Steengroeven van Arduin – Belgische Blauwe Hardsteen) heeft tot doel de studie, de bescherming en de

verdere ontwikkeling van de belangen van haar leden en de naambekendheid van de producten Arduin –

Belgische blauwe hardsteen en de gezamenlijke merken die aan deze producten gebonden zijn, in België en in

het buitenland te bevorderen.

De vereniging heeft eveneens tot doel haar leden te vertegenwoordigen en hun belangen te verdedigen bij

openbare en private gesprekspartners in België en in het buitenland, met name bij de instanties van de

Federale Overheid en de Gewesten, de overheden, instellingen en organen van de Europese Unie en de

professionele groeperingen en verenigingen.

Het merk Arduin – Belgische blauwe hardsteen ® is neergelegd op Europees niveau.

Alle leden-steengroeven beschikken over de technische goedkeuring (ATg) Arduin – Belgische blauwe

hardsteen en over de originele plaatselijke benaming Arduin uit het Tournaisiaanse geologische tijdperk.

Argumenten ten voordele van het gebruik van blauwe hardsteen uit Wallonië

“Arduin is, zo kan men wel stellen, de echte nationale steen van België en een van de beste

bouwmaterialen. Naast zijn grote weerstand tegen verbrijzeling vertoont hij ook de volgende kenmerken:

hij is gemakkelijk te bewerken, waardoor hij zich leent tot heel fijne profielen en de meest ingewikkelde

beeldhouwwerken, hij biedt voldoende elasticiteit en is volledig vorstbestendig en haast onbeperkt

weerbestendig”.

Paul COMBAZ, La Construction. Principes et applications, 1895. (vrije vertaling)

Dit citaat van meer dan een eeuw geleden gaat nog altijd op. Dankzij de kenmerken van Arduin -

Belgische blauwe hardsteen, de kennis van hun medewerkers en hun geavanceerde uitrusting worden de

Waalse steengroeven immers bij de best presterende ontginningen van sierkalksteen in Europa

gerekend. De eeuwenoude reputatie van hun productie staat nog altijd als een huis.

Het uitblijven van investeringen van overheidswege zorgt echter sinds enkele maanden voor een

gevoelige daling van de vraag; de vooruitzichten zijn dus verontrustend.

Daarbij komt nog de toenemende penetratie op de Belgische markt van Aziatische, vooral

Chinese, steen van vaak middelmatige kwaliteit. Deze steen wordt in toenemende mate bij grote

gesubsidieerde openbare werken gebruikt, vooral in Brussel en in het Vlaamse Gewest.

Onze sector wil vooral deze invoer van Aziatische steen bestrijden en wil hiertoe met name de politici en

de administratie sensibiliseren.

Voor we de gevolgen van de huidige invoer, in hoofdzaak uit China, analyseren, is het aangewezen om

deze ingevoerde steen van naderbij te bekijken.

Maatschappelijke zetel: chemin des Carrières 1 – B 7063 NEUFVILLES

Tel. : 067/34.68.05 Fax: 067/33.08.49

www.federatieblauwehardsteen.be

Ondernemingsnummer: BE 0461 304 779

Bankrekeningnummer: 270-0292982-95

V.Z.W. FEDERATIE VAN GROEVEN VAN ARDUIN – BELGISCHE BLAUWE HARDSTEEN

®

2

1. Kenmerken van Aziatische steen

1.1. Herkomst van de steen

Deze stenen van diverse en oncontroleerbare afkomst, die op onregelmatige wijze worden

ontgonnen, worden heel vaak gemengd, zonder rekening te houden met traceerbaarheid en

geologische homogeniteit (mengeling van sedimentaire en metamorfe rotsen).

1.2. Uitzicht van de steen

Het uitzicht van ingevoerde steen is niet hetzelfde als van Belgische blauwe hardsteen: verschillende

tinten, roestvlekken, geen crinoïden, ander patina bij gebruik, andere geologische structuur enz.

1.3. Vorstbestendigheid en mechanische en chemische kenmerken

Bij stenen die bij ons onbekend zijn en hun degelijkheid dus niet door hun gebruik hebben bewezen,

volstaat het niet om zomaar de technische kenmerken van de invoerders voor waar aan te nemen.

Men moet controleren of alle proeven, in het bijzonder de vorstbestendigheidsproef, door een erkend

en onpartijdig Belgisch organisme zijn uitgevoerd. Het is ook belangrijk te controleren of aan de

verplichte normen en vereisten wordt voldaan.

Het is algemeen geweten dat bijvoorbeeld de weerstand tegen verbrijzeling en de chemische

samenstelling van Aziatische stenen onderling gevoelig verschillen en weinig homogeen zijn

(aanwezigheid van ijzer, dolomiet enz.).

1.4. Ontginningsmethode

In het Verre Oosten worden de blokken vaak met behulp van springstof losgemaakt (deze techniek

wordt bij ons al jarenlang niet meer gebruikt). Men laat de blokken ook van grote hoogte naar

beneden tuimelen om tegelijk granulaten en blokken natuursteen te verkrijgen!

Deze verouderde ontginningstechnieken en het onregelmatige gebruik van springstoffen veroorzaken

tal van minuscule barstjes die bij plaatsing niet opspoorbaar zijn, maar lang nadien aanzienlijke

veranderingen veroorzaken.

1.5. Selectiecriteria

De selectie van de stenen vormt de belangrijkste pijler van de knowhow van de steenhouwer: om de

kwaliteit van de verkochte producten te garanderen, wordt slechts 15 tot 20% van de gedolven

stenen uit onze steengroeven als blokken natuursteen verkocht.

In de steengroeven van het Verre Oosten gebeurt deze selectie onvoldoende. Om zich hiervan te

vergewissen, volstaat het om bijvoorbeeld de rampzalige werf in de Leuvense stationsomgeving te

gaan bekijken, waar minder dan 20% van de geplaatste stenen aan het bestek voldoet, maar waar

men heeft laten begaan zoals bij ingevoerde steen vaak het geval is.

De Aziatische producenten hanteren allerminst dezelfde strenge selectiecriteria op het vlak van

kwaliteit als onze steengroeven, zowel tijdens de ontginning zelf als bij de diverse afgewerkte

producten. Bijgevolg kan bij Aziatische stenen geen enkele traceerbaarheid worden gegarandeerd.

1.6. Certificaten

Waalse blauwe hardsteen kan diverse certificaten voorleggen die de kwaliteit, goede organisatie en

sociale voorwaarden van de productie garanderen (technische goedkeuring met certificering, ISOcertificaat,

oorsprongsbenaming, sociaal label enz.). Hun kwaliteit en lange levensduur in ons klimaat

blijken uit vroegere realisaties, soms zelfs van eeuwen geleden.

Invoerders daarentegen krijgen voor Aziatische steen te gemakkelijk een

gelijkwaardigheidscertificaat of zelfs conveniënt certificaat zonder enige strenge controle te

hebben ondergaan (COPRO-merk, technische goedkeuring ATg “light”? …).

Om hun certificaten te verkrijgen, hebben de Waalse steengroeven forse financiële inspanningen

moeten leveren, maar bij buitenlandse leveringen stelt men zich vaak tevreden met enkele proeven

per lot zonder dat deze loten representatief zijn voor de hele levering. Hierdoor lopen onze producten

een oneerlijke concurrentieachterstand op omdat ze aan de huidige strenge opleveringscriteria

voldoen terwijl deze niet even rigoureus worden toegepast op ingevoerde steen.

3

2. Milieu

2.1 Aantasting van ons bebouwd kader

Exotische stenen zullen onze stadslandschappen en ons patrimonium bederven. Deze stenen

zullen immers bij het verouderen een ander patina krijgen dan deze die vroeger voor onze straten en

gebouwen zijn gebruikt. Op sommige grote werven waar Chinese steen is gebruikt, verschijnen nu al

roestvlekken.

Bovendien hebben aannemers de gewoonte aangenomen om exotische stenen te mengen met

stenen van bij ons (moeilijk te realiseren stukken, gebroken of niet-conforme stukken die de

Aziatische steengroeven moeilijk snel kunnen vervangen enz.). Bijgevolg vindt men op één en

dezelfde werf schrikwekkende verschillen in kwaliteit en uitzicht.

2.2 Duurzame ontwikkeling

Bij de ontginning in China worden de milieubeschermingsregels volledig met de voeten

getreden. Voor het vervoer per schip van Aziatische steen naar Europa is honderd keer meer

energie nodig dan voor onze leveringen.

In het kader van duurzame ontwikkeling zouden milieucriteria in de bestekken van

gesubsidieerde openbare werken moeten worden opgenomen.

3. Economie

3.1. Tewerkstelling

De steengroevensector (siersteen) is in Wallonië, hoofdzakelijk in de provincie Henegouwen, maar

ook in de provincies Luik en Namen, goed voor bijna 1000 rechtstreekse banen. Onrechtstreeks stelt

ze in België en haar buurlanden nog eens vele duizenden mensen tewerk. De meeste van onze

producten worden immers door plaatselijke steenhouwerbedrijven bewerkt, en dat vooral in

Vlaanderen. Deze rechtstreekse en onrechtstreekse tewerkstelling wordt door de invoer van

afgewerkte producten uit Azië ernstig bedreigd.

Er moet ook worden opgemerkt dat de meeste werknemers in onze arbeidsintensieve sector

afkomstig zijn uit regio’s met een hoge werkloosheidsgraad; hun scholingsniveau bij aanwerving is

doorgaans laag. De steengroeven zorgen in samenwerking met de VZW CEFOMEPI (Centre de

Formation aux Métiers de la Pierre – Opleidingscentrum voor beroepen uit de steensector) zelf voor

de specifieke opleidingen voor tewerkstelling in de steensector.

3.2. Economische gevolgen voor de overheid

De heer Nicolas Servatius (Solvay Business School – Université Libre de Bruxelles) heeft een

licentiaatverhandeling geschreven over de concurrentiepositie van onze sector. Dit eindwerk, onder

leiding van professor Anne Drumaux, heeft als titel “Analyse du contexte de la compétitivité du

secteur de la pierre bleue en Wallonie” (Analyse van het concurrentiekader van de blauwe

hardsteensector in Wallonië).

In het hoofdstuk over de “Impact op de inkomsten van de Staat van een daling van de activiteit in de

steengroeven” schat hij dat, wanneer de overheid voor 1000 euro blauwe hardsteen bij de

Belgische steengroeven bestelt, er 410 euro daarvan in een of andere vorm naar haar

terugvloeit.

Deze impact heeft enkel betrekking op de steengroeven en laat hun klanten - steenhouwers en

marmerwerkers - buiten beschouwing. Het spreekt vanzelf dat deze impact bij invoer zo goed

als onbestaande is.

In een sterk geregionaliseerd land als het onze wordt dit heel vaak over het hoofd gezien

omdat elke regionale entiteit geen rekening houdt met wat er boven of naast haar gebeurt.

3.3 Impact van onze leveringen bij wegenwerven

Het aandeel van onze producten in het budget van een werf voor stadsinrichting is gewoonlijk

beperkt. De impact van kwaliteitssteen op de esthetiek van de realisatie en op haar levensduur is

echter zeer groot.

Maar het is net bij de post “stenen” dat de aannemer het bestek probeert te omzeilen door

voor goedkopere ingevoerde steen te kiezen, ook al is hij van inferieure kwaliteit, en

respecteert de aannemer hierdoor noch de wil van de bouwheer noch het bestek.

4

4. Arbeidsomstandigheden

Er moet worden onderstreept dat de arbeidsomstandigheden in sommige Aziatische landen

mijlenver van de onze verwijderd zijn: kinderarbeid, geen arbeidsbescherming, extreem lange

werkduur, geen sociale zekerheid, geen vakbondsvertegenwoordiging enz.

De arbeidskosten voor steenbewerking in Azië zijn belachelijk laag (2 tot 3 dollar per dag of

ongeveer 100 x goedkoper dan bij ons); dit bewijst hoezeer de arbeidskrachten er worden

uitgebuit.

De Belgische regering heeft het initiatief genomen om een “sociaal label” in het leven te roepen.

Dit is een wereldwijde première en diverse steengroeven uit onze sector hebben beslist om mee in

dit initiatief te stappen. Dit label, dat helaas weinig bekendheid geniet, garandeert dat we bij onze

productie de regels van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) in acht nemen.

Soms wordt overwogen om sociale clausules in een bestek op te nemen, maar tot op heden

is dit echter nog niet gebeurd.

Zou men niet kunnen eisen dat er bij openbare werken materialen moeten worden gebruikt

die op een waardige manier zijn geproduceerd?

5. Imago van de sector

De klanten van onze steengroeven zijn uiteindelijk ook de privé-gebruikers.

De steengroeven en de VZW Pierres et Marbres de Wallonie leveren grote inspanningen om het

grote publiek te informeren ter promotie van hun producten. Het feit dat de overheid het gebruik

van Aziatische producten van mindere kwaliteit bij grote werken toelaat, tast onze

geloofwaardigheid sterk aan.

Dit heeft een enorm negatieve invloed op ons imago doordat onze producten en deze ingevoerde

stenen van slechte kwaliteit door elkaar worden gebruikt.

De invoerders gebruiken bedrieglijke reclame en scheppen misleidende verwarring met de

benamingen en technische kenmerken die ze gebruiken.

6. Administratieve procedures

Juridische stappen ondernemen bij niet-naleving van een bestek is haast ondoenbaar voor de

Belgische producenten van bouwmaterialen. We worden gewoonlijk voor voldongen feiten

geplaatst. De autoriteiten hebben gewoonlijk geen zin om de werken stil te leggen en/of de

geplaatste producten uit te breken, ook al voldoen ze niet aan het bestek. In België weet de

aannemer altijd wel iets te regelen om zogezegd het ongemak voor de bevolking niet te laten

toenemen wegens een vertraging van de werken.

De gerechtelijke procedures zijn lang, duur en tot nu toe kan men slechts heel beperkte resultaten

verhopen.

7. Bestekken: de situatie is onhoudbaar geworden

Onder het voorwendsel van het beginsel van de vrijemarkteconomie en Europese richtlijnen laten

bestekken vandaag de dag te vaak ruimte voor interpretatie met betrekking tot de aard van het

geëiste materiaal. De weinige aannemers die ze niet proberen te omzeilen en Belgische blauwe

hardsteen willen gebruiken, zien de opdracht vaak aan hun neus voorbij gaan ten voordele van hun

concurrenten die het bestek in hun eigen voordeel interpreteren door in te schrijven met

goedkopere steen uit het buitenland, ook al is dat niet wat de bouwheer wil.

Als de overheid steen uit het buitenland op haar werven wil, zou het, alles wel beschouwd,

verkieslijk zijn dat zij duidelijk stenen van Aziatische oorsprong voorschrijft zodat de

verschillende producten niet meer worden gemengd. De huidige verwarring is nefast voor

de transparantie van de contracten en de kwaliteit van de uitgevoerde werken.

5

CONCLUSIES

Het doel van deze argumentenlijst is te informeren en te sensibiliseren, niet om pasklare

antwoorden te bieden. Toch stelt ze een aantal maatregelen voor. Om ze toe te passen, is politieke

wil nodig.

Om de sector van de ontginning van siersteen in leven te houden, moeten de besluitvormers in

Europa gedolven stenen boven uit Azië ingevoerde stenen verkiezen.

Ze moeten rekening houden met de socio-economische, kwalitatieve, esthetische, culturele

milieu- en andere criteria zonder zich altijd te verschuilen achter de Europese richtlijnen inzake de

vrije markt of de WTO-regels die niet van toepassing zijn op leveringen uit Azië.

Wij zijn voorstander van vrij verkeer van goederen als voor alle producenten vergelijkbare

concurrentievoorwaarden bestaan. Nu kost een werknemer in Azië 2 of 3 euro per dag (of 100 keer

minder dan bij ons) en, ook al is hun productiviteit veel lager dan bij ons, toch is het in een

arbeidsintensieve sector als de onze onmogelijk om een dergelijk kostenverschil te compenseren.

In België kunnen we in onze sector met 100.000 euro aan bestellingen een heel jaar lang één

werknemer in een steengroeve tewerkstellen, alle lasten inbegrepen.

Meer dan veertig procent van de omzet van onze steengroeven vloeit terug naar de Staat, de

Gewesten, de Sociale Zekerheid enz., in de vorm van allerlei premies, bijdragen en belastingen.

Het massale gebruik van ingevoerde steen heeft een nefaste invloed op de tewerkstelling ten

voordele van enkele aannemers en invoerders die de markt kapotmaken en de kwaliteit en de

levensduur van de werken naar beneden halen.

Wij vragen geen subsidies. Wij willen dat openbare werken niet meer onverschillig worden

toegewezen aan invoerders van vervangingsproducten van middelmatige kwaliteit.

Gaan we binnenkort Chinese aannemers of ambtenaren invoeren omdat ze goedkoper zijn dan de

onze? Daar is uiteraard geen sprake van omdat onze mensen onvervangbaar zijn.

Wel, onze stenen zijn dat ook…

Januari 2008

NB: Meer informatie over Aziatische stenen vindt u in onze publicaties online op onze website:

www.federatieblauwehardsteen.be/publicaties.htm

Maatschappelijke zetel: chemin des Carrières 1 – B 7063 NEUFVILLES

Tel. : 067/34.68.05 Fax: 067/33.08.49

www.federatieblauwehardsteen.be

Ondernemingsnummer: BE 0461 304 779

Rekeningnummer: 270-0292982-95

21-09-2010 om 16:13 geschreven door ginovg