In mijn leven spelen bomen een belangrijke rol, stel ik vast na het opmaken van een levens-inventaris . Niets leek in mijn kindertijd daartoe aanleiding te geven.

Als kind leefde ik niet dicht bij de aarde, wel bij stenen gebouwen en gecementeerde ondergronden. We voetbalden op een koertje waar enkele sprietjes gras tussen het beton groeiden. Nonkel had midden die verdeelde ruimte een omheind stukje verwilderd groen, waar wij enkel kwamen als onze bal erin was beland. Ik herinner me enkel de geschonden benen door het klimmen over het muurtje en het prikken van brandnetels bij het recupereren van de bal.

Als tiener gingen we kamperen in de naburige bossen. Bossen waren plaatsen om te spelen of te bibberen in de nachtspelen. Bomen dienden als dankbare grondstoffen voor aaneen gesjorde tafels en banken, soms zelfs bedden waarop dan met stro gevulde matrassen onze nachten verstoorden door geritsel en gesis.

Mijn eerste confrontatie met bomen moet zich langs voetbalvelden hebben afgespeeld waar rijen populieren ons vergezelden tijdens koude winterochtenden.

Als jong afgestudeerde zag ik speelplaatsen die eindeloos eentonig  groen en bomen ontbeerden. Als jonge vader viel het mij op dat kinderen op de speelplaats geen groene ontmoetten en ik startte acties. Na lange gesprekken met mensen die ik moest zien te overtuigen van het belang van groen in de omgeving, slaagden wij erin bomen op de speelplaats te planten, een groenstrook aan te leggen. Geen belevingsgroen zoals dat nu in de mode is maar schaamgroen. We waren er al blij mee.

In dezelfde periode werd het Scheutbos bedreigd. Ik plaatste als aangelande onmiddellijk een bord “Red het Scheutbos” en nu dertig jaar en een hoop acties  later is het bos gered. Van woonparkgebied is het grootste deel omgezet in bos en zullen landerijen groener ogen. De tijden zijn duidelijk veranderd als het om bomen gaat.

In die tijd heb ik uren in het bos gejogd. Uren waarin ik de stress van de dag vergat, mijn longen vulde met gezuiverde lucht en daarna enkele brieven schreef over jagers die in de beperkte ruimte van het Lembeekse bos toch nog jaagden op het wild dat al lang vertrokken was. Omdat het dennenbos zijn functie had verloren deden bosbeheersplannen hun intrede. Weer werd gepalaberd over het aanplanten van streekeigen bomen als vervanging van de dennen. Berken bleken allergische reacties op te wekken, een gemengd loofbos de oplossing met toch heel wat berken.

Alhoewel. Veel oude bomen belanden ook nu weer in de bedreigde zone. Enkel al in mijn dorp zullen nieuwe fietspaden en rioleringen problemen opleveren voor de majestueuze bomen die langs de wegen staan. Op het Plein is al volop gekapt in zieke kastanjes, zullen de andere ook verdwijnen. Maar de zorg om deze ontwikkelingen leidt ertoe dat men oude bomen vervangt door exemplaren die reeds enige dikte hebben. We blijven echter waakzaam voor wat gebeuren gaat. De riool aanleggers staan er niet bekend om dat zij treuren om een boom meer of minder. Ontwerpers van straten en fietspaden zijn geen specialisten in het herkennen van mogelijkheden om oude bomen te sparen.

Bomen hebben een draagvlak nodig, en dat draagvlak vormen mensen die houden van de nabijheid van bomen. Veel mensen vinden bomen een last omwille van de bladeren, de schaduw en tragere groei van hagen en gewassen. Een gevolg van een verkeerd begrepen ideaal van straten, pleinen en tuinen die er getrimd en schoon gemaakt moeten bijliggen en waar gemillimeterd gras het hoogste goed is. We vergeten gemakshalve dat die bomen ons tijdens de zomer schaduw opleveren, dat zij CO² opnemen die anders de atmosfeer mee verziekt, dat zij een rustgevend gevoel geven, een visie op schoonheid in hun ongeordende structuren, en het huis zijn van allerlei dieren. Niet onbelangrijk is ook dat zij kinderen toelaten er in te kruipen en de wereld te ontdekken vanuit een kruin. Een gevoel dat ik nooit heb gehad.

Begrijp je dan dat men beuken te hoog snoeit waardoor hun stam verschroeid door de zon? Begrijp je dan mensen die vieze goedjes rond de stam van de 75 jarige gieten om hem te vernietigen? Begrijp je dan dat ontwerpers van wijken alle natuur in een gebied vernietigen, om daarna alles weer aan te planten, heel dikwijls met schaamgroen waar niet veel werk aan is?

Iedere gemeente zou een bomenplan moeten hebben. Een bomenplan betekent geprogrammeerd bomen planten op plaatsen waar het kan, langs wegen en lanen, fietspaden en woonstraten. Daarbij is het belangrijk de juiste bomen te kiezen en daarvoor hebben we de jongens en meisjes van Natuurpunt en het Regionaal Landschap om te adviseren.

Guido Steenkiste