Wij, uw aartsbisschop en uw drie hulpbisschoppen, lanceren een oproep aan alle dekenaten, evenals aan alle basilieken en heiligdommen in het aartsbisdom, om van donderdag 6 februari een dag van vasten te maken, en ’s avonds een gebedswake te houden. Dit om het geweten van de mensen wakker te maken en een ultiem maatschappelijk debat uit te lokken op het moment dat in ons land een wetgeving dreigt tot stand te komen die de mogelijkheid van euthanasie uitbreidt naar minderjarigen. Als de voorgestelde datum u niet schikt, heeft u uiteraard alle vrijheid om het dubbele evenement te organiseren op een ander moment, maar dan wel snel, want het is dringend.

         Het zou ons uiteraard verheugen als ook andere christenen, gelovigen van andere religies, net als agnosten of atheïsten, ons – volgens de modaliteiten aangepast aan hun overtuigingen – zich bij deze actie, die in de eerste plaats filosofisch van aard is, zouden aansluiten.  

         We nodigen onze medeburgers uit om over de volgende punten na te denken:

1.       Veel mensen die professioneel werken met minderjarigen bevestigen dat die laatsten slechts heel zelden om euthanasie vragen. Dat is in elk geval wat men vaststelt in Nederland dat al beschikt over een wet die dergelijke uitbreiding van euthanasie voorziet. De voorgestelde uitbreiding is verwonderlijk als men weet dat op veel andere domeinen, die veel minder ingrijpend zijn dan de beslissing zich te laten euthanaseren, minderjarigen onbekwaam worden geacht belangrijke beslissingen te nemen voor hun economisch of affectief leven. Bovendien is het risico groot dat in België, waar de aanvragen voor euthanasie van volwassenen gevaarlijk in aantal toenemen, het wetsvoorstel de vraag zal aanwakkeren, als het aanbod wordt uitgebreid naar minderjarigen. En dat terwijl we beschikken over uitstekende palliatieve zorgen en over aangepaste en progressieve pijnstillers in het geval van hardnekkig lijden, om – zoals het hoort – de immense fysieke en psychische nood te lenigen van mensen die lijden en de dood in de ogen zien; zelfs als deze palliatieve middelen tot gevolg hebben dat ze het leven wat verkorten - wat moraal aanvaardbaar is. Maar een zachte, vredige en waardige dood is geen synoniem van euthanasie, die rechtstreeks, binnen enkele minuten en opzettelijk de dood doet intreden. Er is een wereld van verschil tussen de twee, zowel in de intentie als in de gebruikte procedure.

2.       De ervaring leert ons dat eens men het fundamentele verbod van elk menselijk samenleven, namelijk het verbod om een onschuldig menselijk wezen te doden, overtreedt, het onmogelijk is de deur te sluiten die men geopend heeft. Integendeel, de deur heeft de neiging zich steeds meer te openen. De euthanasiewet die nu reeds van kracht is, sloot minderjarigen uit. Het huidige wetsvoorstel neemt hen op. Er is een beweging op gang gebracht die dreigt nooit meer te stoppen. Het zal ermee eindigen dat men in bepaalde gevallen een instemming zal veronderstellen die niet gegeven is of niet gegeven kon zijn. We weigeren daarentegen – zoals sommigen durven te doen – de hypothese te formuleren dat misschien ooit de dag zal komen dat men de instemming zal veronderstellen bij minderjarigen die mentaal gehandicapt zijn, aangezien zij per definitie onbekwaam zijn tot een weloverwogen oordeel. We zijn er sterk van overtuigd dat ons land nooit dergelijke uitwassen zal accepteren. Aan de andere kant bestaat op kortere termijn het risico dat men zich op een dag zal afvragen of een nieuwe wet of een jurisprudentie die het non-discriminatiebeginsel inroept, geen einde zou moeten maken aan een discriminatie, namelijk dat het criterium van psychisch lijden niet meetelt voor minderjarigen.

3.       Er liggen al andere wetsvoorstellen klaar om – aan het andere uiteinde van het menselijk leven – euthanasie mogelijk te maken voor demente personen die geen helder bewustzijn van hun persoonlijke identiteit meer hebben, mits ze daarvoor een voorafgaande schriftelijke aanvraag hebben gedaan. Dat is een vreselijk perspectief, dat een subtiele druk zal uitoefenen op oudere mensen die vrezen dat ze later hun omgeving tot last zullen zijn! Veel ouderen zullen zichzelf ervan overtuigen dat ze erg egoïstisch zouden zijn als ze die voorafgaande vraag niet indienen … Zo verbrokkelt geleidelijk de bewonderenswaardige solidariteit die demente personen verbindt met hun families en met de hele medische en paramedische wereld die deze mensen met veel  menselijkheid, competentie en tederheid verzorgen. Als oplossing voor de onvermijdelijke broosheid van het menselijk bestaan, zeker wanneer het einde nadert, rest demente personen dan niets anders dan de eenzame beslissing om op tijd hun uitstap uit deze wereld te voorzien, wanneer anderen zullen vinden dat daarvoor de tijd is gekomen. Het valt te verwachten dat een volgende wetsuitbreiding zal toelaten de instemming van de demente redelijkerwijze te veronderstellen, vermits enkel nog een kleine handtekening ontbreekt onderaan een document… Bovendien – en dat is nu al het geval – zullen veel mensen die ouder zijn en potentieel dement, geneigd zijn euthanasie te vragen om hun omgeving niet tot last te zijn, ja zelfs  wegens ouderdom en omdat ze de smaak in het leven verloren hebben. Dan zal dus het om een ander soort ‘euthanasie’ gaan, namelijk die van de solidariteit zelf die de sterken moet verbinden met de zwakken. Tot slot is het niet uitgesloten dat op een dag economische overwegingen (de solvabiliteit van de openbare financiën of van zorginstellingen) zullen meespelen om onrechtstreeks euthanasie aan te bevelen.

4.       Als laatste hoort men vaak zeggen dat de beslissing om zich te laten euthanaseren eenvoudig een kwestie is van persoonlijke vrijheid, van vrije zelfbeschikking, en dat de wet niemand verplicht er gebruik van te maken. Daarbij vergeet men dat deze zogenaamd puur individuele beslissing, zeker wanneer ze steeds vaker voorkomt, een te duchten druk uitoefent op de vrijheid van alle zorgverstrekkers, net als op die van de zorginstellingen die gekant zijn tegen euthanasie en finaal op de meest kwetsbare personen in onze samenleving.

                       Met inzet van heel onze persoon durven we dus tegen onze medeburgers zeggen: “Het is niet te laat, maar het is hoog tijd!” Laten we ons eigen geweten wakker schudden, en ook – met respect – dat van onze broeders en zusters. In de geschiedenis doet zich nooit hetzelfde geval voor in dezelfde omstandigheden. Het is dus vandaag dat we moeten handelen. Wij rekenen op u.

                       Heel concreet willen we, naast een oproep tot vasten, een gebedswake organiseren in enkele symbolische en geografisch centrale plaatsen in het aartsbisdom (de Nationale Basiliek van Koekelberg in Brussel, de Sint-Pieterskerk in Leuven en de Basiliek van Basse-Wavre). Tegelijkertijd vragen we met aandrang aan de dekens en aan de rectoren van minder centrale heiligdommen dat ook zij, volgens hun mogelijkheden, een gebedswake zouden houden in hun dekenaat of in hun heiligdom. In Brussel en Leuven zal de gebedswake plaatshebben op 6 februari om 20 uur; in Brussel wordt ze voorgegaan door de aartsbisschop, in Leuven door hulpbisschop Kockerols (mgr. Lemmens is op dat moment in Rome). In Basse-Wavre wordt de gebedswake verschoven naar zaterdag 8 februari om 20 uur en wordt ze voorgegaan door hulpbisschop Hudsyn.

                       Om uw werk te vergemakkelijken, voegen we bij deze oproep een schema voor het praktisch verloop van de gebedswake.

                       Op dit uiterst belangrijke moment waarop we ons resoluut moeten engageren in het maatschappelijke debat, durven we uitdrukkelijk te hopen op uw medewerking. We danken u voor uw kostbare tijd en inzet.

                       België is niet vaak het centrum van wereldwijde media-aandacht. Maar in dit geval houden talloze media uit meerdere continenten opvallend de ogen gericht op ons kleine land. Daarbij vragen ze zich af hoe ver de laksheid van onze wetgeving zal gaan in een materie die zo bepalend is voor de opvatting die een samenleving op lange termijn dreigt te hebben over het leven, over de dood en over de menselijke vrijheid.

+ André-Jozef Léonard, aartsbisschop van Mechelen-Brussel

+ Jean-Luc Hudsyn, hulpbisschop voor Waals-Brabant

+ Jean Kockerols, hulpbisschop voor Brussel

+ Leon Lemmens, hulpbisschop voor Vlaams-Brabant en Mechelen

Opmerking:

In bijlage vindt u een  schema dat u kan helpen om de gebedswake te organiseren.        

N.B.: Vooral voor de tweetalige wakes in Brussel en in de faciliteitengemeenten stellen we voor om liederen te kiezen waarvan het refrein meerdere keren herhaald wordt (vooral die van Taizé, in het Latijn, Nederlands, Frans of Engels). Gelet op de korte  voorbereidingstijd laat dat toe dat alle aanwezigen meezingen, zelfs zonder koor en zonder repetitie, en zonder dat men blaadjes met de teksten moet drukken of kopiëren. Ook in de ééntalige wakes kunnen die refreinen de muzikale begeleiding van het gebed vergemakkelijken.

Men dient ervoor te zorgen dat bij het begin van de wake de argumentatie wordt uitgedeeld waarmee wordt opgeroepen tot deze gebedswake. Op die manier hoeven de details van de problematiek niet tijdens de wake te worden behandeld.

Als de betrokken kerken niet de druk- of kopieerkosten kunnen dragen van deze argumentatie of de kost van de kaarsjes waarvan hieronder sprake, kan men op het einde van de wake een kleine  bijdrage in de kosten vragen.

Tot slot mag het duidelijk zijn dat op elke plaats waar de gebedswake wordt gehouden, het voorgestelde schema kan gewijzigd worden volgens de gebruiken van de betreffende plaats, op voorwaarde dat de centrale boodschap ervan bewaard blijft.

Openingslied dat spreekt van vertrouwen in de Heer en de hoop die bij Hem wordt geput

Woord van verwelkoming door de voorganger of andere personen (lectoren, enz.)

Als burgers en als christenen respecteren we volledig de formele procedures van de parlementaire democratie. Toch menen we dat het niet volstaat dat een wet democratisch is gestemd opdat die op sociaal of ethisch vlak automatisch gerechtvaardigd is. De geschiedenis – ook die van ons eigen land – leert dat men op democratische manier wetten kan stemmen die moreel of sociaal betwistbaar zijn, ja zelfs laakbaar, en die nadien soms, dankzij een nieuwe wetgeving, gecorrigeerd worden. Daarom kan het legitiem zijn met rationele argumenten een wet te bekritiseren die nog moet gestemd worden of die al gestemd is. Dat is wat we vanavond willen doen door gewetensaandacht te vragen voor de ernstige gevaren die verbonden zijn met het wetsvoorstel dat, onder bepaalde voorwaarden, de mogelijkheid van de depenalisering van euthanasie wil uitbreiden naar minderjarigen.

Eerste lezing: Psalm 34 (33): ‘De Heer zal ik prijzen iedere dag’ (met weglating van vers 22)  of Psalm 84 (83): ‘Hoe lief is mij uw woning, Heer’

Aangepast lied of refrein

Gebed

God onze Vader, het is met groot vertrouwen dat we ons tot U richten op het moment dat ons land een wetgeving dreigt aan te nemen die de mogelijkheid van euthanasie onder bepaalde voorwaarden wil uitbreiden naar minderjarigen. Geconfronteerd met de ernstige bijkomende afwijkingen die dergelijke wet in haar kielzog kan meeslepen, vragen we U ons geweten te verlichten, en dat van al onze medeburgers en dat van onze politieke verantwoordelijken. We bidden u heel gewoon, maar met gans ons hart op voorspraak van de Maagd Maria, Moeder van uw Zoon en onze moeder. We vragen het U door Jezus Christus, uw Zoon, onze Heer…

Gevolgd door een of meerdere tientjes van de Vreugdevolle Mysteries van de rozenkrans, eventueel ingeleid door een kort commentaar.

Tweede lezing: Psalm 121 (120): ‘Omhoog naar de bergen richt ik mijn ogen’ of Psalm 145 (144): ‘U wil ik loven, mijn God en Koning’ (met weglating van vers 20)

Aangepast lied of refrein

Gebed

God onze Vader, we gaan ons nu richten tot uw altaar in deze kerk (basiliek) (of naar een andere gepaste plaats, beeld van Maria, enz.). We gaan er een klein lichtje plaatsen, teken van ons vurig verlangen dat U onze gewetens en onze harten zou verlichten, opdat wij, met alle mogelijke vreedzame middelen, rondom ons zouden getuigen van het licht dat U verspreidt door Uw Woord, maar ook door de stem van ons geweten, zoals die weerklinkt in het hart van iedere mens. We vragen het U door Jezus Christus, uw Zoon, onze Heer…

Gevolgd door een langzame processie, begeleid door zang, refreinen, muziek van orgel of andere instrumenten.

Derde lezing: Lucas 11, 9-13 of Mattheus 7, 7-11

Aangepast lied of refrein

Gebed

Heer Jezus, we geloven in uw woord over de doeltreffendheid van het gebed dat met volharding in het geloof tot U gericht wordt. We geloven dat U, zoals U gezegd heeft (Mt 28, 18), ‘alle macht gegeven is in de hemel en op de aarde’, sinds uw glorierijke opstanding uit de doden. En we geloven dat U onder ons persoonlijk en reëel aanwezig bent in de Heilige Eucharistie. We smeken U: omring  met uw bijzondere tederheid – die tederheid die u zo vaak getoond heeft in het evangelie – ja, omring met uw grote barmhartigheid al diegenen die aan hun pijn en lijden wensen te ontsnappen door rechtstreekse euthanasie; laat bij hen mannen en vrouwen opstaan die hen met zachtheid en respect doeltreffend zullen helpen dankzij de beste zorgen en die hen met verbeelding en liefdesbekwaamheid zullen bijstaan, opdat zij, zonder hun toevlucht te nemen tot euthanasie, een zachte en vredige dood mogen beleven. Ontferm u over hen, zoals u dat gedurende uw aardse leven gedaan heeft met alle zieken die aan uw voeten werden gelegd. Wees, zoals toen, al weldoende bij hen aanwezig, wees bij ons aanwezig. Zegen hen en zegen ons, we bidden U, Gij die leeft en heerst met de Vader en de Heilige Geest in de eeuwen der eeuwen. Amen.

Uitstalling van het Heilig Sacrament en stille aanbidding

Deze tijd van stille aanbidding (minimum een kwartier) kan bij het begin of op het einde begeleid worden door het refrein : ‘O o o, adoramus te Domine’, drie keer hernomen.

Zegening met het Heilig Sacrament

Dit gebeurt bij voorkeur al wandelend met de monstrans doorheen de hele kerk, begeleid door hetzelfde of een ander gepast refrein. Het eindigt met de plechtige zegening aan het altaar.

Na het terugplaatsen van de hostie in het tabernakel kan men eindigen met het Onze Vader en een passend slotlied.

God onze Vader, het is met groot vertrouwen dat we ons tot U richten op het moment dat ons land een wetgeving dreigt aan te nemen die de mogelijkheid van euthanasie onder bepaalde voorwaarden wil uitbreiden naar minderjarigen. Geconfronteerd met de ernstige bijkomende afwijkingen die een dergelijke wet in haar kielzog kan meeslepen, vragen we U ons geweten te verlichten, en dat van al onze medeburgers en dat van onze politieke verantwoordelijken. Sta niet toe dat, door een nieuwe overtreding van het verbod om een onschuldig mens te doden, een deur zich zo ver opent dat niemand die nog kan sluiten. We bidden U Heer, versterk in ons en in onze medeburgers die liefde, vol verbeelding en tederheid, die andere oplossingen vindt om het hardnekkig lijden en de diepe nood van onze broeders en zusters die lijden, te verhelpen.