Velen van ons waren jaren van ons leven in adviesraden allerhande actief. Meestal kijken we met gemengde gevoelens terug. We hebben overwinningen gehaald en nederlagen geleden zou Raymond Van het Groenewoud zingen en zo is het maar net. Af en toe zat de wind mee en surften we op de golven van een verhoogd natuurbewustzijn of een calamiteit om daarna in het business as usual te belanden. En de molens malen langzaam, er komen en gaan mensen die het goed of minder goed menen, bestuurders wisselen elkaar af met hun eigen manier om de volkswil te volgen of net niet. Kortom het was en is een boeiende tijd in de raden maar je zou er toch af en toe het bijltje willen bij neerleggen mocht er niet weer een perspectief zijn op verbetering.

Die adviesraden zijn het gevolg van de democratisering in de slipstream van de jaren 60. Democratisering van het onderwijs maar ook van de bestuurscultuur waarin stilaan het besef groeide dat er meer naar de bevolking moest geluisterd worden, niet enkel om te voldoen aan de wensen van mensen die profijt haalden uit een of andere maatregel, maar ook naar anderen die het belang van natuur, cultuur, open ruimte, ethiek en esthetiek, kortom het goede leven, hoog in het vaandel meevoerden.

Ik denk dat we nu nood hebben aan een nieuwe ingreep in de democratische besluitvorming. Onder de naam burgerdemocratie gaan vele initiatieven schuil. “Slimme” politici haken graag hun wagentje aan containerbegrippen zoals burgerdemocratie. Een beetje zoals bedrijven graag uitpakken met duurzaamheid en ecologisch omdat ze zo meedrijven met goedbedoelde acties en trendy ontwikkelingen voor een groene toekomst. Nog zo’n containerbegrip: groene toekomst. Wat daar allemaal onder verstaan wordt zou gemakkelijk het onderwerp kunnen zijn van een doctoraat in de sociologie.

Terug naar de burgerdemocratie. Wellicht herinner je je de G 1000 van David van Reybrouck. Enkele honderden burgers deels geselecteerd, deels uitgeloot via een representatieve steekproef, met allerhande soorten burgers, mannen en vrouwen, jong en ouder, rijk en arm, uit verschillende wijken, met en zonder kinderen, mooi verdeeld over allerlei groepen dus. Zij  kwamen een aantal weekends bij mekaar om na te denken over belangrijke onderwerpen zoals migratie, sociale zekerheid, de klimaatproblematiek en noem maar op. De onderwerpen kwamen uit een online bevraging, en zo kwam men tot drie onderwerpen die in drie weekends door een burgerraad werden besproken. Je kon ook online inspreken en de conclusies die er op volgden beïnvloeden.

Burgerdemocratie vraagt dus om organisatie. Het is niet voldoende mensen op een buurtvergadering uit te nodigen om van burgerdemocratie te kunnen spreken. Zo’ n buurtvergadering kan deel uitmaken van een brede organisatie die mensen bevraagt. Maar kan de organisatie van burgerdemocratie niet vervangen. Ook wijk- of dorpsbudgetten kunnen de burgerdemocratie een zetje geven maar er niet in de plaats voor komen. Bij burgerbudgetten stellen de overheden budgetten ter beschikking waarvoor burgers voorstellen kunnen doen, die ze dan zelf bespreken en uitwerken.

In onze gemeenten zouden we kunnen en moeten werken met de burgerdemocratie. Cruciaal hierbij is de samenstelling van de burgerraad. Naast een aantal geselecteerde leden worden mensen uitgeloot om deel te nemen aan de raden. Noodzakelijk is dat velen zich in de raad herkennen. De raad kan de burgers bevragen over onderwerpen die de burgers belangrijk vinden. Uit die bevraging kiezen burgers en bestuurders dan prioritaire onderwerpen die onderwerp zijn van overleg. Dit overleg begint altijd met informeren. Deskundigen in de materie informeren de burgerraad over de ins en outs van het onderwerp waarna de raad de opportuniteiten van het onderwerp onderzoekt en voorstellen formuleert.

Een voorbeeld uit onze praktijk:

In het gemeentelijk blad en via de website van verenigingen organiseren we een vragenronde over wat de mensen in de gemeente bezig houdt.

Ondertussen selecteren we een groep mensen die reeds hebben te kennen gegeven deel te willen uitmaken van de burgerraad en loten we evenveel mensen uit die we vragen deel te nemen aan de gesprekken.

Uit de bevraging van de bevolking blijkt een voorkeur om het natuurbeleid van de gemeente te bespreken. Onder dit koepelbegrip horen allerlei vragen thuis over bomen in de straat, bos, diversiteit, tuinen en vogels, stilte, educatie…

Uit deze voorstellen kiezen we 3 onderwerpen die we in drie burgerraden zullen behandelen. In iedere burgerraad krijgen de deelnemers informatie van een deskundige over het onderwerp, overleggen ze en maken voorstellen.

Na drie burgerraden hebben we zo voldoende visie en voorstellen om tot uitvoering over te gaan. De gemeenteraad heeft het laatste woord.

Tot slot

Burgerdemocratie moet men leren. Zowel bestuurders als burgers hebben er weinig ervaring mee. Men moet er vooral mee beginnen. En de organisatie uitbouwen die nodig is. Begeleiding is aanwezig om het goed te doen.

21-10-2020, 11:36 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)

19-07-2020, 08:14 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)

Deze verwarrende tijden, die na het geleden leed, wel eens nog verwarrender zouden kunnen zijn, werpen ons terug op enkele vragen die in een recent verleden door verschillende filosofen tot een voor velen onvruchtbare maar voor mij interessante discussie hebben geleid. Is de natuur op zichzelf, zonder de appreciatie door de mens, waardevol?  Is de schoonheid en diversiteit ervan, op zichzelf, waardevol, zonder dat de mens er is om die waarde te geven. Het ecocentrisme staat hierin tegenover het antropocentrisme waarin de mens de waardemeter van de aarde is.

Aan deze door Vermeersch en Kruithof gevoerde discussies dacht ik bij het overdenken van deze nieuwe tijd na de corona. Is deze crisis een gevolg van de onmetelijke macht die de mens denkt te hebben over de andere wezens in de wereld ? Is met name het virus dat wellicht vrij is gekomen via vleermuizen en andere dieren een gevolg van het terugdringen van wilde dieren in een steeds kleinere biotoop? Is het wereldwijd verspreiden van het virus een gevolg van de macht van de mens om zich over de hele aardbol te verplaatsen en zo alle wetten van de natuur met voeten te treden? Is de wereldwijde aanval op de natuur die de mens ook nu nog pleegt een gevolg van onze visie dat alles gerechtvaardigd is om onze westerse manier van leven vol te houden? Is de mens verzwakt door de manier van leven waarbij voedsel- en luchtvervuiling aan de orde van de dag is?  Is de visie dat de welvaart nooit groot genoeg kan zijn en onze experimenten alle kanten mogen uitgaan zolang we er meer consumptie en rijkdom kunnen uithalen, aan herziening toe?

Zonder te verwachten dat deze crisis tot grote veranderingen zal leiden in de gedachten over rijkdom en consumptie zijn we aan onszelf verplicht na te denken over mogelijkheden van grote groepen burgers om in hun eigen leven enige heroriëntering aan te brengen.

We kunnen in de eerste plaats onze gedachten over het neo-liberaal discours ter discussie stellen. Als de taart groter wordt krijgt iedereen een groter stuk, zegt men. Deze ideologie leidt tot ongebreidelde groei en alle gekende gevolgen. Door dit geloof tolereren wij de aanslagen op de natuur en onze biotoop tot in den treure. Dit geloof opgeven betekent dat er een andere manier van produceren en consumeren mogelijk wordt.

Daarbij aansluitend heeft de corona-tijd ons gewezen op onze afhankelijkheid van de ecosystemen, ook al kennen we ze niet of zijn ze niet in ons dagelijks leven aanwezig. Nederigheid past dus de mens als deel van het ecosysteem. Nederigheid die leidt naar het voorzorgsprincipe waarin we ons bewust zijn van onze plaats in het universum. Nederigheid ook ten aanzien van alles wat zwak is, of oogt, in onze leefomgeving.

We weten dat de ongebreidelde honger van de consumerende mens ongelooflijke gevolgen heeft. Hij reist de wereld af op zoek naar meer ervaringen,  heeft niet in de gaten dat er niet enkel beroep wordt gedaan op eindige goederen, maar dat hij ook de importeur is van allerlei ziekten en exoten die de eigen biotoop binnen dringen. Het voorkomen van pandemieën heeft niet enkel een medische kant maar ook een commerciële en emotionele zijde.

Het verkleinen van onze levenscirkels is dus een logische conclusie na deze pandemie. Voorzichtig worden pistes gelanceerd die we ons niet konden voorstellen. We zouden meer goederen die van levensbelang zijn zelf moeten produceren zoals mondmaskers, beschermende kledij en test pakketten. Is het dan niet logisch ook verder te denken en te besluiten dat ook ons voedsel van dichterbij moet komen.  Is het ondenkbaar dat de korte keten niet enkel voor het medisch materiaal in aanmerking komt, maar  ook onze kleren en voeding, nu veelal geproduceerd in oorden waar bijna zeker onderbetaalde mensen in mensonwaardige omstandigheden werken?

De vele miljarden die nu weer in de economische trommel worden gegoten kunnen beter de weg bereiden naar een andere toekomst.

Guido Steenkiste

01-05-2020, 09:46 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)

In mijn leven spelen bomen een belangrijke rol, stel ik vast na het opmaken van een levens-inventaris . Niets leek in mijn kindertijd daartoe aanleiding te geven.

Als kind leefde ik niet dicht bij de aarde, wel bij stenen gebouwen en gecementeerde ondergronden. We voetbalden op een koertje waar enkele sprietjes gras tussen het beton groeiden. Nonkel had midden die verdeelde ruimte een omheind stukje verwilderd groen, waar wij enkel kwamen als onze bal erin was beland. Ik herinner me enkel de geschonden benen door het klimmen over het muurtje en het prikken van brandnetels bij het recupereren van de bal.

Als tiener gingen we kamperen in de naburige bossen. Bossen waren plaatsen om te spelen of te bibberen in de nachtspelen. Bomen dienden als dankbare grondstoffen voor aaneen gesjorde tafels en banken, soms zelfs bedden waarop dan met stro gevulde matrassen onze nachten verstoorden door geritsel en gesis.

Mijn eerste confrontatie met bomen moet zich langs voetbalvelden hebben afgespeeld waar rijen populieren ons vergezelden tijdens koude winterochtenden.

Als jong afgestudeerde zag ik speelplaatsen die eindeloos eentonig  groen en bomen ontbeerden. Als jonge vader viel het mij op dat kinderen op de speelplaats geen groene ontmoetten en ik startte acties. Na lange gesprekken met mensen die ik moest zien te overtuigen van het belang van groen in de omgeving, slaagden wij erin bomen op de speelplaats te planten, een groenstrook aan te leggen. Geen belevingsgroen zoals dat nu in de mode is maar schaamgroen. We waren er al blij mee.

In dezelfde periode werd het Scheutbos bedreigd. Ik plaatste als aangelande onmiddellijk een bord “Red het Scheutbos” en nu dertig jaar en een hoop acties  later is het bos gered. Van woonparkgebied is het grootste deel omgezet in bos en zullen landerijen groener ogen. De tijden zijn duidelijk veranderd als het om bomen gaat.

In die tijd heb ik uren in het bos gejogd. Uren waarin ik de stress van de dag vergat, mijn longen vulde met gezuiverde lucht en daarna enkele brieven schreef over jagers die in de beperkte ruimte van het Lembeekse bos toch nog jaagden op het wild dat al lang vertrokken was. Omdat het dennenbos zijn functie had verloren deden bosbeheersplannen hun intrede. Weer werd gepalaberd over het aanplanten van streekeigen bomen als vervanging van de dennen. Berken bleken allergische reacties op te wekken, een gemengd loofbos de oplossing met toch heel wat berken.

Alhoewel. Veel oude bomen belanden ook nu weer in de bedreigde zone. Enkel al in mijn dorp zullen nieuwe fietspaden en rioleringen problemen opleveren voor de majestueuze bomen die langs de wegen staan. Op het Plein is al volop gekapt in zieke kastanjes, zullen de andere ook verdwijnen. Maar de zorg om deze ontwikkelingen leidt ertoe dat men oude bomen vervangt door exemplaren die reeds enige dikte hebben. We blijven echter waakzaam voor wat gebeuren gaat. De riool aanleggers staan er niet bekend om dat zij treuren om een boom meer of minder. Ontwerpers van straten en fietspaden zijn geen specialisten in het herkennen van mogelijkheden om oude bomen te sparen.

Bomen hebben een draagvlak nodig, en dat draagvlak vormen mensen die houden van de nabijheid van bomen. Veel mensen vinden bomen een last omwille van de bladeren, de schaduw en tragere groei van hagen en gewassen. Een gevolg van een verkeerd begrepen ideaal van straten, pleinen en tuinen die er getrimd en schoon gemaakt moeten bijliggen en waar gemillimeterd gras het hoogste goed is. We vergeten gemakshalve dat die bomen ons tijdens de zomer schaduw opleveren, dat zij CO² opnemen die anders de atmosfeer mee verziekt, dat zij een rustgevend gevoel geven, een visie op schoonheid in hun ongeordende structuren, en het huis zijn van allerlei dieren. Niet onbelangrijk is ook dat zij kinderen toelaten er in te kruipen en de wereld te ontdekken vanuit een kruin. Een gevoel dat ik nooit heb gehad.

Begrijp je dan dat men beuken te hoog snoeit waardoor hun stam verschroeid door de zon? Begrijp je dan mensen die vieze goedjes rond de stam van de 75 jarige gieten om hem te vernietigen? Begrijp je dan dat ontwerpers van wijken alle natuur in een gebied vernietigen, om daarna alles weer aan te planten, heel dikwijls met schaamgroen waar niet veel werk aan is?

Iedere gemeente zou een bomenplan moeten hebben. Een bomenplan betekent geprogrammeerd bomen planten op plaatsen waar het kan, langs wegen en lanen, fietspaden en woonstraten. Daarbij is het belangrijk de juiste bomen te kiezen en daarvoor hebben we de jongens en meisjes van Natuurpunt en het Regionaal Landschap om te adviseren.

Guido Steenkiste

04-01-2020, 15:57 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)

2020

Een beetje laat maar toch. Mijn wensen voor 2020 zijn weinig anders dan die voor de voorgaande jaren. Zij het dat de situatie er niet op verbeterd is. De klimaatconferentie van Madrid had geen andere boodschap dan dat ze nog maar eens zullen overleggen en een compromis zullen zoeken. En Zuhal had ook al geen beste boodschap. We komen er niet maar we zullen er wel geraken.

Enigszins verwonderd las ik dat Frans Timmermans, de man van de Green Deal, Europees Commissaris sinds mensenheugnis, pas in 2010 had gezien dat het ernst was met de klimaatproblematiek. Toen had de man al vele jaren Parlement achter de rug waarin allerlei deskundigen en andere partijen aandrongen op actie. Maar ja Timmermans was lid van een partij waar dat klimaat niet zo op de agenda stond en was met andere zaken bezig. Het zal wel. Maar deze man moet ons dus een Green Deal doen verteren, een late bekeerling. Ik heb het niet zo voor bekeerlingen als leiders want die houden meestal veel rekening met hun vroegere idealen en nemen er dikwijls bij wat hot en trendy is. Eenmaal die periode voorbij en de vox populi weer een andere kant opgaat zijn zij meestal de eersten die van hun geloof afvallen. Er wordt nu al gefluisterd dat die Green Deal veel geld zal betekenen voor de grootindustrie van wie verwacht wordt dat zij de switch zullen maken. Ook daarin heb ik niet zoveel vertrouwen omdat de meeste aandeelhouders tot nu toe niet geïnteresseerd zijn in wat een bedrijf doet maar wel in hoeveel dividenden worden uitgekeerd. De beurzen hadden een boerenjaar in 2019, wat wil zeggen dat de rijken rijker werden. Misschien is dit wel een voorafname op het succes van de Green Deal.

 Ik wens u politici die vasthoudend zijn in de betrachting om de klimaatproblematiek en de luchtvervuiling ernstig te behandelen. Natuurlijk is het zaak  de kosten niet af te wentelen op de gewone burger maar het hem/haar mogelijk te maken mee te doen. Die burger moet natuurlijk geen struisvogel spelen of de calimero uithangen. Diegenen die nu klagen dat ze niet meer met hun vuile wagen de stad in kunnen, doen er goed aan eens te overdenken welke overwegingen de bovenhand kregen toen ze massaal vervuilende auto’s aankochten. Reeds vele jaren kun je een schone gezinswagen kopen. De klagers doen er ook goed aan om te bedenken of zij andere vervoerswijzen hebben overwogen om in de stad te reizen, en welke redenen er zijn om niet mee te doen aan de deeleconomie die autodelen als belangrijk speerpunt heeft. Als we er van uitgaan dat de luchtkwaliteit in de steden belangrijke gevolgen heeft voor de volksgezondheid zijn er weinig redenen om nog met vervuilende voertuigen te rijden, tenzij eigenbelang en balorig gedrag.

Mijn wens voor 2020 is dat wij allen zouden meewerken, met al onze mogelijkheden zoals ons gedrag en onze geldelijke middelen, om klimaat en kwaliteit van leven voorop te plaatsen en niet te luisteren naar de drogredenen en dooddoeners, gelanceerd door klimaatontkenners en status quo belanghebbenden.

Guido Steenkiste

04-01-2020, 15:48 Geschreven door Guido Steenkiste  
Reageren (0)