Als ik ooit reïncarneer, dan hoop ik dat ik terug op aarde kom zonder geweten. Want wat een last is me dat soms, dat geweten. Waarom ontzeg ik mij dingen, zonder dat ik er zelf beter van wordt, terwijl de mensen om me heen er in slagen door te gaan met onwetend genieten? Hoe heerlijk moet het leven wel niet zijn als je kan vliegen, vlees eten en autorijden zonder schuldgevoel? Vroeger ja, toen werd je aan de hemelpoort nog wel eens afgerekend op een zuiver geweten, maar nu ze de hemel hebben opgedoekt en er niets anders overblijft dan het hier en nu, is een geweten vooral een ongelooflijk nadeel: je zet er jezelf maar mee in de zak.
Eén voorbeeld: vliegtuigreizen. Van het vermelde kwaad is het vliegtuig zonder twijfel het vervelendste. Aan de meeste zaken die je om morele redenen laat, kleeft ergens altijd nog wel een voordeel voor jezelf. Vegetariërs leven langer en autorijden is best duur, terwijl fietsen je in conditie houdt. Niet zo met vliegtuigreizen: weigeren om het vliegtuig te nemen brengt je helemaal niets op. Ik kom graag in andere landen, ik zou eigenlijk de hele wereld wel eens willen zien - maar de trein is nu eenmaal beperkt in bereik en snelheid. Voor mij dus geen weekendje Barcelona noch 14 dagen Latijns-Amerika, ook al zou ik dat heel graag willen. (Niet te negatief doen: met de trein geraak je heus wel in Spanje, alleen niet voor één weekend. En één vliegtuigreis om de 15 jaar is misschien ook nog net verdedigbaar, alleen niet als jaarlijkse gewoonte, en dus zal je moeten kiezen waar je écht het liefste heen wil - en kiezen is verliezen.)
Hoe je het dus ook draait of keert: weigeren om te vliegen komt neer op jezelf iets ontzeggen. En ja, er bestaan heel goede redenen om niet te vliegen: het is bijvoorbeeld rampzalig voor het milieu (allemaal heel bevattelijk gemaakt op http://www.ecopassenger.com, waar je per tripje kan narekenen hoeveel CO2 je de lucht inpompt - maar ik betwijfel of cijfers indruk maken op vliegverslaafden). Ik ken wel de drogredenen om toch te blijven vliegen ("die vliegtuigen vliegen toch", "ze moeten vliegreizen maar duurder maken" , ...), alleen: ik heb nooit het gevoel dat mijn vliegverslaafde vrienden die drogredenen zelf écht geloven(*). Er speelt hier iets van een heel ander niveau: "ignorance is a bliss". Kijk de andere kant uit, negeer vervelende informatie - en check in.
Dus daar sta je dan, als eenzaat (met vir erbij als tweezaat, en sinds ik van mijn schoonbroer iets gelijkaardigs hoorde: driezaat), jezelf iets te ontzeggen terwijl de rest vrolijk doorvliegt, zonder dat het je persoonlijk iets opbrengt (want van dat ietsiepietsie betere milieu waar jij voor zorgt, profiteren zij natuurlijk even goed mee, terwijl jij even veel last hebt van hun vieze lucht).
Daar kan ik soms behoorlijk droef van worden: wat een rotgevoel!
Want waarvoor doe je het dan nog? Omdat ik niets anders kan, omdat ik mijn dochter niet in de ogen zou kunnen kijken en zeggen: daar heeft je papa aan meegedaan? Och, die vliegers zijn vaak heel sympathieke, bezorgde, eerlijke mensen, en die kunnen dat blijkbaar wél! (En dan nog, ooit ga je dood en je dochter en alle andere mensen voor wie je het uiteindelijk zou doen óók, en dan blijft er niets meer over van al dat gedoe over moreel goed en moreel slecht.) Dus waarom kan ik nu niet gewoon doen waar ik zin in hebt, zonder rekening te houden met morele bezwaren? Waarom kan ik niet gewoon mee genieten van het feit dat de zondvloed altijd ná ons komt?
Misschien kunnen jullie, de vliegeraars, carnivoren of automobilisten, het mij wel leren: hoe doen jullie dat? Hoe nemen jullie 1 of 2 keer per jaar het vliegtuig, en voelen jullie daar toch geen schaamte bij? Hoe houden jullie het schuldgevoel op afstand, met een levensstijl waarvan je wéét dat ze anderen / de aarde kapot maakt?
Leer mij vliegen, alsjeblieft. Tips zijn welkom onder "reacties" - of per luchtpost. Misschien dat ik het, dankzij jullie, op een dag ook kan. Dan kunnen we samen, in Mexico, gaan barbeque'en.
Ik trakteer.
(*) Al klopt het natuurlijk dat een groot deel van de oplossing niet individueel is, maar instuitutioneel: de overheid moet vliegtuigreizen (en ander ongewenst gedrag) duurder maken. Alleen is dat geen reden om je persoonlijk gedrag vorlopig maar niet te moeten aanpassen. Stel je voor dat er een weg is waarvan je wéét dat de toegelaten snelheid daar veel te hoog ligt, en dat daar veel kinderen spelen. In principe zou je daar ook kunnen zeggen: het is aan de overheid om de toegelaten snelheid daar lager te leggen, dus zolang die dat niet doet, blijf ik er vlammen, ook al weet ik dat de kans dat er een kind onder mijn wielen komt erg groot is. Naar ik hoop zullen de meeste mensen die redenering immoreel vinden, en zullen ze hun snelheid ook zelf al aanpassen ook al zou een opgelegde snelheidsverlaging efficiënter zijn. Dat vliegen duurder moet worden is waar, maar het is geen excuus omp zelf niets te doen. Andersom focussen politieke partijen soms teveel op individuele gedragsverandering, terwijl ze de structurele zaken die zij net zouden moeten aanpakken te weinig aandacht geven.
