Je vous dois quelques explications…

La vague de réactions, plus que négatives, suscitées par ce qu’on appelle « mes propos » a sans doute secoué certains d’entre vous. Peut-être même ces réactions d’indignation étaient-elles aussi les vôtres… Moi-même je réagirais vivement à ces « propos » tels qu’ils vous ont été présentés.

Parmi tant d’autres possibles, trois « propos » scandaleux ont été mis en avant par les médias : 1) un concernant le sida, que je présenterais comme une juste punition envoyée par le ciel à ceux qui adoptent certains comportements sexuels osés ; 2) un concernant les homosexuels que je stigmatiserais comme des êtres anormaux ; 3) un concernant les prêtres ou religieux, coupables d’abus sexuels graves, auxquels je voudrais épargner un procès en justice civile, quand ils sont âgés ou malades. Examinons l’un après l’autre ces trois griefs.

Le sida : une punition divine bien méritée ?

Dans la presse, on s’est beaucoup ému de mes « déclarations » sur le sida. En fait, je n’ai fait récemment aucune « déclaration » sur le sujet ! Simplement, a paru voici quelques jours la traduction néerlandaise (Mgr. Léonard. Gesprekken, Lannoo) d’un ouvrage de Louis Mathoux, publié en français il y a quatre ans, sous le titre « Monseigneur Léonard. Entretiens avec Louis Mathoux », aux Editions Mols, à Bruxelles. Ce livre avait à l’époque été recensé par quelques journaux, sans susciter la moindre émotion. Mais, le jour même de sa parution en néerlandais, une vague médiatique se déchaînait concernant les pages 173-174 (édition

néerlandaise) de ce livre.

Je m’explique. Dans un livre d’entretiens, la personne interrogée dépend cruellement des préoccupations, voire des obsessions de celui ou celle qui l’interroge. Dans ma dernière réponse rapportée par l’original français, je disais en substance (p. 340), non sans taquinerie, que je remerciais mon « interviewer » de son intérêt, même s’il m’avait très peu interrogé sur ce qui est vraiment le cœur de ma vie et le cœur de la foi chrétienne. Spontanément, je ne parle que très rarement de tous ces sujets, mais la politesse m’impose de répondre aux questions qui me sont posées…

Je n’ai donc fait, je le répète, aucune « déclaration » sur le sida. J’ai simplement répondu, en 2005 (date des interviews), à une question et ma réponse d’alors a été, partiellement, citée récemment dans la presse. Telle était la question : « Que pensez-vous du sida ? Y voyez-vous une punition de Dieu suite à la libération sexuelle ? » Rien de plus instructif que de lire la réponse que j’ai donnée aux pages 173-174 (243-244 de l’édition française). Je vais la résumer, mais en soulignant d’abord le contexte de la question.

Il s’agissait de savoir si l’éclosion de cette maladie était un châtiment du ciel. Il était donc bien question de la première propagation du sida dans l’espèce humaine. Pas question, dans ce contexte, de la contamination par des transfusions sanguines, ou par des seringues contenant de la drogue et encore moins de la contagion passant de la mère à son enfant !

Alors que l’interviewer aurait peut-être été heureux (je n’en sais rien) que je dise que le sida était une punition divine, je commençais par souligner que je ne raisonne jamais et en aucune manière dans ces termes et que je ne considère d’aucune façon l’éclosion du sida comme un châtiment céleste. Mais comme le journaliste semblait tenir, par la nature même de sa question, à cette catégorie de « punition », j’ai ajouté que, « tout au plus », on « pourrait éventuellement » considérer la première propagation de cette maladie comme « une sorte » de « justice immanente ». Trois précautions donc (les expressions entre guillemets), pour introduire ce concept classique de « justice immanente ».

Je concède que l’expression n’est pas connue de tout le monde. Mais, quand on répond à un journaliste, on répond à une personne, par définition, cultivée, qui travaille du matin au soir et du soir au matin avec les mots et connaît donc parfaitement leur sens. Or le concept de « justice immanente » a précisément pour sens d’exclure toute idée d’une « punition » venant d’en haut ou du dehors. C’est ce que signifie l’adjectif « immanent », qui signifie « intérieur à la chose même » (du latin manere in = « demeurer au dedans »), sans qu’il faille invoquer une cause extérieure ou « transcendante ». Si donc « justice » il y a, ce n’est, dans cette expression, absolument pas celle qui résulte d’une « justice » divine ou humaine, mais celle qui découle de la nature même des actes que nous posons. Pour illustrer le sens de cette expression (que je n’utilise jamais spontanément, mais que j’ai utilisée en 2005 pour essayer de me mettre dans le cadre de pensée de celui qui m’interrogeait), je donnais des exemples (qu’on a eu soin de ne pas citer). Si nous malmenons la Terre par des comportements environnementaux irresponsables, il faut s’attendre à ce qu’en retour la Terre finisse par nous malmener (changement climatique, montée des eaux, disparitions d’espèces, etc). Pour cela, il ne faut aucune décision divine ; cela découle de la nature même de nos comportements. Semblablement, quand des ministres de la santé font écrire sur les paquets de cigarettes : « le tabac nuit gravement à la santé », leur idée n’est pas que votre bronchite chronique ou votre cancer du poumon résulteront d’un châtiment divin et encore moins de leur décision, mais simplement qu’il résulte de votre tabagie. Ils invoquent donc implicitement le concept de « justice immanente ». Or, d’après un certain nombre d’articles que j’ai lus, il semble que la première diffusion du sida a été due, au moins pour une part, à une contamination liée à des pratiques sexuelles risquées (partenaires multiples, sodomie, etc.).

Je ne vois donc vraiment pas ce qu’il y a d’inconvenant à dire que nos comportements polluants risquent de nous jouer à terme de mauvais tours sur le plan écologique, ou à avertir

que la consommation immodérée d’alcool peut nuire à notre cerveau ou à notre foie ou à considérer que la contamination par le HIV a été liée, à ses débuts, pour une part, à des comportement sexuels risqués.

Mais, me dit-on, par là vous avez stigmatisé et discriminé les malades du sida ! C’est ici que les lecteurs, parvenus à la page 174 du livre, auraient bien fait de lire aussi la page 175 (p. 245 dans l’édition française), où je dis explicitement et avec force que les malades du sida ne peuvent jamais être discriminés ! Depuis quand la mise en garde contre les ravages causés par le tabac autorise-t-elle à discriminer et à stigmatiser les fumeurs ? Même chose concernant la problématique du sida.

Les homosexuels : des anormaux ?

Déjà dans le passé, on a tenté de me faire dire cette monstruosité, à savoir que les homosexuels seraient des anormaux ou des malades ! M’étant déjà expliqué plusieurs fois sur

cette problématique (dont je ne parle quasi jamais spontanément, mais seulement en réponse à

des questions que l’on m’impose), je serai plus bref. Je pense, d’un point de vue philosophique, qu’il y a dans la tendance et dans la pratique homosexuelle, une orientation qui n’est pas cohérente avec la logique objective de la sexualité. Cette logique de la sexualité (végétale, animale et aussi humaine) consiste à « différencier » et, en quelque sorte, à « séparer » le masculin et le féminin en permettant ainsi leur complémentarité. C’est d’ailleurs le sens même du mot « sexe », qui vient très probablement du latin « secare », verbe qui signifie « couper », « scinder ». La « sexualité » consiste à scinder le masculin et le féminin, en vue de leur réunion (dans l’accouplement, pour les animaux, ou la rencontre amoureuse interpersonnelle, chez l’être humain) à travers un geste (l’union sexuelle) qui permet aussi la transmission de la vie. Le problème philosophique posé par l’homosexualité, c’est que, dans ce cas, la tendance sexuelle biffe en quelque sorte la polarité du masculin et du féminin et se tourne vers une personne de même sexe.

Certains expriment cela en disant que la tendance homosexuelle n’est pas « normale » ou est « anormale ». Pour ma part, je fuis comme la peste ce langage, sauf quand le « questionneur » l’utilise avec insistance. A la rigueur, on pourrait, si l’on y tient vraiment, risquer de dire que cette tendance n’est pas normale, en ce sens qu’elle n’est pas en cohérence avec la logique objective de la sexualité. Mais il vaut mieux l’éviter en raison de l’ambiguïté du terme. Et, de toute façon, cela n’autorise en aucune manière de dire que les homosexuels sont des « anormaux », ce qui serait gravement injurieux.

Pour faire comprendre cette différence entre jugement philosophique sur la « tendance homosexuelle » et la discrimination injurieuse à l’égard des « personnes homosexuelles », j’ai

risqué, sur un plateau de télévision, une comparaison entre l’attitude que nous adoptons à l’égard des personnes anorexiques et celle que nous devons avoir à l’égard des personnes homosexuelles. Certaines organes de presse ont fait semblant de croire que j’assimilais ainsi

l’homosexualité à l’anorexie et traitais donc les homosexuels de malades !

Mais je n’ai jamais comparé l’homosexualité avec l’anorexie, ce qui n’aurait aucun sens. J’ai comparé seulement les attitudes que nous adoptons ou pouvons adopter à l’égard des personnes vivant ces deux situations totalement différentes. Eh bien ! La plupart d’entre nous estiment que l’anorexie est un développement de l’appétit qui n’est pas cohérent avec la logique objective de l’appétit, qui est de nous pousser à manger, ce qui permet de refaire nos forces. Mais j’espère que les gens qui raisonnent ainsi ne vont jamais pour autant considérer les anorexiques comme « des anormaux » ! Semblablement, même si vous pensez que l’homosexualité n’est pas cohérente avec la logique objective de la sexualité, cela ne vous autorise en aucune manière à traiter les homosexuels d’« anormaux » ou de « malades ».

Les pédophiles âgés ou malades : soustraits à la justice humaine ?

Une récente émission a présenté l’une de mes réponses comme si je voulais soustraire à la justice civile les prêtres ou religieux coupables d’abus sexuels quand ils sont malades ou âgés. Mais me croit-on vraiment incohérent à ce point, alors que, comme les autres évêques, je n’ai cessé de répéter, depuis le 23 avril dernier, que les victimes doivent toujours s’adresser par priorité à la justice civile, qui seule est habilitée à déterminer la réalité et la gravité des faits et à définir s’ils sont prescrits ou non ? Tout cela est du ressort exclusif de la justice. Et, pour que cela soit bien clair, nous avons renoncé à la mise en place d’une quelconque nouvelle « Commission-Adriaenssens », malgré les grands services que celle-ci a rendus à de nombreuses victimes. Nous renvoyons donc systématiquement les plaignants à la justice civile et aux organismes publics agréés pour recevoir ce genre de plaintes.

Sur le plan interne de l’Eglise, nous devons cependant, en plus des procédures civiles, rédiger, pour chaque cas d’abus sexuel grave, un dossier que nous sommes tenus d’envoyer à Rome. La Congrégation pour la doctrine de la foi tient en effet à s’assurer que, dans chaque diocèse concerné, l’évêque accomplira son devoir. Elle déterminera les peines canoniques (c’est-à-dire prévues par le droit de l’Eglise) qui devront éventuellement être infligées aux abuseurs (retrait de toute charge pastorale, interdiction de célébrer la messe, perte de l’état clérical, etc.). Un tel dossier a été envoyé à Rome concernant l’ancien évêque de Bruges, Roger Vangheluwe. En attendant les décisions romaines pour chaque cas, l’évêque doit, bien sûr, si les faits semblent établis, prendre les mesures préventives immédiates qui s’imposent, surtout quand il y a risque de récidive.

C’est dans ce contexte qu’il me fut demandé ce que je souhaitais prendre comme mesures concernant des prêtres, souvent très âgés, qui se sont rendus coupables de tels abus. Préalablement, j’avais bien sûr, comme toujours, souligné qu’il est prioritaire que les victimes

s’adressent à la justice et/ou aux organismes publics agréés. Mais que faire si les plaintes ont été classées par la justice parce que les faits étaient prescrits à ses yeux, ou quand les victimes se refusent obstinément à s’adresser à la justice ? Dois-je, en apprenant les faits, souvent très anciens, imposer aussitôt une punition canonique publique, sans même attendre le jugement de Rome ?

En répondant à cette question délicate, j’avais dans le cœur l’expérience bouleversante que j’avais vécue récemment. Des victimes étaient venues me raconter leur tragique histoire vécue avec un prêtre qui avait gravement abusé d’elles. Elles m’ont dit explicitement : « nous ne voulons pas aller en justice ; c’est d’ailleurs de toute façon trop tard ; nous ne voulons pas non plus que ce prêtre, vieux et malade, soit mis publiquement au pilori ; nous demandons seulement que vous alliez le trouver et que, devant vous, il reconnaisse le mal qu’il a nous a fait et dont nous souffrons encore aujourd’hui ». J’ai donc pris contact avec ces prêtres, vieux, malades, un peu confus, mais encore capables de s’exprimer. L’un d’eux m’a dit, après que je

lui eus raconté ma rencontre avec la victime : « Je n’avais jamais parlé à quiconque de ce chapitre noir de ma vie ; je suis heureux de pouvoir le reconnaître devant vous avant de mourir ». Je lui ai demandé s’il accepterait de rencontrer la victime et d’enfin reconnaître



devant elle le mal qu’il lui avait infligé. Il m’a dit que « oui » et que ce serait un grand soulagement de pouvoir le faire, enfin, avant sa mort. J’ai repris contact avec les victimes, qui

m’ont dit leur joie profonde en entendant cela et m’ont confirmé leur intention de rencontrer ce prêtre. J’en ai été profondément ému. Jusqu’aux larmes.

Je ne sais pas si j’ai bien fait en procédant de la sorte. Mais je pense que, dans des cas semblables, quand aucune procédure civile n’est possible ou du moins voulue par la victime, il n’est pas déraisonnable d’estimer que permettre enfin à l’abuseur de reconnaître son forfait en présence de l’abusé est peut-être plus profitable pour l’un et l’autre que d’interdire simplement à ce vieux prêtre de concélébrer désormais à la messe célébrée par l’aumônier de sa maison de repos. Dans les cas que j’ai vécus personnellement, les victimes ne souhaitaient manifestement pas cette punition publique in extremis, cette espèce de vindicte finale. Elles souhaitaient surtout que la vérité odieuse des faits soit enfin reconnue par leur auteur même.

C’est justement la responsabilité pastorale de l’Eglise que, la justice civile ayant accompli son travail quand il est encore possible, les victimes soient écoutées avec un infini respect et que les abuseurs reconnaissent enfin leur crime. Si je me trompe, on ne manquera pas de me le dire…

*

* *

Voilà l’éclaircissement que je pensais devoir donner concernant les remous récents. Il me semble que je devais cette explication à ceux que j’ai involontairement fait souffrir en étant l’occasion de tant de critiques, de malentendus et d’incompréhensions. J’espère ainsi contribuer à la paix des cœurs. Je redis ma vive compassion à l’égard de toutes les victimes d’abus et réitère ma confiance à l’égard de tous les acteurs pastoraux, prêtres, religieux ou laïcs, qui s’acquittent consciencieusement de leur tâche. Je sens combien l’Eglise est fragilisée pour le moment et je redis toute ma confiance et ma reconnaissance à tous les chrétiens. Merci pour leur prière et leur engagement, merci à tous ceux et celles « qui bâtissent jour après jour un monde plus humain et plus juste, qui proclament l’Evangile et qui contribuent à l’édification d’une Eglise porteuse d’avenir » (Déclaration des évêques de Belgique du 19 mai 2010). Je désire humblement que nous puissions nous tourner vers le Christ Ressuscité, cœur de notre foi, source de notre espérance, force d’amour.

Mgr A.-J. Léonard,

Archevêque de Malines-Bruxelles.

Ik moet u één en ander verklaren…

De golf van zeer negatieve reacties opgeroepen door wat men aanduidt als « mijn woorden »heeft sommigen onder u zonder twijfel sterk beroerd. Misschien waren sommige van die verontwaardigde reacties wel de uwe… Zelf zou ik fel reageren op die « woorden » zoals ze u werden voorgelegd.

De media hebben, uit een heleboel andere mogelijkheden, drie schandelijke

« uitspraken »naar voor geschoven:

1. eentje met betrekking tot aids, wat ik zou voorstellen als een terechte straf van de

hemel aan het adres van diegenen die zich bepaalde gedurfde sexuele gedragingen

eigen hebben gemaakt;

2. één met betrekking tot homosexuelen die ik zou brandmerken als abnormale wezens;

3. een met betrekking tot priesters of religieuzen die zich schuldig hebben gemaakt aan zwaar sexueel misbruik, die ik een burgerlijke gerechtelijke procedure zou willen

besparen indien zij oud of ziek zijn.

Laten wij deze drie grieven één voor één bekijken.

Aids: een verdiende goddelijke straf ?

De pers heeft zich erg opgewonden over mijn « verklaringen » over aids.

In werkelijkheid heb ik geen enkele recente « verklaring » afgelegd over dit onderwerp!

Enkele dagen geleden is eenvoudigweg de Nederlandse vertaling (Mgr. Léonard. Gesprekken, Lannoo) verschenen van een werk van Louis Mathoux, dat vier jaar geleden in het Frans verscheen onder de titel « Monseigneur Léonard. Entretiens avec Louis Mathoux », bij Editions Mols in Brussel.

Dit boek werd indertijd in enkele kranten besproken, zonder de minste opschudding

te veroorzaken. Maar de dag zelf van zijn verschijning in het Nederlands kwam een golf van mediabelangstelling op gang met betrekking tot de pagina’s 173-174 (Nederlandstalige editie) van dit boek.

Ik verklaar mij nader.

In een boek met gesprekken is de ondervraagde persoon op wrede wijze

afhankelijk van de bekommernissen, zeg maar de obsessies van degene die hem ondervraagt. In mijn laatste antwoord weergegeven in het Franstalige origineel zei ik hierover (p. 340), op plagende toon, dat ik mijn « interviewer » dankte voor zijn belangstelling, ook al had hij mij maar weinig gevraagd over wat werkelijk het hart van mijn leven en van mijn christelijk geloof betreft.

Ik spreek slechts zelden spontaan over deze onderwerpen, maar de beleefdheid

noopt me ertoe te antwoorden op de vragen die mij worden gesteld…

Ik herhaal dus dat ik geen enkele « verklaring » over aids heb afgelegd. Ik heb gewoon in2005 (tijdstip van de interviews) geantwoord op een vraag en mijn toenmalige antwoord is recentelijk gedeeltelijk geciteerd door de pers. De vraag luidde: « Wat denkt u over aids ? Ziet u er een straf van God in voor de sexuele bevrijding ? »

Het meest verhelderende is om het antwoord te lezen dat ik hierop gaf op de pagina’s 173-174 (243-244 van de Franstalige editie). Ik zal het hier samenvatten, maar schets u eerst de context van de vraag.

Het ging erover of het uitbreken van deze ziekte een hemelse tuchtiging was. Het betrof hier dus wel degelijk de allereerste verspreiding van aids onder de mensen. Er was in deze context geen sprake van besmetting door bloedtransfusies of drugsnaalden en nog veel minder van een besmetting van een kind door de moeder!

Hoewel de interviewer misschien blij zou zijn geweest (weet ik veel) indien ik had gezegd dat aids een straf van God was, begon ik met te onderlijnen dat ik nooit op enigerlei wijze in dergelijke termen redeneer en dat ik op geen enkele manier het uitbreken van aids beschouw als een hemelse straf.

Maar omdat de journalist, door de aard van zijn vraag, gehecht leek te

zijn aan deze categorie van « straf », heb ik daaraan toegevoegd dat men er

« hoogstens » « eventueel zou kunnen » van uitgaan dat de allereerste verspreiding van deze ziekte blijk gaf van « een soort van » « immanente gerechtigheid ».

Drie keer voorbehoud dus (de uitdrukkingen tussen haakjes), om dit klassieke concept van « immanente gerechtigheid » naar voor te schuiven.

Ik geef onmiddellijk toe dat deze uitdrukking niet bij iedereen bekend is. Maar als je vragen beantwoordt van een journalist, dan antwoord je aan een persoon die per definitie gecultiveerd is, die van ‘s morgens tot ‘s avonds en van ‘s avonds tot ‘s morgens met woorden werkt en er dus de betekenis perfect van kent. Overigens was het concept van de « immanente gerechtigheid » precies bedoeld om iedere gedachte aan een « straf » van boven of van buitenaf uit te sluiten.

Dat is wat het bijvoeglijke naamwoord « immanent » betekent, namelijk « eigen aan de zaak zelf » (van het Latijn manere in = « er binnenin blijven »), zonder dat men een uitwendige of « transcendente » oorzaak moet inroepen.

Indien er dus sprake is van « gerechtigheid », dan gaat het in deze uitdrukking absoluut niet om een goddelijke of menselijke vorm van « gerechtigheid », maar om diegene die voortspruit uit de aard zelf van de daden die werden gesteld.

Om de zin van deze uitdrukking (die ik nooit spontaan gebruik, maar die ik toen in 2005 gebruikte in een poging om binnen te treden in het denkpatroon van degene die me ondervroeg) te illustreren, gaf ik enkele voorbeelden

(die men zeer zorgvuldig niet heeft geciteerd). Indien wij de Aarde door onverantwoordelijk gedrag tegenover onze omgeving slecht behandelen, dan kunnen we ons eraan verwachten dat de Aarde ons later ook slecht zal behandelen (klimaatwijziging, stijgende waterspiegel, het verdwijnen van soorten, enz.). Daar is geen enkele goddelijke beslissing voor nodig ; het komt voort uit de aard zelf van ons gedrag.

Vergelijkbaar hiermee is het, indien een Minister van Volksgezondheid op de pakjes sigaretten laat zetten : « tabak kan uw gezondheid ernstig schaden », niet de bedoeling om te beweren dat uw chronische bronchitis of uw longkanker het gevolg zijn van een goddelijke tuchtiging en nog minder dat deze voortspruit uit een

beslissing van henzelf, maar gewoon dat het voortkomt uit uw tabaksgebruik.

Ze schuiven dus impliciet het concept van de « immanente gerechtigheid » naar voor.

Overigens blijkt uit een aantal artikels die ik heb gelezen dat de allereerste verspreiding van aids minstens voor een deel werd veroorzaakt door besmettingen voortspruitend uit bepaalde gewaagde sexuelepraktijken (meervoudige partners, sodomie, enz.).

Ik zie werkelijk niet in wat er onbehoorlijk aan is om te zeggen dat onze vervuilende

gedragingen ons op termijn zuur zouden kunnen opbreken op ecologisch gebied, of om ervoor te waarschuwen dat een overdadig gebruik van alcohol onze hersenen of onze lever kan aantasten of om ervan uit te gaan dat HIV-besmettingen in het begin ondermeer in verband stonden met gewaagde sexuele gedragingen.

Maar, zo zegt men mij, op die wijze stigmatiseert en discrimineert u aids-lijders !

Het ware zinvol geweest indien de lezers die zijn aanbeland op pagina 174 van het boek, ook pagina 175 zouden hebben gelezen (p. 245 in de Franstalige editie), waar ik expliciet en nadrukkelijk zeg dat aids-lijders nooit mogen worden gediscrimineerd ! Sinds wanneer verlenen de waarschuwingen tegen de ravages die worden aangericht door tabak toelating om rokers te discrimineren ?

Precies hetzelfde geldt voor de aids-problematiek.

Homosexuelen : abnormalen ?

In het verleden heeft men reeds geprobeerd om me de monsterlijke uitspraak in de mond te leggen dat homosexuelen abnormaal of ziek zouden zijn ! Ik heb reeds verscheidene keren uitleg gegeven over deze problematiek (die ik haast nooit spontaan aansnij, maar slechts in antwoord op vragen die mij worden opgelegd), ik hou het dus kort.

Vanuit een filosofisch standpunt meen ik dat homosexuele neigingen en praktijken niet stroken met de objectieve sexuele logica.

Deze sexuele logica (plantaardig, dierlijk en ook menselijk) bestaat erin te

« diversifiëren » en, in zekere zin, het mannelijke en het vrouwelijke te « scheiden » zodat ze elkaar kunnen aanvullen.

Dat is trouwens de betekenis zelf van het woord « sex », dat zeerwaarschijnlijk voortkomt uit het Latijnse « secare », een werkwoord dat « snijden »,« scheiden » betekent. « Sexualiteit » houdt het scheiden van het mannelijke en het vrouwelijke in met de bedoeling dat ze zich ook weer kunnen verenigen (bij de paring, bij dieren, of de liefdesontmoeting van twee personen, bij de mens) door middel van een daad (de geslachtelijke vereniging) die het doorgeven van het leven mogelijk maakt.

Het filosofische probleem dat homosexualiteit stelt is dan ook het feit dat in het geval van deze sexuele geaardheid in zekere zin de polariteit tussen het mannelijke en het vrouwelijke wordt opgeheven door zich te wenden tot een persoon van hetzelfde geslacht.

Sommigen drukken dit uit door te zeggen dat een homosexuele geaardheid niet

« normaal » of « abnormaal » is.

Persoonlijk mijd ik dergelijk taalgebruik als de pest, tenzij de « ondervrager » er sterk op aandringt.

Desnoods, indien men dit werkelijk nodig vindt, zou men het kunnen wagen te zeggen dat deze geaardheid niet geheel normaal is, in de zin dat ze niet overeenstemt met de objectieve logica van de sexualiteit.

Maar het is beter om deze terminologie te vermijden omwille van dedubbelzinnigheid ervan.

En in ieder geval veroorlooft dit geenszins iemand om op enigerlei wijze te beweren dat homosexuelen « abnormalen » zijn, wat zeer beledigend zou zijn.

Om het verschil te doen begrijpen tussen een filosofisch oordeel over de «homosexuele geaardheid » en de kwetsende discriminatie ten overstaan van

« homosexuele personen », heb ik het gewaagd om in een televisiestudio een vergelijking te maken tussen de houding die wij aannemen ten overstaan van anorexiepatiënten en ten opzichte van homosexuele personen.

Bepaalde persorganen hebben doen uitschijnen dat ze geloofden dat ik op die manier homosexualiteit gelijkstelde aan anorexia en homosexuelen dus als zieken beschouwde !

Maar ik heb homosexualiteit nooit vergeleken met anoraxia, en dat zou ook volstrekt zinloos zijn. Ik heb enkel de houding vergeleken die wij aannemen of zouden kunnen aannemen ten opzichte van personen die deze twee zo volkomen verschillende situaties beleven.

Welnu ! De meesten onder ons beschouwen anorexia als een ontwikkeling in de appetijt die niet strookt met de objectieve logica van die appetijt, die erop gericht is om ons aan te zetten tot eten om op die wijze onze krachten aan te vullen.

Maar ik hoop dat mensen die zo redeneren daarom anorexiepatiënten toch nooit als « abnormalen » zullen beschouwen !

Net zo staat het feit dat u homosexualiteit beschouwt als niet samengaand met de objectieve logica van de sexualiteit u daarom nog helemaal niet toe om homosexuelen te beschouwen als « abnormaal » of« ziek ».

Bejaarde of zieke pedofielen : onttrekken aan de menselijke gerechtigheid ?

In een recente uitzending werd één van mijn antwoorden naar voor gebracht alsof ik priesters of religieuzen die zich schuldig hebben gemaakt aan sexueel misbruik zou willen onttrekken aan de burgerlijke rechtspraak indien zij ziek of oud zijn.

Maar gelooft men nu werkelijk dat ik in die mate onsamenhangend ben terwijl ik sinds 23 april jongstleden, net als de andere bisschoppen, onophoudelijk de slachtoffers heb opgeroepen om zich bij voorrang tot het burgerlijke gerecht te wenden, omdat dit als enige bevoegd is om de waarheid en de ernst van

de feiten vast te stellen en om te bepalen of er al dan niet sprake is van verjaring ?

Dit alles behoort uitsluitend tot de bevoegdheid van het gerecht. En, voor alle duidelijkheid, wij hebben ervan afgezien om een soort nieuwe « Commissie Adriaenssens » in het leven te roepen, ondanks de grote diensten die deze heeft bewezen aan een heleboel slachtoffers. Wij sturen dus systematisch de klagers door naar het burgerlijke gerecht en de openbare instellingen die bevoegd zijn om dit soort klachten te ontvangen.

Wat de interne keuken van de Kerk betreft moeten we ondertussen, bovenop de burgerlijkeprocedures, voor elk ernstig geval van sexueel misbruik een dossier opstellen dat we naar Rome moeten sturen. De Congregatie voor de geloofsleer houdt eraan dat in elk betrokken bisdom de bisschop zijn plicht vervult.

Ze bepaalt de canonieke straffen (dat wil zeggen degene die zijn voorzien door het Kerkelijk recht) die desgevallend moeten worden opgelegd aan misbruikers (onttrekking aan elke pastorale taak, verbod om de mis op te dragen, verlies

van de klerikale status, enz.).

Een dergelijk dossier is naar Rome gezonden met betrekking totde gewezen bisschop van Brugge, Roger Vangheluwe. In afwachting van de beslissing van

Rome dient de bisschop uiteraard voor ieder geval, indien de feiten bewezen lijken te zijn, onmiddellijk de preventieve maatregelen te treffen die zich opdringen, vooral als er risico bestaat op herhaling.

Het is in die context dat mij werd gevraagd welke maatregelen ik wenste te nemen

betreffende, vaak hoogbejaarde, priesters die zich schuldig hebben gemaakt aan dergelijk misbruik. Eerst en vooral had ik uiteraard reeds, zoals altijd, benadrukt dat de slachtoffers zich eerst en vooral tot het gerecht en/of de bevoegde openbare instanties moeten wenden.

Maar wat indien de feiten door justitie werden geklasseerd omdat ze in hun ogen verjaard zijn, of indien de slachtoffers hardnekkig weigeren om zich tot het gerecht te wenden ?

Moet ik, indien ik in kennis word gesteld van dergelijke, vaak zeer oude, feiten een openbare canonieke straf opleggen zonder zelfs maar het oordeel van Rome af te wachten ?

Toen ik deze delicate vraag moest beantwoorden, droeg ik nog een zeer ingrijpende ervaring in het hart die ik recent had meegemaakt. Slachtoffers waren me hun tragische verhaal komen vertellen dat ze hadden beleefd met priesters die hen ernstig hadden misbruikt. Ze zeiden me uitdrukkelijk : « Wij willen ons niet tot het gerecht wenden ; het is overigens in ieder geval te laat ; wij willen niet dat deze oude en zieke priester publiekelijk aan de schandpaal wordt gezet ; we vragen enkel dat u hem zou gaan opzoeken en dat hij tegenover ons het kwaad zou toegeven dat hij ons heeft aangedaan en waaronder wij tot op de dag van vandaag lijden ».

Ikheb toen dus contact opgenomen met deze priesters, oud, ziek, een beetje warrig maar nog in staat zich uit te drukken. Eén van hen zei me, toen ik hem vertelde over mijn ontmoeting met het slachtoffer : « Ik heb nooit met wie dan ook gesproken over dit zwarte hoofdstuk in mijn leven ; ik ben gelukkig dat ik het aan u kan toegeven alvorens te sterven ». Ik heb hem gevraagd of hij ermee akkoord ging om het slachtoffer te ontmoeten en uiteindelijk ten opzichte van haar het kwaad te erkennen dat hij haar had aangedaan. Hij heeft daar « ja » op gezegd en eraan toegevoegd dat het een grote opluchting zou zijn om dit, eindelijk, te kunnen doen voor zijn dood.

Ik heb opnieuw contact opgenomen met de slachtoffers, die hun diepe vreugde hebben uitgesproken toen ze dit hoorden en die hun voornemen hebben bevestigd om deze priester te ontmoeten. Dit heeft mij diep ontroerd. Tot tranen toe.

Ik weet niet of ik er goed aan heb gedaan om aldus te handelen. Maar ik denk dat het in dergelijke gevallen, wanneer geen enkele burgerlijke procedure mogelijk is of door het slachtoffer wordt gewenst, het niet onredelijk is om te oordelen dat het beter is om de misbruiker toe te staan om zijn schuld te bekennen in aanwezigheid van degene die hij heeft misbruikt, dat dit wellicht zinvoller is voor allebei dan eenvoudig aan die oude priester te verbieden om nog samen met de aalmoezenier van zijn rusthuis de mis op te dragen.

In de gevallen die ik persoonlijk heb meegemaakt wensten de slachtoffers uitdrukkelijk geen openbare bestraffing in extremis, geen soort finale wraakoefening. Ze verlangden vooral dat de afzichtelijke waarheid van de feiten eindelijk door de pleger ervan zelf zou worden erkend.

Het is juist de herderlijke verantwoordelijkheid van de Kerk om ervoor te zorgen dat, wanneer het burgerlijke gerecht zijn werk heeft gedaan indien dit nog mogelijk is, de slachtoffers worden gehoord met eindeloos respect en dat de misbruikers uiteindelijk hun schuld bekennen. Indien ik mij vergis, zal men zeker niet nalaten mij daarop te wijzen…

*

**

Tot zover de verduidelijkingen die ik meende te moeten geven in verband met de recente opschudding. Het schijnt mij toe dat ik deze uitleg verschuldigd was aan degenen die ik onvrijwillig heb doen lijden door het onderwerp te zijn van zoveel kritiek, misverstanden en onbegrip. Ik hoop aldus te hebben bijgedragen tot de vrede des harten. Ik herhaal dat ik intens meeleef met alle misbruikslachtoffers en ik bevestig mijn vertrouwen in alle pastoors, priesters, religieuzen of leken, die zich gewetensvol van hun taak kwijten.

Ik merk hoe kwetsbaar de Kerk op dit ogenblik is en herhaal mijn vertrouwen en dankbaarheid ten opzichte van alle christenen.

Dank voor hun gebed en hun inzet, dank aan al diegenen « die dag in dag uit bouwen aan een meer menselijke en rechtvaardige wereld, die het Evangelie

uitdragen en die bijdragen aan de bouw van een Kerk met toekomst »

(Verklaring van de Belgische bisschoppen op 19 mei 2010). Ik verlang er in alle nederigheid naar dat wij ons mogen wenden tot de Herrezen Christus, hart van ons geloof, bron van onze hoop, kracht van de liefde.

Mgr A.-J. Léonard,

Aartsbisschop van Mechelen-Brussel