7 De priesterwijding

Geestelijken, mensen die anderen in hun spirituele behoeften steunen, worden in de katholieke Kerk door een bisschop gewijd via een special sacrament, de priesterwijding. Door middel van dit sacrament komt ook de hierarchie van diaken, priester en bisschop tot stand.

Dit sacrament kun je maar een keer ontvangen, net als het doopsel en het vormsel, maar je kunt wel een wijding in telkens een hogere graad ontvangen. Iemand moet eerst tot diaken zijn gewijd voordat hij de priesterwijding kan ontvangen, en hij moet eerst tot diaken en priester zijn gewijd voordat hij de bisschopswijding kan ontvangen. Elke priester en elke bisschop heeft het sacrament van de priesterwijding dus meer dan eens ontvangen, maar hij kan niet opnieuw tot diaken, priester of bisschop worden gewijd, omdat de wijding voor het leven geldt.

Alleen gedoopte mannen komen in aanmerking voor het sacrament van de priesterwijding. Jezus Christus heeft het sacrament van de priesterwijding tijdens het Laatste Avondmaal tegelijkertijd met het sacrament van de eucharistie ingesteld. Om brood en wijn te kunnen veranderen in het lichaam en bloed, ziel en goddelijkheid van Christus moet je priesters hebben die deze macht dankzij hun wijding hebben gekregen.

Bisschoppen ontvangen de hoogste graad van priesterwijding en vaak zeggen ze in de Kerk dan dat de bisschoppen de ‘volheid van het wijdingssacrament’ ontvangen. Zij hebben namelijk alleen het gezag alle zeven sacramenten toe te dienen: doopsel, boete, eucharistie, huwelijk, ziekenzalving, priesterwijding en vormsel. Priesters hebben alleen het vermogen en het gezag om vijf sacramenten toe te dienen: doopsel, boete, eucharistie, huwelijk en ziekenzalving. Diakens kunnen er maar twee toedienen, doopsel en huwelijk, op voorwaarde dat het een huwelijk zonder mis is.

In uiterste noodgevallen kunnen bepaalde sacramenten door leken worden toegediend, zoals het doopsel als iemand in levensgevaar verkeert of het huwelijk in missielanden waar op reguliere basis geen priesters aanwezig zijn. Maar normaal gesproken bedienen diakens, priesters en bisschoppen de sacramenten, omdat de toediening van de heilige rituelen van de Kerk aan de mensen van God een van hun primaire functies is.

Diakens, priesters en bisschoppen krijgen een uitgebreide pastorale en theologische opleiding. Katholieke priesterstudenten gaan naar het seminarie, waarvoor ze wel eerst een opleiding moeten hebben gevolgd die toegang geeft tot het hoger beroepsonderwijs. Studenten die het seminarie hebben voltooid, kunnen daarna een academische studie theologie volgen.

Door hun gedegen theologische en pastorale vorming aan het seminarie hebben katholieke geestelijken een uitstekende basis, maar ze moeten deze academische achtergrond aanvullen met een waarachtig gebedsleven. De pastorale vorming houdt in dat seminaristen leren naar mensen te luisteren, hen met raad terzijde te staan en met andere mensen te werken, vooral met zieken, behoeftigen enz. Dankzij de seminaristenopleiding kan een katholieke geestelijke functioneren als een goede pastoor en als een bekwame theoloog.

Het sacrament van de priesterwijding maakt van een man geen kerkelijke aristocraat, maar verleent hem wel de waardigheid van het sacrament. Dat houdt in dat hij de paus moet gehoorzamen en zich in dienst moet stellen van het Godsvolk. In vroegere tijden kwam het echter regelmatig voor dat opportunistische en ambitieuze mensen opklommen in de klerikale hierarchie en via hun ambt als diaken, priester of bisschop misbruik maakten van hun kerkelijke autoriteit en hun persoonlijke behoeften bevredigden. Het sacrament van de priesterwijding is niet bedoelt om een bovenklasse te scheppen, maar om spiritueel leiderschap te bieden. Pastoors moeten zichzelf beschouwen als herders die hun schapen kennen en liefhebben, en niet als chefs die denken dat hun onderdanen alleen maar dienaren en boeren zijn.

Een geestelijk leider kan zijn gewijde ambt vrijwillig neerleggen of als hij zich heeft misdragen, onder dwang. Het is echter onmogelijk een diaken, priester of bisschop zijn priesterwijding te ontnemen. Een uit het priesterambt ontzette of gelaiceerde geestelijke mag geen priestergewaad meer dragen en mag zijn ambt niet meer rechtmatig uitoefenen. De ontzetting uit het priesterambt is onvrijwillig, en een priester krijgt deze straf opgelegd als hij een misdaad heeft gepleegd of een schandaal heeft veroorzaakt. Laicering vindt plaats op verzoek van de geestelijke zelf; hij doet dat niet omdat hij zich zedeloos heeft gedragen, maar omdat hij ontheven wil worden van zijn celibaatsverplichtingen en omdat hij zijn gewijde ambt niet meer wil uitvoeren.

Beide ingrepen hebben hetzelfde gevolg: uit het ambt ontzette en gelaiceerde priesters mogen niet meer het priesterboord dragen, ‘vader’ genoemd worden of in het openbaar de sacramenten toedienen. Alle verzoeken tot laicering gaan naar Rome, en alleen het Vaticaan kan ze inwilligen. Een uit het ambt ontzette of gelaiceerde geestelijke krijgt geen salaris, huisvesting of verzekeringen meer. Hij mag trouwen, maar hij mag nooit meet in het openbaar een van de sacramenten toedienen. De enige uitzondering is als een uit het ambt ontzette of gelaiceerde priester of bisschop te maken krijgt met een katholiek in doodsnood en er geen andere priester aanwezig is. In dat geval kan een uit het ambt ontzette of gelaiceerde priester of bisschop het heilig oliesel toedienen en de laatste biecht afnemen. Voor de rest mag hij nooit meer in het openbaar zijn priestertaken vervullen.

Uit : Katholicisme voor dummies