Opvoeding
Herman, de Kleine Pastoor had een goed karakter, we zagen het al in de vorige afleveringen..

Liegen of bedriegen was niet des Hermans, iemand kwetsen kwam niet bij hem op.

Hij had eens gehoord hoe iemand zijn vader, Jozef Wijns in diens afwezigheid beledigde.

Herman vertelde niemand over hetgeen hij gehoord had, maar terug naar die man wilde hij niet.

Wanneer men hem vroeg wat hij toch tegen de beste man had, zweeg hij diplomatiek - zeven jaar oud.

Zeer gelovig was Herman en dat zal veel te maken hebben gehad met de opvoeding die het kereltje kreeg.

Zijn moeder, Johanna Dens was een fijngevoelige en toegeeflijke vrouw, zijn vader een zeer vroom man.

Vader Jozef Wijns kwam uit een groot en kinderrijk (acht) gezin en aangezien grootvader Wijns overleed voor zijn oudste zoon volwassen was moest ook vader Wijns al jong gaan werken.

Er waren in die tijd nauwelijks sociale voorzieningen en geen werk betekende eenvoudigweg geen brood op de plank.

De vader van Herman was door de pastoor van de St. Bartholomeusparochie - E.H. Wuyts - uitverkoren om priester te worden, maar grootmoeder Wijns dacht daar anders over, hoewel zelf een godvruchtige vrouw van de oeroude stempel.

Afstanden rekende ze in paternosters of weesgegroetjes: ''Van Merksem naar Schoten is drie paternosters'.

Maar hoe christelijk ook, ze zag er het nut niet van in een van haar kinders in een ver oord tot priester opgeleid te laten worden.

Ze had d'r kinderen graag in haar buurt, en aarzelde niet om een van haar zoons zijn vaders trouwring mee te geven toen die moest gekeurd worden voor de militaire dienst...

'Ik bid al'
Vader Wijns kwam dus uit een oud-christelijk maar stoer gezin, waar God werd geëerd maar ook hard gewerkt moest worden.

Herman zag zijn vader vaak en lang bidden bij een beeldje van O.L. Vrouw van Lourdes en geïntrigeerd door dat schouwspel imiteerde Herman al als kleuter zijn vader en prevelde met een klein rozenhoedje zijn zelfbedachte gebedjes.

Nog voor zijn eerste H. Communie ging Herman doordeweeks, 's ochtends in alle vroegte, regelmatig met zijn vader mee naar de H. Mis en na de H. Communie deed hij dat elke dag.

Zoals veel kinderen in die tijd had Herman zijn eigen kerkboekje 'Ik bid al', waarin op elke bladzijde een tafereel uit de H. Mis stond afgebeeld.

Later volgden uiteraard ook 'De Kleinen bij Jezus', een 'Hosannaboekje' en, toen hij 9 jaar oud was, een missaal.

Zijn kinderbijbeltjes waren bij zijn overlijden allemaal stukgelezen: de ruggen eraf of los en alle pagina's beduimeld.

Bidden voor de overledene
De jongen moet helemaal overdonderd zijn door de indrukwekkende symboliek van het katholicisme zoals dat in de jaren '30 nog alom tegenwoordig was, en zoals een jongen van zijn leeftijd tegenwoordig voetballer Ronaldinho of rapper '50 Cents' vereert, zo bestond voor Herman alleen de H. Mis.

Heeft een kind van zijn leeftijd anno 2006 misschien een plakboek met voetbalsterren, zo had Herman zijn missaal vol plaatjes van Christus, OL. Vrouw, de H. Jozef of Joannes.

Opvallend aspect aan zijn missaal was de voorliefde voor mensen die waren gestorven.

Achterin treffen we een lijstje aan van alle overledenen van zijn tijd als misdienaar, compleet met datum.

Wanneer hij later als misdienaar mee een lijk moest uitdragen zag men Herman biddend in de begrafenisstoet.

Gevraagd naar het waarom zei hij: “Iedereen volgt de lijkbaar, er wordt gesproken en gerookt. Er is echter niemand die bidt voor de overledene.”

Vroom was Herman en misnoegd over diegenen die niet naar de wetten van de kerk leefden.

Zo vinden we in zijn missaal bijvoorbeeld ook een lijstje van mensen uit zijn straat (dan al de Wuytslei) die op zondag niet naar de H. Mis gingen, ook weer met datums en al.

Niets of niemand kon Herman weerhouden naar de heilige mis te gaan.

Hij leefde er voor.

Toen zijn moeder hem eens verbood om naar de H. Mis te gaan omdat het te slecht weer was, antwoordde Herman: “Niet naar de Mis, dan ook niet naar school.”

Zijn vroomheid en toewijding tot de kerk was natuurlijk ook de broeders van het St-Eduardusinstituut opgevallen en het was daarom dat hij kort na zijn eerste H. Communie door broeder Elianus werd uitgekozen om Eucharistische Kruistochter te worden.

Omdat hij van kindsbeen af op de Eucharistie gericht was bleek Herman een goed Kruistochter en zijn uitverkiezing maakte van hem een nog vuriger Christen.

Zorgen
Vanaf Hermans geboorte tot hij een jaar of zeven was verging het vader en moeder Wijns goed.

Hun beenhouwerij op de Bredabaan liep aanvankelijk super, maar de crisis van de jaren '30 trof ook de familie Wijns en in 1938 moest men de boeken toe doen.

Men betrok het gelijkvloers van het pand op de Wuytslei 23 en vader en moeder Wijns moesten uit werken gaan.

Voor mensen die vier gasten en een dienstmeid hadden gehad was het werken voor een baas moeilijk te accepteren en van de zorgeloze sfeer in huize Wijns was al snel niets meer over.

Vader nam zijn toevlucht tot het gebed terwijl moeder Wijns juist van haar geloof viel.

Herman had het daar moeilijk mee.

Zijn moeder ging niet meer naar de kerk en daar maakte de kleine jongen zich grote zorgen over.

Hij probeerde zijn moeder over te halen, maar gedeprimeerd door de tegenslagen in haar leven kon moeder Wijns het niet opbrengen.

“Waarom vraag je het zo dikwijls,” klaagde ze tegen haar godvruchtige zoon.

“Nu, ik dacht zo maar, zie je... Vake en ik daarboven en jij... ” zou hij geantwoord hebben.

Herman Wijns gaf al op jonge leeftijd blijk van een groot begrip van het wezen van de katholieke kerk en zij die hem gekend hebben spreken ervan hoe hij nooit aarzelde om de mensen om hem heen te wijzen op het belang van de H. Mis, de H. Communie en de Lithurgie.

Het was dan ook zijn begrip van en zijn toewijding aan de H. Kerk die hem in laatste jaar van zijn leven tot een opmerkelijke misdienaar maakten.

“Misdienaar worden”
Wat voor kinderen van onze tijd een beroemde voetballer, zanger of actrice is, was voor Herman Wijns O.L. Vrouw, Jezus Christus en de H. Kerk.

Spelen kinderen anno 2006 met een playstation of voetbal in het park; Herman speelde het liefst de H. Mis zijn onkel Mon.

Herman stond in zijn korte leven open voor al hetgeen het Katholicisme verkondigde en zijn drang naar het altaar was uiterst opmerkelijk.

Wanneer een vriendje Willy hem kort voor zijn negende verjaardag vraagt welk cadeau hij wenst, antwoordt Herman dat hij misdienaar wil worden.

Hij vraagt het aan zijn vader, maar die vindt hem nog te jong voor zo'n ernstige zaak.

Herman vraagt zijn tante Marie eens met zijn vader te praten en die weet vader Wijns over te halen.

Nadat hij zich door zijn zoontje heeft laten overtuigen van diens motivatie stemt hij ermee in, en enkele weken na zijn negende verjaardag neemt vader Wijns zijn enig kind mee naar de pastoor om diens toestemming te vragen.

Die heeft zijn twijfels, maar is snel overtuigd, zo blijkt uit volgende anekdote.

Meneer pastoor - Jacob Michielsens - meende namelijk dat Herman te klein zou zijn om de staander met het misboek te tillen.

“Maar nee, Mijnheer pastoor. Tijdens de week is het een houten staander die ik kan optillen. Op zondag is het de bronzen, maar dan tilt u de staander zelf,” antwoordde de jongen.

Meneer pastoor kan zijn lachen bijna niet onderdrukken en zegt dat in dat geval Herman de volgende dag reeds de mis mag dienen.

Hermans is buiten zinnen van vreugde, nodigt al zijn familie en vrienden uit en noteert die dag - 6 april 1940 - in zijn zakagenda: 'Vandaag ben ik misdienaar geworden'.

Voorbeeldig
Voordat vader Wijns zijn zoon meenam naar pastoor Michielsens had hij Herman laten beloven zijn taken als misdienaar zeer serieus te nemen en nooit te verzaken, maar of dat noodzakelijk was...

Een misdienaar als Herman hebben ze in St. Bartholomeus nog nooit gehad en hij is dan ook een grote hulp voor de pastoors.

Foutloos vindt hij de juiste bladzijden in het kerkboek en legt hij de mis klaar.

De priester en zijn onderpastoor Pijpers zijn onder de indruk van de diepe ernst van de negen-jarige jongen en het is een cadeau van de Onderpriester - het boek 'Er zullen heilige kinderen zijn' - dat Hermans beleving van het geloof nog intenser maakt.

“Ik ben oud geworden in het priesterschap maar nooit heb ik een misdienaar als Herman meegemaakt. Wanneer ik me omdraaide bij het 'Orate Fratres' zag ik hem in een aureool van licht,” zei een missionaris, Pater Janssens ooit tegen zijn ouders.

De ouders namen het verhaal met een korreltje zout, maar na Hermans dood hoorden ze veel zulke verhalen over hun zoon.

“God luistert niet”
Na zijn aanstelling als misdienaar offert Herman zijn hele bestaan op voor zijn geloof.

Strikt volgt hij de regels van de kerk en houdt zich zelfs aan voorschriften die al lang zijn afgeschaft.

Het is ook in deze fase van de tien jaar die hem gegeven werden dat hij indruk maakte op de mensen om hem heen met verbluffend volwassen uitspraken.

Zijn vader en moeder hebben het moeilijk vanwege het verliezen van hun beenhouwerij.

Moeder heeft werk gevonden, maar vader slaagt er maar niet in.

De problemen stapelen zich op voor het gezin, maar vader heeft vertrouwen in God en bidt.

De ene noveen na de andere bidt vader Wijns, maanden aan een stuk.

Op een dag zegt hij vertwijfeld tegen Herman: “Maanden lang bidden we de ene noveen na de andere. Het levert niets op. Je ziet toch ook wel dat God niet naar ons luistert?”

Herman pakte het gezicht van zijn vader in zijn handen, en zou gezegd hebben: “Vake, de waarde van het gebed ligt in het volhouden. Anders heeft bidden geen zin.”

De vader geloofd zijn zoon en blijft bidden.

Enige tijd later krijgt hij inderdaad en goede betrekking bij de Openbare Diensten en de financiële problemen voor het gezin zijn voorbij.

Die waren groot geweest.

Zo groot zelfs dat het schoolgeld van de Broeders niet meer betaald kon worden en Herman naar de Gemeenteschool moest.

Voor Herman was dat moeilijk te accepteren geweest en het eerste dat hij dan ook zei toen vader een job vond was: “Vake, nu moet ik niet meer naar de Gemeenteschool, niet waar?”.

Toen vader dat bevestigde was de kleine zo blij dat hij het Heilig Hartbeeld in zijn armen nam en er zingend mee ronddanste.

Oorlog
Mei 1940, de Tweede Wereldoorlog is losgebarsten.

Wanneer het op een avond tijd is om naar 't Lof te gaan, terwijl er hevig wordt geschoten op overvliegende vliegtuigen raadt vader Wijns zijn zoon af om de straat op te gaan.

Maar Herman wil er niet van weten en haalt zijn vader over met hem mee te gaan.

Na een gevaarlijke tocht komen ze aan in de kerk.

Er is niemand en wanneer meneer pastoor arriveert zegt hij dat er geen Lof zal zijn.

Herman, die al was begonnen de mis klaar te leggen, is zeer teleurgesteld dat er niemand het gevaar heeft durven trotseren voor de Heer...

De komende maanden klonk vaak het luchtalarm, maar Herman had er geen schrik van.

Boven zijn bed hing een kruisbeeld en dus wist Herman dat hij zich geen zorgen hoefde te maken.

Vreemdgenoeg geloofden zijn ouders hem, waardoor ook zij niet meer naar de schuilkelders gingen wanneer er luchtalarm was.

Ook anderen wist Herman in die eerste oorlogsmaanden te overtuigen van de bescherming van zijn God, zozeer zelfs dat een buurman weer naar de kerk begon te gaan en ook zijn kinderen naar een katholieke school stuurde.

Lijdensweg
De winter van 1940 was ijskoud.

Herman kreeg door de kou twee wintervoeten, maar verzweeg het wekenlang omdat hij vreesde niet meer naar de mis te mogen gaan.

Toen het niet langer ging en hij zijn voeten aan zijn moeder toonde, verschoot ze.

“Ach, jongen, maar wat een pijn moet je hebben.”

Toch moest ze beloven het niet aan zijn vader te vertellen opdat die hem niet zou verbieden naar de Mis te gaan.

Zijn wonden werden echter erger en na een tijdje kon hij nauwelijks nog lopen.

Vader vroeg zich af wat er met zijn zoon aan de hand was omdat die zo mankte, en bij het zien van de etterende wonden beval hij Herman acht dagen thuis te blijven.

De jongen was diep ongelukkig maar liet zich niet tegenhouden.

Met moeder maakte hij de afspraak dat ze zijn voeten 's avonds zou verzorgen, zodat hij direct nadat zijn vader naar zijn werk is naar de kerk kon gaan.

Maar Herman kan nauwelijks lopen.

Zijn voeten ingebonden in oude lakens, met drie paar sokken erover in een paar oude schoenen van zijn vader gestoken strompelt hij, telkens weer vallend van de Wuytslei naar de kerk.

Hij moet serieuze pijn geleden hebben, maar niets kan hem ervan weerhouden naar de Mis te gaan.

Op een dag had de tram van vader vertraging.

Terwijl hij wachtte zag hij de jongen met veel pijn en moeite, telkens weer struikelend door de hoge sneeuw voortploegen, op weg naar de mis.

Vader Wijns had boos moeten zijn dat zijn zoon zijn bevel om het bed te houden niet opvolgde, maar in plaats daarvan was hij ontroerd.

“Kom jongen, zet je op mijn rug, dan zal ik je naar de kerk dragen.”

Herman wilde er echter niet van weten: “Nee, vake. Je zult je tram missen en te laat op je werk komen.”

En weg was hij, strompelend de laatste honderd meter naar de kerk afleggend.

Bedevaart
Die avond was Herman er niet om zijn vader te begroeten.

Moeder Wijns vertelde haar man dat hij die middag met hoge koorts thuis gekomen was en direct gevraagd had of hij naar bed mocht.

Omdat er in de weken erna geen verbetering optrad besluiten vader en moeder Wijns op aanraden van een kennis met hun zoon op bedevaart naar het graf van Pater Paul in Dendermonde te gaan.

Ze ontmoeten er Pater Boudewijn op zijn sterfbed, die hen aanraadt poeder van rozeblaadjes, gegroeid op het graf van de H. Benedictus in Italië, op de pijnlijke voetjes te smeren.

De volgende morgen kwam Herman kwiek de trap afgerend: zijn voeten waren genezen!

Voorvoeld
Terug in Merksem stortte Herman zich met nog meer energie op zijn taak als misdienaar.

Moest hij iets inhalen?

Of had hij haast omdat hij voelde dat hij niet veel tijd meer had?

Een voorval van kort voor zijn dood wijst ook die kant op, vertelde ooit zijn vader.

“Herman kwam eens klagen dat hij op weg naar huis werd lastiggevallen door een grotere jongen. Ik vroeg hem of hij zich niet meer kon verdedigen. 'Jawel hoor' zei hij toen. Kort na zijn overlijden kwam er hier een jongen aan de deur kloppen. Hij barstte in tranen uit en zei me dat hij schuld had aan Hermans dood. Ik vroeg hem waarom. Hij vertelde me dat hij Herman meermaals achterna had gelopen en hoe Herman hem had ontweken. De jongen had Herman uitgescholden, en die had geroepen 'Je hebt een lage ziel'.”

“De jongen is toen nog feller tegen mijn zoon uitgevlogen, waarop Herman heeft gezegd: 'Het zal niet makkelijk zijn u te bekeren, maar als ik het hier niet kan, zal ik het doen als ik in de hemel ben.'”

In de weken kort voor zijn dood insinueerde Herman nog enkele keren dat hij voorvoelde wat er ging gebeuren.

Toen hij een keer als spel de tafels en stoelen neerzette voor zijn aanstaande Plechtige Communie - die hij nooit zou doen - zei hij tegen zijn moeder dat de mensen beter bloemen mee zouden brengen dan geschenken.

Wanneer zijn moeder hem een paar dagen later liggend op de vloer aantrof en hem vroeg wat hij aan het doen was antwoordde hij: “Ja, die mannen zullen voor mij een grote kist nodig hebben...”

De dag voordat hij zijn fatale val maakte joeg hij zijn moeder echt angst aan toen hij nog eens probeerde haar over te halen weer naar de Mis te gaan.

“Herman ik heb daar nu geen tijd voor,” antwoordde ze hem.

Toen ze wilde voortgaan met haar werk hield Herman haar tegen.

“Moeke, als vake en ik in de hemel zullen zijn... En jij dan?”

Moeder kon de woorden van haar zoon niet aan en zei hem haar met rust te laten.

“Moeke,” zegt Herman weemoedig wanneer hij ziet dat zijn moeder niet naar hem luistert.

“Nu heb je geen tijd, maar als Herman dood zal zijn, zul je wel tijd hebben.”

Zijn moeder is diep geschokt door de woorden van haar kleine jongen en tracht ze te vergeten.

Binnen enkele dagen zou ze echter ondubbelzinnig worden herinnerd aan het gesprek en aan de voorvallen van een paar dagen eerder.

Van : Arjan Plantinga (Vrij naar Avents en De Maecht)