Velen van ons waren jaren van ons leven in adviesraden allerhande actief. Meestal kijken we met gemengde gevoelens terug. We hebben overwinningen gehaald en nederlagen geleden zou Raymond Van het Groenewoud zingen en zo is het maar net. Af en toe zat de wind mee en surften we op de golven van een verhoogd natuurbewustzijn of een calamiteit om daarna in het business as usual te belanden. En de molens malen langzaam, er komen en gaan mensen die het goed of minder goed menen, bestuurders wisselen elkaar af met hun eigen manier om de volkswil te volgen of net niet. Kortom het was en is een boeiende tijd in de raden maar je zou er toch af en toe het bijltje willen bij neerleggen mocht er niet weer een perspectief zijn op verbetering.

Die adviesraden zijn het gevolg van de democratisering in de slipstream van de jaren 60. Democratisering van het onderwijs maar ook van de bestuurscultuur waarin stilaan het besef groeide dat er meer naar de bevolking moest geluisterd worden, niet enkel om te voldoen aan de wensen van mensen die profijt haalden uit een of andere maatregel, maar ook naar anderen die het belang van natuur, cultuur, open ruimte, ethiek en esthetiek, kortom het goede leven, hoog in het vaandel meevoerden.

Ik denk dat we nu nood hebben aan een nieuwe ingreep in de democratische besluitvorming. Onder de naam burgerdemocratie gaan vele initiatieven schuil. “Slimme” politici haken graag hun wagentje aan containerbegrippen zoals burgerdemocratie. Een beetje zoals bedrijven graag uitpakken met duurzaamheid en ecologisch omdat ze zo meedrijven met goedbedoelde acties en trendy ontwikkelingen voor een groene toekomst. Nog zo’n containerbegrip: groene toekomst. Wat daar allemaal onder verstaan wordt zou gemakkelijk het onderwerp kunnen zijn van een doctoraat in de sociologie.

Terug naar de burgerdemocratie. Wellicht herinner je je de G 1000 van David van Reybrouck. Enkele honderden burgers deels geselecteerd, deels uitgeloot via een representatieve steekproef, met allerhande soorten burgers, mannen en vrouwen, jong en ouder, rijk en arm, uit verschillende wijken, met en zonder kinderen, mooi verdeeld over allerlei groepen dus. Zij  kwamen een aantal weekends bij mekaar om na te denken over belangrijke onderwerpen zoals migratie, sociale zekerheid, de klimaatproblematiek en noem maar op. De onderwerpen kwamen uit een online bevraging, en zo kwam men tot drie onderwerpen die in drie weekends door een burgerraad werden besproken. Je kon ook online inspreken en de conclusies die er op volgden beïnvloeden.

Burgerdemocratie vraagt dus om organisatie. Het is niet voldoende mensen op een buurtvergadering uit te nodigen om van burgerdemocratie te kunnen spreken. Zo’ n buurtvergadering kan deel uitmaken van een brede organisatie die mensen bevraagt. Maar kan de organisatie van burgerdemocratie niet vervangen. Ook wijk- of dorpsbudgetten kunnen de burgerdemocratie een zetje geven maar er niet in de plaats voor komen. Bij burgerbudgetten stellen de overheden budgetten ter beschikking waarvoor burgers voorstellen kunnen doen, die ze dan zelf bespreken en uitwerken.

In onze gemeenten zouden we kunnen en moeten werken met de burgerdemocratie. Cruciaal hierbij is de samenstelling van de burgerraad. Naast een aantal geselecteerde leden worden mensen uitgeloot om deel te nemen aan de raden. Noodzakelijk is dat velen zich in de raad herkennen. De raad kan de burgers bevragen over onderwerpen die de burgers belangrijk vinden. Uit die bevraging kiezen burgers en bestuurders dan prioritaire onderwerpen die onderwerp zijn van overleg. Dit overleg begint altijd met informeren. Deskundigen in de materie informeren de burgerraad over de ins en outs van het onderwerp waarna de raad de opportuniteiten van het onderwerp onderzoekt en voorstellen formuleert.

Een voorbeeld uit onze praktijk:

In het gemeentelijk blad en via de website van verenigingen organiseren we een vragenronde over wat de mensen in de gemeente bezig houdt.

Ondertussen selecteren we een groep mensen die reeds hebben te kennen gegeven deel te willen uitmaken van de burgerraad en loten we evenveel mensen uit die we vragen deel te nemen aan de gesprekken.

Uit de bevraging van de bevolking blijkt een voorkeur om het natuurbeleid van de gemeente te bespreken. Onder dit koepelbegrip horen allerlei vragen thuis over bomen in de straat, bos, diversiteit, tuinen en vogels, stilte, educatie…

Uit deze voorstellen kiezen we 3 onderwerpen die we in drie burgerraden zullen behandelen. In iedere burgerraad krijgen de deelnemers informatie van een deskundige over het onderwerp, overleggen ze en maken voorstellen.

Na drie burgerraden hebben we zo voldoende visie en voorstellen om tot uitvoering over te gaan. De gemeenteraad heeft het laatste woord.

Tot slot

Burgerdemocratie moet men leren. Zowel bestuurders als burgers hebben er weinig ervaring mee. Men moet er vooral mee beginnen. En de organisatie uitbouwen die nodig is. Begeleiding is aanwezig om het goed te doen.