Over de longlist van de twintig boeken die een kans maken op de ‘Gouden Boekenuil’, schrijft de Standaard[1], dat ze ‘oogt het avontuurlijkst, omdat ook een striproman (De liefhebbers van Brecht Evens), een biografie (van dichteres M. Vasalis) en een essaybundel (De mobilisatie van Arcadia van Stefan Hertmans) mogen meedingen.

Maar daarmee is voor de redacteur de kous af, het zijn Verhulst en Mortier die kans maken op de ‘Gouden Boekenuil’. Hij plaatst zelf hun naam in een schijn-gouddruk bovenaan zijn artikel.

Als hij de moed gehad heeft Stefan Hertmans te lezen, heeft hij dan niet opgemerkt dat we hier geconfronteerd worden met een meer dan merkwaardig boek van een Vlaamse auteur die weet wat Literatuur is, en de kunde heeft, de belezenheid en de rijkheid van taal om er op een briljante wijze over te schrijven?

En zal de jury er wel oog voor hebben, de inspanning doen zoals het moet als jurylid. En dan, waar ik minder vertrouwen in heb, de ‘honderdkoppige’ jury, zullen zij Hertmans lezen om hem naar waarde te beoordelen?

IK zelf heb slechts tot vandaag toe grote delen van het genomineerd werk gelezen, maar wat ik las was hoogstaand, ik aarzelde niet Hertmans te vergelijken met George Steiner, de man die ik leerde kennen via het VPRO-programma van Wim Kayzer[2] handelend over ‘de Schoonheid en de Troost’ en daarna uit de resem boeken die ik las van hem.

Er is natuurlijk een groot bezwaar. De uitgevers verwachten dat een ‘hapklaar’ boek met de prijs zal gaan lopen en niet een boek dat enkel een elite zal koesteren. Hij verdient het in elk geval voor mij.

Eind februari weten we waar we staan.

04-02-2012, 00:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

Over de longlist van de twintig boeken die een kans maken op de ‘Gouden Boekenuil’, schrijft de Standaard[1], dat ze ‘oogt het avontuurlijkst, omdat ook een striproman (De liefhebbers van Brecht Evens), een biografie (van dichteres M. Vasalis) en een essaybundel (De mobilisatie van Arcadia van Stefan Hertmans) mogen meedingen.

Maar daarmee is voor de redacteur de kous af, het zijn Verhulst en Mortier die kans maken op de ‘Gouden Boekenuil’. Hij plaatst zelf hun naam in een schijn-gouddruk bovenaan zijn artikel.

Als hij de moed gehad heeft Stefan Hertmans te lezen, heeft hij dan niet opgemerkt dat we hier geconfronteerd worden met een meer dan merkwaardig boek van een Vlaamse auteur die weet wat Literatuur is, en de kunde heeft, de belezenheid en de rijkheid van taal om er op een briljante wijze over te schrijven?

En zal de jury er wel oog voor hebben, de inspanning doen zoals het moet als jurylid. En dan, waar ik minder vertrouwen in heb, de ‘honderdkoppige’ jury, zullen zij Hertmans lezen om hem naar waarde te beoordelen?

IK zelf heb slechts tot vandaag toe grote delen van het genomineerd werk gelezen, maar wat ik las was hoogstaand, ik aarzelde niet Hertmans te vergelijken met George Steiner, de man die ik leerde kennen via het VPRO-programma van Wim Kayzer[2] handelend over ‘de Schoonheid en de Troost’ en daarna uit de resem boeken die ik las van hem.

Er is natuurlijk een groot bezwaar. De uitgevers verwachten dat een ‘hapklaar’ boek met de prijs zal gaan lopen en niet een boek dat enkel een elite zal koesteren. Hij verdient het in elk geval voor mij.

Eind februari weten we waar we staan.

04-02-2012, 00:33 geschreven door Ugo d'Oorde  

En nog Psalm 139.

Ik heb deze morgen mijn blog van 2 februari opgezocht en heb begrepen dat mijn verwijzingen naar psalm 139 iets irreëels hadden, iets fatalistisch.

Als ik het gedaan heb dan was het enkel en alleen om erop te wijzen dat alles verloopt in het leven zoals het moet verlopen, om de eenvoudige reden dat altijd komt wat komt en dat, wat de film van het leven betreft, deze niet kan teruggedraaid worden of anders gemonteerd of met andere filmmuziek of in andere kleuren. Alles is wat is. En als het leven niet is verlopen zoals we verhoopt hadden dan is dit te wijten aan omstandigheden die maakten dat gebeurde wat niet anders kon dan te gebeuren zoals het gebeurde.

Je steekt de straat over, een fractie van een ogenblik onoplettendheid en je wordt gegrepen door een auto. Waarom, wat liep je te doen op die plaats; aan wat dacht je zodat je onoplettend waart en waarom? Dit is wat jou betreft, maar de chauffeur dan, wat maakte dat hij precies op dat ogenblik voorbij kwam en niet een fractie vroeger of later?

De drie meisjes op de fiets die op een doodgewone morgen, weggemaaid werden op de weg in Oosterzele – ik kom er regelmatig voorbij - waarom waren ze vertrokken op een ogenblik dat ze iets later of iets vroeger hadden kunnen/moeten vertrekken, waarom reden ze niet iets trager/iets vlugger, om op dat precieze diabolische ogenblik op die even duivelse plaats te zijn waar ze beter niet waren,

En dan het geval van de chauffeur, waarom was hij niet op een ander ogenblik op de plaats waar hij wel uit de bocht mocht gaan, maar niet op dat precieze ogenblik dat de meisjes er waren?

Stond het geschreven in het Boek van Psalm 139, wel neen natuurlijk, maar het stond wel geschreven in de massa omstandigheden die waren wat ze waren.

Maar toch, alles overwogen, blijven we ons de vragen stellen, waarop de auteur van Psalm 139 meende het antwoord te kennen.

Mijn ‘forget it’ van mijn vorige blog en mijn vermelding dat het geschreven stond moet geïnterpreteerd worden dat er eveneens, omheen de aarde, een stroom van gedachten drijft die nu en dan gecapteerd wordt en meegedeeld.

Carl Gustav Jung zou dit misschien ‘synchronisatie’ hebben genoemd. Ik weiger het in elk geval toeval te noemen.

03-02-2012, 07:14 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vriend, een man van de bloesems, zo van de kerselaar als van de literatuur als van Janacek, stuurde me een dichtbundel van Henry Bauchau[1], in 1913 geboren die in 2010 en 2011 heerlijke gedichten schreef, al was het maar om die ene zin waar mijn vriend, in zijn brief die vleugels had, de aandacht op vestigde. Een zin lijk een gebed, een gebed dat ik, bijna – maar veel meer is niet nodig - met tranen in de ogen overneem:

Fais que je sois toujours dans l’abondance de l’éveil.

En als ik het gedicht lees en herlees – het is een krachtige morgen, het licht limpide als water en, Mahler – worden mijn ogen vochtig:
 

Tel l’enfant qui s’endort accroché au chiffon

A la protégeante odeur de sa mère

Fais que je sois toujours dans l’abondance de l’éveil.

Henry Bauchau schreef dit in mei 2010 op de ouderdom van 97 jaar, groot levend. Biddend groot levend te blijven tot het einde van zijn dagen, van zijn werk, ‘ces quelques points, ces quelques virgules’.

Is dit niet het gebed van ons allen, is er iets meer nog te vragen als de dood om de hoek op ons wacht?

Ik ben vertederd omdat hij schrijft wat ik wou schrijven.

Zijn bundel, ‘tentatives de louange’, ‘pogingen tot lofbetuiging’ een titel die zegt wat ik heb willen zeggen aan de jongste van mijn kleinkinderen, in mijn verhaal ‘het zaadje’ van enkele dagen terug.
En de dag erop toen ik sprak over de bloesems, met vandaag de woorden van de vriend die zich toen, op die belangrijke dag voor hem, vereeuwigen liet met zijn (kersverse) lieve echtgenote onder de kerselaar in bloei.

Samenloop van omstandigheden?

Forget it, dingen die zich aankondigden, die neergeschreven waren in het Grote Boek van Psalm 139[2].

Mijn dank is groot, waardevolle vriend.

Karel

02-02-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik wordt belaagd - een iets te straf woord, ik beken het - door de boeken in de kamer, belaagd en achtervolgd, omdat ik nog enkel de boeken lees die in mijn hoofd blijven hangen. Hoewel het ook nog gebeurt dat ik er een opensla.

Zo zocht ik, in verband met het zaadje van gisteren dat meegevoerd door de wind terecht kwam op het blad van mijn dagboek, naar een haiku, die ik dacht gelezen te hebben bij Roland Barthes, in zijn moeilijk te volgen boekje over Japan. Maar ik vond het niet, noch bij hem, noch in andere haiku- boeken.

De haiku ging over een dichter die met zijn boek in de hand en met het venster open in slaap was gevallen en als hij wakker werd, je raadt het, hij bedekt was met kersenbloesems.

Het kan gebeuren, niets is onmogelijk wanneer de kerselaars in bloei staan – herinner je de kersenbloesems in de film ‘The last Samoerai – is er iets poëtischer en is het geen eigenschap van de poëzie alles te kunnen suggereren, ook het onrealistische?

Zo gebeurde het ooit dat ik de wagen had geparkeerd onder de Japanse kerselaars in bloei. Het was plots gaan regenen terwijl ik binnen was en toen ik terug naar de wagen kwam, was deze niet meer wit maar roze bekleefd met kersenbloesems. Ik reed weg met het venster open, als een gelukkig man, door de straten van de stad. De mensen keken verrast en verbaasd en sommigen applaudisseerden zelf.

Het zijn zaken die gebeuren kunnen als het lente is en het regent en je hebt een witte Citroën die je parkeert onder Japanse kerselaars in bloei, en er een plotse regenbui is met veel wind, en dit op een dag dat je pas een haiku hebt gelezen over een dichter die in zijn slaap met bloesems wordt bedekt.

Kleine dingen in het leven zijn ook belangrijk en mogen ook wel eens vermeld worden. Le curé de Crécy in ‘le Journal d’un Curé de Campagne’ van Bernanos wist het ook: ‘Les petites choses n’ont l’air de rien, mais elles donnent la paix’.

Je schrijft dit neer - denkend ook aan wat je gisteren schreef voor Lisa, Arnoud en Margot om hen te wijzen op het belang van kleine dingen in het leven en ook wat kleine dingen eigenlijk zijn – je schreef dit in volle winter voor je blog van 1 februari, en je weet dat al één twaalfde van je jaar voorbij is en je ziet dat je al 16.883 woorden hebt geschreven, zijnde meer dan 50 pagina’s vol. Het jaar zou dus 600 pagina’s kunnen bedragen, wat teveel is voor een boek waarin niets gebeurt.

Maar zij die me lezen zouden, krijgen er wel een jaar de tijd voor en één jaar is nu ook niet ‘nada’. We hopen allen, en ik in het bijzonder, er nog te zijn als de aarde haar jaar-baan zal hebben afgelegd.

Karel

01-02-2012, 00:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Verhaal voor Lisa, Arnoud en ook voor  Margot.

Tussen de bladen van mijn dagboek, een onooglijk zaadje, de kop van een lucifer groot. Hoe het er gekomen is weet ik niet, wellicht met de wind door het raam dat even heeft open gestaan. Veel is het niet, het was nodig dat het in het midden van het wit blad terecht kwam opdat ik het zou opgemerkt hebben, en toch, als ik eraan denk, is dat zaadje een klein wonder. Het volstaat dat het in goede aarde valt opdat het ontkiemen zou, wortel en stengel vormen, bloem worden en honderd identieke zaadjes zou verspreiden over de tuin.

Wat er nog van is, het zaadje is een product van een evolutie, het wist, of iemand wist, hoe plant en bloem en zaad zich hadden te ontwikkelen om de cyclus af te ronden. Het zaadje op mijn blad ‘weet’ welke cyclus het doormaken moet om eens zijn tijd en de gelegenheid daar om honderd nieuwe zaadjes voort te brengen.

Ik mag mijn boek sluiten met het zaadje tussen de bladen van 30 en 31 januari 2012, het er jaren gevangen houden tot het boek op die plaats terug eens geopend wordt en het met wat geluk door de wind wordt meegevoerd naar zijn bestemming.

Wie let er op, wie stelt er zich vragen bij dit niemendalletje, wie vraagt zich af hoe het mogelijk is, dat er binnenin een soort computer steekt, verbonden met de kosmos, om identieke kopieën van het moederzaadje voort te brengen. Een moeilijk te begrijpen proces, dat een herfst een winter, een lente en een zomer nodig had om te zijn wat het is en nu een herfst, een winter, een lente en een zomer om te worden wat het worden moet, want de computer erin blijft aan staan.

Wie stelt er zich vragen bij en wie niet? 

En als jij je er vragen bij stelt, blijft het dan nog een niemendalletje?

Karel

31-01-2012, 00:18 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vraag die ik me stel, en wellicht enkel de Dante-liefhebbers onder u zal interesseren of ik, de verzen 13–15 van ‘Paradiso, canto XXIX:

Non per aver a sé di bene acquisto

ch’esser non può, ma perché suo splendore

potesse, risplendendo, dir “subsisto,

die ik na rijp beraad als volgt meende te mogen vertalen:

Niet om voor zichzelf goed te verwerven, want dit kan niet, maar opdat zijn schittering, zich weerspiegelend, zou kunnen zeggen ‘ik ben’.

wel correct heb geïnterpreteerd als ik hieruit afleid dat de weerspiegeling van zijn schittering onvermijdelijk enkel via de geest van de mens naar Hem, de Eeuwige Liefde, toe kan weerschijnen

(Het is ook de Liefde, ‘l’Amor che move il sole e l’altre stelle’ – de allerlaatste versregel van de Commedia - die ‘de zon en de andere sterren bewegen doet’, volgens Dante.

Als het verkeerd werd begrepen dan moet Ugo zijn tekst over Van Gogh (De Adem van de Dagen, 19), herzien want dan heeft hij zich laten misleiden door een hadith van de Profeet die we vinden bij Ibn Arabi, aangehaald door Karen Armstrong, in ‘A History of God’:

‘I was a hidden treasure and yearned to be known. Then I created creatures to be known by them’.

Het is trouwens Miguel Asin Palacios die in zijn Boek ‘Dante y el Islam’ (1929) duidelijk heeft aangetoond dat Dante grote delen van de structuur van zijn Divina Commedia heeft ontleend aan de ‘Libro del nocturno Viaje’ (quitab al isrà) van Ibn Arabi en hij dus het werk van deze Murciaan, van het begin van de XIIIde eeuw, moet gekend hebben.

Il faut donc que je fasse d’autres recherches, want dan is ook volgend Genesis-gedicht in essentie fout:

Genesis II

Uit het Woord de mens geboren,

opdat het Woord zichzelf zou zien

met de ogen van het deeltje Woord

dat in elke mens aanwezig is.

Zoals Dante het wel wist en anderen

voor hem, en Beatrice hem zeggen kon

dat God de wereld had geschapen

opdat Hij zichzelf zou kunnen zien

met de niet te ziene ogen van de mens.

Het Woord heeft dus zichzelf gezocht

een spiegel in de mens geboren.

En hoorden we Augustinus niet:

‘Had je me niet gevonden,

je zou me niet hebben gezocht’.

Of, had ik niet in jou gewoond

je zou niet geweten hebben dat ik er was.

Zo was de mens een noodzaak

voor het Woord                           

dat anders, in zijn eenzaamheid                                              

verstillen zou in overbodigheid.

Karel

30-01-2012, 00:39 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik lees dat zwart gekaft boekje ‘Het Putje van Milete’ waar ik mee rondloop in huis. Ik lees Stefan Hertmans.

Ik lees de grote soepelheid van de Nederlandse taal, de rijkdom ervan, de kracht van de zinsbouw, de preciesheid waarmee gezegd wordt wat is en niet is. Niet gemakkelijk om volgen als je niet de inspanning doet die Hertmans heeft gedaan om het niveau van taal en zegging te bereiken.

Ik schrijf in mijn dagboek, en ik meen wat ik schrijf:

‘Ik lees over Adorno en over anderen, en vergelijk met wat ik schrijf en hoe ik schrijf. Ik weet nu, dat over wat ik schrijf en hoe ik mijn zinnen formuleer, maar wat spelen is met woorden in de kindertuin – ook deze die ik nu schrijf. Hij drumt me in de hoek,

Ik herinner me een beeld uit mijn vroege jaren, de speelplaats in de winter, de bijtende koude en wij allen, knapen onder het afdak in een hoek gedrumd, dicht tegen elkaar aan, zingend, bibberend van de koude, zoekend naar het greintje warmte van andere lichamen - zoals de monarch vlinder van Freeman Dyson overleeft, op elkaar gekleefd aan een boomstam, in de bossen van Mexico –- en wij, meer roepend dan zingend: ’Kom maar bij, kom maar dichter, dichter bij’!

Ik denk dat vele schrijvers van bij ons in de hoek worden gedrumd door Hertmans. Ik denk dat hij het niveau bereikt van George Steiner, zo wat zijn taal betreft als zijn kennis van de literatuur, als wat de kracht van zijn woordgebruik en zinsbouw betreft.

Heb het geniale in het werk van Steiner bewonderd, dacht dat hij niet te evenaren was. Heb me nu duidelijk vergist, er is Stefan Hertmans.

Ik schrijf dit niet om iets te schrijven, maar, lezer van mijn proza, als literatuur en taalgebruik je iets zeggen, lees dan Hertmans. Ik weet nu waar ik sta met mijn woorden.

En nog iets.

Ik heb de indruk, een paar dagen geleden, niet zo enthousiast te hebben gesproken over Paul Demets’ poëzie. Ik denk dat ik verkeerd zit met te denken – T.S.Eliot zit er voor iets tussen – dat poëzie voedsel moet zijn voor de geest. Het mag, maar het hoeft niet. Het kan ook een spel van woorden zijn, woorden op elkaar ingehaakt op een wondere verrassende manier en als ik het bekroonde gedicht van Demets lees en herlees, dan ontdek ik er de poëzie in.

Zo, mea culpa. Maar of ik in staat ben een gedicht te schrijven waar het woordenspel in primeert, weet ik niet, denk ik niet.

Karel

29-01-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde