·Keramische tegels zijn relatief dunne plakken keramisch materiaal in diverse vormen, afmetingen en diktes. Net als alle keramische materialen, servies (borden, kopjes, etc), sanitair (wastafels, toiletten, etc), bouwmaterialen (stenen, dakpannen, etc) zijn keramische tegels gemaakt van een mengsel van klei, zand en andere natuurlijke substanties. De mengsels worden gemalen in de benodigde diktes, gedroogd tot een bepaalde vochtigheidsgraad, in de gewenste vorm gebracht en vervolgens (al of niet na een aantal applicaties) gebakken met temperaturen van 1000 tot 1250 graden afhankelijk van het gewenste type tegel.
Zoals alle keramische materialen zijn keramische tegels, hard, sterk, hygiënisch, makkelijk schoon te maken, niet ontvlambaar en vuurbestendig. Dit zijn algemene voordelen er kunnen verschillen tussen de diverse types zijn. Tegels zijn stevig, ze buigen niet en trekken niet krom ook dit zijn eigenschappen die inherent zijn aan de aard van keramische materialen.
Keramische tegels worden gebruikt voor vloeren en wanden, vanwege het afwerkingkarakter dienen ze aan twee functies te voldoen, Een decoratieve functie Een technische functie
De decoratieve functie is onderhevig aan smaak en de creatieve mogelijkheden van bij te leveren decorelementen. De technische functie is gebaseerd op kennis van materialen en hun fysieke mogelijkheden en de wijze waarop deze aansluiten aan de gewenste toepassing.
Verglaasd of onverglaasd zijn; verglaasde tegels hebben een toplaag van gekleurd glazuur. Hierdoor ontstaan belangrijke design karakteristieken zoals kleur, glans, decoratie, nuancering, etc. en technische eigenschappen als hardheid, dichtheid, etc. Al deze eigenschappen hangen af van het type glazuur en kunnen zeer uiteenlopen. Onverglaasde tegels hebben een universeel karakter zowel in oppervlakte als in dikte, meestal hebben deze tegels geen decors of patronen.
Compact, dicht of een poreus zijn; De tegel kan compact, dicht zijn of zoals men in de industrie zegt ondoordringbaar zijn. Of de tegel heeft poriën die met elkaar verbonden zijn. Er is een bijzonder sterke microscoop nodig om de karakteristieken van een tegel te kunnen 'zien'. Om de mate van porositeit te kunnen meten is de hoeveelheid opgenomen water in bepaalde omstandigheden vastgesteld. Met andere woorden de vochtopname is in een norm vastgelegd. Hoe hoger de vochtopname hoe poreuzer de tegel is.
Geperst of ge-extrudeerd zijn; Keramische tegels kunnen gevormd worden door persen of extruderen. Geperste tegels worden verkregen door een compact kleimengsel in poedervorm te persen onder hoge druk. Ge-extrudeerde tegels worden gevormd door het kleimengsel in een pastavorm door speciale spuitmonden te persen of te trekken.
Een rode body of witte body hebben; Afhankelijk van de gebruikte grondstoffen is de body van de tegel, ook wel scherf genoemd, gekleurd of wit. De kleur kan uiteenlopen van geel tot roodbruin. De kleur van de body is relatief onbelangrijk en geeft geen kwaliteitsverschil, voor bepaalde onverglaasde tegels kunnen verschillende kleuren gemaakt worden door toevoeging van kleurpigmenten.
Verschillende vormen en afmetingen hebben; De meest voorkomende afmetingen zijn vierkant en rechthoekig, er zijn ook meer complexe afmetingen voorbeelden hiervan zijn hexagoon, octagoon, provencaalse en moorse patronen. Afmetingen gaan van 1cmx1cm mozaïek tot 60cmx120cm porcellanatotegels waarbij een zich steeds verder ontwikkelende technologie telkens meer mogelijk maakt. De oppervlakte van vloertegels kan vlak, gestructureerd, gewelfd, gepolijst of semi-gepolijst zijn de mate waarin dit mogelijk is is sterk afhankelijk van het type tegel. De randafwerking kan haaks, ongekant of met een facetrand geslepen zijn. Er is een uitgebreid assortiment antislip vloertegels met diverse oppervlakte-uitvoeringen en verschillende systemen al naar gelang de gewenste mate van stroefheid. Hiervoor is een uitgebreide serie normen waardoor een antislipclassificatie ontstaat.
Bicottura tegels; Letterlijk tweemaal gebakken, dit zijn verglaasde tegels waarbij eerst de klei gebakken is en later na het opbrengen van de glazuurlaag de tegels nogmaals gebakken worden. De tegels zijn gevormd door persen, hebben een poreuze body en indien van gekleurde klei gebruik gemaakt is spreken de Italianen van cottoforte. Indien in hetzelfde proces witte klei gebruikt is spreekt men van terraglia.
Monocottura tegels; Letterlijk éénmaal gebakken, dit zijn verglaasde tegels waarbij het bakken en verglazen in één procesgang gedaan wordt. De body kan zowel wit als gekleurd zijn. De tegels worden gevormd door persen er zijn compacte en poreuze types, de laatse worden ook wel aangeduid met de term monoporosa.
Speciale vormen binnen de monocottura werkwijze zijn 'dust pressing', waarbij het glazuur in poedervorm op het moment van persen toegevoegd wordt en 'glazing on incandescent base' waarbij het glazuur in korrelvorm tijdens het bereiken van de hoogste oventemperaturen op sinterende klei versmolten wordt. De laatstgenoemde techniek wordt ook wel firestream genoemd.
Splijttegels; Splijttegels worden gevormd door extrusie, hebben een kenmerkende compacte body en zijn zowel onverglaasd als verglaasd te leveren. De kleimassa wordt onder hoge druk geperst door een spuitmond die de vorm van twee tegels heeft, na droging worden de tegels machinaal gespleten. Er zijn technieken waarbij men door het trekken van de kleimassa door een vormstuk de vorm van de tegel maakt, men noemt dit getrokken tegels of trafilato. Beide technieken geven kwalitatief zeer hoogstaande producten welke veelal industriële of technische toepassing vinden.
Cottotegels; Cottotegels worden geproduceerd door persing en extrusie, de grondstoffen worden gewonnen in een beperkt gebied ten zuiden van Florence. De tegels hebben altijd een rode body en dienen in verband met de porositeit speciaal behandeld te worden. Er zijn tegenwoordig voorbehandelde soorten leverbaar dit wordt aangegeven door de term trattato. Cottotegels zijn vrijwel altijd onverglaasd, verglazen is echter wel mogelijk.
Dubbelhard gebakken of DHG tegels; Dubbelhard gebakken tegels zijn geperste, onverglaasde tegels welke bij temperaturen tot 1250 graden gebakken worden. De term dubbelhard gebakken is ontstaan doordat in het verleden tegels bij temperaturen van 600 graden gebakken werden. Door de hogere temperaturen ontstaat er meer krimp en een betere verdichting waardoor de tegels dichter van structuur zijn.
Porcellanato tegels; Porcellanato tegels zijn voornamelijk onverglaasde tegels op een witte of door pigmenten gekleurde body. Door de wijze van produceren, zeer hoge drukpersing tot 525 kg per cm2 en het gebruik van porceleinaarde, zijn deze tegels extreem compact. Kenmerkend is dan ook de zeer geringe vochtopname met waardes onder de 0,04%!
Door sterke, geforceerde ontwikkelingen is men momenteel via applicatie- en glazuurtechnieken in staat tegels te produceren die de voordelen van zowel verglaasde als onverglaasde tegels in zich hebben. Porcellanato tegels kunnen ook gepolijst geleverd worden waardoor de mogelijkheden in de utiliteits sector vele zijn.
Op bescheiden basis vind ook productie van porcellanato trafilato plaats, hierbij gaat het vooral om de mogelijkheid tot produceren van extra hulpstukken.
Binnen de verschillende groepen keramische tegels zoals genoemd zijn er allerlei hulpstukken leverbaar, uiteraard het meest binnen de utiliteitsprogramma's maar ook voor de particuliere gebruiker.
Plinten en hoeken, In het assortiment dubbelhard gebakken zijn er holplinten, in- en uitwendige hoeken (liggende en staande) leverbaar. Maar ook speciale douchebakplinten met in- en uitwendige hoeken. Ook in het porcellanato assortiment zijn plinten en hoekjes leverbaar.
Zowel in het verglaasde- als het onverglaasde assortiment zijn passende plinten in diverse afmetingen leverbaar. Via verstekzagen of slijpen dienen hierbij de hoekoplossingen gemaakt te worden.
In het splijttegelassortiment zijn diverse staande plinten leverbaar, ook speciale sanitairplinten.
Traptrede's, Traptrede's en bijbehorende hulpstukken zoals harpstukken zijn uitgebreid leverbaar in het splijttegelassortiment.
In het porcellanato assortiment zijn traptrede's in beperkte vorm leverbaar.
Vormstukken, Met name in het splijttegel assortiment is een uitgebreid programma tegels en bijzondere hulpstukken voor toepassing in zwembaden leverbaar.
Strips en inlays, Door het gehele programma heen zijn verglaasde, onverglaasde en natuurstenen strippen leverbaar voor toepassing zowel aan de wand als op de vloer. Deze strippen zijn ook verkrijgbaar in gecombineerde kleur- en legpatronen en er is een breed assortiment in vulstukken, hoeken, etc.
Keramische tegels verschillen niet alleen op basis van uiterlijk en productietechnieken maar ook op grond van hun technische eigenschappen.
De belangrijkste karakteristieken die tegels van elkaar onderscheiden zijn,
Waterabsorbtie, Waterabsorbtie geeft de mate van porositeit aan, verschillende andere belangrijke eigenschappen worden bepaald door de waterabsorbtie. (EN 99)
Afmetingen en uiterlijk, Er kunnen kleine verschillen in afmeting en uiterlijk zijn in tegels uit dezelfde partij, of de tegels kunnen niet geheel vlak zijn. (EN 98) Bij de productie van keramische tegels komen er verschillende afmetingen uit de oven, bij de productie van de afmeting 30x30cm kunnen dit bijvoorbeeld de afmetingen 295-296-297-298-299-300 zijn. Na de productie worden de tegels machinaal uitgesorteerd op maat. Op de verpakking komt de calibermaat te staan, bijvoorbeeld 296 of 6. Caliber 296 betekent dat de maattolerantie 1 mm is, in dit geval mag deze liggen tussen 295.6 en 296.5. Kleuren worden door de fabrikant op de verpakking aangegeven d.m.v. kleurnummers, dit zijn de standaardkleuren die elke fabrikant zo perfect mogelijk zal benaderen. In het productieproces komen echter tintverschillen voor, bij gebakken producten is dit niet uit te sluiten. Deze tintverschillen hebben niets met kwaliteit te maken. Ook de nuance of tint wordt door de fabrikant op de verpakking aangegeven.
Indien men partijen in één caliber of één tint nodig heeft moet dit bij bestelling opgegeven worden, de maximale grootte van een levering van een partij in één tint of caliber is beperkt door chargegroottes er dient altijd vooroverleg te zijn of dit mogelijk is. Bij nabestellingen dient altijd het tint- en calibernummer aangegeven te worden.
Mechanische eigenschappen, Er zijn normen op het gebied van puntbelasting, buigsterkte, slagvastheid, etc. (EN 100, RD 16/11/39 N 2234)
Mechanische eigenschappen oppervlak, Er zijn normen op het gebied van krasbestendigheid, hardheid en slijtvastheid. (EN 102, EN 101)
De slijtweerstand groepen voor geglazuurde keramische tegels zoals overeengekomen door CEC en EUF (Londen, maart 1979) zijn als volgt ingedeeld;
Aanbevolen toepassingen
Klasse 1 Vloerbedekking op plaatsen waar men voornamelijk op schoeisel met zachte zolen dan wel blootsvoets loopt en waar geen krassend vuil voorkomt. (Bijvoorbeeld bad- en slaapkamers in de huishoudelijke sector en die niet direct van buitenaf toegankelijk zijn).
Klasse 2 Vloerbedekking op plaatsen waar men loopt op zachtgezoold dan wel normaal schoeisel en waar bij uitzondering een geringe hoeveelheid krassend vuil aanwezig kan zijn. (Bijvoorbeeld kamers in de woonsfeer van het huis, maar met uitzondering van keukens, ingangen en andere ruimten die tamelijk intensief kunnen worden gebruikt).
Klasse 3 Vloerbedekking op plaatsen waar men wat frequenter en met normaal schoeisel loopt terwijl er een geringe hoeveelheid krassend vuil kan zijn. (Bijvoorbeeld hallen, keukens, balkons. Loggia's en terrassen).
Klasse 4 Vloerbedekking op plaatsen waar een zodanig verkeer bij aanwezigheid van krassend vuil plaats vindt dat de omstandigheden behoren tot de zwaarste waarvoor geglazuurde keramische vloertegels nog geschikt zijn. (Bijvoorbeeld ingangen, werkruimten, horecabedrijven, tentoonstellings- en verkoopruimten, zowel als andere ruimten in openbare en private gebouwen die niet zijn genoemd bij de klasse 1, 2 en 3).
De definities zijn geldig voor de gegeven toepassing onder normale omstandigheden. De vloeren dienen door het aanbrengen van vuilvangers (matten, roosters) bij de ingangen van gebouwen naar behoren te worden beschermd tegen inlopen van krassend vuil. In gevallen waar geglazuurde tegels niet geschikt zijn vanwege zeer zwaar verkeer en ook vanwege het niet kunnen vermijden van krassend vuil, kunnen ongeglazuurde, hardgebakken tegels worden gebruikt. In de praktijk zullen de aanduidingen 1 t/m 4 op de markt gebrachte geglazuurde vloertegels corresponderen met met de hierboven omschreven kwaliteitsaanduidingen. Sommige fabrikanten hebben de neiging een klasse 5 toe te passen. Dit is verwarrend aangezien de PEI-test uitsluitend van toepassing is op de geglazuurde vloertegels.
De slijtvastheid van het oppervlak van geglazuurde tegels wordt gemeten in de PEI norm, het gaat hier om de weerstand tegen slijten dus niet om de hardheid van een tegel.
In een testapparaat worden tegels getest door met een schijf ronddraaiende bewegingen te maken op het oppervlak van een tegel, men gebruikt stalen kogeltjes en aluminiumpoeder als slijtmiddel.
Na een aantal omwentelingen wordt vastgesteld of er zichtbare schade is, aan de hand van de toetsing aan de normen ontstaan de volgende slijtgroepen'
De hardheid van tegels wordt uitgedrukt in eenheden op de schaal van Mohs'
00=
talk
06=
kwarts (zand)
07=
topaas
10=
diamant
Hardheidsnormen worden zowel voor onverglaasde als verglaasde tegels gehanteerd, voor glazuren geldt 5-6 naar Mohs voor biscuits geldt 6-7 naar Mohs.
De test wordt uitgevoerd op zichtvlakken van tegels, indien het oppervlak gekrast wordt door kwarts (7) krijgt het oppervlak van de tegel de norm Mohs 6, indien dit niet zo is Mohs 7.
Chemische eigenschappen, Er zijn normen op het gebied van vlekbestendigheid, bestendigheid tegen huishoud chemicaliën, bestendigheid tegen zuren en alkaliën. (EN 106) Bij een zuurbestendige toepassing moeten de tegels ook zuurbestendig verwerkt worden, hierbij is met name de toe te passen voeg belangrijk. In de meeste gevallen zal voor een twee componenten voegmassa gekozen moeten worden.
Bestendigheid tegen vocht en temperatuurverschillen, Er zijn normen op het gebied van thermische schokken, vorstbestendigheid en haarscheuren. (EN 202, EN 104) Tegels met een wateropnemend vermogen van > 2% zijn vorstbestendig, de tegels dienen echter ook vorstbestendig verwerkt te worden. Het is van belang of tegels bestand zijn tegen grote temperatuursverschillen. Indien tegels aan gevels op op terrassen verwerkt worden moet men er rekening mee houden dat donkere tegels veel meer zonnewarmte opslaan dan lichte. Het uitzettingscoëfficiënt speelt dan een rol, ondergrond en lijmkeuze zijn hierbij van groot belang.
Veiligheids eigenschappen, De belangrijkste eigenschap is de antislip waarde, er zijn diverse normen waarin de antislipwaarde is vastgelegd. (B.C.R.A.)
Antislipgroep 1, vloeroppervlakken in natte ruimtes die blootsvoets betreden worden
Groep A
Over het algemeen droge vloeren, kleedruimtes, etc
Zwembadbodems in het ondiepe gedeelte bij een waterdiepte van meer dan 80cm
Hellingen tot een hoek van 12 graden
Groep B
Doucheruimtes, zwembadperrons, zwembadbodems bij een waterdiepte van minder dan 80 cm
Plonsbaden, in het water lopende trappen met leuning (max 100 cm breed)
Hellingen tot 18 graden
Groep C
In het water lopende trappen die niet onder B vallen
Doorloop(waad) bakken
Ruimtes met een hoge risicofactor
Hellingen tot 24 graden
Antislipgroep 2, Openbare gebouwen
Getest wordt volgens de z.g. 'Schiebe ebene' methode waarmee de antislipwaarde gemeten wordt aan verschillende hellings instellingen. De slipvertagende eigenschappen of stroefheid van een vloer wordt uitgedrukt met de letter R en een cijfer al naar gelang de hellingsgraad.
Plinten verzagen uit vloertegels Voordeel zelfde kleur en afmetingen
Om het overzicht te bewaren, groeperen we de vermelde werkzaamheden onder drie noemers: natte
binnenbepleistering, droge bepleistering en het plaatsen van gipsblokken. We
omschrijven bondig de inhoud van deze werkzaamheden.
Natte binnenbepleistering
Uitvoeren van bepleisteringswerken ter afwerking van plafonds en binnenwanden, met als doel de bouwfysische
en esthetische eigenschappen te verbeteren (oneffenheden in de ruwbouw wegwerken). Ook
de overeenkomstige onderhouds- en herstellingswerken ressorteren hieronder. De cruciale taken zijn:
- het opzetten van stellingen;
- het uitlijnen van de te bewerken oppervlakken alvorens te bepleisteren;
- het aanbrengen van draagconstructies op de te bewerken oppervlakken;
- het (machinaal) aanbrengen van pleisterlagen van diverse samenstelling op plafonds en wanden;
- het egaliseren en afwerken van pleisterlagen met handgereedschap.
Droge bepleistering (droge afbouwmethode)
Het optrekken van binnenwanden uit gipskartonplaten in de woning- of utiliteitsbouw. Door het werken
met deze droge afbouwmethode vermijdt men drogingsverschijnselen (krimp) en zijn droog- of
wachttijden uitgesloten. De gipskartonplaten laten verschillende afwerkingen toe, in die zin dat het
oppervlak direct geschikt is voor schilderwerk, behang en tegelwerk. De cruciale taken zijn:
- meten en traceren, dit betekent onder meer het uitzetten van de te plaatsen wanden en plafonds;
- het monteren van een metalen of houten onderstructuur (raam- of kaderwerk);
- het bekleden van deze onderstructuur met gipskartonplaten;
- het afwerken van onderlinge en aansluitnaden.
Plaatsen van gipsblokken
Dit is het stellen van binnenwanden uit gipsblokken. Gipsblokken zijn gemaakt of samengesteld uit
natuurgips met of zonder hulpstoffen naargelang de blokken in de massa gehydrofugeerd zijn of niet.
Gipsblokken zijn bestemd voor gebruik binnen gebouwen en hebben als scheidingswand een nietdragende
functie. Het verwerken gebeurt door middel van verlijming. De cruciale taken zijn:
- meten en traceren, dit betekent onder meer het uitzetten van de te plaatsen wanden;
- blokken insmeren met kleefpasta en ze onderling langs profielen en stelregels verlijmen;
- passtukken aftekenen en op maat zagen;
- onderlinge en aansluitnaden afwerken.
Leem
Leem is een bouwmateriaal dat bestaat uit 3 hoofdbestanddelen namelijk zand, leem en water. Verder worden er nog enkele toeslagstoffen toegevoegd al naar gelang het verwachte eindresultaat of individuele wensen van de klant. Als toeslagstoffen worden onder andere stro, hennephout, papiercellulose, wei- of weipoeder en zaagsel gebruikt.
Oorsprong van leem ?
Leem is een materieel dat vele eeuwen geleden zijn oorsprong al vond. Toen werd het al gebruikt door de mensen om hun huizen mee af te werken. Op een gegeven moment ontdekte de mens het cement en dit materieel verdrong het leem in rap tempo (in grote delen van europa). In Zuid Europa is leem nooit weggeweest en sinds 10 jaar is leem weer bezig aan een opmars in de bouwwereld.
Waarom leem ?
De keuze voor leem is voor ieder mens verschillend, hieronder staan een aantal doorslaggevende redenen waarom men voor leem zou kunnen kiezen.
Vochtregulerende werking, leem is in staat om vocht op te nemen en af te staan zodat de luchtvochtigheid in een huis op een constant peil blijft.
Thermische isolatie, een warmtewand in combinatie met leem zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling en afgifte over de hele muur, in de winter kan men dan warm water door de leidingen in de muur laten stromen voor een aangename temperatuur en in de zomer koel water voor opname van de warme lucht in de woonkamer.
Met leem kun je alle vormen maken die je maar wenst van vlak en strak naar rond en ruw.
Leem kan op bijna alle ondergronden worden toegepast onder andere op baksteen, gipsplaten, kalkzandsteen, fermacel, pavatex, steengaas en riet
In een huis met leem waar wordt gerookt zal men minder last hebben van de rooklucht omdat leem in staat is om deze geuren op te nemen.
En wat zeker heel belangrijk is, is dat leem een 100% natuurvriendelijk materiaal is zonder chemische toeslagstoffen.
Afwerking van leem ?
Leem kan men op diverse manieren afwerken, een aantal hiervan staan hieronder beschreven
Leem in de originele kleur laten en opschuren of glad afpleisteren zodat je het stro, korrels en de leem nog goed ziet.
Leem afwerken met een finishlaag, dit is een laag van 2 a 3 millimeter wat over de leemlaag wordt gezet, en wat bestaat uit leem, natuurlijke kleurpigmenten en marmerkorrels. Deze finish kan men in een heel scala van kleuren krijgen.
