De plaats van het onsterfelijk leven en de staat van de verheerlijkte lichamen na de verrijzenis: deel 2

Dit zijn slechts veronderstellingen van theologen, wat echter wel zeker is en als een geloofspunt moet worden beschouwd, dat is, dat alle sterren en zonnen waren wedergeboren door het goddelijk bloed van het Lam en deel hebben gehad in de Genade van de Verlossing. De Kerk bevestigt dit in een van haar hymnen: Land, zee en sterren worden door de stroom gewassen. De Scepter van hemel en aarde was van het begin in de handen van de Zoon van God gelegd. Deze menigte werelden, waarvan het enorme aantal alle begrip te boven gaat, ze zijn slechts het kleinste deel van de bruidsschat aan Zijn mensheid toebedeeld krachtens Zijn onverbreekbare vereniging met de godheid: “want God zijn Vader heeft alles onder zijn voeten gelegd. Hij heeft Hem geplaatst aan Zijn rechter hand, boven alle vorstendommen, alle machten, alle krachten, alle heerschappijen en al wat een naam heeft, niet alleen in de huidige eeuw, maar ook in de komende eeuwen. Hij is de band van alle zichtbare en onzichtbare dingen en alles dat geschapen is, bestaat in Hem en door Hem”. Indien u mij nu vraagt waarom de Schepper onder de andere hemellichamen, onvergelijkelijk groter en schitterender, het kleinste van de bewoonde sterren heeft onderscheiden om het de plaats te maken voor Zijn vernietiging, het theater van Zijn werken en van alle Mysteries van zijn Menswording en van onze Verlossing, zal ik het volgende antwoorden. Het eeuwige, ongeschapen Woord, dat de diepten en uiterste van Zijn liefde wilde openbaren, uit de boezem van Zijn Vader en van de eeuwige heuvelen, zoals de Schrift zegt, en zonder stoppen, door alle orden heenging van de geestelijke hiërarchieën, doorkruisend de hoogste hemelen, waar de engelachtige naturen wonen.

Hij verenigde zich niet met hen en het was niet in hun verblijf, dat Hij Zijn woonplaats vestigde: Nusquam enim angelos apprehendit. Niet de engelen trok hij zich aan, maar Abraham’s zaad” Vervolgens afdalend in de hoogste regionen van het firmament, die verlicht worden door de grote zonnen, achtte Hij hen te weelderig en briljant. Zoals het staat geschreven in het Hooglied. “Hier komt Hij springend over de bergen, springend over de heuvels” totdat Hij tot het geringste kwam, dat er was: daar was het, dat Hij zijn sterfelijke voetstappen neerzette, om zichzelf te verbergen en te lijden. Bevestigend, ten opzichte van de werelden, en individuen, deze woorden van David: “Hij verheft de nederige uit het stof, van de mesthoop heft hij de arme op.” Ongetwijfeld, door de voorkeur die Christus gaf aan onze inferieure en beperkte planeet en van de voortdurende transsubstantiatie van zijn stoffelijke substantie in het Lichaam van God, dat in de Eucharistie wordt genuttigd, heeft onze aarde niet die voorrang verworven in de fysieke orde, die de ouden er bij vergissing er aan toekenden, maar zij bezit de prioriteit in de morele orde en in die van de beproeving. Zij is het centrum van de Bovennatuurlijke Wereld. Het is de bron, zegt de Apostel Paulus, waaruit de Genadekracht voortvloeit en zich over al de andere werelden verspreidt, hen vergoddelijkt. Door haar buigen de hemelen zich neer, God is deze wereld naderbij gekomen, en, volgens de prachtige uitdrukking van Ambrosius, kleedde Hij zich met het heelal als een mantel, en Hij schitterde in de universaliteit van de schepselen. Dat is alles wat we kunnen zeggen over de toekomstige status van de werelden en de plaats van de onsterfelijkheid.

Natuurlijk beogen we niet de hoogste, en wezenlijkste geluk van de uitverkorenen te beschrijven, dat wij de “Visio Beatifica” ofwel de “Zalige Godaanschouwing” noemen”, het bezitten van God, zo intiem en inherent aan ons wezen, dat wij met Hem zullen worden verenigd zoals ijzer één wordt met vuur, en dat Hem ziende van aangezicht tot aangezicht, in het brandpunt van stralen van Zijn eeuwige wezen, we zullen worden omgevormd in de gelijkenis van Zijn goddelijke schitteringen. Die aanschouwing, die eeuwig leven wordt genoemd, omdat het de mens direct en onmiddellijk laat delen in de zaligheid van God, is niet afhankelijk van ruimte of plaats. God is oneindig en overal aanwezig. De ziel van de rechtvaardige is het heiligdom, waarin zij het liefst wil wonen. De engelen, die ons op deze aarde bijstaan en beschermen, zien onophoudelijk het aangezicht van de Hemelse Vader, en de heilige van het lichaam gescheiden zielen van de zaligen dragen hun paradijs in welke plaats ook zij worden geplaatst. Zouden zij in de diepste duisternis van de afgrond zijn, God, die hen bezit en hen verzadigt, zou hen niet nalaten hen te overstromen met zijn helderheid en de vreugde waarin Hij hen overstelpt zonder er enige vermindering van te voelen. Als de mens een zuivere geest was, dan zou hij geen bepaalde materiële plaats nodig hebben buiten die van het huidige leven. Dan zou de aarde en de schepping geen doel meer hebben en zou onherroepelijk worden verwoest. Maar de mensheid is voorbestemd om herboren te worden, waaruit volgt, dat de materie, die diende als kleed of omhulsel, ook weer moet worden hersteld in navolging van haar verjongde en verheerlijkte gastheer. Zo, zal, de mensheid als een volledig lichaam en de hele zichtbare schepping worden beproefd door vuur, en zij zal eruit komen schitterend en gezuiverd. Zoals ijzer niet in het vuur wordt geworpen om verteerd te worden en verwoest, maar om er verfijnd uit te komen in een staat van puur goud, aldus de brand die de wereld zal ondergaan, zal haar niet vernietigen, maar slechts zuiveren en omvormen in helderder en zuiverder beeld naar het beeld van God verwerkelijkt in hem.

“En ik zag de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, neerdalend van de hemel van God, schoon als een bruid, klaar om haar bruidegom te ontmoeten. En ik hoorde een luide stem van de troon schreeuwen: “Dit is Gods woning onder de mensen. Hij zal met hen verblijven, en zij zullen Zijn volk zijn en Hij zal hun God zijn, die altijd met hen is...”(Openbaring 21,2). Oh, ga niet denken, omdat de wereld zal ophouden rond haar as te draaien en steeds in dezelfde cirkel loopt als een slaaf vastgebonden aan de molensteen, dat er, in deze nieuwe aarde, geen frisse lucht zal zijn en geen groen gras in de wei, geen bloesem aan de bomen en geen spuitende fonteinen. Wat! je verbeeldt je misschien, dat deze natuur die nu rent, druk in beweging is, gist vol elan en leven, onder het indirect en gedeeltelijke licht van onze donkere zon, lusteloos, vruchteloos en bevroren onder de directe blik van God gaat blijven! De nieuwe wereld is een levend iets! Het hemelse Jeruzalem is de eeuwige Kerk, het is de dochter van God, de smetteloze bruid van het Lam. Het Lam, het geïncarneerde Woord, bezet het midden van haar hart. Hij is haar leven, haar thuis, haar stromend water en haar steeds brandende onuitblusbare toorts. Wat de gelukkige schepselen betreft, die in haar wonen, zij zullen voor altijd snel overgaan van helderheid naar helderheid, van vooruitgang naar vooruitgang, van de ene extase naar de ander. “God kan niet groeien, maar het schepsel zal altijd groeien. Alleen zal zij zich hechten aan haar centrum door een immense liefde, en dit is wat bekend zal zijn als haar Rust en onbeweeglijkheid. Welke praktische en morele lessen kunnen uit deze leringen worden getrokken als een gids voor ons leven en de regel van ons handelen?

De eerste is deze: dat, zich hechten aan de vergankelijke en verderfelijke goederen van dit leven het toppunt is van menselijke dwaasheid. Wat zou je zeggen van een grote koning, die over een reusachtig imperium heerst, die, met verachting van zijn overvloed aan schatten en de schittering van zijn kroon, zijn ogen en aandacht gericht hield op een handvol zand of een beetje slijm en zijn hart en affecties onwankelbaar vastklampt op deze lage materie? Het verhaal gaat van een Romeinse keizer, die, in plaats van zijn legers aan te voeren en recht te spreken, zijn tijd besteedde aan vliegen vangen. Zo is het gesteld met de meeste mensen, die geroepen zijn een koninkrijk te bezitten, dat de hele uitgestrektheid van firmamenten omvat: Ze zijn bezeten en maken zich druk over zinloze gevechten over land en bezit, nog beuzelachtige dan een dunne spinnenweb, of een verschrompelde grasspriet, of de verachtelijke, waardeloze leven van een worm, die langs onze voeten kruipt.

Het tweede van deze gevolgen is dat het lijden van dit leven slechts een betrekkelijk kwaad is. Er zijn op deze aarde gevallen van diepe smart, van wrede en bloedige kneuzingen, schrijnende en nare scheidingen. - De geschiedenis biedt ons het schouwspel van moeders, die met hun eigen ogen hun kinderen zagen, ontluisterd, verlaagd, en overgeleverd aan ellendelingen erger dan demonen, die hun lichamen folterden en ernaar streefden met talloze geniepigheden, hun ziel te doden. Ze heeft ze ons beschreven de morele folteringen erger dan martelingen en dood. Een groot dichter heeft eens gezegd: “Of je in een hut woont, of in een paleis – iedereen in dit leven krijgt zijn portie aan lijden en verdriet; men heeft koninginnen zien wenen als gewone vrouwen en wie heeft zich verbaasd over de tranen van een koning?” Maar al deze verscheurdheid en lijden zijn slechts een laboratorium en smeltkroes, waarin de goddelijke goedheid onze natuur heeft gestort, om, als steenkool, zo zwart en laag, er weer uitkomt in de gedaante van kostbare fonkelende diamant. Jezus Christus heeft gezegd: “De vrouw in barensnood heeft smart, omdat haar uur gekomen is; maar wanneer zij haar kind heeft gebaard, dan denkt zij niet meer aan haar weeën, van blijdschap omdat er een mens geboren is. Ook gij zijt nu wel bedroefd, maar ik zal u weerzien; en dan zal uw hart zich verblijden, en niemand zal u deze vreugde ontnemen.” Het is het zelfde met de hele schepping. Zij is in de smart, zij zaait de komende oogst in de tegenslagen en de tranen, maar vroeg of laat zal de zon van een andere wereld over haar opgaan, waarvan het geloof ons de dageraad laat doorschemeren. En al wat nu begraven ligt, overladen onder het gewicht van de zonden en de dood, al wat smartelijk zucht onder de vloek en bederf zal zich verruimen in het licht en de vreugde, zal opstaan in de glorie van een geluk zonder maat en einde.

Het derde gevolg van onze leer is: dat wij ons niet in verwarring laten brengen door sociale onrust en de stuipen van revoluties. Dit is allemaal een voorspel. Het is de chaos, die aan de harmonie voorafgaat; het is beweging die rust zoekt, de schemer op weg naar de dageraad. De Stad van God wordt gebouwd, onzichtbaar maar zeker, te midden van schokken en hartverscheurende stuiptrekkingen. De openbare rampen en grote gesels zijn niets anders dan het zwaard van de Heer en voorbode van Zijn gerechtigheid, die het kaf scheidt van het koren. Onze oorlogen, morele worstelingen en burgerlijke twisten, verhaasten de dag van onze bevrijding, waar de Stad van God volmaakt zal zijn en voltooid; en wanneer de verwarring van de eeuwen voorbij zal zijn; dan zal er een grote kalmte en vrede komen. Dan zal er vooruitgang volgen en groei, en de eeuwige woonplaatsen van vrije intelligente schepselen. Dan zal de eenheid alle volken maken tot een enkele ziel in het leven en eeuwige licht van God.

Augustinus, na zijn doopsel, en na een bezinning hoe hij God het beste kon dienen, besloot met zijn moeder, zijn broer en een jongeman Evodius naar Afrika terug te keren. Toen zij Ostia bereikten, stopten ze daar om uit te rusten van de lange reis vanaf Milaan en om zich voor te bereiden op de inscheping. Op een avond zaten Augustinus en zijn moeder aan het raam, dat uitzag op de tuin van het huis. hun gesprek ging over alledaagse dingen, en, - het verleden latend voor wat het was, - was hun blik gericht op de hemelse toekomst. Die avond, de nacht was rustig, de hemel blauw en de lucht stil, en in het maanlicht de zachte twinkeling van de sterren, en in de verte zag men de zee, die zich met haar zilver hemelsblauwe golven naar de verre horizon uitstrekte. Augustinus en Monica vroegen zich af: wat eeuwig leven wel zou zijn? In een snelle beweging van de geest stegen zij op naar de sterren, naar de hemel, en streken waar lichamen woonden. Vervolgens stegen zij boven de engelen en de geestelijke wezens, voelden zichzelf opgevoerd tot aan de troon van de eeuwige Wijsheid en hadden als het ware, een visioen van Hem, door wie alle dingen bestaan en die altijd Zichzelf is, zonder onderscheid van tijd. Hoelang hun extase duurde? Voor hen leek het een vluchtig moment waarvan zij de duur niet konden vaststellen. Teruggekomen tot het bewustzijn van de aardse werkelijkheid, hoorden zij weer het geluid van mensenstemmen, Monica riep uit: “Wat mij betreft, ik vind geen genot meer in dit leven, en ik weet niet wat en waarom ik hier nog ben”. Deze scène is beroemd gebleven en geliefd. Grote meesters hebben het in hun kunstwerken vereeuwigt. Afbeeldingen en schilderingen, die zij ervan hebben gemaakt, zijn talloze malen gereproduceerd en hebben deze sublieme episode in het leven van Monica en Augustinus een levende en onvergankelijke indruk achtergelaten. De volgende dag werd Monica ziek en stierf negen dagen later, na de extase, die haar had binnengeleid in verheven hoogte ver boven de zinnen, en ging zij die soevereine schoonheid van aangezicht tot aangezicht beschouwen, waarvan zij een afstraling had gezien op aarde.

In dat oord van zalig leven, waar Monica een blik gegund was, daar zal Christus echt Koning zijn, niet alleen als God, maar in zover Hij zichtbaar en zich weer gekleed is met onze menselijke natuur. Hij zal over het huis van Jacob heersen voor eeuwig. Christus zal zijn Koninkrijk niet eerder in bezit nemen en zijn glorie waarmee hij is bekleed aan de rechterhand van Zijn Vader zal niet volmaakt zijn en voltooid, dan nadat Hij zijn vijanden aan Zijn voeten heeft gelegd. Dan zullen alle dingen aan Hem zijn onderworpen, en Hijzelf zal onderworpen zijn aan de Gene, die ieder schepsel aan Zich heeft gebonden. Tot nu toe heeft Christus in eenheid met Zijn Kerk gevochten, en was bezig Zijn Koninkrijk te veroveren, door de bozen eruit te jagen ofwel door de rechtvaardigen tot Zich te roepen door de onuitsprekelijke aantrekking van Zijn barmhartigheid. Zijn koninkrijk in de Hemel zal worden gebouwd op een geheel nieuwe fundament en volgens een model dat heel anders is dan die welke gevestigd is hier beneden. In dat nieuwe leven zal Christus niet meer vertegenwoordigd worden door de lerende Kerk en de uitverkorenen zullen niet meer hoeven te worden verlicht en geholpen door de goede engelen, noch zich te heiligen met de Sacramenten. Hun status zal een zuivere, voortdurende aanschouwing van de Godheid zijn, waarin Christus, als hoofd van de mensheid in Hemzelf de totaliteit van haar leden zal dragen naar de boezem van Zijn Vader, aan wie Hijzelf is onderworpen: “Et tunc Filius erit subjectus Patri, ut sit Deus omnia in omnibus.”

Er zal geen andere heerschappij zijn dan die van de ene God, zich uitstrekkend naar alle mensen, en er zal geen andere glorie zijn, dan die van God, die het bezit is geworden van allen. Even als het huidige leven is onderworpen aan allerlei lasten, en vereist voor haar ondersteuning allerlei condities zoals lucht, kleding, en voeding, zo ook, -zegt de heilige Gregorius van Nyssa- zal in het Rijk van Christus de Gods aanschouwing in al deze behoeften compenseren. De Uitverkorenen zullen daarin alles vinden, wat zij maar kunnen wensen en verlangen. Het zal hun kleding zijn, hun voedsel, hun drank en zal en aan alle eisen van het nieuwe leven voldoen. Gelukkig is hij, die de zorgen van het huidige leven voor een moment kan vergeten en zijn hoop kan richten op dat gezegende oord, en in gedachte zich verheffen naar deze verheven sferen van contemplatie en liefde. Maar, O mijn God, hoe ver zijn deze ideeën verwijderd van het denken van de meeste mensen en wie geeft zich de moeite, zelfs maar een ter loopse aandacht zal hebben voor het weinige dat we hebben getracht te uiten en onder woorden te brengen. Het merendeel is blind door hun hartstochten, verslonden door hun hebzucht en trots, zijn ver verwijderd van iedere zorg voor hun ziel en zaligheid en hun toekomst. Mensenkinderen, hoe lang zullen jullie harten worden belast , hoe lang zullen jullie het geluk zoeken waar het niet te vinden is in leugens en bedrog? Wanneer zullen jullie ophouden de dood te zien als een vloek en haar te beschouwen als de afgrond van duisternis en verwoesting. Probeer in te zien, dat de dood niet een hinderpaal is maar een middel, een weg ten leven; het is de Paas overgang, die leidt van het rijk van schaduwen naar dat van de werkelijkheid: van het actieve leven naar dat van onveranderlijkheid en onvergankelijkheid.

Zij is de goede zuster, wiens hand eens de wolken van ijdele spookbeelden zal afwerpen, om ons binnen te leiden in het ‘heilige der heiligen’ van zekerheid en onvergelijkelijke schoonheid. Ach, misschien hebben we in deze voordracht iets mogen vermoeden en een glimp van wat gebeurt in het land van Glorie. Voor zover we een exacte voorstelling ervan kunnen vormen, dan zouden we kunnen denken aan iemand die, vanaf zijn moederschoot na een leven in een donker ondergronds hol, voor eerst het licht ziet van een schitterende dag. Om een beeld te vormen van het koninkrijk van Christus, hebben we slechts kunnen spreken in raadsels en metaforen; maar deze raadsels en beelden vertegenwoordigen grote en echte werkelijkheden, een welsprekende en onweerlegbare commentaar op deze woorden van de Apostel Paulus: “Geen oog heeft gezien, noch heeft het oor gehoord, noch is het in een mensen hart opgekomen wat God heeft weggelegd voor hen die Hem liefhebben.” Hier schiet taal tekort. Boven dat, wat we hebben gezegd, is de rede machteloos om iets te bevatten. De mens kan slechts geloven, hopen, lief hebben en zwijgen.

Wij hebben U gehoorzaamd, O Heer mijn God, wij hebben over deze dingen gesproken, we hebben ze opgeschreven en ze verkondigd. Moge zij die ze aan hoorden en wij met hen, door een heilig, zondeloos leven eens hun volmaakte vervulling verkrijgen. Amen!