Vandaag verlaten we Frankrijk en trekken we de grens met Spanje over. Maar vandaag ook de etappe waar we, zowel Christiane als ikzelf, al zo lang naar uitkijken: de Pyreneeën oversteken! Van 200 m boven de zeespiegel in Saint-Jean-Pied-de-Port naar 1 430 m op de top van de col Lepoeder.

In gans Frankrijk heb ik slechts enkele pelgrims geteld. Terwijl ik hier vanmorgen rond 7 u 30 terugkom van de bakker, tel ik méér dan 30 (dertig) pelgrims op twee minuten, die op weg gaan naar Roncesvalles.

Ik vertrek om 9 u 10 om de 23 km lange klim naar de col Lepoeder aan te vatten. Eén ding is zeker, niemand kent hier blijkbaar de juiste afstand: Les amis du St-Jacques spreken van 26 km, mijn gids geeft 27 km aan en onderweg worden er nog andere afstanden aangegeven.

De klim begint onmiddellijk na de brug in Saint-Jean-Pied-de-Port en blijft goed stijgen gedurende vijf-, zeshonderd meter, daardoor kan ik ook zien dat er wolken boven het stadje hangen. Net buiten het centrum moeten we kiezen tussen de GR65, die enkel bij goed weer mag bewandeld worden, en de weg via Valcarlos. Ik heb, zoals velen zal ik later merken, gekozen voor de GR65. Na ongeveer 2 km ontmoet ik twee mensen, een man en een vrouw, uit de streek en vraag hen of ze me de col Lepoeder kunnen aanwijzen, want ik zie verschillende bergtoppen voor mij. Neen, zegt de man, dat kan niet, want die zie je van hier niet liggen. Je moet eerst enkele keren van bergflank veranderen en blijven stijgen om uiteindelijk op Lepoeder uit te komen. Bedankt!

Dus ik verder op weg, het ene stuk stijgt al feller dan het andere. Ik heb me voorgenomen om vandaag zeker om de dertig minuten te drinken, want ik zweet héél veel. Na goed zes kilometer kom ik aan een eerste café / winkel / restaurantje waar je van alles kan kopen. Hier zijn al méér dan twintig pelgrims neergestreken voor een rustpauze maar ik stap door. Een beetje verder zitten drie vrouwen langs de kant van de weg een boterhammetje te eten. Een Canadese, een Zwitserse en een Nederlandse, die mekaar gisterenavond getroffen hebben in de refuge in SJPdPort en afgesproken hebben om vandaag samen te stappen. Succes dames!

Als ik ongeveer 2 u 45 gestapt heb, kom ik boven de laaghangende bewolking, fantastisch zicht!

Mààr er komt een felle wind opzetten. Ik zweet enorm en beslis om mijn fleece aan te trekken. En ik ben niet alleen, want ik passeer nu meerdere pelgrims die langs de kant van de weg iets bij aantrekken. De panorama's die ik hier kan / mag aanschouwen zijn ronduit s-c-h-i-t-t-e-r-e-n-d!

De grote bergweiden met daarboven de roofvogels, zwevend op de wind, op zoek naar voedsel, p-r-a-c-h-t-i-g!

Koeien en schapen had ik al gezien, maar nu een kudde loslopende paarden op een bergweide.

Na ongeveer 16 km, stap ik voorbij een man, een Australiër,die me vraagt hoe ver het nog is tot Roncesvalles. Ik zeg, nog ongeveer tien kilometer en vraag hem of alles goed is! Hij steekt zijn duim omhoog, maar zal nog méér dan drie uur nodig hebben om Roncesvalles te bereiken.

Een kilometer verder staat er een bestelwagen langs de weg. De man verkoopt dranken, fruit, kaas, brood, eieren, enz… Ik neem een busje fruitsap, een banaan en nog een stuk kaas. De man heeft ook de laatste Franse stempel mee.

Aan de bron van "Roland", na bijna 20 km, zitten er blijkbaar velen zonder drank, want het is aanschuiven geblazen. Ik neem uit voorzienigheid toch ook nog een litertje mee.

Om 13 u 17 ga ik de Frans - Spaanse grens over.

In de berghut Izandorre eet ik nog een boterham. Er passeren meerdere pelgrims en ik nodig hen uit om mee te eten, maar niemand blijft.

Tot er een koppel, man en vrouw, binnenkomt. Hij is Fransman, zij is Zwitserse en ze hebben twee kinderen, twee meisjes van 14 - 15 jaar. Zij hebben net hun huis in Canada verkocht en zijn nu gedurende één maand op tocht naar Compostela. Nu zijn we volledig "Vrij" zegt de man, want zij hebben zelfs géén verblijfadres niet meer… Ik ga deze vriendelijke mensen nog een aantal keren ontmoeten vandaag.

Na een halfuurtje eten en rust, moet ik mij terug op gang trekken, want de spieren verstijven veel sneller door de koude wind. Maar dat lukt vrij aardig, zo goed zelfs dat ik gelijke tred kan houden met een fietser die op een steil stuk zijn kleinste versnelling heeft gezocht.

Een Italiaans koppel, waarmee ik al enkele keren haasje-over heb gespeeld, willen weten hoe lang ik op tocht ben met "zo'n kleine rugzak". Wanneer ik hen mijn verhaal vertel, zegt de vrouw dat ik "een gelukzak" ben omdat ik niet meer gewicht moet dragen.

Daar zie ik aan de rand van de weg een houten paal met daarop "LEPOEDER - 1 429 m" We zijn er ! ! ! We zijn boven ! ! !

Nog een ander Italiaans koppel, die vlak nà mij boven komen, laten allebei een zucht van verluchting… Ik heb vandaag véle nationaliteiten gezien, ook Japanners, Engelsen en Basken ook,… Nu nog even genieten van deze top en een berichtje sturen naar Christiane, want ik heb de hele dag "géén bereik" op mijn gsm gehad.

En dan nog 3,6 km, steile afdaling, over stenen. Ik doe meer dan één uur over de afdaling, maar zonder risico's te nemen.

Op het eind zie ik het Frans-Zwitsers koppel met hun twee dochters nog eens terug. Salut!

Het is 15 u 45 en ik ga eerst naar de mobilhome om aan Christiane mijn verhaal te vertellen.

Het was mooi, mooi en nog eens…

Na wat verfrissing ga ik om een stempel in de refuge, waar een Nederlandse hospice me vertelt dat hier dagelijks 400 (vierhonderd) pelgrims passeren.

Terug buiten nemen we afscheid van de drie Parijzenaars. Zij zitten op de bus te wachten die hen terug naar SJPdPort brengt, want zij overnachten in dezelfde refuge als gisteren en morgen keren ze terug naar huis. Au revoir, mannen en bedankt voor het gezelschap,

Wij trekken verder naar camping Urrobi in Aurizberri-Espinal, want

Vrijdag en markt in Saint-Palais. Grote drukte, maar wij rijden terug naar Ostabat. Christiane zet me af aan de kerk.

Na 150 m wil ik een foto maken maar het toestel weigert. Ik ben vergeten om de batterij, die opgeladen is, terug te plaatsen… 

Dus géén foto's vandaag, MIIILJAAAARD…..

Op weg naar Larceveau loop ik tussen de bergweiden en hoor enkel de vogels en het geluid van koeiebellen.

Na 6,5 km kom ik uit het bos en het pad loopt door een bergweide (schapen)

25 à 30 m links onder mij gaat het gejaagde leven gewoon verder, snelle motoren, camions, auto's en mobilhomes razen voorbij.

En ik, ik kijk rustig naar de bergen. Twee, drie en meerdere bergtoppen naast mekaar. Wat kan het leven mooi zijn…

In Gamarthe aan het kerkhof is er een man water aan het tappen. Ik wil ook een voorraad, want het is al warmer, zwoeler dan gisteren. De man, een Fransman, is al vier dagen met zijn vrouw en zijn negen kinderen aan het stappen. Het jongste moet voortdurend gedragen worden, in een zitstoeltje op de rug van pa of ma. Hij wil weten waar ik vandaan kom en hoelang ik onderweg ben en wenst me dan nog een goede tocht.

Na 13,8 km is er de keuze:

1, ofwel de kortste route, maar de historische weg

2 ofwel, een langere weg (+ 700 m) maar de D933 vermijdend.

Ik kies voor route 1, Zo stap ik 5,500 km langs de drukke D933. Het is een keuze die je maakt. Maar ik heb tientallen wuivende, groetende handjes gezien. Een vrachtwagenchauffeur die knipperlicht en me dan uitbundig groet. Of een andere vrachtwagenchauffeur die claxonneert en me dan groet. Dat doet deugd,…

Net voor ik de weg naar La Magdeleine wil inslaan komen de drie Parijzenaars uit een zijweg. Zij hebben voor optie 2, gekozen.

Ik ga binnen in de kerk van La Magdeleine. Er ligt een pelgrimsboek en ik schrijf er een boodschap in.

Tot Saint-Jean-Pied-de-Port is het nog twee kilometer. Het stuk richting citadel is nog klimmen en dan is het afdalen naar de kerk. Halverwege de afdaling omtmoet ik Joseph en Lucie, juist waar "Les amis du chemin de Saint-Jacques" hun meldings- en infobureau hebben. Er zijn vier tafels waar je kunt aanschuiven. Ik wacht geduldig mijn beurt af, maar moet op mijn strepen staan want voorkruipers vind je blijkbaar ook in alle landen…

De man die mij helpt, vraagt mijn nationaliteit, plaats van vertrek en of ik doorga tot in Compostela. Allemaal voor de statistieken. Daarna krijg ik een aantal papieren en de uitleg over de etappe van morgen: Saint-Jean-Pied-de-Port - Roncesvalles. Dan wenst hij me "Buen camino".

Ik daal verder af naar de kerk waar Christiane op me wacht.

Eerst een verfrissende douche en dan winkelen.

Ondertussen trekt er een hevig onweer over de streek, met regen- en hagelbuien.

Wij hebben goed geslapen en de katten waarschijnlijk ook, want het schoteltje met melk is leeg. En ze hebben zich opnieuw in hun schuilplaats terug getrokken.

Vandaag vertrek ik op de camping en na 50 m zit ik op het traject. Het weer is zwoel en er is 30° graden voorspeld.

Ik passeer door Osserain-Rivareyte en door Sussante maar tussendoor toch al een flinke beklimming door het bos gehad.

Ik kom Henri tegen, een zeventiger, die met zijn hond Titu aan het wandelen is. Henri stelt vragen allerhande over mijn tocht. Hij spreekt met kennis van zaken, want hij woont hier al jaren op de route naar Compostela. Hij zegt wel dat er dit jaar weinig pelgrims passeren. Hij vermoedt dat de tocht door Spanje té zwaar is. Afwachten maar!!! Dag Henri, dag Titu. Au revoir!

In Saint-Palais ga ik op het "Office du Tourisme" binnen voor een stempel en wat info, want wij overnachten hier vanavond.

Aan het kerkhof van Saint-Palais staan er twee banken in de schaduw. Eten!

Maar op de andere bank zitten twee Parijzenaars en één man uit Amiens. Deze drie mannen doen al gedurende vijf jaar, ieder jaar een tocht van acht dagen. Zij zijn vertrokken in Mont-St-Michel. En ze willen dit jaar eindigen in Roncesvalles. Misschien zien we elkaar nog wel de volgende dagen. Salut!

Ik ga nog wat water tanken vooraleer ik opnieuw vertrek.

Voorbij het kruispunt waar het Franciscanerklooster (refuge) ligt begint de weg te stijgen. En dat blijft stijgen tot aan de zuil van Gibraltar in Saint-Saveur, gedurende 4,4 km. Daar is het een paar honderd meter plat of licht dalend om dan een klim aan te vatten van een echte pyreneeëncol. Gedurende 1,2 km héél steil omhoog en dan nog 500 m omhoog naar de kapel van Soyarce. Ik ben ondertussen de drie Parijzenaars voorbij gelopen. Maar het is de moeite waard boven! Het uitzicht dat ik hier heb is met geen woorden te beschrijven. Hoger staan dan bijna alles wat 360° rond je ligt. A - dem - be - ne - mend ! ! ! En ik ben hier niet alleen, er zijn hier koppels, maar ook ouders met opgroeiende kinderen. Ook de Parijzenaars komen toe. Ik neem wat foto's, tank nog water bij en begin aan de afdaling. Eén kilometer voor de zuil van Ostabat kom ik bij Heather, die al een poosje voor mij op stapt. Heather is een Australische die in Puy-en-Velay vertrokken is en haar tocht hoopt te eindigen in Roncesvalles. Zij heeft over twee jaar de camino Frances gelopen. Zij houdt wel van Europa maar de Franse taal valt niet mee dus spreken we Engels tegen mekaar. Na een foto nemen we afscheid.

Ik stap verder naar de kerk en kom aan de refuge Lucie en Joseph tegen.

Die zijn vanmorgen om 7 u 15 vertrokken in Sauveterre-de-Béarn en zijn nu al gedouchet. Ik naar de kerk, bij Christiane, want die zit nog altijd met een kattenprobleem. Voor een stempel moet ik in de bar / retsaurant / bakkerij zijn. Dus wij drinken hier iets en dan op weg naar Saint-Palais voor overnachting. In Saint-Palais ga ik onmiddellijk vragen waar er een dierenarts woont en ze wijzen me de weg naar een dierenkliniek enkele minuten buiten het centrum. Er is daar nog iemand aanwezig. Ik probeer ons probleem uit te leggen, maar de man zegt dat hij het ook niet kan oplossen. Ik open dan de motorkap en vraag of hij toch eens wil kijken. De twee katjes zitten daar rechts, voor de chauffeur dicht bij mekaar. De man doet dan toch een poging en neemt, na enkele pogingen, het eerste katje met de blote hand bij haar nekvel. Voor het tweede katje beschermt hij zijn hand met een handdoek. Maar ook zij moet eruit. De man zegt de katjes te houden omdat er regelmatig vraag is naar jonge katjes. Wij zijn,

nà vier dagen, van ons probleem verlost. Dankuwel.

Eerst de anderhalve kilometer van de camping naar het centrum overbruggen om dan nog een aantal foto's te maken. Want Orthez is toch een stad met geschiedenis. De stad uit en voor de A64 (Pau - Bayonne) rechtsaf naar Sainte-Suzanne. Dat valt nog mee.

De kerk van Lanneplaà ligt op een venijnig heuveltje, maar ik ga op het gemeentehuis binnen voor een stempel.

Daarna via weiden en velden naar L'Hôpital d'Orion. Op de rustplaats zie ik vier jongeren zitten. Ik groet hen en ga wat foto's maken. Ik schrijf ook een boodschap neer in het pelgrimsboek dat in de hal van de kerk ligt. Daarna terug naar de rustplaats om te eten. Daar maak ik kennis met François, Joseph, Lucie en Anaïs. Deze jongeren zijn alle vier afkomstig uit Mont de Marsan. Zij zijn daar begonnen aan hun tocht en willen stappen tot Saint-Jean-Pied-de-Port.

Na mijn eten vertrek ik terug, de anderen zijn al een tijdje op weg. Onmiddellijk een beklimming die twee kilometer duurt. Nog twee kilometer verderop loop ik Joseph en Lucie terug in. François en Anaïs heb ik niet meer gezien. Na een lange afdaling opnieuw een pittige klim door het bos van 1,2 km.

In Andrein doe ik een ommetje om aan de kerk te passeren. En ik Sauveterre-de-Béarn zit Christiane op het kerkplein op mij te wachten. Eerst naar het Office du Tourisme voor een stempel. Dan naar de camping want Christiane zit nog altijd met dat kattenprobleem (miauwen tijdens het rijden). Ze heeft al aan een man op de camping gevraagd om de motorkap te openen, maar dat lukte niet. Dus probeer ik de motorkap te openen, dat lukt na enkele pogingen. Tot mijn verbijstering moet ik vaststellen dat er een kattenjong achter het motorblok zit. Christiane spreekt van zelfs twee kattenjongen… En inderdaad, het zijn er twee. We hebben een groter probleem! Ik probeer bij de baas van de camping aan een telefoonnummer te geraken van politie, dierenbescherming, veearts,… Maar de baas gebaart van krommenaas. En zijn vrouw vertelt een aantal feiten die reeds gebeurd zijn en waarbij deze instanties niet zijn komen opdagen. De man die de motorkap niet openkreeg, probeert dan nog met een strop om de katjes eruit te halen. Maar het zijn geen katjes om zonder handschoenen aan te pakken. Christiane zet nog een schoteltje met melk onder de mobilhome, nadat ze de katjes heeft laten drinken met een stokje, gedrenkt in melk. Wij besluiten dan maar om een vierde dag met de katjes te verhuizen. Er is geen andere oplossing.

Goed geslapen! En we hebben geluk gehad gisterenavond, de kassier is niet komen incasseren.

Dus zet Christiane mij af in Labastide-Chalosse voor de start van deze etappe.

Na 200 m verlaat ik de hoofdweg al (D357) om een steile afdaling van 400 m te doen. Zo eentje waarvan je denkt dat je tenen helemaal opgerold onder je voeten zitten en je schoenen drie maten te groot worden. Ken je dat? En dan ben ik nog géén kilometer ver.

De Pyreneeën komen eraan… Na 3 km kondigt de eerste beklimming zich aan. Gedurende één kilometer gaat de weg gestadig omhoog, met af en toe een platform om wat zuurstof te tanken. Om uit te komen op het centrale plein in Argelos.

De route gaat hier naar rechts, maar ik stap nog 100 m rechtdoor naar de kerk voor enkele foto's.

Terug op de route is de weg over 600 m snel dalend om beneden onmiddellijk de volgende klim (côte de la Lèbe) aan te vatten (zeer bekend bij compostelagangers). Ongeveer zevenhonderd meter omhoog in drie stages waarvan de platforms dan toch nog méér zijn dan "vals plat".

Dit lijkt wel de beschrijving van een bergetappe uit de Ronde van Frankrijk.

Bij het binnenkomen van al die kleine dorpen staan er borden om de pelgrims te verwelkomen en te melden dat "La voie de Vézelay" is opgenomen als "Europese Culturele Reisweg"". Zo ook in Sault-de-Navailles, dat niet alleen een mooie kerk heeft, maar ook een toren en er als dorp héél verzorgd bijligt.

In Sallespisse, het centrum ligt driehonderd meter buiten de route, staat er een bank en tafel klaar, bijna op de route, eten dus…

Aan het kerkhof is er een pelgrimsbrievenbus waar ik een boodschap achterlaat. Er staan daar ook vier appelbomen - Reine des Renette - geplant door de vereniging "Les amis du chemin de Saint-Jacques".

Een paar honderd meter verder, als ik bijna boven ben op een lichte klim, word ik voorbij gereden door een vrouw met een citroën.

Dertig meter verder, een knal. Frontale botsing met een ford-fiësta die uit de tegengestelde richting komt. Ik loop naar de eerste auto, de ford, waar een jongeman in zit. Hij doet teken dat hij niet uit de auto kan. Ik loop rond de auto en trek de passagiersdeur open en zo kan de jongeman uitstappen. Hij is niet gewond maar staat te trillen op zijn benen. Ondertussen is er een bewoner, die de knal gehoord heeft, naar buiten gekomen. Ik loop naar de vrouw, maar die is op eigen houtje al uit haar voertuig gekropen. Ook zij is niet gewond. De beide voertuigen hebben een bocht van bijna 180° gemaakt en zijn serieus gehavend. Ondertussen begint de opgebelde familie van beiden aan te komen. De jongeman, een twintiger, zijn zus, zijn vriendin en haar broer. En de man van de vrouw, die boven de zestig is. En natuurlijk nog wat kijklustigen. Ik vraag aan de beide slachtoffers of ze mij nog nodig hebben en vervolg dan mijn weg.

Blijkbaar ben ikzelf toch ook een beetje van slag door dit ongeval want van de vier km tot Orthez kan ik me nog weinig herinneren.

Eerst naar "Office du Tourisme" en dan naar de camping die anderhalve kilometer buiten het centrum ligt.

Bij aankomst zegt Christiane me dat ze het miauwen van een kat gehoord heeft tijdens het rijden.

Ik kijk onder de mobilhome maar vind niets en we horen ook niets meer.

Rik en Patricia, wij houden de "kennismaking" nog "tegoed" voor als wij terug in het land zijn…

Wij zijn vanmorgen rond 4 u 45 wakker geworden van de regen. Christiane al voor de 4de keer, ik de eerste keer.

Dan toch nog geslapen en om 6 u 30 de wekker.

Ik vertrek vanaf de camping naar het centrum van Saint-Sever. Anderhalve kilometer waarvan de laatste driehonderd meters steil omhoog. Want ik wil bij de bakker nog een stokbrood gaan halen, omdat de campinguitbater ons een "baguette" had opgeschreven in plaats van een "pain". (een pain is het dubbele van een baguette) Maar een pelgrim trekt zijn plan.

Op weg naar Audignon, rond 10 u 30, krijg ik van Christiane een berichtje op mijn gsm: "Ik ben er (Labastide-Chalosse), en er staan hier Belgen in panne". Kan je hulp bieden, vraag ik. Ja, alleen morele hulp, laat Christiane weten. Doen!

Rik en Patricia, uit de buurt van Erpe-Mere, die met verlof zijn in deze streek, hebben aan de kerk van Labastide-Chalosse de sleutels op hun auto laten steken en het voertuig heeft zich automatisch vergrendeld. Patricia neemt telefonisch contact met de verzekeringsmaatschappij in België. Deze laat weten dat het twee uren kan duren vooraleer er hulp komt opdagen. Rik en Patricia zijn eigenlijk nieuwsgierig naar de reden waarom Christiane alleen met de mobilhome toekomt aan de kerk van Labastide-Chalosse. Ondertussen nodigt Christiane de beide "slachtoffers" uit voor een tas koffie. Het verhaal over onze tocht wordt dan helemaal uit de doeken gedaan. De stap naar Christiane's hobby, schilderen, aquarellen, e.d. is in zo'n gesprek vlug gemaakt. En zo draait de tijd en voelt Christiane zich niet zo alleen deze voormiddag. De depanneur meldt zich rond 12 u 30 en lost het probleem vakkundig op. Rik en Patricia vervolgen hun weg naar zee, maar beloven aan Christiane om vanavond nog eens langs te komen op de camperplaats in Amou.

Ik ben ondertussen al in Horsarrieu gepasseerd, waar ik heb gegeten en ben nu op weg naar Hagetmau (uitspraak: Azjetmoo).

Hier zijn deze dagen feesten. Het centrum van deze gemeente is afgesloten voor het verkeer. Er hangen heel veel vlaggetjes en de jongeren zijn alweer in de straten plezier aan het maken.

Van Hagetmau naar Labastide-Chalosse loop ik voortdurend over een asfaltweg.

De zon is er al vanaf 10 u 00 doorgekomen en het is warm geworden.

Na wat verfrissing rijden we naar de camperplaats in Amou om te overnachten. De camperplaats in Amou is in feite de "oude" camping, die achter het voetbal- en rugbystadion ligt, waarvan nog alles onderhouden wordt door de gemeente. Er is warm water in het sanitair, wc, douches en zelfs electriciteit. De gemeentearbeider die het gras aan het maaien is zegt dat we een plaats mogen kiezen en als we pech hebben, komt er vanavond iemand om af te rekenen…

Rond 19 u 50 rinkelt mijn gsm. Patricia laat weten dat ze laat zijn terug gekomen van de zee, maar dat ze gaan proberen om morgenavond langs te komen in Orthez. Wordt vervolgd,…