(Zie ook blog Our Lady of the Potatoes dd 13-03-2013)
Marie-Louise OMurphy was van Ierse afkomst. Haar grootvader was een gewezen soldaat in een Iers regiment dat King James II (Jacobus II) trouw was gebleven na zijn afzetting als laatste katholieke Stuart, en hem naar Frankrijk was gevolgd. Hij spoelde aan in Rouen waar hij trouwde met een andere Ierse. Ze kregen een zoon, Daniël, die zich vestigde als schoenlapper en die op zijn beurt met een Ierse trouwde, Peggy OHickey. Het stel kreeg 12 kinderen waarvan de eerste zes kort na de geboorte overleden, de volgende zes - allen dochters - bleven in leven. Het gezin van Daniël en Peggy behoorde tot de allerlaagste sociale klasse, beide ouders verbleven een tijdlang in de gevangenis: de vader wegens diefstal en chantage in jacobitische middens, en de moeder wegens diefstal en prostitutie. De jongste van hun kinderen, de twaalfde, werd geboren in Rouen op 22 oktober 1737 en werd gekerstend als Marie-Louise OMurphy. Niets liet toen vermoeden dat deze jongste dochter later enige tijd het bed zou delen van de Franse koning, Louis XV, en nog later zelfs gravin zou worden, comtesse dAyat of ook nog comtesse Le Normant de Flaghac. Ze overleefde de revolutie en overleed pas in 1814, voorzien van al haar adellijke titels.
Het zou Giacomo Casanova geweest zijn die de toen 14-jarige Marie-Louise als model voorstelde aan de fameuze schilder Boucher. Althans dat is wat Casanova beweert in zijn Histoire de ma Vie, mémoires die hij schreef op het einde van zijn leven en die met een grote korrel zout moeten worden genomen (Afb 2). Marie-Louise OMurphy werd later Morfi of Morphi genoemd. Ook deze woordspeling zou op Casanova terug te voeren zijn. Hij schreef : Lhabile artiste (Boucher) avait dessiné ses jambes et ses cuisses de façon que lil ne pouvait pas désirer de voir davantage. Jy ai fait écrire dessous : O-Morphi, mot qui nest pas homérique, mais qui nest pas moins grec. Il signifie Belle. Inderdaad het adjectief bevallig of mooi in het oud of Homerisch Grieks is eumorfos (m) of eumorfè (vr), in modern Grieks wordt dit omorfos (m) en omorfi (vr).
Rond 1743 verhuisde het gezin OMurphy naar Parijs. Het is onduidelijk of de vader toen reeds gestorven was of mee ging naar Parijs. Maar ook daar kreeg het gezin een bedenkelijke reputatie, terwijl de moeder vodden en tweedehands kledij verkocht in een winkeltje aan het Palais-Royal werden de oudere zussen van Marie-Louise modellen voor schilders aan de nabije Académie, actrices en prostituees. Een en ander kan men lezen in het rapport van een politieman, Jean Meunier, rapport dat deze schreef in 1753 (Bibliothèque de lArsenal à Paris : Bastille 10234, Journal de Meunier).
Boucher,(in de woorden van Pierre Auguste Renoir) beeldde Morfi af in een wel zeer suggestieve pose. Van dit beroemd schilderij uit 1752 bestaan twee verschillende versies, een in de Alte Pinakothek te Munich) en een in het Wallraf-Richartz museum te Köln. (Afb 1).
Op dit ogenblik was la Pompadour nog steeds maîtresse en titre du Roi, maar er was al geruime tijd geen fysiek contact meer tussen beiden. Volgens sommige historici wegens bepaalde gynaecologische omstandigheden, volgens andere had Pompadour genoeg van de avances van de koning (son sexe sentait toujours un peu la crotte) toch bleef Pompadour vasthouden aan haar rol als first lady van Frankrijk. En gelukkig maar, want zonder haar had bijvoorbeeld de Encyclopédie van Diderot en dAlembert, waarvan zij de voornaamste sponsor was, nooit gedrukt kunnen worden. Om haar positie te handhaven moest ze de onverzadigbare Louis XV steeds van vers vlees voorzien, smakelijk dat wel, maar niet al te snugger, zodat haar eigen positie niet in het gedrang kwam. Deze petites maîtresses kregen uiteraard geen appartement in het paleis, zoals een maîtresse en titre maar werden ondergebracht in een discrete residentie in het stadje Versailles, het zogenaamde parc-au-cerfs. Vandaar werden ze in een gesloten koets opgehaald en naar de koning gebracht. Ook Morphi kwam daar terecht nadat de koning het doek van Boucher had gezien, maar in tegenstelling tot de andere meisjes daar was zij een blijver.
Op 19 juni 1754 stierf Fanfan, het tienjarig dochtertje van Pompadour en op 20 juni beviel Morphi van een dochter, Agathe-Louise. Het pasgeboren kind werd onmiddellijk bij de moeder weggehaald en zou in een klooster worden opgevoed op als kind van fictieve ouders maar op kosten van de koning. Pas 18 jaar later zou ze haar dochter te zien krijgen (Agathe-Louise bleef kinderloos en zou in 1774 zelfmoord plegen).
De koning bleef Morphi ook na de bevalling bezoeken en het gerucht ging dat ze weldra Pompadour zou vervangen, Morphi begon dit trouwens ook zelf te geloven. Pompadour reageerde snel en adekwaat. Morphi moest verdwijnen, de koning stemde toe, en Morphi werd uitgehuwelijkt aan een jonge militair met veel adellijke titels maar zonder geld, graaf Jacques de Beaufranchet dAyat. De bruidsschat van 200.000 livres kwam hem goed van pas. Over het verleden van Morphi, nu comtesse de Beaufranchet dAyat, kwam hij niets te weten, ze stamde zogezegd af van een overigens totaal verzonnen oude Ierse adellijke familie : Murphy de Boisfailly. Het jonge paar ging in het ouderlijk kasteel in de Auvergne gaan wonen, ver van Versailles en de koning, en 6 maand per jaar ontoegankelijk door de sneeuw en de wolven.
Haar echtgenoot stierf in 1757 aan het front in Rossbach (Saksen) en twee maand later beviel ze van zijn zoon: Louis-Charles dAyat. Deze zou later hofpage worden van Louis XVI en nog later het republikeinse kamp vervoegen. Hij bracht het tot generaal bij het republikeinse leger en in die hoedanigheid was hij betrokken bij de genocide in de Vendée (Afb 3). Natuurlijk noemde hij zich zelf nu citoyen Dayat, maar onder het Directoire werd het weer Général Comte dAyat.
Na de dood van haar man hertrouwde Morphi met de rijke weduwnaar François-Nicolas Le Normant, heer van la Gravière, een familielid van de zogenaamde echtgenoot van Pompadour, Le Normant dEtiolles. François-Nicolas had twee kinderen uit zijn vorig huwelijk, maar met Morphi kreeg hij geen kinderen. Het was een liefdeloos huwelijk en ze bedroog hem waar ze ook maar kon. In 1765 kocht het echtpaar het domein en het bijbehorend kasteel van Flaghac in de Auvergne (Afb 4). Morphi werd nu Mme Le Normant de Flaghac. Het echtpaar kocht ook een huis in Parijs en Morphi werd er al vlug de maîtresse van een priester, tevens minister van financiën, Abbé Terray (Afb 5), een boerenzoon uit Boën-sur-Lignon, the most hideous man of his time, maar een ware seksuele atleet. In 1768 beviel ze van een dochter officieel Marguerite-Victoire Le Normant de Flaghac genaamd. Maar de vader was Abbé Terray, althans volgens Duncan Sprott (Afb 6), volgens Camille Pascal (Afb 7) echter was het opnieuw Louis XV - maar dit is minder waarschijnlijk, de koning had al sinds een jaar de handen vol met Mme du Barry.
In 1771 verliet het echtpaar definitief de Auvergne en ging permanent in Parijs gaan wonen. De Flaghacs kochten nu een huis in de Rue Notre-Dame des Champs, toevallig net naast dat van de Abbé. Van buiten leken het twee afzonderlijke woningen, maar de binnenmuren werden gesloopt zodat het één huishouden werd. Duncan Sprott beschrijft het prachtig : The Abbé came and went in his clerical costume, preserving the odor of sanctity in which he was supposed to live. As soon as he crossed the threshold he would rip of his wig and clerical bands and run up the staircase four steps at a time in search of his mistress, tearing his clothes of as he went, and leaving a black trail behind him.
Mijnheer de Flaghac werd voor zijn inschikkelijkheid beloond, hij werd benoemd tot Receveur-Général des Taxes à Paris, een job waarvoor hij omzeggens niets moest doen tenzij een immense rijkdom vergaren. Hij werd zo rijk en zo dik dat hij zich alleen nog in een rolstoel kon voortbewegen. Abbé Terray zorgde er voor dat hij voor bewezen diensten een adellijke titel kreeg : Comte Le Normand de Flaghac. Terray stierf in 1778 en liet zijn enorme fortuin na aan Morphi. In 1783 werd Marie-Louise opnieuw weduwe en keeg nu ook de nalatenschap van haar echtgenoot in handen na een bitse strijd met diens zoon uit zijn eerste huwelijk. Haar vermogen wordt geschat op 2 miljoen livres .
Ze is dus schatrijk en begint vanaf 1988 openlijk een liaison met de nieuwe minister van financiën Valdec de Lessart. Deze maakt zich echter niet erg geliefd, noch bij de Girondijnen, noch bij de Jacobijnen en in 1792 wordt hij gearresteerd. Hij wordt vanuit Orléans op een konvooi gezet samen met een 50-tal anderen om in Parijs berecht te worden, maar in Parijs heerst chaos en zijn de september moorden aan de gang en het konvooi wordt omgeleid naar Versailles. Maar daar worden ze aangevallen door een dronken en hysterische menigte. De geboeide en aan de karren vastgemaakte gevangenen worden tijdens een gruwelijke slachtpartij die meer dan een uur duurde zwaar toegetakeld en uiteindelijk gedood. Valdec overleeft de slachtpartij maar zijn beide voorarmen zijn afgehakt. Hij wordt door vrienden vanonder de lijken gehaald en in een nabije woning verzorgd. Maar zijn wonden veretteren, hij krijgt gangreen en sterft 2 maand later. Interessant detail : in hetzelfde konvooi bevond zich ook Brissac, de minnaar van du Barry. Diens hoofd werd afgehakt en door de ramen van haar kasteeltje in Louveciennes voor haar voeten naar binnen gegooid (zie blog dd 04-11-2013 : Het trieste eind van Mme du Barry. (1) De dood van Brissac).
Morphi vlucht met haar dochter naar Le Havre maar keert in 1794 terug naar Parijs om te bewijzen dat ze niet wou emigreren (waarop de doodstraf stond en de verbeurdverklaring van bezittingen). Ze wordt gearresteerd maar na 5 maanden vrijgelaten na interventie door haar zoon Generaal Dayat.
In 1795 trouwt ze voor de derde keer, nu met de 30 jaar jongere Louis-Philippe Dumont, een cipier die ze in de gevangenis had leren kennen, tevens représentant du peuple à la Convention nationale, maar die had het vooral op haar fortuin voorzien. Het huwelijk houdt dan ook geen stand en in 1798 - als de revolutionaire toestanden gekalmeerd zijn laat ze zich scheiden van haar député en gaat bij Marguerite-Victoire, haar dochter wonen. Ze noemt zichzelf weer comtesse de Flaghac of comtesse dAyat, al naar gelang, en sterft daar op 77-jarige leeftijd, in 1814.
Haar dochter, Marguerite-Victoire Le Normant de Flaghac, was als 18-jarig meisje zwaar verliefd geworden op haar even oude neef Louis-Charles, comte des Aix (Afb 8), de latere lievelingsgeneraal van Napoleon: Général Desaix (Afb 9). (Er is geen stad of dorp in Frankrijk zonder een Rue Général Desaix). Louis-Charles had wel een titel maar geen geld. Op aanraden van haar moeder trouwde ze dan maar in 1786 met de steenrijke Comte Mesnard de Chouzy, maar ze bleef ondertussen wel een relatie onderhouden eerst met Desaix en later met een commercant uit Le Havre, een zoon van Le Normant dEtiolles (de zogezegde echtgenoot van Pompadour). Chouzy, alleen maar omdat hij een comte was, en dus verdacht van royalistische neigingen, werd in 1794 geguillotineerd. (Dezelfde maand nog na de de executie van Chouzy trouwde ze met haar minnaar, de commerçant uit Le Havre). Marguerite-Victoire had echter al een kind van Chouzy: Albert Mesnard de Chouzy, geboren in 1792. Deze Albert trouwde in 1822 met Blandine de Champagny, Ze kregen een dochter Louise-Thérèse, geboren in 1823, die op haar beurt trouwde in 1848 met Edmond Comte de Martimprey, de latere generaal en gouverneur van Algerije (Afb 10). De afstammelingen van dit echtpaar bestaan tot op vandaag.
Ondanks, of mede door de Franse Revolutie, behoren de Martimpreys, de nakomelingen van de dochter van een Ierse schoenlapper en een abbé, een boerenzoon uit Boën-sur-Lignon, tot op heden tot de hoogste, rijkste en meest gerespecteerde Franse aristocratie.
Afb 1. Wallraf-Richartz Museum, Köln.
Afb 2.
Afb 3.
Afb 4.
Afb 5. Abbé Terray.
Afb 6.
Afb 7.
Afb 8.
Afb 9. Général Desaix
Afb 10. Le gouverneur d'Algerie, Edmond Comte de Martimprey.
