Ik wil de boeken voorstellen die ik grààg gelezen heb. Misschien zijn er daarbuiten nog hartstochtelijke lezers die soms eens iets willen horen van een zielsgenoot over diens ervaringen in het onuitputtelijke rijk van het geschreven woord. Volg me op Twitter om op de hoogte te zijn van mijn jongste besprekingen: volg "muilpeerd"
05-04-2012
Het ongrijpbare meisje (van Mario Vargas Llosa)
Dit boek (332 blz.) mocht ik lenen van een vriend. Deze Peruaanse schrijver (1936) schreef romans, verhalen en essays. Zijn werk ontving vele prijzen waaronder de Nobelprijs voor de literatuur 2010.
Over de inhoud meldt de achterflap: Ricardo valt op zijn vijftiende als een blok voor een meisje dat zich Lily noemt. Maar op een dag verdwijnt ze spoorloos en ontdekt hij dat ze hem alleen maar leugens heeft verteld. In de jaren die volgen komt hij haar op de meest onverwachte momenten tegen. Elke keer noemt ze zich anders en elke keer is Ricardo weer als was in haar handen.
Het begin van het boek vergt wel enige inspanning door de vele uitheemse woorden en plaatsnamen (corrido, huaracha, Barrio Alegre, calle Diego Ferré,fulbito,...).
Op blz 9 echter reeds raakt Ricardo in de ban van Lily. Lily danste heerlijk ritmisch, heel gracieus en met een glimlach op haar lippen, terwijl ze de tekst van het lied meeneuriede, haar armen in de lucht gooide, haar knieën liet zien en haar heupen en schouders op zo'n manier bewoog dat haar hele lichaam, waarvan de rondingen zo schalkes werden geaccentueerd door haar rokje en bloesje, leek te kronkelen en te vibreren en van haar kruin tot aan haar voeten leek deel te nemen aan de dans.
Nadat aan het licht komt dat het gezin van Lily niet uit Chili komt zoals het zich eerst had voorgesteld, verdwijnt het van de ene op de andere dag uit het dorp. Kun je het je voorstellen? Ze komen helemaal niet uit Chili! Nee, het waren geen Chileens meisjes! Allemaal kletsverhalen! Ze wisten niet eens iets van Chili! Ze hebben gelogen! Iedereen voor de gek gehouden!(...) Het waren gewoon Peruaansen. De arme stakkers.
Begin jaren zestig zien we Ricardo in Parijs waar hij is neergestreken in de hoop er een leven te kunnen opbouwen. In Peru heeft hij een advocatentitel behaald aan de universiteit. Hij is naarstig op zoek naar een job.
We treden binnen in een wereld van politiek, communisme, verzetsgroepen, guerillero's. Als je geen enkele voorkennis hebt kan dit een droge brok zijn om te verteren.
De Cubaanse regering had de MIR een hondertal beurzen geschonken zodat Peruaanse meisjes en jongens een guerillatraining konden volgen. Ricardo helpt mee om de studenten op te vangen. De meeste beursstudenten die ik van Orly ophaalde om ze naar de hotelletjes en pensions te brengen waar ze tijdens hun tussenstop in Parijs opgesloten zouden zitten, waren mannen, heel jong, soms nog pubers. Op een dag ontdekte ik dat er ook vrouwen bij waren. (...) Meteen toen ik de drie meisjes zag, had ik de indruk dat ik kameraad Arlette al eens eerder had gezien. (...) Toen herkende ik haar. Ze was natuurlijk erg veranderd, vooral haar manier van praten, maar haar hele verschijning had nog altijd die schalkse uitstraling die ik me maar al te goed herinnerde, iets brutaals, spontaans en provocerend dat doorschemerde in haar uitdagende houding, haar borstjes en gezicht naar voren gestoken, één voet een beetje naar achteren, haar kontje omhoog, en een spottende blik die maakte dat je niet wist of ze serieus meende wat ze zei of een grapje maakte. Ze was niet groot, had kleine handen en voeten, en haar haar, nu zwart in plaats van blond, was bijeengehouden met een lint en reikte tot haar schouders. En die donkere honing in haar irissen.
Ze beleven samen tien dagen die Ricardo beleeft als de hemel en als een begin van een duurzame liefde. Dan echter, verdwijnt ze weer voor jaren uit zijn leven.
Ricardo slaagt voor een examen als tolk aan de Unesco en het hoofd van de vertaalafdeling vraagt hem om op zijn kantoor te komen. Hij was heel vriendelijk en moest hartelijk lachen toen ik op zijn vraag naar mijn 'plannen op lange termijn' antwoordde: 'Als oude man sterven in Parijs.'(...) Vanaf dat moment moment wist ik zeker dat de droom die ik altijd had gehad - nou ja, sinds de jaren des onderscheids -, namelijk de rest van mijn leven in deze stad blijven, werkelijkheid begon te worden.
Een vriend spreekt zijn verbazing uit over deze ambitie: 'Alle Zuid-Amerikanen komen naar Parijs om ietse groots te verrichten. Wil je me laten geloven dat jij de uitzondering op die regel bent?' ' Ik zweer het, Paul. Ik heb geen andere ambities dan hier blijven, zoals nu.
Maar de herinnering aan zijn kleine guerrillero blijft knagen:Het deed me helemaal geen goed om aan kameraad Arlette te denken, elke keer had ik het gevoel of er een maagzweer openbarstte. Om dat te vermijden, waar ik maar half in slaagde, stortte ik me vol overgave op mijn lessen Russisch en simultaantolken gedurende de perioden dat meneer Charnés, met wie ik het inmiddels uitstekend kon vinden, me geen contract aanbood.
Drie jaar later. Wanneer Ricardo's tante Alberto sterft wil hij het vliegtuig nemen om haar begrafenis in Peru bij te gaan wonen. Nadat hij een retourticket heeft gekocht loopt hij nog even binnen bij de Unesco om meneer Charnés uit te leggen dat hij een paar dagen vrij moet nemen. Ik stak net de hal over toen ik een elegante dame tegenkwam, ze droeg naaldhakken en een zwarte, met bont afgezette mantel, en keek me aan alsof we elkaar kenden. 'Nee maar, wat leven we toch in een kleine wereld,' zei ze, terwijl ze naar me toe kwam en me haar wang aanbood. 'Wat doe jij hier, brave jongen?' 'Ik werk hier, als vertaler,' wist ik met moeite uit te brengen, volkomen overrompeld door de verrassende ontmoeting, en me terdege bewust van de lavendelgeur van haar parfum die mijn neus binnendrong toen ik haar kuste. Zij was het, maar ik moest mijn uiterste best doen om in dat zo zorgvuldig opgemaakte gezicht, in die rode lippen, in die geëpileerde wenkbrauwen, in die zijdeachtige, krullende wimpers die een paar ondeugende ogen overschaduwden die dankzij het oogpotlood breder en dieper waren geworden, en in die handen met lange nagels die net van de manicure leken te komen, kameraad Arlette te herkennen.
Bij elke ontmoeting transoformeert 'het stoute meisje' zich tot een ander. Ricardo heeft dit begrepen. 'Ik neem aan dat ik je niet meer Lily het Chileense meisje of kameraad Arlette de guerrillastrijdster mag noemen. Hoe heet je nu in vredesnaam?'
Zoals gebruikelijk in Frankrijk draagt ze nu de naam van haar man; madame Robert Arnoux. Hij is diplomaat en werkt bij de Franse delegatie. Ik hoefde haar maar te zien staan om te beseffen dat ik haar in al die jaren niet één moment was vergeten, dat ik nog net zo verliefd op haar was als op de eerste dag. [Dat was ]in maart 1965, kort voor mijn dertigste verjaardag.
Monsieur Robert Arnoux was klein en kaal en had een Hitler-snorretje dat meebewoog als hij praatte; hij droeg een bril met dikke glazen en was zeker twee keer zo oud als zijn vrouw. Hij behandelde haar met veel egards, waarbij hij haar stoel aan-en terugschoof en haar in haar regenjas hielp. De hele avond was hij oplettend, door wijn bij te schenken als haar glas bijna leeg was en haar het broodmandje aan te geven als ze geen brood meer had. Hij was niet erg sympathiek, eerder nogal stijf en bits, maar hij maakte inderdaad een zeer ontwikkelde indruk en praatte heel zelfverzekerd over Cuba en Latijns-Amerika.
Ze zien elkaar regelmatig, brengen de nacht met elkaar door en de smoorverliefde Ricardo beweert dat hij haar zo gelukkig zou kunnen maken dat ze hem nooit meer zou verlaten. 'Wat ben je toch een naïeve dromer,' zei ze, lettergreep voor lettergreep, me uitdagend met haar ogen. 'Je kent me niet. Ik zou alleen voor altijd bij een man blijven als hij heel, heel rijk en machtig was. Dat zul jij nooit worden, helaas.' 'En als geluk nu eens niets met geld te maken heeft, stout meisje?' 'Geluk, ik weet niet wat dat is en het kan me ook niet schelen, Ricardito. Wat ik wel zeker weet, is dat het niet dat romantische en banale is wat het voor jou is. Geld geeft zekerheid, beschermt je, stelt je in staat volledig van het leven te genieten zonder dat je je zorgen hoeft te maken om morgen. Het is het enige geluk dat je kunt aanraken.'
Zoals te verwachten ontglipt mvr. Arnoux hem opnieuw. Ricardo neemt zijn solitaire leven weer op. Het waren jaren van hard werken voor mij, zij het, zoals het stoute meisje zou hebben gezegd, met povere resultaten: ik ging definitief over van vertalen naar tolken. Net als de eerste keer vulde ik de leemte van haar verdwijning door me met verplichtingen te overladen.
De politieke gebeurtenissen in zijn land blijven een belangrijke achtergrond in zijn leven.
[Drie jaar later], op 3 oktober 1968 pleegden de militairen onder leiding van generaal Juan Velasco Alvarado de staatsgreep die een einde maakte aan het democratische bewind van Belaunde Terry, die in ballingschap ging, en werd in Peru een nieuwe militaire dictatuur ingesteld die twaalf jaar zou duren.
Vier jaren later ontmoet hij haar opnieuw, ditmaal als Mevr. David Richardson. Maar zodra we die avond het luxueuze landhuis van signor Ariosti binnengingen, voelde ik mijn keel plotseling droog worden en ging er een pijnscheut door de nagels van mijn vingers en tenen. Daar zat ze, minder dan tien meter van me vandaan, op armleuning van een sofa, met een hoog glas in haar hand. Ze keek me aan alsof ze me nog nooit van haar leven had gezien. (...) Ze was niet langer dat kwetsbare meisje dat duizend moeilijkheden had moeten overwinnen en vooruit was gekomen dankzij een ongebruikelijke stoutmoedigheid en vastberadenheid; ze was nu een volwassen vrouw, overtuigd van het feit dat het leven een jungle was waar alleen de slechtsten zegevieren, tot alles bereid om niet verslagen te worden en hogerop te komen. Zelfs om haar man naar de andere wereld te helpen om zijn erfenis op te strijken, als ze dat kon doen met de absolute garantie dat ze ongestraft zou blijven? 'Natuurlijk,' zei ze, met die spottende en meedogenloze blik in haar ogen.
Die twee jaar, waarin ik een paar keer voor langere tijd in swinging London verbleef, (...) en het stoute meisje één of twee keer per week zag, waren de gelukkigste van mijn leven tot dan toe. Ik verdiende minder geld als tolk, omdat ik vanwege Londen veel contracten in Parijs en andere Europese steden afwees, inclusief Moskou, waar aan het eind van de jaren zestig en het begin van de jaren zeventig steeds vaker internationale conferenties en congressen werden gehouden, en ik daarentegen tamelijk slecht betaalde klussen aannam waarvan het enige aantrekkelijke was dat ik ervoor naar Engeland moest. Maar ik zou het geluksgevoel dat ik ervoer bij het binnenstappen van het Russel Hotel, waar ik geleidelijk alle bedienden en kamermeisjes bij naam leerde kennen, en het in een trancetoestand wachten op de komst van Mrs. Richardson, voor niets ter wereld hebben willen ruilen.
Ditmaal verloopt de breuk zeer bruusk en is uiterst pijnlijk voor Ricardo. Eens te meer blijkt zijn droomvrouw een femme fatale. 'Maar bel me nooit meer op. Ik zit in de puree en ik moet erg uitkijken.' ' En ze hing op, zonder afscheid te nemen. Ik voelde me leeg en ontdaan. Ik was zo kwaad, zo ontmoedigd, en ik had zo'n minachting voor mezelf dat ik - voor de zoveelste keer!- het besluit nam Mrs. Richardson uit mijn geheugen te wissen en haar, om het maar eens te zeggen met een van die banale uitdrukkingen waar zij altijd zo om moest lachen, uit mijn hart weg te rukken. Het was idioot om verliefd te blijven op zo'n ongevoelig wezen, dat genoeg van me had, dat met me speelde als was ik een marionet, dat nooit het minste respect voor me had getoond.
Net als de vorige keren nam ik me, op mijn achtendertigste, vast voor verliefd te worden op iemand die minder ongrijpbaar en gecompliceerd was, een normaal meisje met wie ik een relatie kon hebben zonder grote schokeffecten of met wie ik zelfs zou kunnen trouwen en kinderen krijgen. Maar zo ging het niet, omdat in dit leven de dingen maar zelden zo gaan als wij arme knulletjes ze plannen. Al snel gaf ik me over aan de routine van mijn werk, dat hoewel het me af en toe verveelde, ook niet echt onaangenaam was. Tolk zijn vond ik een nietszeggend beroep, maar het was voor degene die het uitoefende ook een beroep met weinig morele problemen. En het stelde me in staat te reizen, redelijk te verdienen en vrij te nemen als ik daar zin in had.
Tijdens een gesprek met een vriend 'Het is niet de schuld van Frankrijk dat we nog altijd een stel buitenlanders zijn, beste jongen. Dat is onze eigen schuld. Een roeping, een lotsbestemming. Net als ons beroep van tolk, een andere manier om altijd een vreemdeling te blijven, om je ergens te bevinden zonder je er te bevinden, om te zijn maar ook niet te zijn.'
In de volgende jaren komt hij haar o.a. tegen in Japan onder naam van Kuriko, de vrouw van Fukuda.
Zo gaat het verhaal verder. Op onverwachte momenten, telkens met een paar jaar tussen, ontmoet hij opnieuw dat geheimzinnnige meisje van wie hij nooit de echte naam te weten komt. Pas op het einde van het verhaal komen we meer te weten over haar echte identiteit.
Het laatste hoofdstuk was me er een beetje te veel aan, het voegt niet veel meer toe aan het verhaal en volgens mij had het beter gestopt voor dat laatste hoofdstuk. Het mysterieuze meisje ontpopt zich tot een ware femme fatale en de lezer weet dat het niet goed kan aflopen.
Ik vind het een boek van wisselende kwaliteit. Sommige hoofdstukken zijn heel boeiend en meeslepend, andere stukken zijn stroef en schijnbaar overbodig. Alsof het twee boeken tegelijk zijn. Een dat veel te maken heeft met politiek in het algemeen en met de situatie in Peru in het bijzonder en het andere dat een liefdesverhaal is.
Deze voor mij nog illustere onbekende auteur kreeg ik cadeau van een vriend. Het begin bevalt me en daarom besluit ik het boek gelijktijdig voor te stellen op mijn blog.
Het verhaal situeert zich tijdens WO II. Het boek begint in een vooruitgeschoven moment. Hierin wordt het hoofdpersonage Edzard de Jong, 28 jaar, gearresteerd door de Duitsers. Hij was een miezerige, hulpeloze gevangene geworden; hij, de jonge god, zoals hij zich vaak tijdens een actie gevoeld had, de onaantastbare, de man met het grote geheim, waarvan niemand op straat iets wist, maar dat hij koesterde en waar hij trots op was. Die overmoed, die glorie, die triomf, je sprak er niet over, het zou genant zijn om daar iets van te laten merken; dat soort dingen doe je niet, dat hoort niet, maar het was er wel.
Zijn ondervrager begint dadelijk met de valse papieren boven te halen die Edzard met de naam Rein de Koning bedachten. Edzard probeerde de man te overbluffen. 'Ik geef toe dat ze vals zijn', zei hij. 'Aardig dat u dat toegeeft, maar waarom?' ' Ik wilde niet naar Duitsland.' De man lachte. 'Zo, dan hebben we al aanklacht nummer twee . U wilde de Arbeitseinsatz ontlopen. Daarvoor liet u zeer kostbare papieren namaken. Mag ik vragen door wie?'
Dit hoofdstuk eindigt met de totale vertwijfeling van Edzard op het moment dat hij beseft dat zijn vroegere vriendin hem verraden heeft.
Dan gaan we terug in de tijd naar augustus 1939. Hierin zien we de ontwikkeling van het groeiende ongenoegen van Edzard. Hij heeft een sterke behoefte om meer van zijn leven te maken en boven de massa uit te steken. 'Tuig', dacht hij. Die kwalificatie gebruikte hij de laatste tijd steeds meer voor zijn medemensen. Als hij hun lijven zag,, hun stemmen hoorde, voelde hij een diepe minachting voor de massa in zich opkomen en straalde zijn superioriteitsgevoel uit zijn koele ogen, die over dat tuig streken.
En hij zelf dan? Wat waren zijn genoegens dan en zijn ambities? Die onrustbarende gedachte verdrong hij liever. Hij wist alleen dàt hij verder strekkende ambities had dan alleen maar het zoeken naar een baantje en het liggen op het strand. Alleen: welke ambities dat dan wel waren, dat kon hij ook niet zeggen. Maar hij zou niet berusten in het lege leven dat hij nu leidde; hij zou niet een van die vele ongewassen lichamen worden, niet een van die ruwe stemmen. Hij wachtte alleen op een kans om zich uit die massa naar boven te werken.
Edzard ontmoet Tilly op het strand. Het klikt dadelijk tussen hen. Tilly woont in Amsterdam en geeft Edzard haar adres. Het is de vooravond van de oorlog en Edzard observeert de veranderende wereld rondom zich: En nu ging de tijd schoksgewijs, hele sprongen werden gemaakt; soms werden oude mensen in één nacht oud als ze verbijsterd de krant hadden gelezen, of het laatste nieuws voor de radio hadden gehoord. En de mens, die vroeger alle verandering op zijn gemak kon volgen, zich kon aanpassen, moest zich nu als een kameleon gedragen.
Edzard zoekt Tilly op in Amsterdam en beleeft een aangename avond. Het bracht hem er ook toe in de daaropvolgende dagen opnieuw pogingen te ondernemen om aan werk te komen; het feit dat zij een baan had, zorgde ervoor dat hij zich nutteloos voelde. 'Wat is uw vooropleiding? ' 'Hbs, mijnheer.' Hij zag het geïrriteerde handgebaar voor zich.
Een paar dagen daarna; hij zat bij Tilly op de kamer, de radio stond aan, toen wist hij het opeens heel duidelijk; dit is het. Hier zat ik op te wachten. (...) Ze lagen samen op de divan, toen hij het hoorde. Duitsland was Polen binnengevallen.
Edzard trekt in bij Tilly. Hij stapt in een verzetsbeweging en vindt daarin een mogelijkheid om gevaarlijk en heroïsch te leven. Hij klimt op in de hiërarchie en na twee jaar heeft hij zich een plek in de leiding van de organisatie verworven. Toch is dit niet zijn hoofddoel, vergaderen, overleggen, plannen maken. Hij wil het gevaarlijke veldwerk doen, het sluipen, het omsingelen van de vijand, de concrete wraakacties uitvoeren, hij wil de trekker aan de vinger voelen, liever dan in een kamertje zitten te vergaderen.
De lezer wordt getuige van zijn eerste moord in de verzetsbeweging. Omdat een getuige hem heeft gezien moet hij een tijdlang onderduiken. Heel erg tegen zijn zin verkast hij naar een dorp zo ver mogelijk weg van de hoofdstad. Daar verblijft hij enkele maanden en ook al zijn Tadema en Annelies; zijn gastgezin heel vriendelijk voor hem, hij mist de actie heel erg. Hij is bang geen belangrijke rol meer te zullen krijgen nu hij 'verbrand' is. Mensen die opgepakt worden zijn nl. een groot risico voor de verzetsbeweging, ze kunnen gaan praten en zo de anderen van de verzetsgroep in groot gevaar brengen. Aanvankelijk weet Edzard niet hoe lang zijn verbanning zal duren. Op een avond dat Tadema van huis is beleeft Edzard een avontuurtje met Annelies, die zich letterlijk aanbiedt aan hem. Edzard zal tijdens zijn verzetswerk te weten komen dat deze activiteiten een magnetische uitwerking heeft op veel vrouwen.
Tijdens een latere nachtelijke actie - wanneer hij terug in een verzetscel is opgenomen- gaat hij voedsel halen bij een boer. Een dienstmeisje zegt hem: 'Hé, als je ooit eens terug wil komen.' Hij draaide zich om en pakte haar hand weg.'Al goed', zei hij kort. Ze was niet beledigd. 'Weet je', zei ze. 'Ik vind jongens zoals jij ontzettend opwindend. Dat kan ik niet helpen, dat is zo. Alle jongens zoals jij. Van de illegaliteit, begrijp je. Dat windt me op. Als ik eraan denk hoe jullie tekeer gaan, dan wil ik dat jullie ook met mij tekeer gaan .Dat is toch logisch. Meisjes zoals ik, wat hebben we nou? Werken tot je erbij neervalt en misschien sla je eens zo'n boerenkinkel aan de haak, die zijn voeten maar één keer per jaar wast en alleen met je vrijen wil als hij een borrel op heeft. Dan ga je denken en dan stel je je voor hoe het is met iemand anders, heel iemand anders. Ergens ver vandaan. Zo iemand als jij. Daar kan ik uren van dromen. Dus als je wil? Nu nog. Of een andere keer.'
Wanneer hij, na zoveel maanden terugkeert naar Amsterdam, merkt Edzard dat de tijd niet heeft stilgestaan. De mensen waren onrustiger geworden; de bezetters en hun handlangers schreeuweriger en arroganter, vermoedelijk om hun onzekerheid te verbergen; een onzekerheid die gevoed werd nu de Duitse onoverwinnelijkheid niet zo vanzelfsprekend meer was als in het eerste jaar van de oorlog. Maar verder: de armoede breidde zich uit, de verpaupering en daarmee gepaard gaan de de groeiende onvrede met de hele situatie, waardoor steeds meer mensen cynischer werden, harder in hun uitlatingen. (...) Ook in de organisatie was het een en ander veranderd. Zijn eigen groep bestond niet meer; was opgegaan in een andere, grotere groep. Edzard kiest een nieuwe naam: Rein de Koning.
Deze nieuwe groep staat onder leiding van een man wiens codenaam Karel is. Karel is een 50-jarige kale, ontwikkelde man. Aanvankelijk lijkt hij Edzard te wantrouwen maar geleidelijk aan krijgt Edzard meer verantwoordelijkheid in zijn opdrachten. In de loop van Edzards leven zal Karel nog een belangrijke rol spelen.
Edzard lette scherp op de gelaatsuitdrukking van de kale man, maar hij kon niets ontdekken. Geen triomfantelijke glimlach, geen arrogante blik. De man keek neutraal. Bijna als iemand, die een routinegeval moest afhandelen.
In de winter van 1942 wordt Edzard bij Karel thuis uitgenodigd.
Toen hij het adres van Karel hoorde, wist hij dat hij gelijk gehad had toen hij achter die grote kale man meer vermoedde, meer beschaving, een zekere verfijning. Tenminste, als je verfijning af kunt meten naar de wijze waarop iemand woont.
Op blz 178 keert het verhaal terug naar het begin; nl. de verhoren waaraan de gevangengenomen Edzard wordt onderworpen. Een Duitser doet hem het voorstel te spioneren voor hem in ruil voor zijn vrijheid. Edzard wordt voor de keuze gesteld om zijn vel te redden door op dit voorstel in te gaan of anders eervol te sterven tijdens de liquidatie-actie die zeker zou volgen indien hij niet op het voorstel ingaat. Edzard wil leven en gaat node in op het voorstel van de Duitser.
Als rode draad doorheen heel de geschiedenis blijft de vraag waarom Tilly hem heeft verraden. Deze vraag blijft Edzard nog jaren achtervolgen en hiermee blijft hij worstelen en hij blijft naar een antwoord zoeken. Zijn zoektocht naar Tilly stopt niet eer hij haar gevonden heeft, jaren later in Amerika. In het laatste deel kent het verhaal veel ontwikkelingen en wendingen en het heeft ook een vrij onverwacht einde. Het verhaal bleef me tot op het laatst boeien.
Dit boek vind ik heel geschikt voor jonge mensen. Omdat het heel vlot en meeslepend is geschreven heb ik het graag gelezen. Er zit vaart in het verhaal en het heeft weinig inzinkingen in die vaart. Dit oorlogsverhaal werpt een blik op het verlangen om uit te blinken, om te ontkomen aan de sleur van het dagelijks leven en hoe de oorlog daartoe een kans biedt. We zien de gevolgen van de oorlog op het leven van de gewone mens; Het is geen hoogvlieger op literair gebied, wel een heel goed leesbaar boek over een gewone jongeman in een ongewone tijd.
