heel kostbaar voor God. Ze ondergaan alle soorten van beledigingen zonder kwaad te worden! Hun gebed is aangenaam voor God (Judit 9:16). Dat betekent dat het altijd zal gehoord worden. De bezittingen van het Koninkrijk van de Hemel worden aan hen beloofd. Ze zullen niet alleen geluk in het volgende leven ontvangen, maar zelfs in dit leven. Zachtmoedigheid kan nooit bereikt worden zonder diepe nederigheid, een nederige instelling, een lage dunk van zichzelf. Zachtmoedigheid moet overal en te allen tijde worden in praktijk gebracht, vooral tot de armen en de zieken. Tot de armen omdat ze dikwijls ongevoelig worden behandeld. Tot de zieken omdat ze zoveel lijden en dikwijls zonder hulp worden achter gelaten. Werkgevers zouden moeten met zachtmoedigheid handelen tegenover hun werknemers, en wanneer ze een opdracht geven, zouden ze het eerder moeten vragen dan bevelen. Zo winnen ze de affectie en gehoorzaamheid van hun werknemers.

De zachtmoedigheid van Onze Heer

Met welke zachtmoedigheid en beminnelijkheid sprak Onze Heer niet tegen de vrouw die in zonde verkeerde!

Joh 8:3-11 Toen brachten schriftgeleerden en Farizeeën Hem een vrouw die op overspel was betrapt. Zij plaatsten haar in het midden en zeiden tot Hem: “Meester, deze vrouw is op heterdaad betrapt, terwijl ze overspel bedreef. Nu heeft Mozes ons in de Wet bevolen zulke vrouwen te stenigen. Maar Gij, wat zegt Gij ervan?” Dit bedoelden ze als een strikvraag in de hoop Hem ergens van de te kunnen beschuldigen. Jezus echter boog zich voorover en schreef met zijn vinger op de grond. Toen ze bij Hem aanhielden met vragen, richtte Hij zich op en zei tot hen: “Laat degene onder u die zonder zonden is, het eerst een steen op haar werpen.” Weer boog Hij zich voorover en schreef op de grond. Toen zij dit hoorden, dropen zij een voor een af, de oudsten het eerst, totdat Jezus alleen achterbleef met de vrouw, die nog midden in de kring stond. Nu richtte Jezus zich op en sprak tot haar: “Vrouw, waar zijn ze? Heeft niemand u veroordeeld?” Zij antwoordde: “Niemand, Heer.” Toen zei Jezus tot haar: “Ook Ik veroordeel u niet; ga heen en zondig van nu af niet meer.”

Met gelijkaardige zachtmoedigheid sprak Hij tot de Samaritaanse vrouw en bekeerde haar.

Joh 4:4-26 Hij moest door Samaria en kwam zo aan een stad van Samaria, Sichar genaamd, dichtbij het stuk grond dat Jakob aan zijn zoon Jozef had gegeven. Daar bevond zich de bron van Jakob en vermoeid van de tocht ging Jezus zomaar bij deze bron zitten. Het was ongeveer het zesde uur. Toen een vrouw uit Samaria water kwam putten zei Jezus tot haar: “Geef Mij te drinken.” De leerlingen waren namelijk naar de stad gegaan om levensmiddelen te kopen. De Samaritaanse zei tot Hem: “Hoe kunt Gij als Jood nu te drinken vragen aan mij, een Samaritaanse?” Joden onderhouden namelijk geen betrekkingen met de Samaritanen. Jezus gaf haar ten antwoord: “Als ge enig begrip had van de gave Gods en wist wie het is, die u zegt: Geef Mij te drinken, zoudt ge het aan Hem hebben gevraagd en Hij zou u levend water hebben gegeven.” Daarop zei de vrouw tot Hem: “Heer, Ge hebt niet eens een emmer en de put is diep; waar haalt Ge dan dat levende water vandaan? Zijt ge soms groter dan onze vader Jakob die ons de put gaf en er met zijn zonen en zijn vee uit dronk?” Jezus antwoordde haar: “Iedereen die van dit water drinkt, krijgt weer dorst, maar wie van het water drinkt dat Ik hem zal geven, krijgt in eeuwigheid geen dorst meer; integendeel, het water dat Ik hem zal geven, zal in hem een waterbron worden, opborrelend tot eeuwig leven.”

Hierop zei de vrouw tot Hem: “Heer geef mij van dat water, zodat ik geen dorst meer krijg en niet meer hier behoef te komen om te putten.” Jezus zei haar: “Ga uw man roepen en kom dan hier terug.” “Ik heb geen man,” antwoordde de vrouw. Jezus zei haar: “Dat zegt ge terecht: ik heb geen man; want vijf mannen hebt ge gehad, en die ge nu hebt is uw man niet. Wat dit betreft hebt ge de waarheid gesproken.” “Heer”, zei de vrouw, “ik zie dat Gij een profeet zijt. Onze vaderen aanbaden op die berg daar, en gij, Joden, zegt dat in Jeruzalem de plaats is waar men aanbidden moet.” “Geloof Mij, vrouw,” zei Jezus haar, “er komt een uur dat gij noch op die berg noch in Jeruzalem de Vader zult aanbidden. Gij aanbidt wat gij niet kent; wij aanbidden wat wij kennen, omdat het heil uit de Joden komt. Maar er zal een uur komen, ja het is er al, dat de ware aanbidders de Vader zullen aanbidden in geest en waarheid. De Vader toch zoekt mensen die Hem zo aanbidden. God is geest, en wie Hem aanbidden, moeten Hem in geest en waarheid aanbidden.” De vrouw zei Hem: “Ik weet dat de Messias (dat wil zeggen: de Gezalfde) komt, en wanneer Die komt zal Hij ons alles verkondigen.” Jezus zei haar: “Dat ben Ik, die met u spreek.”

Wat een treffende tederheid heeft Jezus betoond tot Judas. Hij stond toe dat hij at uit dezelfde schotel als Hijzelf. Hij knielde en waste zijn voeten. Op het moment wanneer hij zijn misdaad zou begaan waarschuwde Jezus hem met deze aangrijpende woorden: 'Judas, verraadt ge de Mensenzoon met een kus?' (Lucas 22:48). Hoe behandelde Hij Petrus nadat hij Hem ontkend had? Hij gaf hem geen verwijt. Wanneer hij uit het huis van de hogepriester kwam, keerde Hij zich om en keek Petrus liefdevol aan, en dat zorgde voor een zodanige bekering in Petrus’ hart dat hij zijn leven lang intriest was over de belediging dat Hij Zijn goddelijke Meester had gegeven.

Als je iemand een berisping moet geven wordt het acceptabel en brengt het goede vruchten voort als het gedaan wordt met zachtmoedigheid en liefde. De H. Vincent a Paulo wenste dat de karakteristieken van zijn leerlingen: beminnelijkheid, liefde en nederigheid waren. Je moet proberen te allen tijde beminnelijk te zijn voor iedereen, onder alle omstandigheden. De H. Bernardus zegt: “Er zijn er velen die vol beminnelijkheid zijn zolang als de dingen gaan volgens hun wil; maar wanneer ze tegenkanting krijgen barsten ze uit en zijn ze zoals een Vesuvius. Ze zijn zoals kolen die gloeien onder de as.” Als we boos zijn over iets, is het beter om te zwijgen. Zodat we met zachtmoedigheid iets kunnen zeggen nadat de boosheid over is.

Zachtmoedigheid tegenover zichzelf

Wanneer we een fout begaan hebben, moeten we ons tot de Heer richten in nederigheid en vertrouwen en Hem smeken om vergeving en zeggen met de H. Catherina van Genua: “Heer, kijk, hier is de vrucht van mijn tuin! Maar vergeef me, ik smeek U. Ik heb spijt om U te hebben beledigd. Ik zal dit niet meer doen. Geef me de hulp van Uw heilige genade.” De H. Franciscus van Sales zegt: “Laat nooit boosheid toe om de ziel binnen te dringen, want eens deze in het hart zit, is het niet in onze macht om ze te verdrijven.” Om dit te verdrijven heeft de H. Franciscus zich onthecht van zaken en personen om woede te verdrijven.