 |
|
|
| |
|
|
| 17-04-2010 |
 Speelbal III |
Mensen zeggen wel eens "wanneer de duivel kinderen baart, zijn het er veel ineens". Ik vraag me af of engeltes ook op die manier ter wereld komen. Zo verdiepte ik me gisteren avond in 'Speelbal' en op een bepaald moment, meerbepaald op pagina 172-173, kwamen de verschillende kunsten, waaraan ik zoveel belang hecht, aan bod.
Babe, een oude man uit de instelling, waar Ned verblijft, onderwijst deze laatste in levenswijsheid. Babe weet waarom hij op het eiland (een benaming van de instelling, en niet alleen wegens de loctie) wordt vastgehouden, Ned is er rotsvast van overtuigd dat het om een samenzwering ging.
Met een stelling van Zeno legt Babe Ned uit dat woorden wel een betekenis hebben, maar die betekenis niet altijd vast ligt. Waar het om draait, zijn de feiten.
Babe nam een sparappel en legde die op de grond. Vervolgens vroeg hij Ned of dit een stapel was. Bij een negatief antwoord kwam er een sparappel bij en werd de vraag opnieuw gesteld.
Bij zeventien sparappels besloot Ned dat de tijd gekomen was dat er een stapel voor hem lag. 'Zeventien sparappels vormen een stapel, maar zestien niet?', wierp Babe hem tegen.
Daarin zit het grote verschil in de wereld, in die ene extra sparappel. Het verschil tussen goed en slecht, kindermoord en abortus, massamoord en genocide,...
Wanneer Ned nu zegt dat een samenzwering ervoor gezorgd heeft dat Ned in de instelling zat, dan kom hij even goed zeggen dat een stapel van feiten hem daar hadden gebracht. Wat echt relevant was, was welke feiten. Hij moet de zaak zien 'in zijn essentie, zijn hoedanigheid, zijn bijzonderheid, zijn diepste wezen.'
Dit is op zichzelf al een zeer waardevolle levensles. Hij is zeker van toepassing op elk van ons. Maar waar ik het over wilde hebben, zijn de zijsprongetjes die Fry maakt:
Om te beginnen zegt Babe dat het Engelse woord voor sparappel, fircone, een anagram is van het Engelse woord voor naaldboom, namelijk conifer.
Vervolgens kijkt hij naar de sparappel en ziet er de rij van Fibonacci is. (de derde term is de som van de twee vorigen: 1,1,2,3,5,8,13,...)
Babe meent dat 'Mijnheer God' hier achter zit. Dit is natuurlijk ironisch bedoeld, Ned probeerden ook al zijn problemen of de dingen die hij niet begreep op iemand anders af te schuiven.
Het mooie aan dit stuk is dat Fry bewijst dat hij veel meer is dan slechts een schrijver. Hij is een filosoof, een taalkundige en ook niet geheel onvertrouwd met de wiskunde.
Ik vraag me af of ik de vergelijking met de all-round wetenschappers uit vervlogen tijden al zou kunnen maken. Misschien moet ik daarvoor mijn mening eerst nog eens grondig stofferen. Ik lees dus nog een stukje door.
17-04-2010, 11:46 geschreven door Kim 
|
|
|
|
|
| 16-04-2010 |
| Hugo Claus |
|
Enige tijd geleden viel het doek over het leven van één van de grootste schrijvers uit de Vlaamse geschiedenis. 19 maart 2008 was dan ook een zwarte dag voor de meesten onder ons.
Maar vrees niet, Claus leeft verder. Hij is erin geslaagd om zich onsterfelijk te maken. Hij blijft namelijk in onze gedachten verankert.
Vandaag en morgen krijgen we de kans om die gedachten opnieuw werkelijkheid laten te worden. Veerle de Wit-Claus en uitgeverij De Bezige Bij zorgden ervoor dat deze dagen opnieuw in het teken van de grootmeester staan. Ze slaagden erin om het Kunstencentrum van Oostende de eerste Claushommage te laten organiseren.
Hiervoor kozen ze natuurlijk niet geheel toevallig Oostende uit. De stad inspireerde Claus, of zoals hij zelf zegt: Oostende. Daar is mijn bestaan begonnen te vergaan. Negentien was ik, ik sliep in het Hôtel de Londres op het hoogste verdiep. De mailboot voer onder mijn raam.
Claus staat van 1948 tot 1950 in het Oostendes bevolkingsregister ingeschreven en ook zijn alombekende 'De Verwondering', speelt zich er af. (1962).
Dit initiatief is geen éénmansactie van de Bezige Bij, die ook een heruitgave van 'De Verwondering' bij deze gelegenheid op de markt brengt. Vanavond is er een lezing uit Claus' werden door niemand minder dan Gerrit Komrij, de schrijver van talloze meesterwerken en het Groot Dictee der Nederlandse Taal 2010.
Zaterdag volgt er een expo getiteld 'Hugo Claus en Oostende', een Clauswandeling met voorleesstondes en een verstilde wake op het strand.
Geïnteresseerden kunnen zich wenden tot de site in de bijlage.
Persoonlijk vind ik het een meer dan geslaagd idee. Iedere dag opnieuw bestaat de kans dat er bij mensen de ogen opengaan en men zich interesseerd in de literatuur. Deze verlichtten kiezen, logischerwijs, voor hedendaagse en/of actuele schrijvers. Bij oudere boeken komt meestal de kritiek dat er stof op de taal ligt, wat in feiten terecht is, en daardoor niet de moeite waard om te lezen.
Bij die laatste gedachtensprong stel ik toch mijn vragen. Als mens in de maatschappij willen wij altijd weten dat er enerzijds nu aan het gebeuren is, en wat er anderzijds nog zal gebeuren. Toch kunnen wij de antwoorden op deze twee vragen nooit vatten, begrijpen en een plaats geven, tenzij wij ons bewust zijn van waar wij vandaan komen. Bijlagen:
http://www.uitinoostende.be/activiteitendetail.aspx?id=17248
16-04-2010, 19:00 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
|
| Speelbal II |
Vanmiddag merkte ik dat ik reeds de helft van 'Speelbal' achter de kiezen had. Ik heb zelden een boek gelezen die zich zo gemakkelijk laat verslinden. Fry schrijft vlot en is afwisselend in zijn stijl, het is waarlijk een plezier om zijn werken ter hand te nemen.
Ondertussen is het complot tegen Ned uit de hand gelopen. De politie pakte hem op wegens de anonieme tip van zijn 'vrienden', maar merkte al snel dat Ned niets met de in zijn zakken verstopte drugs te maken had. Wat hen wel verontrustte, was het feit dat hij een brief bij zich had met daar drie maal het woord 'binnenlands' in. Dit was een code die gehanteerd werd door de verzetsstrijders in Ierland. Ned kreeg de brief van zijn zeilinstructeur, Paddy Leclare.
Het toeval wilde dat Ned die brief moest bezorgen aan de moeder van de rechercheur die hem ondervroeg. Deze laatste zag hier brood in en met ook op een schitterende carrière, besloot deze om zijn moeder af te persen met de nieuwe informatie. Ned daarintegen had het minder getroffen, hij wist te veel. Oliver Delft, de rechercheur, wilde het risico dat het aderes van zijn ouderlijk huis in de media kwam, niet lopen. Ned werd daarom naar een instelling gebracht waar hij gehersendspoeld werd. Na een tijdje twijfelde hij aan alles, hij was er zelfs van overtuigd dat hij zijn eigen verleden heeft verzonnen. Maar er is licht aan het einde van de tunnel, hij ontmoet een oude man in de instelling. Deze weet hem te vertellen dat hij al tien jaar wordt vast gehouden. Hij werkt ook aan Ned's zelfvertrouwen (of aan dat van Thomas, zoals Ned, twijfelend over zijn persoonlijkheid, zich noemt).
De meeste boeken die ik las, waren 'eng'. De verhaallijn werd alleen maar op de gevoelens en de gedachten van het hoofdpersonage gebaseerd. Fry overschrijdt net deze indamming. Elk onderhoofdstuk opnieuw verandert hij van vertelstandpunt. Dit is helemaal niet verwarrend, zoals de meeste mensen zouden denken, het is verhelderend. We kennen nu ook de gevoelens, gedachten en drijfveren van de medespelers. Hierdoor is het verhaal beter te volgen. Zonder dit zou het geheel een stuk ingewikkelder zijn. Al weer een voltreffer van Stephen Fry, dus.
16-04-2010, 00:00 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 13-04-2010 |
| Speelbal |
Καλημέρα,
De inactieviteit van de afgelopen dagen kan niet anders dan u opgevallen zijn. De reden hiervan ligt in het (letterlijk) verruimen van mijn horizonten. Ik bracht tien dagen door naast de oude wieg van de westerse beschaving.
Toch kon ik het niet laten om in deze inspirerende omgeving te zoeken naar een kers op de taart, een moment dat het allemaal zou afmaken. En jawel, ik heb het gevonden. Wanneer het laaiende enthousiasme was uitgeblust door een golf van vermoeitheid en mijn metgezellen de rust en stilte van een hotelbalie opzichten, koos ik voor het ruime sop. Gezeten op een bankje in de zon, met aangename accordionmuziek op de achtergrond dook ik de wereld van Stephen Fry in.
'Speelbal' vertelt het verhaal over Ned Maddstone, een vriendelijke, eerlijke en charismatische jonge man. Helaas lijkt dat enkel zo door de ogen van de lezer. Zijn kennisen hebben minder lovende woorden voor hem in gedachten. Deze besluiten ook een plan om zijn vlekkeloze imago te beschadigen.
De ware toedracht van dit blogbericht is niet mijn vakantierelaas, noch de korte inhoud. Deze laatste zou ook bijzonder banaal zijn en niet geschikt voor publicatie op dit medium. De ware toedracht bevindt zich op pagina 55, en wel in de volgende vorm:
Ik haalde mijn schouders op en spreidde mijn handen, als om aan te geven dat ik, hoewel ik op het strand der kennis wel eens een kiezeltje had opgeraapt, mij evenals Newton maar al te zeer bewust was van de grote oceaan der wetenschap die nog onontdekt voor me lag.
Deze stelling kwam als een donderslag bij heldere hemel. Ik was achteloos aan het genieten van de prachtige stijl en de uitgebreide kennis van Fry, tot ik dit las. Ik neem tevens aan dat dit u ook niet geheel onbekend in de oren klinkt. De trouwe lezer herinnert zich zonder twijfel nog het bericht 'opnieuw met de voeten op de grond', daterend uit november. Ik dat bericht besprak ik uitgebreid het citaat van T.H. Huxley. Deze man sprak ook over een klein eiland van kennis en een oneindige oceaan van onwetendheid.
Dit is een duidelijk voorbeeld van de man die Fry is. Het dunkt me dat ik nog maar zelden een boek in handen zal krijgen van een schrijver met een dergelijk brede intresse.
Vandaag de dag verruim ik nog mijn horizonten, thuis weliswaar, maar in gedachten ben ik altijd ver weg, zover als 'Speelbal' me toelaat.
13-04-2010, 22:35 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 30-03-2010 |
| Herman Van Rompuy II |
|
Reeds enkele maanden eerder heeft u via dit medium kunnen vernemen in welke maten men de huidige president van de europese unie kon verbinden met de boeiende en blijkbaar aantrekkelijke wereld van de literatuur.
Vandaag viel mijn oog op een krantenartikel in de Standaard. Dit bracht me het heugelijke nieuws dat Van Rompuy zijn haikus (de dichtvorm die hij uitkiest om zijn ideeën en bedenkingen over te brengen) heeft gebundeld en zal uitbrengen onder de titel HAIKU.
Opnieuw sta ik versteld van de persoon Van Rompuy. Slechts enkele maanden eerder werd hem de huid volgescholden door een Brits politicus. Bij de meesten onder ons zou dit een nefast gevolg hebben voor de communicatie met de buitenwereld. Maar niet voor Van Rompuy, hij lijkt hier net genoeg kracht in te vinden om het diepste van zijn persoonlijkheid (toch het gedeelte was enkel door de poëzie kan belicht worden), niet enkel elektronisch, maar ook op het papier durft te verkondigen.
Mijn respect voor deze man vergrootte dan ook op een exponentiële manier. Daarom ben ik er ook net zo trots op dat net deze man ons allen vertegenwoordigd.
(Het boek werd samengesteld door Joris van Hulle en wordt uitgegeven door uitgeverij Poëziecentrum. Het wordt op 15 april voorgesteld in de salons van het voorzitterschap van de Kamer.)
30-03-2010, 16:44 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 29-03-2010 |
| Een breuk in april IV |
Van alle boeken die onlangs door mij ter hand zijn genomen, is 'Een breuk in april', van Ismail Kadare zonder twijfel dat boek dat het meest heeft bijgedragen tot de verruiming van mijn geest.
Ik heb het vermoeden dat de bovenstaande tekst de liefhebbers van Willem Elsschot vrij helder voorkomt. Doch gebiedt de eerlijkheid me te melden dat het voorgaande slechts 'ad ludendum' bedoeld was. Ik vermoed immers dat u me, in deze al te kille wereld, het recht tot enig vermaak niet misgunt.
Ik kan u in alle eer en geweten verzekeren dat ik genoten heb van 'Een breuk in april'. Zowel van de zinsbouw, de thema's als van 'de manier waarop'.
Ondertussen, zoals u reeds tussen de regels door kon lezen, heeft het verhaal van Gjorg zijn einde bereikt. Het lot dat hem achtervolgde, heeft hem ingehaald en levensloos achtergelaten.
Gjorg besloot om de laatste dagen van zijn leven als reiziger te slijten. Dit alles deed hij in de hoop een glimp van de koets van het pas gehuwde echtpaar op te vangen. De zoektocht van Gjorg wordt doorspekt met de belevenissen van het prille gezin Vorpsi. Deze ontdekken, al reizend over de Rrafsh alle facetten van de bloedwraak. Zo vinden zich boeiende gesprekken tussen Bessian en de dokter en de landmeter van Ali Binak. Deze laatste wordt gezien als de verkondiger van de Kanun. Waar in de Rrafsh ook onopgeloste conflicten of onoplosbaarlijkende verschillen, deze man heeft de taal om alles recht te zetten.
Ik was vooral op gebied van inhoud verrast door Ismail Kadare. Wanneer men de korte inhoud las, verwachtte men een verhaal over de schaduwzijde van de bloedwraak.
In het boek merkt de lezer dat deze uitspraak het werk nooit kan omvatten. Kadare vertelt ook over de 'lichtzijde' van de bloedwraak, het mechanisme dat er achter verscholen gaat, de mechanisatie waartot het uitgroeit, de macht die het verwierf, zowel onder eigen als onder andere bevolking. Ik vond ook zeer duidelijk filosofische sporen terug. De best herkenbaren zijn die van Albert Camus.
Ook andere thema's deden hun intreden, ik denk zo maar aan het feminisme en haar inpact en waar de grens ligt tussen gebruiken en misbruiken, een grens die Bessian, al was het een Griekse tragedie, door schaam en schande leert.
Voor potentiële lezers zou ik het boek zeker aanprijzen, al moet ik u waarschuwen, wat u zal vinden zal niet altijd zo 'leuk' zijn. Het werk is een spiegel en soms zal uw spiegelbeeld u niet meer bevallen.
29-03-2010, 00:00 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 28-03-2010 |
| Guido Gezelle-prijs |
|
Onlangs is de Guido Gezellen-prijs uitgereikd. De vijf-jaarlijkse prijs bekroont de beste dichtbundel. Op de erelijst prijken enkele welklinkende namen, zoals Charles Ducal en Peter Theunynck. Dit jaar, echter, viel de eer te beurt aan Tonnus Oosterhoff, met zijn dichtbundel "Ware Grootte".
Oosterhoff zelf zag het levenslicht in 1953 in Leiden, Nederland. Daar sleet hij het begin van zijn leven in een klein dorpje als reserve brugwachter, tot de automatisering haar intreden deed.
Oosterhoff is gekend als dichter, prozaïst en essayist. Hij werd gedecoreerd met prijzen zoals de C. Buddingh-prijs (voor 'Boerentijger', zijn poëziedebuut), de Herman Gorterprijs (voor 'De Ingeland') en niet te vergeten de Multatuliprijs (voor 'Het dikke hart'). Dit zijn slechts enkele van zijn prijzen die ik hier opgenoemd heb, er zijn er nog meer.
Hieronder staat 1 van zijn gedichten, u zal direct merken dat u niet met de eerste de beste schrijver te maken hebt, ik zal u daarom laten genieten in stilte.
Een mens is echter zo vervangbaar als een gloeilamp.
Draai in de fitting van een kapot goed mens
een nieuw goed mens en je hebt licht
28-03-2010, 19:55 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 27-03-2010 |
| Een breuk in april III |
'Broken april' ontvouwt zich langzaam maar zeker voor mij.
In hoofdstuk 4 wordt een andere kant van de hele bloedwraak en Kanun uit de doeken gedaan, namelijk die van het slijk der aarde.
Zoals ik reeds eerder vermeld heb, dient een wreker een bepaalde som te betalen aan Orosh. Nu blijkt dat Orosh zelf ook een soort van rentmeester van het bloed heeft, namelijk Mark Ukatjerra. Deze man is belast met het innen van de belastingen, maar nu blijkt dat zijn taak daar niet ophoudt. Hij is ook min of meer verantwoordelijk voor de hoeveelheid geld hij binnenbrengt. In het boek wordt het beschreven alsof de Kanun een goed gestructureed bedrijf is.
Er werd meermaals een duidelijke link aangehaald met de economie. Zo is de bloedwraak ook onderhevig aan de conjunctuur. In tijden van oorlog wordt er minder gemoord, omdat men eerder bezig is met het beschermen van de eigendommen en het moorden van de vijanden (er wordt dus niet 'volgens het bloed' vermoord). Verder haalt Mark ook bepaalde tekenen aan waaraan men kan zien hoe het gesteld is met de bloedwraak. Hij spreekt over de bewerkte en onbewerkte akkers. De wrekers kunnen hun akkers bewerken, omdat ze niet moeten vrezen voor het genadenschot, terwijl de ex-wrekers zich meestal verschansen in de talrijke vestigingskulla's (een soort van burcht) en kun velden verdorren en leeg blijven.
Nu is het 'crisis' in de Kanun, men had bijna een 'witte dag' (een dag zonder bloedwraak), gelukkig voltrok Gjorg's wraak zich net op die dag, de zeventiende maart.
Ondertussen is het me ook al opgevallen dat men dikwijls naar Orosh verwijst met 'prins'. De reden hiervan vraagt ook Diana zich af. Bessian legt haar uit dat er geen bloedband is met de koninklijke familie, die in deze tijd in Albanië de plak zwaait. De prins van de Rrafsh (want zo heet het hoogplateau in het noorden van Albanië) komt voort uit een veel oudere familie, één die de verschillende onderdrukkingen en overheersingen wist te doorstaan. De kans bestond er wel in dat het een adelijke familie was, maar het is meer waarschijnlijk dat men slechts de bewakers van de Kanun waren. Deze werden dus door de loop van de eeuwen gezien als een heersende familie. Ik zeg hier wel degelijk eeuwen, maar het kan veel langer zijn. In een bepaalde passage haalt Mark een boek uit een kast. In dit boek stonden alle bloedwraken opgeschreven. Hij haalde een passage aan van in de zeventiende eeuw.
Ondertussen merk ik ook nog veel verschillende 'rand' thema's in het boek, alsof ze daar bij toeval verzeild zijn geraakt, maar bij een schrijver van het kaliber van Ismail Kadare, mag ik nu al zeker 'toeval' uitsluiten.
27-03-2010, 13:26 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 24-03-2010 |
| Een breuk in april II |
We zitten opnieuw een stukje verder in het boek, maar ik geniet van de reis.
Kadare gebruikt een meer verhevenere taal, deze weerspiegelt de gewichtigheid van het thema perfect.
Ondertussen is Gjorg op pad naar de kulla (een soort van huis in de Albanese bergen) van Orosh. Dit is de inner van het bloedgeld. De reis duurt ongeveer een dag en dit geeft Gjorg de gelegenheid om een na te denken. De lezer komt veel te weten over de traditie van de Kanun en hoe hij de familie al heeft beïnvloedt de laatste jaren. Hij sprak ook over de weg naar de moord op de telg uit het Kryeqyqe geslacht. Gjorg wilde eigenlijk niet echt deel nemen aan de traditie van het bloed, maar onderweg vindt hij een dorp dat al met de wraak van de Kanun mocht afrekenen. Door voorbeelden in het verhaal te integreren, geeft Kadare de lezer echt een gevoel van het belang en de macht van de Kanun.
Doch is Gjorg op een bepaalde manier wel blij met de wraak. Het haalt hem uit de anonimiteit. Gjorg zou een rechtspreker worden, (1 van de tot nu toe 22) deze rechtsprekers waren de vaandeldragers van de clans. Ze waren de belangrijksten, maar werden bij gevolg ook altijd als eerste getroffen door de dood.
Gjorg is net voor het vallen van de avond wel in de kulla aangekomen, maar wordt toch niet direct ontvangen. Hij gaat daar rond een vuur zitten, samen met de andere 'moordenaars'. Hier heerst een vreemde sfeer, ze weten allemaal dat ze ten doden zijn opgeschreven. Er is een gelaten sfeer, maar altijd wel begrip. Ze zijn een soort van marionetten van de wet, ze ondergaan hun lot.
In hoofdstuk drie maken we kennis met twee nieuwe figuren, Bessian en Diane Vorpsi, doen hun intreden in het verhaal. Ze zijn op huwelijksreis en willen het 'Noorden' eens van dicht bij zien. Ze hebben hier al veel van gehoord en nu wil de bruidegom het ook eens in werkelijkheid ervaren.
Wat mij vooral opvalt is een dierentuinsfeer. Ze rijden in een wagentje door de bergen en kijken gebiologeert naar passanten. Soms zijn het semi-bergbewoners, maar uiteindelijk zien ze ook 'echte'. (dit verschil zit volgens hen in de bloedband die de 'echte' dragen).
Dit is een ontnuchterend gebeuren, het boek houd je al direct de spiegel voor. De meeste lezers lezen het voor de sensatie, om een 'leuk' verhaaltje te lezen met harde details en later alles te vergeten omdat het een 'ver-van-het-bedshow' is. Hier is dus een gemakkelijke parallel te trekken tussen de toeristen en de lezers.
Ondertussen is Bessian onophoudelijk bezig met allerlei details te spuien en zijn vrouw met verstomming te slaan. Hij vertolkt de rol van de gids. 1 van deze details is de volgende.
Op pagina 62 staat het volgende, het gaat over een wens bij een geboorte:
'Dat hij een lang leven moge hebben en dat hij moge sterven door het geweer'.
Dit is stof om over na te denken. Langs de ene kant wordt er gewensd dat het kind vroeg of laat iemand's wraak op zich krijgt, aan de andere kant wilt de familie ook dat de familie-eer wordt hoog gehouden en dat het kind een betekenisvol leven leid, dat hij niet ten ondergaat in het alledaagse.
24-03-2010, 20:15 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 21-03-2010 |
| De laatste liefde van mijn moeder |
|
Goed nieuws voor de fans van Dimitri Verhulst. De successchrijver heeft zijn nieuwe boek 'De laatste liefde van mijn moeder' aangekondigd.
Wie het werk wilt lezen, zal toch nog even geduld moeten uitoefenen, het zal pas in de zomer verkrijgbaar zijn.
Het succes op filmgebied had dus blijkbaar een productieve invloed op de Vlaamse schrijver. Zijn nieuwe boek is een combinatie van zijn populairste werken. Het bouwt verder op 'Godverdomse dagen op een godverdomse bol'.Maar als we het hebben over het thema, dan moet men vaststellen dat het een eerder aansluit bij 'De helaasheid der dingen'. Uit ondervinding weet de schrijver dus dat er een publiek is voor dit thema, zoals u reeds eerder hebt kunnen lezen behoor ik hier zelf ook toe.
Maar meer nog dan van het thema, ben ik van Verhulst's taal gaan houden terwijl ik het las. De taal houdt u, misschien nog meer dan de inhoud, vast. Bepaalde zinnen kunnen geweldig hard in het gezicht slaan, maar toch laat de lezer nooit veel tijd tussen het punt en de volgende hoofdletter. Ofwel is het om na te denken over de inhoud ervan en er opnieuw van versteld te staan.
Ik kijk er in ieder geval al naar uit, en u ook, vermoed ik.
21-03-2010, 18:38 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 20-03-2010 |
| Literaire walhalla |
|
Hoewel de tijd ons allen, net zoals water, door de handen vloeit, heb ik toch nog net genoeg gevonden om u op de hoogte te houden van de nieuwe literaire opstelling van het Letterkundig museum in Den Haag.
Op woensdag 10 maart verscheen er een artikel in de Standaard met de aanlokkelijke titel Welkom in het literaire walhalla. Een dergelijk artikel fleurt eenieders woensdag avond op en men begint met een hoge graad van interesse te lezen.
Het Letterkundig Museum stelt de werken van 100 Nederlandstalige schrijvers ten toon. Deze werden uitgekozen door een comité van tien hooggekwalificeerde medemensen, waaronder Geert Buelens, u niet geheel onbekend, neem ik aan. Ze maakte een beslissing die beïnvloedt moet zijn door het moment zelf. De bezoeker zou goed moeten kunnen zien hoe men toen, op die dag dacht over de schrijvers. Een ander criterium betrof hun laatste levensadem, deze moest reeds enige tijd vervlogen en verspreid zijn. De jongste schrijver is dan ook Frans Kellendonk. De indrukwekkende reeks begint bij de werken Beatrijs en Karel ende Elegast.
Helaas is er wel een grote beperking. Zoals eerder vermeld, werden slechts 100 schrijvers in de expositie opgenomen. Men kan natuurlijk onmogelijk alle verschillende facetten van de Nederlandse taal en alle grote schrijvers ervan omvatten in die 100. Doch moet men op een bepaald moment een keuze maken.
Deze beperking wordt in een ander aspect dan wel weer goedgemaakt. Er zijn anderhalf miljoen brievel, 220000 manuscripten, 65000 fotos en nog veel meer knipsels. Verder raakt de bezoeker ook onder de indruk van de drie kilometer documenten en objecten.
Maar het museum is meer dan enkel de dossiers. Het is voornamelijk gericht op het literaire lichtgewichten. Naar dit idee zijn er honderden videoschermen met filmpjes van voorleesfragmenten en nog veel meer. Er werd ook werk gemaakt van kleinere en randverhalen en gewoon leuke anekdotes uit het leven van de schrijvers. Overigens werd niet iedere schrijver die wordt opgesteld in het Pantheon gevierd als schrijver. Ook historicus Johan Huizinga en schilder Vincent Van Gogh maken deel uit van het museum.
Als slotsom wil ik zeggen dat de doorwinterde literatuurliefhebber de kans loopt om op zijn/haar honger te blijven zitten. Het is wel een geschikte plaats om een leuke introductie te verkrijgen wat betreft de literatuur van een tot nu toe nog onbekende en onbeminde schrijver.
20-03-2010, 19:14 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 14-03-2010 |
| balansverslag |
Het balansverslag is een compulsief onderdeel in de omkaderende opdracht van de blog. Ik zal hierin een tussentijdse balans maken en over enkele maanden een eindbalans.
Op gebied van leesinteressen bevond ik me de afgelopen maanden in een stroomversnelling in mijn rivier. Vroeger las ik uit een zeer beperkt aanbod. Het schommelde tussen strips en jeugdboeken van de gekende schrijvers, hoewel ik het populaire genre meestal vermeed. Na verscheidene slechte ervaringen werd de interesse ingedamd. Ik las boeken omdat ze verplicht waren. Soms genoot ik ervan, soms ook niet.
Vanaf dit jaar zijn er veel bijrivieren bijgekomen. Ik heb een ander soort boek leren kennen. Sommige bleken een schatkist te zijn, waar ik tot op de dag van vandaag nog aan terugdenk, nieuwe thema's eruit haal en herken in het dagelijkse leven. Dit nieuw soort boeken deed iets. Het choqueerde of ontroerde, maar liet nooit koud. Het vulde een open plaats in mijn leven in, een stuk van de weg naar meer.
De stroom der letteren heeft me al ver meegevoerd, steeds verder en verder naar de zee, alhoewel ik steeds meer met blijheid wordt hervult als ik me indenk dat ik die zee nooit zal bereiken. Literatuur heeft zo veel te bieden, op zoveel verschillende manieren, in zoveel verschillende facetten, dat ik er zeker van ben om nooit het einde te zullen zien.
De afgelopen maanden ben ik ook veel te weten gekomen van schrijvers zelf, en dan vooral uit hun citaten, want deze weerspiegelen o, zo vaak hun ware persoonlijkheid. Sommige van deze citaten leken bij een eerste lezing eerder abstract en betekenisloos. Doch bleven ze op de een of andere manier in mijn gedachten rondzwerven. Ze dwongen me om over hen na te denken. Wat ik vond, kon ik zelf amper geloven. Regelmatig stond opeens een spiegel voor mij. Wat ik enkele ogenblikken eerder nog af had gedaan als volslagen onzin, bleek mijn persoonlijke mening te verwoorden op een manier die ik zelfs nog nooit overwogen had. Hierdoor zie je nog maar eens de kracht van het geschreven woord, en begin je het (als het mogelijk is) zelfs nog meer te appreciëren.
In vorige posts kan u zowel terugvinden welke boeken ik las als opdracht, als welke ik las als vrijetijdsbesteding. Ondertussen heb ik ook het nut van de leesopdracht ontdekt. De leerlingen worden geconfronteerd met de betere literatuur en werken die van een aanzienlijk lager allooi waren, worden er gewoon niet in opgenomen. Op eigen kracht heb ik dan wel enkele werken gelezen. Met wisselend succes, weliswaar, als moet ik zeggen dat de gelezen boeken de moeite waard zijn in het licht van de eeuwigheid, maar daar mijn tijd beperkt is, had ik achteraf gezien een tweede keer moeten nadenken voor ik het boek las (hoewel men soms per toeval op een schat stuit). Deze boeken werden bij gevolg niet opgenomen in deze blog en vernoem ik ook liever niet uit respect voor de schrijver.
14-03-2010, 01:40 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 11-03-2010 |
| Een breuk in april |
|
Opnieuw kon een nieuw boek niet lang uitblijven. Deze keer viel de keuze op Een breuk in april, van Ismail Kadare.
Ik had het werk gekozen in het begin van het schooljaar (zie eerder bericht) en ben er nu al van overtuigd dat ik daardoor van een nood een deugd heb gemaakt. Een breuk in april is een waar meesterwerk. De verheven schrijfstijl heeft meerdere doelen. Het maakt van het lezen niet alleen een genot, maar het onderstreept ook nog de inhoud, die gebaseerd is op een verheven wet.
Kadare schrijft over de bloedwraak, de vendetta. Hij schetst de laatste maand van Gjorgs leven. Hierin moet de knaap, die net volwassen is geworden, de eer van zijn familie hoog houden door zijn vermoorde broer te wreken.
De oorzaak van dit wreken heeft zijn wortels 44 moorden eerder. Een onbekende en ongenodigde gast in het gezin van de Berishas (de familie van Gjorg) werd neergeschoten door een zoon uit het geslacht van de Kryeqyqes. Omdat het slachtoffer nog net binnen het dorp ineen valt, moet hij gewroken worden door de gastheren.
Ondertussen werd er veel dood en angst rond gestrooid door beiden families. Tussen twee moorden roept het dorp zowel de grote als de kleine bessa in (een rouwperiode waarin de vermoordde niet mocht gewroken worden), opdat er hen toch ook enige rust werd gegund en ze niet in constante oorlogssfeer moesten leven. Nu heeft Gjorg ook zijn verplichte moord gepleegd en weet hij dat hij nog maar een maand te leven heeft.
Dit hele systeem werd geleid door de Kanun, een verzameling van levensvoorschriften en wetten aan wie iedereen zich moest houden. Rebeleerde een persoon, dan moest zijn familie hem doden. Lapte een familie de regels aan hun laars, moest het dorp zich wreken op de zondige familie. Bij een ontrouw dorp, viel die last dan weer op de schouders van de streek van het dorp en de naburige dorpen.
Hoewel ik nog niet ver gevorderd ben, heb ik toch al een belangrijk inzicht gekregen. Het ging over het feit dat die bloedwraak, hoe gruwelijk hij ook is, een bepaald doel in het leven van de slachtoffers brengt. Ze zullen een bepaalde soort van vreugde vinden en hun leven is niet langer volledig abstract. Ditzelfde thema ben ik al enkele jaren geleden tegengekomen in De verborgen geschiedenis, van Donna Tartt, ook een zeer interessant boek (waarvan ik de dagen tot de herlezing aftel) over dit specifieke thema. Toch denk ik dat men de twee boeken niet met elkaar mag vergelijken.
11-03-2010, 22:04 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 09-03-2010 |
| Arkprijs van het vrije woord |
|
Jaarlijks bekroont de Arkprijs van het vrije woord de man of vrouw die gedurende zijn/haar loopbaan bewezen heeft dat hij/zij een onafhankelijk en vrij denker/denkster is. Hij werd in het leven geroepen tegen de intellectuele volgzaamheid die altijd als een wolf op de loer ligt wanneer de schaapjes de kudde onvoorwaardelijk volgen en blijven volgen.
Dit jaar viel die eer te beurt aan Geert Buelens. De keuze van de jury was eenduidig en unaniem. Men koos Buelens omdat hij duidelijke standpunten kan uiten die hij vormt met behulp van een vergaande kennis van zaken. Hierdoor dwingt hij de maatschappij tot een permanente zelfkritiek. Dat hij over de nodige intellectuele basis beschikt, mag niemand verwonderen in de wetenschap dat hij een academicus is aan de universiteit van Utrecht.
Buelens maakt zijn standpunten onder andere in zijn gedichten en zijn essays. Voor deze twee heeft hij in het verleden ook al verschillende prijzen in de wacht kunnen slepen. Zo denk ik maar aan 'Van Ostaijen tot heden', dat de aanzet gaf tot de overwinning in de Vlaamse Cultuurprijs voor Essay in 2004.
Ik draag persoonlijk de intellectuele vrijheid en onafhankelijkheid hoog in het vaandel. En ik niet alleen, wanneer men een infobrochure van de universiteit van Leuven ter hand neemt en een blik werpt op een citaat van een student geschiedenis, kan men lezen dat intellectuele volgzaamheid de student volledig onbekend is. Dit is, naar mijn mening, een correcte houding van de universiteit. Een mens moet altijd in staat zijn om autonoom te denken en om op geen andere manier beslissingen te maken.
Als voorbeeld zou ik daarom graag het voorbeeld van het bloedbad in My lai en meerbepaald de documentaire "four hours in My lai". Hierin kan men gemakkelijk zien dat een Amerikaanse soldaat, die het bloedbad heeft meegemaakt, op twee manieren zijn leven opnieuw kan oppikken.
Ofwel gaat hij terug naar huis en voelt hij zelf dat hij zich niets te verwijten heeft. Dit was wel enkel mogelijk bij de soldaten die weigerde om op onschuldige mensen te vuren en zo hun eigen normen en waarden volgden.
Helaas waren er ook mensen die blindelings de bevelen volgden. Deze mensen komen de facto niet meer thuis. Hun ziel blijft achter in My lai, daar op de plaats waar ze hem ooit hebben verloochen. Deze veteranen hebben nu geen leven meer. Het beslaat nog slechts verachtelijke herinneringen en vreselijke nachtmerries. Dit is de prijs die zij hebben moeten betalen voor weigeren na te denken.
Een ander voorbeeld vindt u nog in 'Arbeit macht frei', één van de eerder posts.
Tot slot wil ik zeggen dat er ergens toch een bepaalde waarheid in het existentialisme zit. (misschien? laat ons zeggen, zeer waarschijnlijk). Je maakt elke beslissing zelf. Je kan in res vera kiezen om een beslissing te nemen, of om intellectueel volgzaam te zijn. Bij beiden keuzes moet men ook de consequenties dragen. Is het dan niet beter om de consequenties van je eigen beslissingen te dragen in plaats van de consequenties van de beslissing van een zelf-uitgeroepen despoot?
09-03-2010, 21:21 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 03-03-2010 |
| Naima El Bezaz |
Vandaag, 36 lentes geleden, zag El Bezaz het levenslicht.
De schrijfster is onder meer bekend van romans als 'De Verstotene' en 'Minnares van de Duivel'. Hierin behandelt ze onder meer gevoelige onderwerpen zoals racisme, de emancipatie van de vrouw en, zoals in haar laatste roman het geval was, het tabou van het leven.
De bovenstaande prestaties zijn natuurlijk meer dan verdienstelijk, maar ze vormen niet de reden waarom ik dit bericht aan haar weid.
El Bezaz is veel meer dan 'gewoon een schrijfster'. Ze is namelijk ook zeer geëngegeerd en staat altijd open om haar onomwonden mening over politieke en sociale problemen te geven.
Zelf was ze geboren in Marokko. Daardoor beschikt ze over een interessant standpunt in het vrouwenrechtendebat in de Islam en is ze eloquent genoeg om haar mening weer te geven. Als het ware als vertegenwoordiger voor de rechten van de moslimvrouw schreef ze in het NRC Handelsblad het artikel 'Moslimmannen'.
Ze beweert dat er geen enkele reden zou kunnen gevonden worden waarom mannen (en ze bedoelt hierbij niet alleen moslimmannen) hun bevoordeelde plaats zouden afstaan om zo meer gelijkheid te bekomen. Ik denk dat eenieder zich hier in kan vinden. Als de vrouwen iets willen bereiken, moeten ze uitkomen voor hun mening. Of om het met de woorden van Albert Camus te zeggen: À la revolte (of is dit te antracentrisch voor de inhoud?)
Met andere woorden, Naima El Bezaz is een vrouw die uitkomt voor haar mening en vooruit wil in het leven, op alle gebieden.
03-03-2010, 20:01 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 25-02-2010 |
| Door de pijngrens |
In de sfeer van 'Hard gelach' koos ik deze keer opnieuw voor een boek waarin het inhoudelijke aspect dat van de vorm en stijl overklast.
Mijn oog viel nu op 'Door de pijngrens', van Lance Armstrong. Enkele jaren geleden zag ik de boek al naar mij lonken in de bibliotheek, en nu was het eindelijk zover.
Wie aan Armstrong denkt, denkt meteen aan 2 dingen: zijn 7 Touroverwinningen en zijn overwinning op kanker. Dit laatste wordt in de biografie uitvoerig beschreven.
Het boek is chronologisch opgebouwd. Dat maakt het ook gemakkelijk om te volgen en wat belangrijker is, om in te leven. We lezen eerst hoe de jonge Lance verslingerd raakt aan de wielersport, ookal beleeft hij daar soms slechte dagen. Dan denk ik maar aan het slechte eten, de slechte hotels (zo herinner ik me bijvoorbeeld dat een ploegmaat van hem ooit eens tijdens de Tour de France pijn kreeg in zijn knieën omdat hij altijd op toilet tegen de deur aan zat) en niet te vergeten de dood van Casartelli (een geëerd renner en de ploegmaat van de jonge beloftevolle wielrenner).
Op zijn 21e slaagde Armstrong er in om wereldkampioen te worden. Het volgende jaar begon hij verschillende pijnen te krijgen. Hier besteede hij geen aandacht aan, maar toch was het een voorbode voor al het lijden dat nog zou komen. Op 2 oktober 1996 werd officieel teelbalkanker vastgesteld. Maar Armstrong laat zich niet uit zijn loods slaan en gaat ten strijden tegen de ziekte. Hij dacht in deze tijd nog altijd aan zijn wielercarrière, zo weigerde hij een vorm van bestraling omdat het zijn lichaan in die mate zou aantasten dat hij nooit meer aan topsport zou kunnen doen.
Het werd een moeizame behandeling en Armstrong takelde zienderogen af. Hij ontmoette veel mensen die hem steunde en moed gaven, maar tegelijkertijd lieten enkelen hem vallen. Wanneer de operaties en chemotherapieën zijn beïndigd, begint de ergste periode in de ziekte, namelijk de periode van onzekerheid.
Men vertelt Armstrong dat er twee mogelijke aflopen zijn, hij kan volledig genezen zijn en nooit meer kanker krijgen, of hij kan hervallen en binnen enkele weken dood zijn. Deze onzekerheid duurt meerdere maanden en bij iedere pijn of slecht gevoel neemt de angst toe.
Uiteindelijk krijgt Armstrong het verlossende antwoord, hij is genezen, toch houd de elende niet op. Zijn relatie loopt ten einde. De kanker hield zijn vriendin dicht bij hem, maar wanneer de kanker voorbij was, was ook de relatie min of meer afgelopen. Gelukkig leert hij Kik (Kristin Richard) kennen, een klassevolle, sterke vrouw. Beiden worden langzaam maar zeker verliefd op elkaar en ze gaat samen met Armstrong mee naar Europa om opnieuw wielrenner te worden. Maar dan breekt er iets in zijn hoofd. Armstrong stond oog in oog met de dood, won dat gevecht, maar weet niet hoe hij moet 'leven als een overlevende', zoals hij dat zelf noemt. Hij vraagt zich af of dit wel datgene is wat hij de rest van zijn leven wil doen. Hoewel Kik zich net aangepast heeft aan de taal en tradities in Europa, besluit Armstrong dat hij terug wilt naar Europa. Hier wordt er een 'complot' gevormd tegen zijn beslissing. Kik en zijn vrienden, manager,... overtuigen hem om opnieuw zich volop te in het wielrennen.
Het laatste gedeelte beschrijft zijn Touroverwinning. Voor de niet-kenners zou ik wel willen zeggen dat iedere term, hoe voor de hand liggend dan ook, uitvoerig wordt uitgelegd. In vergelijking met de strijd tegen kanker, wordt er zeer weinig aandacht besteed aan de Tour de France van 1999. Dit heeft ook een reden, Armstrong zelf ziet zichzelf in de eerste plaats ook als kankeroverwinnaar, en niet als Touroverwinnaar.
Ik vond het een enorm inspirerende boek. Armstrong toont zich in het begin en tijdens de ziekte als een zeer veerkrachtig persoon. Na de kanker is het licht in zijn ogen min of meer gedoofd. Hij had dan ook veel oplapwerk nodig van vrienden en familie. Wanneer je het boek aan 1 stuk door leest (wat vrijwel mogelijk is) maak je tijdens het lezen ook alle emoties mee (in gedoofde vorm natuurlijk, ik denk dat de emoties die Armstrong voelde met geen woorden te beschrijven zijn), zowel de mooie als de slechte momenten.
Het werk is zeer goed geschreven en is in staat om de lezer zeker en vast vast te houden.
Het is ook geschreven voor de ogen van de leek, in alle aspecten van Armstrong's leven, zowel de behandelingen tegen kanker, de IVF en de wielerwedstrijd worden voldoende uitgelegd om te kunnen volgen.
Het thema van het boek is 'hoe te leven als een overlevende?'. De ex-wereldkampioen heeft zijn grootste strijd ooit gewonnen, maar hoe gaat het van daar verder? Past hij nog wel in de maatschappij?
Armstrong heeft het hierbij zeer moeilijk mee. Hij verliest zichzelf in en had de steun van vrienden en familie meer dan nodig om zijn leven weer op spoor te krijgen. Maar het lukt. Armstrong slaagt erin om opnieuw echt te leven. Hij leverde formidabele prestaties en opnieuw kreeg hij de wind van voren. Na enkele ritzegens in de Tour kreeg hij de dopingpers op zijn dak. Er werden verschillende geruchten gelanceerd, de ene al ongeaarder dan de andere. Dan opeens merkt hij dat de reporters die hem tijdens zijn ziekte afschreven, tijdens zijn eerste comeback in Europa afschreven (waardoor hij opnieuw in Amerika ging bezinnen), hem nu beschuldigde van dopinggebruik. Wanneer Armstrong dan nog een keer zijn onschuld bewijst door diverse urine en bloedtesten, denkt hij dat hij geluk heeft gehad dat hij de reporters de eerste twee keer ook niet geloofde. Hij weet dat vele van deze mensen enkel belust zijn op sensatie. Meestal is er geen basis van waarheid. Men moet zich er daarom ook niet door laten leiden.
Tot slot wil ik zeggen dat het werk een inspiratiebron voor ieder mens, kankerpatient of niet. Dit werk vervolledigt de lezer.
nb: Dit is een literaire blog. Wij zijn niet gediend met hate- en/of junkmail waarin het hoofdpersonage wordt beschuldigd van allerlei dingen.
Reacties in deze trent worden niet beantwoord en ik vraag hetzelfde van andere lezers. Indien nodig worden reacties verwijderd en in geval van nood geblocked van de site. We danken u voor uw begrip.
25-02-2010, 20:44 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 24-02-2010 |
| Boekenleeuw en Boekenpauw |
In het begin van de maand beschreef ik onder 'voor de jeugd' de longlists van de Boekenleeuw en de Boekenpauw.
Ondertussen zijn de uitslagen binnen gekomen.
Bij de Boekenleeuw Kathleen Vereecken heeft het gehaald met haar werk 'Ik denk dat het liefde was' (Lannoo). Zoals ik al eerder zei bekroont deze prijs het beste kinder- of jeugdboek van het afgelopen jaar.
'Ik denk dat het liefde was' is meer dan een gewoon kinderboek, het legt de kinderen een filosofische kwestie uit, namelijk dat van het 'Butterfly effect' (bekend van de film die dezelfde naam draagt).
In het werk van Vereecken handelt over welk leven een ongewenst kind zou kunnen gehad hebben. Het hoofdpersonage is niemand minder dan de oudste zoon van Jean-Jacques Rousseau, een bekende filosoof.
Men legt uit hoe het kind, indien het wel gewenst zou zijn en niet naar een weeshuis zou gebracht zijn, zou kunnen uitgegroeid zijn tot een geëerd schrijver.
Het 'Butterflyeffect' houdt in dat één gebeurtenis, hoe klein hij ook is, de toekomst volledig kan veranderen.
Dit verteld ook het boek. Een weesjongen en toekomstig zwerver had een rijk en gelauwerd man kunnen worden.
Als iemand er in slaagt om een kwestie van dat kaliber, want ik denk dat het niet evident is voor elk kind om dit te vatten, aan kinderen uit te leggen, heeft de Boekenleeuw meer dan verdient.
De eervolle vermeldingen, namelijk de Boekenwelpen, waren weggelegd voor Laure Van den Broeck en Peter Van Olmen met respectievelijk
'De 17e zomer van Maurice Hamster' en 'De kleine Odessa'
De Boekenpauw was dan weer geschonken aan André Sollie voor 'De Zomerzot' (Querido/WPG). Dit is de tweede keer dat hij hier in slaagt, het gebeurde ook al eens in 1998. Hier gingen eervolle vermeldingen, namelijk de Boekenpluim, naar Carll Cneut voor 'Fluit zoals je bent' en Gerda DenDooven met 'Hoe het varken aan zijn krulstaart kwam'.
Bijlagen:
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=B36354356100224
24-02-2010, 00:00 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 23-02-2010 |
| Superman |
Vandaag handelde de les Nederlands over 'Het Dwaallicht', van Willem Elsschot.
Via een zijsprong wist onze leerkracht ons te vertellen dat hij over een eerste druk van 'Het Dwaallicht' beschiktte. Even later bezochten we een site van een boekenwinkel waar een andere eerste druk van het boek werd aangeboden aan 70 euro.
Omwille van de een of andere reden, die mij onbekend is, stonden enkele medeleerlingen perplex en begrepen niet waarom iemand zoveel geld wilde uitgeven aan een boek dat men ook in de winkel kon vinden voor amper 10 euro (weliswaar niet als eerste druk).
Hieruit kon ik afleiden dat men een boek (als voorwerp) op verschillende manieren kan benaderen.
Ten eerste kan men het zien als verhaal, niet meer, niet minder.
Wat men ook kan doen, is het boek bekijken als een stille getuigen van een grote prestatie. Boeken, en in het bijzonder de eerste druk, blijven de onomstotelijke bewijzen dat het boek geschreven is. Als het boek dan achteraf een succes blijkt te zijn, heeft de eerste druk altijd een speciale waarden, zoals de eerste auto die ooit gemaakt is, want ook ieder boek dat een succes blijkt te zijn, is op zijn manier een unieke bedenking/uitvinding.
In de vroege avond las ik de krant en merkte ik dat er onlangs 1 miljoen dollar werd betaald voor de eerste strip van Superman.
Het gaat over een Action Comics no. 1, een strip uit 1938. In die tijd werden er 100 exemplaren gedrukt en kostte het 10 cent per stuk.
Ik wil 'Het Dwaallicht' niet vergelijken met de eerste strip van Superman. Dit is per slot van rekening onmogelijk. Beiden schreven ze op een andere manier en met een ander doel voor ogen. Het verschil in waarden is ook logisch te verklaren door de inpact die beiden werken hadden op de maatschappij in hun tijd. Zo sprak Superman wereldwijd de jeugd aan en veroorzaakte hij de 'comic book' traditie. Elsschot's werk was dan meer geschikt voor een meer selectief niche. Voor de taalliefhebber, voor de meerwaardenzoeker,...
Toch hebben beiden boeken een goed herkenbaar raakpunt. Beiden eerste drukken worden door de liefhebbers van de verschillende genres beschouwd als prijsloze monumenten. Ze hebben er beiden alles voor over om het exemplaar op hun boekenkast te kunnen zien prijken. Bijlagen:
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20100222_134
23-02-2010, 21:24 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 20-02-2010 |
| Hard gelach IV |
|
Uiteindelijk, na anderhalve maand, is het me gelukt om Tom Sharpe's 'Hard gelach' uit te lezen. Deze leesperiode is weliswaar niet te wijten aan bepaalde gebreken van het werk, maar eerder aan de drukke periode die achter de rug is.
Voor de liefhebbers die willen weten hoe het boek eindigde, kan ik vertellen dat het einde volledig in de sfeer van het verhaal ligt. Op het einde wordt ook de satire nog eens te meer benadrukt. Hoewel er bewust gekozen is voor verstilling, is het zwart-wit contrast ook hier duidelijk merkbaar (excuses voor de slechte woordgrap).
Als u mij zou vragen wat mijn appreciatie is, ben ik toch niet helemaal positief over het werk, als zou ik dit eigenlijk niet mogen zeggen.
Na het lezen van zware literaire werken geschreven door onder andere Tom lanoye en Koen Peeters, ontstond er een bepaald verwachtingspatroon. Ik verwachtte meer van het boek dan dat het mij uiteindelijk zou geven. Dit zou onrecht aan 'Hard gelach' aandoen omdat het boek mij in res vera nooit een rad voor de ogen probeerde te draaien. Er werd mij 'Hard gelach' beloofd, en niets anders, dat vertelde de korte inhoud mij nota bene ook. Doch stond er ook het woord 'satire' in. In was meteen verkocht en de verwachtingen schoten de hoogte in. Nu gebied de eerlijkheid me wel te zeggen dat er wel degelijk een satire aanwezig was. Het hele boek was één grote satire. Dit had zowel negatieve als positieve kanten.
Zo was het feit dat de satire na verloop van tijd uitermate langdradig bleek te zijn en zelfs afgezaagd, als ik het woord in de mond mag nemen.
Verbazend genoeg bleek dit achteraf om te slaan in een uitermate positief element. Als ik het apartheidssysteem al na enkele honderden bladzijden al 'beu' ben, hoe zou het dan zijn voor de mensen die daar in leven? Ik las er slechts over en keurde het af, maar eenmaal het boek dicht was geslagen, was het weg. Mensen werden opnieuw mensen en iedereen werd opnieuw gelijk behandeld. Dit gold in het begin althans. Daar ik in een kleinere gemeente woon en er slechts weinig mensen met een andere huidskleur zich doorgaans in het straatbeeld bevinden, viel het me in het begin niet op. Maar naar mate de dagen zich opstapelden, zag ik af en toe wel iemand met een andere huidskleur.
Ook nu nog, in deze maatschappij, zie je dat er nog een verschil is. Mensen gedragen zich nog altijd anders als er bij voorbeeld een Afrikaanse Belg naast hun komt zitten op de bus of voor hen staat in de supermarkt. Oude, keurige dametjes houden hun handtas dichter bij zich, hun verrimpelde handen tonen aders en de armen spannen zich op. Af en toe kijkt er een heer van onder zijn wenkbrauwen en stuurt een verraderlijke blik.
Deze situatie kan men onmogelijk vergelijken met het apartheidssysteem. In het apartheidssysteem zouden zulke situaties zich nooit voordoen omwille van de voor de hand ligende reden dat blanken en zwarten nooit samen in dezelfde supermarkt mogen winkelen of op dezelfde bus zitten. Toch heb ik de indruk dat mensen van een ander origine hier ook door gekwetst worden. Laat me wel even duidelijk zijn: ik ben geboren met hetzelfde gezicht als de massa en heb bij gevolg nog nooit zelf discriminerend gedrag op basis van huidskleur ondervonden. Desalniettemin geloof ik sterk dat dit kwetsend is.
Ik denk dat het het best te vergelijken valt met een functie die een horizontale assymptoot heeft in Y=gelijkheid. We gaan altijd dichter en dichter naar die gelijkheid, maar komen er nooit helemaal. Dit onderdeel komt ook voor in Hard gelach. Zo redeneerde Els dat hij meer waard was dan een andere neger (ik gebruik hier de term neger om aan te tonen hoe frequent men een nog veel meer aanstootgevend substantief gebruikte om een originele inwoner te beschrijven. Het woord dat gebruikt wordt in Hard gelach vind ik te aanstootgevend om wereldkundig te maken onder mijn naam) omdat hij een mulat was (product van interraciaal coïtus). Toch bleef hij, hoewel hij jaren lang trouw het blanke belang diende, op de waardenladder nog ver onder de blanken. Ondertussen stond de agent net onder de trap van Toby, een rottweiler.
Ook het einde draagt wonderwel bij bij de satire: blanken begaan een misdaad, hebben ernstige feiten op hun naam, zijn soms zo ex-centristisch dat ze als gevaarlijk mogen beschouwd worden, en toch ontlopen ze op het einde al wat hen toekomt.
Des te meer naar het einde werd ik meer en meer verrast door de oude, schijnbaar conservatieve en demente juffrouw Hazelstone. Hieronder volgt een citaat van haar. Er werd net gekeken naar een filmpje waarin de Zoeloe kok, waarmee de dame een relatie had, wordt getoond.
Ze zweeg. Dat is het leven, een neger die doet of hij een blanke vrouw is, die passen danst uit een ballet dat hij nooit heeft gezien, gekleed in kleren van een materiaal dat volkomen ongeschikt is voor een heet klimaat, op een gazon dat uit Engeland is geïmporteerd, en die het stenen gezicht kust van een man die zijn natie heeft vernietigd, gefilmd door een vrouw die door velen gezien wordt als diegene die bepaalt wat goede smaak is. Niets zou de kwaliteit van het leven in Zuid-Afrika beter tot uitdrukking kunnen brengen.
Een prachtige passage met vele dubbele bodems. Op iedere komma zou een discussie kunnen ontstaan. Toch wordt deze tijd de lezer niet gegund. Het is een opsomming die vrij snel leeft en ook dit heeft een doel. In het apartheidssysteem kunnen bij die kommas helemaal geen discussie ontstaan, het is gewoon zo. Er kunnen geen vragen gesteld worden.
Deze ontdekking had bij mij behoefte aan een moment van introspectie. Wat ik vond was op zijn minst gezegd ontnuchterend.
Een andere passage speelt zich al in het achterste gedeelte van het boek. Kommandant Van Heerden regelt een hart van een Britse heer voor een harttransplantatie met zijn eigen hart. Aangezien de Britse heer ontsnapt aan de galg, is er ook geen hart ter beschikking. De dokters vonden er dan niets beters op om het oorspronkelijke hart in het lichaam van de Kommandant te laten. In de laatste zin staat dan dat in zijn eigen borst nu het hart van een Engelse gentlemen klopt.
Een opmerkelijk slot toch. Ten eerste vroeg ik mij af wat voor een gentlemen nog voor de terechtstelling het hart van de gevangenen komt claimen. Dit draagt in feiten ook bij tot de satire. Van Heerden heeft immers een Brits hart in zich, hij begon dezelfde gewoonten van de Britse kolonisatoren over te nemen.
Verder is het me opgevallen dat de vergelijking zwart-wit van boven de huid tot onder de huid wordt doorgetrokken. Men predikte gedurende zo een lange tijd het verschil, dat en dan ook effectief geloofde dat negers en blanken niet dezelfde mensen waren, zowel van binnen als van buiten. Daarom wilde Van Heerden ook weer 1 trapje hoger op de ladder van de rassen staan door een nieuw, blank stuk te laten inplanten.
Ik zou Hard gelach zeker aanraden als je de sfeer van het apartheidregime wilt leren kennen langs de kant van de anderen die zich als een weliswaar minderwaardig onderdeel van de massa voelen.
Weet wel dat er vele eentonige en banale passages aan zitten te komen.
Maar in het einde, als alles samenkomt en je het boek beter begrijpt, zal het een niet te vergeten ervaring blijken.
20-02-2010, 13:17 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
| 16-02-2010 |
| Gedicht De Coninck |
Ook vandaag bracht het toeval me in contact met de literatuur, meer bepaald met de poëzie van Herman De Coninck.
Gedurende de dag viel mijn blik op een klein weekblad, namelijk de 'WINAgenda', een wekelijkse update voor studenten in de wiskunde, fysica en informatica aan de Leuvense universiteit.
Hierin vond ik een kort gedichtje van De Coninck. Het begint op een infantiele manier, maar er zit een mooie boodschap achter:
voor ik zal sterven wil ik
alle mensen toelachen zei hij
en ging op reis naar alle mensen
en lachte en lachte
maar onderweg stierf hij
van verdriet
Het gedicht gaat over het alom bekende 'masker'. Men wil zijn/haar ware gevoelens niet laten zien.
De Coninck heeft het over sterven, maar het zou even goed ook afscheid nemen kunnen beduiden. Bij een dergelijke beslissing probeert de mens zich 'sterk' te houden, zoals wordt gezegd. Men wil niet in diens ziel laten kijken. Enerzijds omdat men enkel een herinnering aan de mooie tijden wil bewaren, maar ook omdat men gewoon bang is. Men heeft vrees om het imago, dat men de wereld al reeds zolang voorspiegelde, te verliezen. Helaas kan men dat imago niet vast houden, men sterft vanbinnen. Het afscheid wordt een ware calvarietocht waardoor men hem halverwegen afbreekt (cf. 'onderweg').
De onderverdeling in strofen vind ik enorm sterk. Als mensen zich 'sterk' proberen te houden, lijkt alles goed te gaan met hen, in de ogen van de buitenwereld, weliswaar. Ze kunnen op een hupse manier door het leven dartelen, tot er een zware inzinking komt. Helemaal 'out of the blue' stort men in. Dit wordt zeer mooi aangetoond door deze twee gedeelten. Hoewel ze relatief kort op elkaar volgen, is er een zeer grote kloof tussen beiden.
WINA heeft met andere woorden een zeer mooi gedicht uitgekozen om in haar weekblad te zetten. Een duidelijk signaal dus naar diegenen die dachten dat literatuur en wetenschap niet samen konden gaan.
16-02-2010, 00:48 geschreven door Kim
|
|
|
|
|
|
|
| Nu is het aan u |
Maak uw bevindingen wereldkundig.
|
|
|
|
