In het Göteborgs Konstmuseum hangt een groot dubbelportret van 1.63 m op 2.02 m, gesigneerd en gedateerd door Alexander Roslin (Afb 1). Het laatste cijfer van de datum is echter moeilijk leesbaar maar de experts lijken tegenwoordig aan te nemen dat het een 4 is in plaats van een 9, het schilderij zou dan van 1754 zijn.

Alexander Roslin, geboren in Malmö in 1718, kreeg een opleiding als portretschilder. Hij verliet Zweden in 1745 voor een leerrijke tocht doorheen Europa. In 1752 vestigde hij zich definitief in Parijs en huwde er in 1759 Marie-Suzanne Giroust, een leerlinge van Joseph Vien. Een portret van zijn vrouw (Afb 2) uit 1768 (Damen med Slögan of Dame met Sluier) is te vinden in het Nationaal Museum te Stockholm en geniet in Zweden dezelfde status als de Mona Lisa in Parijs. Na de dood van zijn vrouw in 1772 ondernam hij opnieuw een tocht door Europa en schilderde hij de portretten van al wie van tel was aan de Europese Koninklijke of Keizerlijke Hoven. In 1778 kwam hij definitief terug naar Parijs waar hij zou verblijven tot aan zijn dood in 1793. Hij kan tot de Franse School worden gerekend: hij was lid van de Académie des Beaux-Arts en exposeerde tot 1791 regelmatig in het Salon waar hij door Diderot werd beschouwd als een bon brodeur.

 In het genoemd dubbelportret zien we een elegant gekleed koppel, bijna op ware grootte, dat de toeschouwer rechtstreeks aankijkt. De vrouw lijkt bezig met haar schelpencollectie en de man demonstreert een van zijn interesses, architectuur of modelbouw. Een en ander is typisch voor de Verlichting.

Wat ons intrigeert in dit dubbelportret is de identiteit van de afgebeelde personages. Volgens Gunnar W. Lundberg in zijn standaardwerk over Roslin (1957) gaat het hier om Perronet en zijn vrouw. Jean-Rodolphe Perronet (1708-1794) was een architect-ingenieur en de stichter van de nog steeds bestaande Ecole des ponts et chaussées. Hij is vooral bekend gebleven om zijn vele stenen boogbruggen waarvan de Pont de la Concorde (Afb 3) het meest bekend is (gebouwd in 1791 met stenen afkomstig van de afbraak van de Bastille). Er zijn diverse portretten bekend van Perronet o.a. een portret uit 1764 (Afb 4). Dit portret wordt toegeschreven aan Karl Van Loo volgens de archieven van de École nationale des ponts et chaussées of aan Louis-Michel Van Loo volgens de Archives de France (culture.gouv.fr). In 1754 was Perronet 46 jaar oud en op het portret door Roslin zien we inderdaad een flinke veertiger. Echter, in 1752 was Perronet – van bescheiden afkomst en bovendien een buitenechtelijk kind -  weliswaar reeds sinds 1750 benoemd tot inspecteur général maar nog helemaal niet een personage behorend tot de exclusieve hogere kringen waar Roslin in vertoefde. Bovendien is het onwaarschijnlijk dat Peronnet als veertiger reeds leefde in een dergelijk somptueus décor zoals afgebeeld op het schilderij, het lijkt wel een kasteel in een park. Ook de zeer royale afmetingen van het doek wijzen in de richting van hogere adel. Perronet werd pas in 1763 benoemd tot premier ingénieur du Roi en twee jaar later werd hij membre associé de l’Académie royale des Sciences. Zijn portret door Karl ( of Louis-Michel ?) Van Loo uit 1764 bevestigde zijn nieuwe sociale status.

Als het afgebeelde koppel dan niet Perronet en zijn vrouw is, over wie gaat het dan wel ? Er werden in het verleden diverse hypotheses geopperd : het zou gaan over de Dauphin, Louis de France (geboren in 1729, zoon van de regerende Louis XV en vader van de latere Louis XVI) en zijn vrouw. Een meer plausibele veronderstelling was dat het ging over Madame de Pompadour en haar jongere broer Marigny. Het kleed van de dame op het portret is inderdaad een variatie van het kleed van Pompadour zoals te zien in een portret van Pompadour door Boucher in 1756 waarvan men weet dat Roslin assisteerde in het schilderen van dat kleed (Afb 5). Maar in 1754 was Marigny pas 27 jaar oud, dat klopt dus niet met de veertiger afgebeeld op het schilderij. Bovendien, het imposante en originele rococo frame waarin het doek gevat is wordt bovenaan bekroond door twee tortelduifjes, hetgeen wijst op een afbeelding van een gehuwd of verliefd koppel (Afb 6). Een andere theorie is dat het hier gaat om Choiseul (1719-1785) en een dochter van de superrijke Louis de Crozat, met wie hij in 1750 was getrouwd; of Choiseul en zijn zus Mme de Grammont met wie hij zeer intiem omging; of nog Choiseul en zijn mâitresse Mme de Brionne  die we hier zien op een portret van Jacques Wilbaut uit 1775 in het gezelschap van zijn beste vriend Abbé Barthélmy (Afb 7).

Wellicht zullen we nooit meer de identiteit van het afgebeelde koppel kunnen  achterhalen.

Een ander interessant aspect van het schilderij is het afgebeelde meubilair. Bill Pallot in L’Art du Siège au XVIII^e Siècle en France bestempelt het meubilair van het portret dit de Perronnet et sa femme als typisch style de transition (tussen rococo en neoklassiek). Beide op het doek afgebeelde fauteuils zijn, net zoals het interieur, eveneens in de Louis XV stijl, maar terwijl de fauteuil van de dame op de kapregel nog een typisch asymmetrisch rocococartel vertoont, kondigen de brede moulures op de fauteuil van de man reeds het neoclassicisme van Louis XVI aan. Het bureau, eveneens in Louis XV stijl, is merkwaardig. Het lijkt wel of het een uniek exemplaar is dat op bestelling werd gemaakt. Het meubel ziet er enerzijds uit als een schrijftafel maar door zijn vele laden vertoont het ook kenmerken van de in die tijd zeer populaire meubels waarin men zijn verzamelingen kon opbergen, zoals juwelen en munten (médaillers), schelpen (coquillers) vlinders of mineralen (meubles minéralogiques). In het Cabinet Lafaille van het Muséum d’Histoire Naturelle te La Rochelle bevindt zich een meubel dat een merkwaardige gelijkenis vertoont met dat op het doek van Roslin (Afb 8). Dit meubel in acajou de cuba dateert inderdaad van rond het midden van de 18de eeuw maar de poten ervan vertonen wel een excessieve kromming.

Afb 2. Marie-Suzanne Giroust. Nationalmuseum, Stockholm.

Afb 3. Pont de la Concorde (autrefois : Pont Louis XVI.

Afb 4. Perronet par Louis-Michel ou Carl Van Loo, 1764.

Afb 5. Pompadour door Boucher, 1956.

Afb 6. Tortelduifjes bovenin het rococoframe van het schilderij van Afb 1. © Göteborgs Konstmuseum - H. Sehatlou.

Afb 7.Choiseul, Mme de Brionne et l'abbé Barthelemy. Jacques Wilbaut, 1775.