Zaterdag jongstleden kwam oud RadioVisie-collega Ron Schultz nog eens langs. Helemaal uit Rotterdam. We waren elkaar een tijdlang uit het oog verloren, maar Facebook zette ons opnieuw bij elkaar in een Brugs restaurant. Er werden tal van herinneringen uitgewisseld. En er werd een heuse boom opgezet over het verschil tussen de radio-aanpak in Nederland en Vlaanderen, waarbij we tot een verrassende vaststelling kwamen. Maar we werden het wel roerend eens met elkaar.
Een paar decennia geleden luisterden veel, heel veel Vlamingen naar de Nederlandse zeezenders, of naar de Vlaamse collega-stations Atlantis en Mi Amigo, waar tal van Nederlanders werkten. Om nog maar te zwijgen over de schare Vlaamse fans die afstemden op Hilversum 3. Bij gebrek aan muziekzenders in Vlaanderen waren er ook geen muziekbladen. Enkel Juke Box was min of meer overeind gebleven. In de slipstream van de Nederlandse top 4O-stations volgden bladen als Muziek Express, Muziek Parade, Muziekkrant Oor, Hitkrant Ook de Nederlandse televisie koloniseerde Vlaanderen.
Als je bij de hond slaapt, krijg je zijn vlooien. Dat werd helemaal duidelijk toen de vrije radiostations overal in Vlaanderen de kop opstaken. Omdat de bovenburen nu eenmaal lichtjaren voorsprong hadden opgebouwd bij dat medium, doken ze dan ook in grote getale op bij de Vlaamse zenders. Het Nederlandse accent deed immers terugdenken aan de hoogdagen van de zeezenders. Dat gaf een vertrouwd gevoel. Tot ergens midden jaren 80 maakten weinig Vlamingen een punt van de Hollandse invasie.
Toch kwam de kentering nog verrassend snel. Met enige vorm voor overdrijving kan ik stellen dat Vlaanderen het Hollandse koloniale juk afwierp. De Vlaamse vrije zenders leerden snel en ontdekten dat de binding met de luisteraars beter kon met de inzet van eigen mensen. De voorbije drie decennia ontstond er een eigen radiocultuur. Een duidelijke. Met significante verschillen.
In Vlaanderen werken er presentatoren bij de radio, in Nederland zijn het djs. Tenminste toch bij die zenders die een muziekformaat hanteren. Het verschil zit al in dat ene woord; presenteren. De dikke Vandale legt het als volgt uit: presenteren heeft iets deftigs, er worden onderdelen aan elkaar gepraat, men biedt informatie aan. Als je het zo bekijkt dat neigt dat inderdaad een beetje naar saai, eentonig, vlak. Nederlanders presenteren niet, maar animeren en entertainen de luisteraars. Vlamingen zijn beleefder, stelt Ron. Dat hoor je op ook op de radio. Nederlanders zijn rechter voor de raap.
Om het met een voorbeeld duidelijk te maken; De muziek vind ik op veel Vlaamse stations beter, wegens ruimer. In Nederland kent men maar vijf artiesten. Toch luister ik liever een paar keer per uur naar een zichzelf herhalende zangeres die levensmoe lijkt, dan naar goede muziek met een saaie dj. Het valt me ook op in de nieuwsprogrammas van Radio 1 (VRT). Iemand die geïnterviewd wordt, al dan niet via de telefoon, hoeft niet drie keer in gesprek bedankt te worden. Dat haalt de vaart eruit. Iets minder lief zijn, levert vaak interessante programmas op. Veel Vlamingen geven me op dat punt gelijk, maar misschien zijn ze gewoon beleefd? Touché!
Hoe ik er zelf over denk? Moeilijke vraag. Ik heb steeds grensoverschrijdend gewerkt. Ik heb Nederlandse en Vlaamse mentors gehad. Ik heb in beide landen goede vrienden. Het feit dat we eenzelfde taal spreken, heb ik steeds als aan pluspunt ervaren om mensen beter te leren kennen. En ik ben alles wat een nationalist niet is. Dat helpt ook. Maar inderdaad, het gaat om twee verschillende culturen. Of toch niet helemaal? Als je in Zeeuws-Vlaanderen, Noord-Brabant of Limburg terechtkomt, dan blijken Nederlanders soms verdacht veel op hun Vlaamse buren te lijken.
Ook de minzame welwillendheid voor Vlamingen in de Amsterdamse grachtengordel is niet noodzakelijk exemplarisch voor de rest van Nederland. Boven de Moerdijk denkt men trouwens heel vaak dat hun landgenoten uit het zuiden eigenlijk uit Vlaanderen komen. Van één zaak ben ik wel heel zeker, ik begrijp de Nederlandse radiomakers steeds minder goed. Hun woordenschat staat bol van vernederlandst tot compleet Engels. En zelfs al worden er hele Nederlandse zinnen gebruikt, dan nog is de verstaanbaarheid vaak een ramp wegens het gebruikte accent.
Lang gelden was Joost den Draaijer de enige Nederlandse radiomaker die ik niet of nauwelijks begreep, tegenwoordig zijn het er veel meer. Waar zijn de Frits Spitsen, de Jan van Veenen, de Felix Meurders, de Ferry Maats en de Stan Haags gebleven? Klopt beaamt Ron. Je hoort nu vooral een Gooise tongval. In het Gooi zitten de media geconcentreerd. Daar is het begonnen en heeft het zich verspreid. Maar ook in Vlaanderen worden we geteisterd door het verkavelingsvlaams. Gelukkig hoor je dit minder op de radio. TV-presentatoren komen er mee weg. Zet één van hen achter een radiomicrofoon dan wordt dat soort foute taalgebruik niét meer gepikt.
Kijk en daarin onderscheiden beide media van elkaar, alweer.
Gisteren was het precies drie maand geleden dat ik mijn opwachting maakte in de bizarre wereld van de sociale media. Het begon toen steeds meer vrienden Messenger boven email gingen verkiezen, waardoor het contact met hen moeilijker werd. Van het één kwam het ander. Messenger was eerst, FaceBook volgde. Er bestond nog een account uit de RadioVisie-periode. Zelfs na meer dan drie jaar inactiviteit was dat binnen de paar seconden weer operationeel. Het klopt; internet vergeet niet, niks en nooit. Het is en blijft een vreemd gevoel. Uiteraard raad je het vervolg. Twitter en Instagram maakten al snel een klavertje vier van mijn activiteiten binnen de sociale media.
Zette ik op 21 juli zomaar een foto op mijn FB-pagina, zonder dat ik ook maar enig idee had waar ik naartoe wilde, dan kijk ik een kwartaal later terug op een bijzonder vreemd parcours. Al na een paar dagen en enkele berichten was de respons groot. Zonder dat ik het eigenlijk zelf besefte werd ik meegesleurd in de stroom reacties, suggesties en goede raad allerhande. Het leidde tot een vreemd soort comeback van RadioVisie. Ik sta er bij en kijk er naar. Raar Meegesleurd in de vaart der volkeren, om een citaat van Lodewijk van Deyssel te recycleren.
Aan hulp en suggesties ontbreekt het niet. Ik krijg continu tips via Messenger, ik hang uren aan de lultoeter en de bestanden die via WeTransfer verstuurd worden, zijn nauwelijks nog te tellen. Dat is dan weer het leuke aan het sociale media-verhaal, het werkt allemaal zo makkelijk, het is zo eenvoudig. Het zet aan tot actie, tot reactie, tot initiatief. De spontane verbeteringen en aanvullingen in woord, beeld en geluid, toegevoegd door volgers aan mijn schrijfsels, geven een extra dimensie. De kracht van dit medium.
Tegelijk ben en blijf ik sceptisch tegenover de machtsconcentratie van deze online platformen. Hun hele hebben en houwen is in handen van slechts enkele, meestal Amerikaanse bedrijven. Mijn aangeboren scepticisme tegenover macht en de beperking van vrijheid vaart daar niet goed bij. Privacy problemen, de wijze waarop marketeers op Facebook de gunsten van mijn vriendschap proberen te verkrijgen en de rol die het medium speelt in het leven van personen die het minder goed menen. Maar daar wil ik nu niet verder over uitweiden. Wel over de start van .
HET NIEUWE RADIOVISIE RETRO
Sinds gisteren is ook de bedrijfspagina RadioVisie Retro actief. Op zich is het onderscheid met de gewone Facebook-profielen enkel belangrijk voor de mensen achter de activiteit, niet zozeer voor de bezoekers, volgers, lezers, fans Momenteel is er naar inhoud toe, voorlopig, niet zo heel veel verschil met mijn persoonlijk FB-pagina. Op termijn gebeurt dat wel, maar uiteraard word je daarvan op de hoogte gehouden.
Sinds 4 september is ook deze RadioVisie-blog actief. Ook hier vind je grotendeels dezelfde inhoud terug als op beide Facebook-pagina's. Deze blog is uiteraard bedoeld voor mensen die FaceBook nog steeds afzweren. Nogal wat radiofans hadden vernomen dat we terug zijn (al is dat eigenlijk niet zo) en vroegen om hen niet te vergeten. Ik ben opgevoed met de slogan Men vraagt en wij draaien. Dan begrijp je het verder wel. Het gaat om een vrij eenvoudig concept; tekst en fotos, een zeldzame link naar YouTube. Omdat alle begin moeilijk is. Binnen afzienbare tijd wordt de blog gemigreerd naar Wordpress, waar er meer mogelijkheden zijn.
DE ENE RADIOVISIE IS NIET DE ANDERE
Onlangs werd ik geattendeerd op het bestaan van radiovisie.info. Daar hebben noch ikzelf, noch iemand die ooit voor RadioVisie werkte iets mee te maken. Het gaat om een forum dat beheerd wordt door iemand die zich Master Magic noemt. Gestart in 2014, kort nadat de RadioVisie.eu redactioneel ophield te bestaan, maar wel online bleef (tot op vandaag). Met andere woorden het forum gebruikt de naam RadioVisie onterecht.
Niet netjes. Ik heb op diverse manieren contact gezocht, maar er komt geen reactie. Alweer niet netjes. Ik wilde dit maar even meegeven om verwarring uit te sluiten. Voor je het weet worden verkeerde conclusies getrokken. Afijn, mocht iemand Master Magic kennen, vraag hem dan eens op te houden met het spelen van verstoppertje en contact met mij op te nemen. Merçi hé!
Herinner je je de tijd voor het internet er was, voor satelliet- en kabeltelevisie? Je wereldbeeld was een stuk beperkter. Tijdschriften, stripverhalen, de bioscoop en als je geluk had en in de grensgebieden woonde, was er ook buitenlandse televisie. Het waren zowat de enige middelen om je een beeld te vormen hoe het er élders uitzag en het er aan toeging. De bioscoop ging een stuk verder. Maar telkens bleef je beperkt tot wat anderen voor jou selecteerden. Radio ging een stuk verder, al moest je je verbeelding gebruiken om er iets bij te zien.
Radiosignalen, afhankelijk van de omroepband uiteraard, gingen ver over de landsgrenzen heen. Radio liet je andere landen, volkeren, culturen en ideeën ontdekken. Radio was een middel om te reizen, in gedachten. Radio was het bindmiddel bij uitstek tussen mensen waar ze ook woonden. Zo beleefde ik het toch. Ik heb eerder verteld over mijn DX-avonturen en hoe ik mensen overal vandaan leerde kennen en onmoette. Radio werd door veel landen ook als gevaarlijk beschouwd. Stations als The Voice of America en Radio Liberty werden ingezet als Westers propagandamiddel naar het Oostblok toe. Radio Moskou en Radio Peking deden het omgekeerde. Radiosignalen werden gestoord om hele bevolkingsgroepen de toegang tot andere opvattingen te ontzeggen. Of het werd ingezet om propagandamiddel. De Nazis deden het voor het eerst.
Het medium was lange tijd mijn ultieme oor en oog op de wijde wereld. Dat was de achterliggende gedachte toen ik Joey vroeg om deze cover voor RadioVisie te ontwerpen. Van alle rassen zie je iemand die naar de radio luistert, samen verenigd op één grote wereldbol. In al zn naïviteit kan één tekening soms zoveel meer vertellen. Zoveel hoop uitstralen. Ik vraag me af of we veertig jaar later ook maar één kHz zijn opgeschoten? Ondanks de satelliet- en kabeltelevisie, ondanks het internet. Wat eerst een zegen leek te worden, kan net zo goed het tegenovergestelde zijn Alweer afhankelijk van hoe onze leiders de media omarmen of vervloeken. Maar dit keer heb je wel de keuze om zelf op zoek te gaan. Om je vergelijken, om je niet met een kluitje in het riet te laten sturen. Deze keuze is individueel.
'Manneke Pop', prominent op zaterdag in beeld en geluid!, op deze FaceBook-pagina. In de tweede helft van de jaren 2000 was Peter Vandam ook vaste columnist bij RadioVisie. Hij schreef wekelijks over een aparte plaat, meestal een hit, waar een persoonlijk verhaal aan vastzat. Vaak grappig, soms hilarisch, af en toe ongelofelijk, zeker altijd boeiend. Nog steeds. Niet enkel om te lezen maar ook om naar... te luisteren. Deze aflevering werd gepubliceerd op 6 juli 2008.
VOOR RADIO 2 NAAR JAMAICA
Voor Radio 2 heb ik behoorlijk wat reisreportages mogen maken. Dat begon bij de grotten van Han en de waterval van Coo maar langzaam maar zeker mocht ik verder weg. Zo kreeg ik de kans om naar het zonnige Jamaica te gaan voor een reisreportage voor het programma Koffers en Co, een naam die ze bij de VRT nog steeds gebruiken, van originaliteit gesproken.
Voor je zon reisprogramma gaat opnemen moet je je wel verdiepen in het land waar je heen gaat. Je hebt per slot van rekening niet elke dag de gelegenheid om even naar Montego bay of Kingston Town te gaan om snel nog iets extras op te nemen. Natuurlijk ontkom je in Jamaica niet aan de reggae-cultuur, de kruidensigaret de rum en de muziek. Met name die muziek brengt ons bij dit vinylmoment. Om een idee te krijgen van de actuele songs trok ik naar een kleine platenzaak in Montego Bay.
En zowaar ze hadden er een actuele hitparade die zelfs werd uitgezonden. Iedere vrijdag door het leukste radiostation ter wereld: Irie FM. Kortom, de daaropvolgende vrijdag zat ik aan de radio gekluisterd en luisterde ik naar de Top 40. Ik kruiste de nummers aan die ik mee wou nemen naar huis.
Tijdens mijn verblijf had ik al wat mensen op het eiland leren kennen. Toen ik hen vertelde van mijn plan om een twintigtal singeltjes mee naar huis te nemen kreeg ik de raad meer dan één exemplaar van iedere hit te kopen. Want wat bleek: bij één op twee singles zat in Jamaica het gat gewoon niet in het midden Wat niet wegnam dat er dikke hits gescoord werden. Toen ging het om Murder she wrote van Chaka Demus & Pliers. Toen ik een half jaar later voor de tweede keer op het eiland was, stond het nummer nog steeds op nummer 1. Maar ook dat is ginder niet abnormaal!
Take it easy man and stay cool
* Om de clip te bekijken, klik op onderstaande link.
Twintig oktober 1978 viel eveneens op een vrijdag. Het werd een historische dag in de radiowereld, de allerlaatste dag van Radio Mi Amigo vanaf de MV Mi Amigo. Niet gepland, maar het gevolg van een kapotte generator. En ook niet zomaar een 'panne' maar wel een gevolg van jarenlang mismanagement, slordig onderhoud en amateurisme bij de organisatie. Voor een deel het gevolg van de geboren nonchalance van Ronan O'Rahilly, de Ierse 'eigenaar' van het zendschip...
HERSTELLINGEN NOODZAKELIJK
Sinds de spectaculaire ontsnapping uit de Amsterdamse haven tijdens de eindejaarsdagen van 1972 verkeerde de MV Mi Amigo al in een erbarmelijke staat. De stormen in de monding van de Theems waren een geseling voor de romp waardoor het aantal gaten onrustwekkend toenam. De bemanning moest toveren om het schip drijvende te houden.
Aan land bereikte de verstandhouding tussen scheepseigenaar Ronan O'Rahilly en Radio Mi Amigo-baas Sylvain Tack een pijnlijk dieptepunt. Vooral de weigering van de Ier om de nodige onderhoudswerken uit te voeren werd een onoverkomelijke hindernis. Een laatste poging, in Parijs, om de kibbelende partijen te verzoenen, flopte waardoor op 31 juli 1978 het gevreesde verdict viel. Radio Mi Amigo ging stoppen.
RELIGIEUZE KANDIDATEN
Met het wegvallen van de vitale, Vlaamse financiële inbreng, namen de geruchten over potentiële overnemers toe. De Amerikaanse sekte 'Plain Truth' ontvouwde het plan om de MV Mi Amigo naar een droogdek te loodsen om nadien godsdienstige programma's voor de Britse zuidoostkust uit te zenden. Het plan werd nooit gerealiseerd.
Even liet ook Willem van Kooten, alias Joost Den Draaijer zijn oog op de 'Old Lady' vallen. Met Radio Hollandia wilde de inmiddels succesvolle zakenman niet alleen horecazaken, ziekenhuisomroepen en andere radiostations zijn programmabandjes laten uitzenden, ook dat zendschip op de Noordzee zou een ideale uitvalsbasis vormen. Het bleef echter bij de oprichting van de BV 'De Hoge Noot', die voor de uitbouw van het project zou zorgen.
KOFFIETIJD GESTOPT
De werkomstandigheden op de MV Mi Amigo kelderden ondertussen de sfeer. Vrijdag 20 oktober 1978 kondigde zich aanvankelijk als een rustige werkdag aan. Rond 11:54 uur kwamen er plots rookwolken uit de enige nog werkende generator aan boord.
DJ Marc Jacobs aarzelde niet en onderbrak het bandprogramma 'Koffietijd' met Ton Schipper. "Het station gaat vanwege ernstige problemen meteen uit de lucht", hoorden de luisteraars. Diezelfde avond zond zusterradio Caroline enkele noodcodes uit. Radio Mi Amigo zou nooit meer tergkeren vanaf de MV Mi Amigo.
RONAN, FRED, GERARD EN ERIK
Toen de regering in Madrid als laatste Europese land de omstreden anti-piratenwet ondertekende, probeerde Sylvain Tack Mi Amigo door een samenwerking met lokale stations te legaliseren. De onverbiddelijke Ronan O'Rahilly bewoog hemel en aarde om zijn 'troetelkind', Radio Caroline opnieuw in de lucht te brengen.
Dit leidde tot hernieuwde contacten met Gerard van Dam die intussen met Radio Delmare was gestart, gestopt, gestart, gestopt.... In ruil voor de levering van een degelijke generator, zou hij de tweede zender aan boord van de MV Mi Amigo voor zijn Delmare mogen gebruiken. De beperkte technische infrastructuur leidde op 15 april 1979 enkel tot een zoveelste doorstart van Radio Caroline (963 kHz), met Nederlandse presentatoren als Jeroen Woelwater, Erik de Zwart en Ad Roberts. Namen die later aan de wieg van de erkende Nederlandse commerciële radio zouden staan...
Tekst: Filip Van Molle, Audio: Theo van Halsema
Kik op onderstaande url om naar het einde van Radio Mi Amigo te luisteren.
Er zijn mensen die als een soort rode draad doorheen je leven fietsen. Ik bedacht het toen ik gisteren het stukje over het Kortrijkse Popcenter maakte. Hoeveel keer ben ik Wim Coryn tegen het lijf gelopen in mijn leven? In alle mogelijke hoedanigheden dan nog. We zagen elkaar, werkten samen, verdwenen uit elkaars bestaan en ontmoetten elkaar opnieuw. Telkens weer. Niet gepland, onbedoeld, alsof het lot onze levenswandel met een zekere regelmaat met elkaar verbond.
Het begon in 1980. Ik was projectleider bij Radio Gemini en we waren net, na een inbeslagname, weer gestart vanuit de VANO-kelder in Moeskroen. Wim belde me op. Hij wilde graag een programma maken. We spraken af en na een babbel werd hij aan de programmering toegevoegd. Wim werkte toen, net zoals ik, bij de Belgische Posterijen. Hij in Kortrijk, ikzelf in Menen. Blijkbaar schepte dat een extra vertrouwensband.
We hadden een onduidelijke programmering op de late zaterdagavond. Hij wilde die graag voor zijn rekening nemen. Omdat radio toen nog echt vrij was, werden slechts enkele algemene formaliteiten afgesproken, de rest kon de presentator zelf invullen. Radiomaker Wim Vossen was geboren. Enkele maanden later scheidden onze wegen. Wim trok naar WLS, ik bleef nog enkele jaren bij Gemini aan de slag om dan uiteindelijk ook naar de Kluisberg te trekken, maar dan enkel als programmamaker.
Ik nam er op zaterdag en zondag de middag voor mijn rekening. Programmas die ik in mijn thuisstudio opnam. Wim Vossen en Tom Bremer waren weer herenigd in ether. Na een jaar liepen onze radioloopbanen weer uiteen. De man uit Oudenaarde trok naar Delmare (Zingem), Radio Maxima (Roeselare), Radio Contact (Kortrijk) en X-Tra FM. Ik verkaste naar Radio Magic (Kortrijk), Scorpio (Ledegem), Diamant (Waregem) en Bryghensis (Brugge).
Niet zo heel veel later stapten we allebei uit de radiowereld en verlieten de post. Niet dat we dit afgesproken hadden, we wisten het niet eens van elkaar. Hij ging voor televisie werken en voor diverse muziekuitgeverijen. Ik startte NeTTies, van daaruit was een doorstart van RadioVisie, dit keer als online dagblad, iets wat in de sterren geschreven stond.
In de herfst van 2004, hing Wim plots weer aan de telefoon. Zijn liefde voor de radio was er niet minder op geworden. Die voor de muziek enkel maar groter. Zijn werkterrein lag op dat moment in Nederland, hij werkte er voor de platenfirma's Arcade, PolyGram (Universal), Sony Music en de muziekuitgeverij BMG Publishing. In die hoedanigheid kon hij prima paralellen zoeken en trekken tussen de beide Lage Landen. Op het vlak van de media in het algemeen, op dat van de muziek in het bijzonder. Wim stelde voor om een wekelijkse column te schrijven die over de landsgrenzen heen keek. Een prima idee, leek het me. Mediapijn of mediafijn verscheen voor het eerst in november 2004. Er zouden liefst 44 afleveringen volgen. Op 24 juni 2007 kwam er een eind aan de reeks.
Drukke beroepsbezigheden, Wim woonde inmiddels terug in België en was zijn eigen Wild Cherry Consult (advies bij films en documentaires) begonnen. In 2014 kruisten onze wegen elkaar opnieuw. Ikzelf was verzeild geraakt bij Radio 19 als projectleider. Wim zag een nieuw radio-avontuur best zitten. Wie ooit met het medium bezig is geweest, weet dat een het een sluimerend virus is waar je nooit meer van afgeraakt. Er waren enkele problemen die moesten uitgevlakt worden. Live programma maken kon niet en hijzelf had geen studio (meer). Geen nood, 19-collega Dirk Desmet gooide een reddingsboei. Eén keer in de maand trok Wim naar Wevelgem en nam er in één ruk door al zijn programmas op. Vraag het na aan Wim en Dirk, die zaterdagen gingen tot de leukste van het jaar behoren.
Maar ook aan Radio 19 kwam een einde. Opnieuw gingen we allemaal onze eigen wegen. Maar net als die kat, kwam ook Wim weer. Omgekeerd kan je het ook bekijken. Ikzelf kwam wederom op zijn pad. In volle voorbereiding van de bioscoopfilm rond Radio Mi Amigo en Sylvain Tack, vonden we elkaar alweer. Noël Cordier en ikzelf hadden ons verzekerd van de medewerking van scenarioschrijver Erik Lamens en Antonino Lombardo van het productiehuis Prime Time. Iemand die de auteursrechten kon regelen, was er nog niet. Je raadt het al Wim nam die taak op zich. Ook het filmproject haalde de eindmeet niet, tenminste niet in deze opzet.
Met een nieuw team wordt momenteel onverminderd verder getimmerd aan dé film. Wim is nog steeds aan boord en daarom zie en hoor ik hem dit keer wel nog regelmatig. Een kat met negen levens is er niks bij.
Mijn radioleven is heel duaal. Ik heb er altijd over geschreven, bij momenten heb ik ook radio gemaakt. Beide waren even leuk om te doen en overal heb ik de complete doorsnee van wat er bestaat aan karakters en talenten op de wereld, ontmoet. Velen zijn goede kennissen gebleven, uitstekende vrienden heb ik er aan overgehouden en af en toe liep ik ook iemand tegen het lijf waar ik binnen de vijf seconden de grootste bewondering voor had.
Jos Knaepen was er één van. Ook hij was duaal bezig; gedrukte media en geluid. Hij zocht vond evenwel zijn passie in fotografie en muziek. Heel vreemd, maar ik weet zeker dat zijn naam niet bij iedereen onmiddellijk een belletje doet rinkelen. Toch is de man tot in de verste buitenlanden bekend, beroemd en geëerd. Met hem heb ik heel even mogen samenwerken. Te kort om goed te zijn. Jos is vandaag alweer een jaar overleden. Jammer dat ze van hierboven nooit een onderscheid maken. Als die super getalenteerde mensen bijvoorbeeld nog heel even mochten terugkeren?
Jos Knaepen (71) kende ik al veel langer, vooral van zijn werk als fotograaf. Jazzfotograaf par excellence. De man uit Geetbets ontdekte de muziek op zijn zeventiende. In dezelfde periode begon hij ook te fotograferen, eerst als sportfotograaf bij Het Nieuwsblad. Halfweg de jaren 80 liet hij de sport voor wat ze was en legde zich toe op zijn grote liefde: de jazz. Hij stond mee aan de wieg van het blad Jazzmozaïek en was sinds 2001 de vaste jazzfotograaf van Knack.
Hij groeide wereldwijd uit tot een begrip in de jazzfotografie. Buiten België gebruikten weinigen zijn echte naam: iedereen kende hem als 'The Jazzman, ook de grootste artiesten. Tijdens zijn carrière legde hij zowat alle grootheden van de jazz vast op de gevoelige plaat, van Wynton Marsalis over Wayne Shorter tot Sonny Rollins. Hij publiceerde in het gerenommeerde jazztijdschrift Down Beat, had in 2008 een solo-expo in Kansas City, en zijn foto's werden gebruikt door Carnegie Hall en het Smithsonian Institute. In 2014 won hij de SABAM Jazz Award voor zijn inzet voor de jazz.
Jos had stijl, klasse en tegelijk koesterde hij een charmante slordigheid. Zijn zwarte baret was zijn handelsmerk, zijn camera hield hij steevast in de nabijheid van alle groten der aarde. Zonder camera was Jos onvolledig. Gerespecteerd, gerenommeerd en gedreven. Een vriend van Toots Thielemans. Was de ket in Amerika super bekend omwille van zijn muziek en zijn mondharmonica, Jos had er dezelfde status als fotograaf. Als je dan zo iemand kan binnenloodsen bij het radiostation waarvoor je zelf werkt, dan kon je enkel maar trots zijn. Heel trots.
Jos fotografeerde niet enkel jazzmuzikanten, hij koesterde ook het genre. Om zijn eigen woorden te gebruiken: Ik luister altijd naar jazz. 24 uur op 24, thuis, in de auto, op het werk. Alleen maar jazz. hoofdzakelijk de grote standards uit de jaren 60. Natuurlijk luister ik ook soms naar actuele creaties, maar ik moet toegeven dat dit niet mijn cup of tea is. Ik beluister Bill Evans, Gerry Mulligan, de oude Kk beluister geen free jazz, zelfs Ornette Coleman, die ik nochtans een groot musicus vind het is een muziek die mij niet aanspreekt.nAls ik naar muziek luister moet ik een melodie voelen. In de free jazz vind ik deze niet terug. Ik begrijp dat je moet evolueren in de jazz maar ik blijf liever ter plaatse trappelen.
Via toenmalige Radio 19-collega Rik Scherpenberg, had ik hem kunnen overtuigen om wekelijks een uur toegankelijke jazz en aanverwante muziek te draaien. Het station had al een Engelstalige programmering in de avond-en nachtelijke uren, bedoeld om ook internationaal een poot aan de grond te krijgen. Met een naam als Jos Knapen in het schema, kon dat enkel beter worden. Met Jos Knaepen op de medewerkerslijst werd Radio 19 nog een stuk volwassener. Toen heb ik hem heel even beter leren kennen. Die eer, dat genoegen, die bewondering nemen ze me nooit meer af. Merçi Jos!
Vier fotos die samen één verhaal vertellen. Ik brei er een vervolg mee aan de zoektocht naar resterende platenzaken in de Lage Landen. Zijn er dan nog? Jawel, het Popcenter in Kortrijk bijvoorbeeld. Toch nog voor heel even. Tot in Londen en Parijs bekend, sluit de zaak (helaas) op 28 april 2018.
Het is meteen ook het afscheid van de legendarische uitbater Jacques Merlevede (64). Er komt nu een documentaire, om zijn verhaal te vereeuwigen. Hij en zijn vrouw Bernadette Beernaert (61) openden hun platenzaak in 1972 in de Reynaertstraat, waarna ze in 2000 naar ex-sekscinema Cinépalace in de Zwevegemsestraat trokken om in 2007 in de Kleine Sint-Jansstraat 9 belandden. Ze moesten er knokken om te overleven, mede door de werken voor de bouw van het megalomane winkelcentrum K.
In Popcenter vind je vinylplaten en cds met de beste hardrock, metal, Amerikaanse en Scandinavische rock, pop en new wave. Gestart in 1979 geeft eigenaar Jacques er een beetje noodgedwongen de brui aan, wegens pensioengerechtigd en omdat het pand verkocht word. Om nog een nieuw onderkomen te vinden is de tijd te kort. Maar er wordt afgesloten in schoonheid. Het Popcenter was en is een legende in de regio.
In die mate dat oud RadioVisie-colunnist en Gemini-én Radio 19-collega Wim Coryn bij een documentaire over Jacques betrokken is als executive producer. Nostalgie! Deze erfenis mag niet verloren gaan, vindt ook vaste klant en regisseur Stefaan Sinnaeve (54), die in Ierland woont. Miek Feys uit Izegem draait de film. Jacques inzicht was uniek. Hij voelde welke bands er zouden doorbreken en strikte die voor optredens.
Voorbeelden genoeg zoals de komst van de Canadese rockband Rush, Amerikaanse hardrockband Kiss, Britse rockgroep Roxy Music en Iron Maiden. Die Britse heavy metal band zette de hallen (Xpo) in rep en roer op 5 mei 1980, met vijfduizend fans. Enkele rocksterren, eentje overnachtte eens in een slaapzak in de kelder van Popcenter, wordt er getuigd in de docu.
Namen noemen we nog niet vertrouwt Wim me toe. Maar dat ze bereid zijn om mee te werken, toont aan hoe belangrijk Jacques Merlevede is. Er komen ook klanten aan het woord, waarvan er eentje zelfs 17.000 vinyls en 6.000 cds heeft van Popcenter. We tonen verder muziek en beelden van concerten en festivals. En we interviewen mensen uit de sportwereld, de politieke wereld en de entertainmentwereld. Jacques verdient dat helemaal. Veel mensen denken dat Popcenter iets is voor tuig met lang haar. Maar eens je binnen bent, word je zo liefdevol ontvangen. Het zijn troetelberen, die hier komen.
VERONICA âVERPLICHTTEâ MIJ EEN âPICK UPâ TE KOPEN
- Gewonnen platenbon zette een proces in gang
Platenzaken, ze roepen bij iedereen zoete herinneringen op. De eerste elpee die ik kocht was er een van The Shadows. Al hun hits uit de 60s. Een Franse persing. Niet helemaal onlogisch want de eerste muziekwinkel waar ik kind aan huis was, bevond zich in de Ieperstraat in Menen. Herwig Deleu hield er Discobar open. Blijkbaar was het makkelijker om van bij de Franse buren platen te importeren dan bij firmas uit het verre Brussel. Er waren dan ook vaak aparte exemplaren te vinden in deze zaak.
De Shadows-aanschaf was een beetje gedwongen. Ik was net zestien jaar geworden en had nog onvoldoende zakgeld om vinyl te kopen. Maar Radio Veronica had daar anders over beslist. Ik was een fervent luisteraar en ik deed mee aan vele van hun prijsvragen. Meestal werd enkel de Belgische post er beter van, want deelnemen stond gelijk aan het sturen van een briefkaart. Maar de aanhouder wint. Op een dag liet Gaston Huysmans (echte naam Pierre van Ostade) me weten dat ik een elpee gewonnen had. De man presenteerde er het zondagse Met de benen op tafel, waarin Onze kleine kwis werd gespeeld. Ik kwam, zag en overwon.
Bij de brief stak een platenbon ter waarde van tien gulden, geldig in iedere Nederlandse platenzaak. Voor een zestienjarige Geluwnaar was Nederland evenwel een wereldreis, zeker als je op de Franse grens woonde in 1969. Gelukkig was er één platenzaak in België waar je de bon ook kon ruilen voor een elpee; Fonoplaten Willy Hermans in Sint Niklaas. Edoch, nauwelijks dichterbij dan Olland. Maar de zaak had een telefoon, mijn ouders dan weer niet. Nonkel Georges, die in dezelfde straat woonde, had als kleine ondernemer wel een beltoestel.
Eén lange babbel met meneer Hermans later, werd overeengekomen dat ik de platenbon mocht opsturen. Hij peilde naar mijn muzikale voorkeur en zond me een lijstje met 33-toeren vinyl dat 149 BEF kostte. In die tijd het equivalent van een tientje. Ik koos voor Elvis van Elvis Presley, uitgebracht op RCA Victor. Bon en keuze gingen in een enveloppe richting Sint Niklaas en ruim een week later bracht postbode Benoit Maertens (een beetje vriend aan huis), mijn prijs langs. Er was wat tijd over heen gegaan, maar dat maakte niet zoveel uit, want ik had toch geen... platenspeler. Mijn ouders ook niet. Al hielden die van muziek, ze spendeerden hun zuur verdiende centen liever aan andere zaken.
Elvis bleef maanden onaangeroerd in mijn stripboekenkast staan. Gelukkig had ik ook die zomer een baantje bij de lokale Bakker Durnez (een neef van pa Cyriel) en kon ik een leuk bedragje bij elkaar sparen. Tijd voor de eerste grote aankoop in mijn jeugdig bestaan brak aan Een platenspeler. Het ging alweer richting Menen. Een andere meneer Deleu, Willem en broer van de eigenaar van de Discobar, had een radio- en tv-winkel waar uiteraard ook pick-ups werden verkocht. Een ruim aanbod dat helaas voor het grootste deel aan mijn budget voorbij ging. Ik kon enkel kiezen uit het onderste, betaalbare segment.
De keuze viel op een koffergrammofoon van Philips (type 22GF 63). Het apparaat kon zowel op het lichtnet als op batterijen spelen. Handig was vooral de ingebouwde versterker en luidspreker in de deksel. Er waren twee knoppen, ééntje voor het volume, een andere voor de toonregeling. De snelheid werd ingesteld met een draaiknop. In het element zaten twee naalden, eentje voor vinyl en eentje voor 78-toerenplaten. Een losse 45-toeren puck was in het deksel gemonteerd. Die avond was ik naast één elpee ook één platenspeler rijk.
Nadat ik Elvis ontelbare keren Flaming Star, Too Much Monkey Business en Tiger Man had horen zingen, nam ik het kloeke besluit om vanaf dat moment minstens één keer in de week naar Discobar in Menen te trekken om een nieuw voorraadje vinyl in te slaan. Zonder de zachte dwang van Veronica had ik misschien nooit zo snel The Shadows 60s aangeschaft. De allereerste elpee die ik ook echt kocht voor 169 BEF. Zonder die winnende bon zou het kopen van mijn eerste muziekinstallatie zeker nog wat langer geduurd hebben. Ooit had ik Beatles Greatest, The New Glenn Miller (Ray McKinley) en The Platters Golden Hits gekocht hebben. Maar niet zo snel.
Als ik er nu op terugkijk, als zestienjarige had ik een zeer variabele smaak. Maar eigenlijk was dat niet zo verwonderlijk, het was gewoon de muziek die toen bij Radio Veronica te horen was. Van pop tot rock, van chanson tot Nederlandstalig, van instrumentaal tot country. Of hoe je toch beïnvloed werd door wat een commerciële radio jou voorkauwde. Uiteindelijk zou mijn muziekcollectie afklokken op een drieduizend singles en ruim achthonderd elpees.
Tot ik me liet meeslepen in het digitale avontuur van de cd-speler. Vinyl heb ik nauwelijks nog, cds ook niet meer. En af en toe heb ik daar spijt van. Dikke spijt
1960: HMV Record Store - London. Om over na te denken. De meeste kinderen van nu zullen hoogstwaarschijnlijk nooit het gevoel kennen dat generaties uit de twintigste eeuw wel hadden. Het zoeken naar muziek in deze of gene lokale platenzaak.
De tijd dat je die muziek kon vastpakken, er aan kon ruiken, er kon naar kijken. Je kocht niet enkel platen, maar ook kunstwerkjes, een gevoel. Je ontmoette mensen, je trok op avontuur. Soms duurde het een dag, maar dan had je ook wat beleefd.
Muziek aanschaffen is tegenwoordig meestal gestript tot de essentie. Je wil het? Een paar muisklikken verder heb je het. Er gaat niks aan vooraf, er is geen verhaal, geen reis heen en terug, geen sfeer, enkel nog resultaat. Platenzaken, zonder Google Maps en consorten vind je ze niet meer. Uit alle kleine dorpjes en provinciesteden zijn ze verdwenen.
Zoals je nooit meer op restaurant zou gaan en enkel nog diepvriesmaaltijden zou eten die de postbode bij je in de brievenbus stopt. Denk ik dan
- Radioinformatie afhankelijk van het aanbod reclame
Naast radio is één van mijn andere gezonde zondes; tijdschriften en kranten. Ik koop ze, lees ze, verzamel ze. Noem één blad dat de voorbije vijftig jaar is verschenen en ik heb er het eerste nummer van bewaard. Te vaak steekt ook het laatste in mijn collectie; Lola, Bonanza, Menzo, De Zwijger . Het begon heel lang geleden, ik kon net een beetje lezen, toen ik op zolder stapels dozen vond boordevol exemplaren van Vlaamsche Filmkes, Ons Land, ABC, Piccolo, Panorama en Humoradio. Mijn vader kocht ze, las ze en verzamelde ze. De appel viel niet ver van de boom.
Piccolo en Humoradio stonden boordevol cartoons en stripjes. Dat hielp als je nog niet goed kon lezen. Vooral het blad uit de Dupuis-stal vond ik fantastisch. Met geweldig getekende covers waarvoor de grootste tekenaars uit het team van Robbedoes werden ingezet (Morris, Franquin, Eddy Paape, Jijé). Toen ik meer en meer woordjes kende, hielp mijn pa me om uit het tijdschrift hele artikeltjes te begrijpen. Toevallig gingen er veel stukjes over radio ,
Humoradio, een samentrekking van de woorden humor en radio publiceerde complete programma-overzichten en af en toe een flinke brok achtergrondinformatie over de uitzendingen. Terecht voerde het magazine dan ook als een soort ondertitel radioblad. In 1958 werd de naam ingekort tot Humo, maar men bleef regelmatig aandacht schenken aan radio, al kwamen er steeds meer halve en hele reportages over televisie bij. Het nieuwe medium dat in Vlaanderen was gestart in 1953.
Humo bleef zeer lang de onbetwistbare marktleider, qua verkoop, in Vlaanderen. Pas nadat Dag Allemaal, in november 1984 gelanceerd was, begon de ster van mijn favoriete tijdschrift te tanen. Bij Dag Allemaal vond ik een oude bekende terug; Guido Van Liefferinge, de man die in 1973 Joepie had gelanceerd. Hij had ook de formule voor Dag Allemaal bedacht; showbizz en televisienieuws. Al was het van bij de start niet echt een traditioneel weekblad, maar eerder een tabloid naar Brits model. Groter formaat, geen nietjes, veel kleur, levendige layout. (Zie mijn foto).
Gaandeweg werd de inhoud anders en werd overgeschakeld op het klassieke bladenformaat. Na een poos noemde Dag Allemaal de zich ook radio- en tv-blad. Nogal overdreven vond ikzelf, tenminste wat het gehalte radionieuws betrof. Het tv-katern stond als een huis, de programmagegevens van de meeste radiostations die ten lande waren te ontvangen, werden afgedrukt, maar veel verder dan af en toe wat persberichten van de grote zenders, kwam men niet.
In 1996 was RadioVisie Online begonnen, tegen 2000 haalden we vlotjes tienduizend dagelijkse bezoekers. Omdat ik Guido Van Liefferinge nog kende van de periode dat ik voor Joepie schreef, ontspon zich een nieuw idee. Nou ja, nieuw? Omdat Dag Allemaal blijkbaar geen zin had om een eigen redacteur op het onderwerp radio te zetten, wilde ikzelf best een handje toesteken. De formule uit de Joepie-tijd was misschien voor herhaling vatbaar. Dacht ik. RadioVisie zou wekelijks een aantal berichten aanleveren, Dag Allemaal mocht ze gratis publiceren in ruil voor het afdrukken van onze naam en url. Bovenaan, onderaan, middenin, als het er in stond.
Helaas, Guido Vanliefferinge verdween net op dat moment als hoofdredacteur. @Vic Dennis, echte naam Ernest Van Driessche, werd zijn opvolger. Ik kende de man niet persoonlijk, maar we hadden wel enkele keren contact met elkaar gehad toen hij er nog gewoon redacteur was. Maar ook van eerder herinnerde ik mij hem, nog voor Dag Allemaal bestond. Al ken ik de omstandigheden daarvan niet meer. Er werd een afspraak geregeld. Op een zonnige dag in de nazomer van 2000 trok ik naar Schelle, waar het hele huishouden van De Persgroep onderdak had gevonden. Het hielp dat RadioVisie-collega Filip Vanmolle in het Antwerpse plaatsje woonde. Zo konden we er samen een gezellige dag van maken bij hem en zijn vriendin thuis.
Vic zagen we niet op het Dag Allemaal hoofdkwartier, wegens te druk, wel één van zijn naaste medewerkers. Ideeën werden uitgewisseld, plannen bijgesteld, afspraken gemaakt. De man verantwoordelijk voor de berichtjes op de tv-paginas zag een samenwerking best zitten. Hij kon niet beloven dat de rubriek wekelijks zou verschijnen want dat was afhankelijk voor het aantal reclames. Leerden we toen. Veel advertenties? Dan ging het radionieuws er als eerste uit. Van veel respect voor het medium vond ik het toen niet getuigen. Niet in het minst tegenover de mensen die dagdagelijks hun best doen om de luisteraars te entertainen en te informeren.
Een omroepster die een andere haarkleur nam, kreeg een volle pagina. De radiomaker die tientallen uren door Koeweit had gezworven en met de meest exclusieve interviews terug kwam, kreeg niks. Ik roep maar wat. Daar was het me dus om te doen. En heel zeker om de lezers ook te attenderen op het feit dat er naast de publieke omroep ook nog heel wat andere zenders actief waren in Vlaanderen. Van lokale omroepen tot netwerken à la Radio Contact. Ik stuurde informatie. De redacteur legde het plan voor aan de redactie en er werden enkele proefpaginas gemaakt.
Helaas, verder dan die proeven is het plan nooit geraakt. De reden? Iets in de trant van; er is net een langdurige reclamedeal afgesloten ie veel ruimte eist, werd aangevoerd. Een duidelijk antwoord heb ik nooit gekregen. Zou het anders gegaan zijn als Guido Van Liefferinge wel nog hoofdredacteur was geweest? Ik betwijfel het. De geesten in Vlaanderen waren toen (en zijn nog steeds) niet echt rijp voor het radiogebeuren. Te weinig interesse bij het grote publiek, hoor ik wel eens vaker als argument. Maar is dat niet een soort kip-en-ei situatie. Enkel door er over te schrijven, kan je een belangstelling creëren. Toch? Dag Allemaal heeft zichzelf nog heel lang een radio & tv-blad genoemd. Ten onrechte dus.
Het stukje uit het weekblad Dag Allemaal over Club FM & Co, deed me als vanzelf terugdenken aan Joepie. Naast Humo was dat, in de tweede helft van de jaren 70 verplichte lectuur voor mijn generatie. Het blad verscheen voor het eerst toen ik mijn legerdienst vervulde in Lüdenscheid. Het nummer 1 rolde van de persen op 27 maart 1973. Een beetje per toeval vond ik het bij de bladenboer in het Noordstation van Brussel toen ik vanuit Duitsland op mijn trein naar Kortrijk wachtte. Niets liet toen vermelden dat ik er ooit zelf voor zou gaan schrijven.
De naam van de hoofdredacteur kende ik wel, Guido Van Liefferinge. Ik had hem eerder enkele brieven gestuurd toen hij als redacteur nog voor de krant Het Laatste Nieuws werkte. Hij verzorgde er dagelijks een rubriek over muziek, showbizz en media. Omdat ik vond dat er te weinig stukjes verschenen over radio en djs in het algemeen en Radio Veronica, Caroline en Noordzee in het bijzonder, vroeg ik hem daar wat aan te doen. Zonder resultaat evenwel Dat soort brieven stuurde ik wel vaker naar kranten en uitgevers.
Na enig heen en weer getelefoneer, kwam ik erachter dat Van Liefferinge door Sylvain Tack was gevraagd om een Vlaams jongerenmagazine te starten. Het kwam de man goed uit als drijvende kracht achter enkele van de populairste Vlaamse artiesten via zijn muziekuitgeverij Gnome (later werd dat Start). Paul Severs, Danny Fabry, Joe Harris, Samantha konden een extra forum gebruiken. Toen op 1 januari 1974 Radio Mi Amigo begon uit te zenden, lag een samenwerking voor de hand. De Joepie Top 50 werd vaste prik op de zaterdagmiddag. Met wisselende respons
In 1975 had ik er mijn legerdienst al lang opzitten en was ik zelf begonnen met een blad om de goegemeente beter te informeren over radio en zeezenders. Want nog steeds was er in de Vlaamse pers geen deftig artikel terug te vinden over onder andere Radio Mi Amigo en Radio Caroline, op dat moment de twee enige offshore radiostations die in de lucht waren. Joepie schreef af en toe wel iets, maar dat mocht niet al teveel opvallen. Het gerecht zat Sylvain Tack immers op de hielen, of dacht het.
Joepie was daarom verkocht aan Ludo Van Liefferinge van uitgeverij Sparta in Deurne, de vader van de huidige baas van De Persgroep, Christian. Het blad had volgens de CIM een oplage van 90.000 exemplaren, een betaalde verspreiding van 59.000 stuks en een gemiddeld leesbereik van 350.000 lezers. Het weekblad verscheen op dinsdag.
Naast het eigen blad Baffle (later werd dat RadioVisie), had ik samen met Pierre Deseyn, Frans Schuurbiers en Filip Truwant ook een wekelijkse uitzending van Radio Mi Amigo gemaakt. De geschiedenis van de zeezenders werd op zondagmiddag (16:30-17:00 uur) uitgezonden. De reeks was opgevallen. Ook bij Joepie, want de redactie kreeg voortdurend verzoeken om aandacht te besteden aan het fenomeen.
Toch was ik verrast toen ik in de zomer van 1978, Radio Mi Amigo was nog steeds in de lucht, dat hielp, plots werd opgebeld door Guido Van Liefferinge met de vraag of er misschien ook een geschreven reeks inzat voor Joepie. We spraken af in het restaurant van de luchthaven van Deurne. We kwamen relatief snel tot een overeenkomst. Ik zou dertien afleveringen maken, zijn redactie zou zorgen voor extra fotomateriaal. En want dat was één van mijn voorwaarden, na het beëindigen van De odyssee van de radiopiraten zou ik mijn vaste, wekelijkse rubriek mogen verzorgen in Joepie. Wat ook gebeurde. Mijn eerste grote opdracht!
De eerste aflevering van de Odyssee van de radiopiraten verscheen op 15 oktober 1978 (toevallig precies 39 jaar geleden). In Radiokuur, met als kop een tekening van Joey, kon ik alle recente nieuws over zeezenders en bij uitbreiding alle andere populaire radiostation en deejays kwijt. Een tijdlang ging het goed, maar uiteindelijk zagen we beiden in dat dit soort nieuws niet echt thuishoorde in Joepie. Er was nu eenmaal weinig radionieuws, naast de publieke omroep in Vlaanderen waren er geen andere stations in de lucht. De laatste aflevering verscheen op 21 januari 1979.
De radioberichtjes waren zeer specifiek, noem het voer voor de meer dan modaal geïnteresseerde lezer. Zeker niet de doelgroep van Joepie, dat eigenlijk in de markt was gezet voor meisjes tussen twaalf en zeventien jaar! Al bij al was het zeker geen slechte samenwerking geweest, 28 weken lang. Niet in het minst voor RadioVisie, dat mede hierdoor de amateurstatus was ontstegen. Toch bij het journaille dat ons eerder als een clubje freaks had beschouwd.
Zaterdag is Joeydag. Voor RadioVisie 20, verschenen op 27 augustus 1979, maakte onze illustrator deze karikatuur van Zaki. Levend Vlaams radiomonument en de voorbije zomermaanden nog te horen bij Radio 1 (VRT) met het programma Summer of 67. Ik heb de man altijd radio weten maken, tv-programmas presenteren en boeken schrijven. Ik geniet vooral van de manier waarop hij tegen het leven aankijkt. Als een mens dan toch vele voorbeelden moet hebben, ik neem er graag ook een aan Zaki.
Noem één beroep en je maakt heel veel kans dat Jackie Dewaele het heeft uitgeoefend. Met succes of met veel succes. De eclectische Gentenaar gaat, om het eenvoudig te houden, door het leven als Zaki. Meteen wordt het voor Jan Modaal een stuk duidelijker over wie we het hebben. DJ, tv-presentator, cafébaas, animator, acteur, auteur, producer, journalist... Hij deed het met verve. Zanger, is de uitzondering die de regel bevestigt. Maar uiteraard is dat wel Zaki ten voeten uit. Plannen maken? Eigenlijk niet. Het leven is mooi, laat het gewoon gebeuren. Zestien of zeventig... er bestaat geen leeftijd om te genieten van wat je doet.
Zaki komt uit de radiogeneratie en de school van de legendarische Jan Schaukens. Collega van andere radiomonumenten als Mike Verdrengh, Roger Troch, Paul Verbrugge, Nand Baert, Rudi Sinia, Jo met de Banjo.
0
1
2
3
4
5
- Gemiddelde waardering: 0/5 - (0 Stemmen) Categorie:Media (maar vooral radio) Tags:zaki , mike verdrengh , roger troch , rudi sinia , jo met de banjo , jan schoukens
Zaterdagavond. "Saturday night fever". Twaalf uur. De koorts is reeds verdewenen, alhoewel de frisse meiden nog steeds ijverig hun wijde V-halstruien laten zwieren op de tonen van de deejay... Zaki heeft er zijn dagje opzitten. Een jongere collega, die onder het motto 'Liever echt dan namaak' plaatjes draait, kletst onverdroten verder. We slagen erin Zaki naar een rustiger hoekje te loodsen.
Zaki, die als Jacques Dewaele op 23 maart 1945 geboren werd, zit er wat vermoeid bij. Gisteren werkte hij nog op volle kracht aan een filmpje in Parijs en morgen wordt er weer radio gemaakt. Aan bezigheden heeft hij dus geen gebrek. Zaki bestempelt zichzelf als een eigenwijs, moeilijk kereltje. Niettemin komt hij nonchalant over, zij het met een dosis koppigheid die je van hem niet zou verwachten.
"Radio maken is veel gemakkelijker dan het lijkt" zegt hij. Maar dat is niet het enige dat hem makkelijk afgaat. Naast radio, is hij ook televisie-bedrijvig, kweelde ooit een redelijke toffe singel bij elkaar, speelde onlangs in een theaterproductie, deed journalistiek werk en gaat binnenkort zelf achter de productieknoppen zitten. Zelfs daarnaast heeft hij de tijd om te schaken, iedere week een boek te lezen en van science fiction en absurde humor à la Monthy Python te houden. Zaki één naam, één persoonlijkheid.
MET GELEENDE PLATEN
Hoe kwam je eigenlijk bij de radio terecht ?
Zaki: 'Puur toevallig eigenlijk, want ik studeerde in de jaren '66 -'67 nog plastische kunsten aan het Sint Lucas Instituut in Gent. Ik had de richting publiciteit gekozen omdat de mogelijkheden mij daar het ruimst leken. Ik wilde echter niet zozeer tekenaar worden, maar het spelen met elementen leek me aardig. Toen bleek dat er in die cursus geen radio- en tv-publiciteit verwerkt was. Tot mijn verbazing is dat vandaag de dag nog steeds zo. Ik vond dat toen al een groot gemis en daar ik toch al van plan was om eens een radiostudio binnen te stappen liet ik me inschrijven voor een deejaywedstrijd die door BRT Oost-Vlaanderen georganiseerd werd. Het was trouwens de eerste keer dat zoiets bij ons gebeurde.
Ik had thuis geen enkele plaat, dus moest ik enkele exemplaren lenen bij de bovenburen. Ik kletste heel nonchalant het kwartiertje wedstrijd aan elkaar en bleef toen wat napraten met de organisatoren, onder hen was Rudi Sinia (BRT radioproducer, nvdr). Ik wilde de mogelijkheden kennen, weten hoe het nu eigelijk allemaal ging. Nou, toen zat het erop voor mij. Twee maand later bleek dat ik nog gewonnen had ook! Tot mijn opperste verbazing.... Als winnaar mocht ik toen een kwartiertje show maken in het programma van Nand Baert. Afternoon Beat heette het toen. Later mocht ik Rudi's Club presenteren. Hiermee begon de trein pas goed te lopen.
Toen ik afstudeerde was m'n radiowerk al zodanig gegroeid dat het meteen mijn beroep geworden is. Toen waren er een paar meningsverschillen met BRT Oost Vlaanderen en de week daarna zat ik op BRT 1, bij de beruchte popsectie van Jan Schaukens. Toen die opgegeven werd, ben ik bij BRT Brabant terechtgekomen. Ik dacht dat ik toen begonnen ben met het rock & roll programma. Ik ben inmiddels al zover dat ik meer en meer weggroei van het 'deejay'-vak. Ik probeer gewoon 'over' te komen. Wanneer ik de mensen zo kan entertainen dat ze blijven luisteren, dan heb ik mijn doel bereikt.
BRT IS POPULAIR
Zoveel mogelijk mensen bereiken, kan dat via BRT Radio?
Zaki : (lacht) Ik zou je luistercijfers kunnen geven die wel enigszins gekleurd zijn omdat ze uit de BRT-informatiecentrum komen, maar ze geven je toch een idee. Vooral BRT 2 komt aan bod. De zender is ook populairder geprogrammeerd. Ik merk dat zelf wel aan de vele reacties die ik krijg. Dat bewijst voor mij voldoende. Zo maakten we ooit een co-programma met de AVRO. Ad Visser (Top Pop) zou hier in Brussel te gast zijn en ik bij hen in Breda. Visser hoefde geen aankondiging meer te krijgen. Ik dacht; - in Nederland zullen ze vast wel een heleboel over mij mogen vertellen - maar niets bleek minder waar. Ze kenden mij daar ook. Bij BRT 2 wordt haast alle muziek geprogrammeerd. Verdeeld over de meest diverse programma's. Stem maar eens af op Hilversum 3 dan krijg je van iedere zuil een haast evenwaardig pakket aangeboden. En dan die reclame...! Zo zie je maar dat alles z'n voor en nadelen heeft.'
RECLAME MOET VERANDEREN Heb je een hekel aan reclame of commerciële media?
Zaki: 'Nou, als dusdanig heb ik niks tegen commerciële radio. Want bij staatsradio heb je een staatscensuur en ander oud gedoe. Verschrikkelijk veel rompslomp en een administratie die vrij log werkt. Je gelooft niet wat er hier gebeurt. Commerciële radio is op dat punt veel praktischer. Negatief is echter wel dat je als deejay of programmator overal aan gebonden bent. Je doet helemaal niet meer wat je zelf wil.
Ik vind echter wel dat er dringend iets aan de reclame zelf zou moeten gedaan worden. Als je naar de Nederlandse televisie kijkt of de radio opzet, wat je daar te zien en te horen krijgt is veelal niet te vreten ! Er gebeuren schandalige dingen ! Gelukkig is men in België bang om met reclame te beginnen. Let op, ik werkte zelf op een reclamebureau, doch zolang er geen wetten zijn die de misbruiken van reclame tegengaan, hoeft het voor mij niet. Trouwens de reclamemakers zelf staan naast het radiowezen!'
BIJ HET LUXEMBURGSE RTL
Toch heb je zelf nog voor Radio Luxemburg gewerkt ?
Zaki: 'In die periode wilde ik ook eens iets anders doen dan BRT-platenruiter zijn. De Engelse zenders trokken me erg aan, doch dat bleek geen haalbare kaart. Ik was toen al een drukdoend kereltje en omdat er nog wat andere projecten hangende waren, kon ik dus niet weg. Intussen hotste ik ook door het land met de 'Mike en Zaki show' (Mike Verdrengh, nvdr). En die combinatie was zo positief dat ik besloot ze ook voor de radio te brengen. Een bikkelharde actie was dat. Reclame voor de disco show binnen een eigen programma. Doch na enkele zakelijke onderonsjes met de lui van Luxemburg zag ik het niet meer zitten. We kregen immers een playlist en andere commerciële belangen moesten verdedigd worden. Het meest trieste was dat de grote reus bitter slecht betaalde. Nu ben ik geen geslepen zakenvos, maar wanneer ik ingehuurd wordt omwille van mijn naam, dan mag er ook voor betaald worden. Maar goed, Mike zag het helemaal anders en dus trapte ik er een tijd in....
DE ZEEZENDERS
Wat denk je van zeezenderradio?
Zaki : Ik heb het piratentijdperk bewust meegemaakt. Ik heb ook met heel wat jongens van Radio London en Caroline gewerkt. Die kwamen in hun beginperiode af en toe naar België om in clubs op te treden. Ikzelf was toen zo'n beetje de enige 'tweede' deejay, want in die tijd waren er bijna geen platenruiters om de avond verder mee te vullen.
Radio Veronica heb ik van ver meegemaakt, want ik vond het station niet zo goed. Een beetje tweederangs tegenover datgene wat die Engelsen presenteerden. Aan zeezenders zou ik vandaag de dag nooit meer meewerken. Het illegale boeit me niet zo. Al ben ik al verschillende keren benaderd geworden door dergelijke mensen. Ik kijk wel uit. Trouwens ik voelde er niets voor om in zo'n schuit op de Noordzee te zwalpen ! En daarbij, radio is maar een deel van mijn dagelijks brood.
OOK OP TELEVISIE
Je werkt ook voor televisie?
Zaki : ' Ik ben inderdaad sterk geïnteresseerd in dat medium. En zo heel af en toe kon ik daar wat voor doen. Ooit heb ik een gesprek iets gezegd als : - Ach ik zou eens iets met kinderen moeten doen -. Later is BRT-TV daar op teruggekomen en ik kreeg de kans om op woensdagmiddag het kinderprogramma 'Tip Top' te helpen maken. Dat heb ik prompt aanvaard. Toen werd ik compleet gek verklaard. Iedereen vertelde me dat dit het einde van mijn carrière zou betekenen. Dat klopte niet meer met mijn imago... Maar dat raakte mijn koude kleren niet.
Ik doe echt alleen waar ik zin in heb. Ik heb er bovendien ontzettend veel geleerd. Werken met hoofdpresentator Bob Davidse was een verrijking. Velen vinden hem een moeilijke kerel, maar dat komt vooral omdat Davidse een dichter is. Hij uit zijn wensen steeds in beeldspraak. Televisie is wel compleet anders. Daar komt dertig man technisch personeel bij kijken. Improviseren, zoals op de radio, is er bijna niet meer bij. Heel ernstig is dat. Lang voorbereiden en toch moeizaam! Na vijf jaar kinderprogramma's kreeg ik wel de indruk dat het goede moment er was om ermee op te houden. Anders kon ik tot in het treurige het etiket van kindervriend meedragen.
Op dat ogenblik kwam verandering in de hele jeugdsectie en heeft men mij voorgesteld om een muziekprogramma te maken voor tieners. Dat is dan het vierwekelijkse programma 'Muzieksien' geworden. Ik heb ook nog een tijdje 'Festival in Super 8' gepresenteerd. Een programma waarin jonge mensen zelf gemaakte filmpjes konden laten zien. Ik heb nu ook enkele filmscripts binnen. Ik ben er nog niet mee klaar hoor, maar het fascineert me toch. Het is een uitdaging om eraan te beginnen. Ik kijk ook erg veel televisie. Ik blijf graag op de hoogte van wat er rondom mij in de wereld gebeurd. Ik sluit mij niet graag op. Ik verslind niet alleen popprogramma's, ook alles wat op informatief vlak ligt!.
PLUGPLATEN DOEN NIKS
BRT slaagt er niet in hits te maken. Hilversum wel ?
Zaki : Ik geloof niet dat radiostations hits kunnen maken. Ook televisie niet. Ik geloof niet eens in het pluggen van platen. Het enige wat men kan doen is een nummer doodzwijgen. Als het publiek het lied niet kent, kan niemand de plaat verkopen. Dat is duidelijk. Maar er zijn historische voorbeelden van grijsgedraaide platen die geen hit werden. Als het publiek het niet wil, vergeet het dan maar. Ik blijf bij mijn oude stelling dat de luisteraars beslissen wat een hit wordt.
BRT is bovendien een totaal ander soort omroep dan Hilversum. Bij BRT kun je gewoon niet pluggen. Ik zou niet eens weten hoe men dat hier zou moeten doen! De enige plugvorm die er bestaat is de 'BRT 2 Tip van de week'. En daar heb ik helemaal niks mee te maken...
'Je hebt hier ook die klaagzangen van Vlaamse artiesten. Dat doen ze al jaren. En toch is er een tijd geweest dat ze belangrijke radio- en tv-programma's hadden. 'Tele Top Tien' enzo. Toen dachten we dat de industrie erop ging inpikken om enkele artiesten op te leiden, bij te schaven. Maar er is geen bal gebeurd natuurlijk. Met het gevolg dat het hele Vlaamse kaartenhuisje in elkaar is gestuit. Maar dat is niet direct de schuld van de BRT. En de Vlaamse artiesten waar het wel goed mee gaat, klagen niet natuurlijk !.
SMAAK ALS DIE VAN HET PUBLIEK
Hebben platenmaatschappijen een grote inbreng bij je?
Zaki : Ho! Je moet helemaal idioot zijn om zoiets te beweren ! Ik word hier door de helft van de platenmaatschappijen gehaat omdat ik die spelletjes nooit heb willen meespelen. Soms bel ik de platenfirma's wel es op om hen te vertellen dat één van hun artiesten in de show zit. Maar dat is gewoon een vriendendienst.
Ik stel m'n radioprogramma zelf samen. Maar ik heb natuurlijk ook een producer. Voor de zondag heb ik nu een uitstekende groep die me teksten bezorgt, want dit laatste werd te omvangrijk om zelf te doen. Trouwens in al die tijd dat ik mijn gangetje ga voor de BRT heb ik nooit de indruk gehad gecensureerd te zijn. Ik heb nooit echt last gehad. Ik ben erg vrij... Voor de samenstelling van een programma ga ik gewoon op m'n gevoel af. Zo van, dit en dat ga ik maar eens doen. Nu blijken die dingen wel een beetje in de smaak te vallen van de luisteraars. Moest het niet zo zijn, dan zou men mij ontslaan denk ik.
KINDERVERZOEKJES
Je presenteert ook een verzoekplatenprogramma voor kinderen tot twaalf jaar. Terug de grote kindervriend?
Zaki : Zo'n uitzending wou ik acht jaar geleden al maken. Ik had het voorstel toen reeds ingediend. Alles was in kannen en kruiken, doch één week voor het programma op antenne zou gaan brak men het project af ! Een reden daarvoor heb ik nog steeds niet. Maar nu de directie gemerkt heeft dat de BBC al jaren succes heeft met 'Junior Choice', mocht 'De kleinste keus', iedere donderdag, plotseling wel.
NIEUW TALENT
Je zit zelf al jaren bij de BRT. Is er nieuw radiotalent ?
Zaki : Ik voel mezelf inderdaad al oud worden en ik zie maar geen nieuwe gezichten. Het probleem is dat er geen opleiding bestaat voor dat beroep van mij. Je zegt wel dat we indertijd die jongens van Radio Atlantis en Mi Amigo hadden, en al betwijfel ik hun kwaliteiten niet, ik vraag me toch wel af of hun stijl zou passen in het BRT-kader. Het is toch wel verschillend. Er zijn andere normen voor taalgebruik. Ik dacht niet dat daar de oplossing lag voor een nieuwe lichting. BRT heeft wel geprobeerd nieuw talent te vinden, tot en met Monique Moritz toe. Maar het sloeg allemaal een beetje tegen. Het is erg vreemd, maar er zit weinig aanbod onder de jonge mensen.
DE COLLEGAS
Heb je contact met andere deejays of hoor je ze alleen op de radio?
Zaki : Oh ik luister plichtsgetrouw het hele rijtje op de radio af. Onze eigen zenders, Hilversum uiteraard, veel Engelse zenders, maar vooral AFN vind ik nogal interessant. Beroepshalve moet dat luisteren wel. Joost den Draayer bewonder ik heel erg. Bijna zo goed als Peter Koelewijn indertijd, want deze laatste vind ik eigenlijk nog dat tikkeltje beter dan de anderen. Die is helemaal gek! (lacht). BRT-deejays zie ik vrij regelmatig. We drinken nog wel eens een pint samen. Gelukkig maar!..
TACHTIG ONTSLAGEN
Vorig jaar zouden zo'n tachtig losse BRT-medewerkers ontslagen worden. Ook jij.
Zaki : Maar dat is niet gebeurd. In de hele heibel zijn er slechts een paar verdwenen. Ikzelf ben ook losse medewerken. Dat risico neem je er gewoon bij. Bijna al die mensen hebben toen hun opzeg gekregen. Dat kwam omdat er een serie contracten niet helemaal in orde waren, sociaal nogal wat te wensen overlieten En al die contracten moesten afgelopen zijn vooraleer men ze kon vervangen. De directie heeft dit op een eerder ongelukkige manier meegedeeld zodat het allemaal een beetje verkeerd overkwam. Er is een nodeloze paniektoestand geweest. Ikzelf was nogal geschokt doordat een krant mijn foto bij een artikel over dit onderwerp afdrukte.
KRITIEK
Gevoelig voor kritiek?
Zaki : Kritiek in kranten en weekbladen laat me eigenlijk steenkoud. Zogenaamde professionele kritiek dus. Er wordt immers zoveel voor de publiciteit geschreven dat ik er me zeker geen zorgen over zal maken. Als het blad maar verkoopt hé... Als de weinige echte journalisten, ik kan ze op één hand tellen die ik ken, minder prettige dingen schrijven, dan doen ze dat maar. Ik vind alles prima.
Respons van luisteraars vind ik wel belangrijk. En wanneer je als presentator je werk goed doet, komt die wel. Het gevaar is dan natuurlijk dat je jezelf plots een hele kerel gaat vinden. Je kijkt als het ware in een spiegel die jouw beeld twee keer vergroot. En dat beeld wil je dan naar buiten dragen. Wanneer je vergeet dat je toch maar voor een spiegel staat wordt het gevaarlijk! Ik maak me minder druk over het leven. Ik probeer ervan te genieten. Mijn werk is mijn hobby en mijn hobbys zijn mijn werk. Wat wil je nog meer?
TALK SHOW
Misschien een talk show op televisie?
Zaki: (denkt even na) Een show als die van Johnny Carson ('Late night', nvdr) zou ik wel willen doen. Die man werkt met een vriendelijke agressiviteit en toch blijft het plezierig. Doch ook zo'n ideeën moeten rijpen. Daar mis ik nog de ervaring voor!
VAN DJ NAAR ACTEUR
Onlangs ben je acteur geworden. Had je ervaring?
Zaki: Eigenlijk niet, maar ik hou er van wat nieuws uit te proberen, bezig te zijn met verschillende dingen tegelijk. Ik ben trouwens erg tevreden over dat theaterprogramma. Met reden, denk ik, want alle voorstellingen waren uitverkocht. Ook de pers liet zich lovend uit over het eindproduct. Het stuk had immers een sterke inhoud. Het handelde over mensen die gevangen raken in hun eigenste 'ik'. Zo verliep het ook met de deejay, wiens rol ik speelde. De rol was mij als deejay en radiomaker op het lijf geschreven. Privé ben ik echter een totaal ander mens hoor.
En zo is het ! Deejays zijn ook maar mensen. Maar fijne mensen, dat wel...
'Manneke Pop', vanaf deze week, prominent op zaterdag in beeld en geluid! op deze FaceBook pagina. Manneke Pop is een radioprogramma dat ruim dertig jaar een geleden voor het eerst werd uitgezonden bij de Nederlandse omroepvereniging KRO. Het Manneke is sindsdien nooit meer echt weggeweest en momenteel te beluisteren op zaterdag bij Radio Mi Amigo International (09:00-10:00 uur).
In de tweede helft van de jaren 2000 was de bedenker en animator van het programma, Peter Vandam, ook vaste columnist bij RadioVisie. Hij schreef wekelijks over een aparte plaat, meestal een hit, waar een persoonlijk verhaal aan vastzat. Vaak grappig, soms hilarisch, af en toe ongelofelijk, zeker altijd boeiend. Nog steeds. Niet enkel om te lezen maar ook om naar... te luisteren. Deze aflevering werd gepubliceerd op 14 juli 2008.
***
We schrijven 1982. Op vrijdagmiddag heeft de TROS tussen 12:00 en 13:30 uur, anderhalf uur zendtijd en die wordt gebruikt voor de Nederlandstalige top 10. Nu heb je normaal om tien platen uit te zenden, ruim een half uur tot drie kwartier nodig.
Daar moest dus iets op gevonden worden, wat ook prompt gebeurde. De platen die we leuk vonden draaiden we helemaal. Maar de draken van toen, Corry Konings of De Deurzakkers, om maar wat willekeurige voorbeelden te noemen, kregen minder zendtijd toebedeeld.
Als zij aan hun eerste refrein waren, startten wij ogenblikkelijk het laatste refrein. Zo kon het gebeuren dat een nummer dat normaal zon vier minuten duurde, ineens op anderhalve minuut voorbij was. Daardoor kregen we meer ruimte voor tips voor de Nederlandstalige Top 10.
Een van die tips is Jef van Ivan Heylen. Ik had het nummer uit Vlaanderen meegebracht om er de Nederlandse buren kennis mee te laten maken. Nog voor de plaat afgelopen was, ging de zogenaamde hot line in de studio. Dat was een telefoon waarvan je wist; Als die overgaat, is het van iemand binnen het bedrijf.
En ja hoor: Hugo van Gelderen met de boodschap; Of ik na de uitzending meteen op zijn kantoor wilde langskomen. Ik kreeg een verbale pandoering van hier tot Tokyo. Of ik gek geworden was om een nummer van die Vlaming te draaien dat dan nog over een driekwarts hoer ging die met een man zijn radijzen speelt....
Jamaar Hugo, het is Ivan Heylen met een nummer van Jaques Brel. Het werd even stil aan de andere kant. Geef die plaat nog eens hier. Er volgde wat gegniffel en gebrom, en toen het verlossende woord; Goh, dat zal ik dan wel niet gehoord hebben, goed nummer eigenlijk wel. Er volgde een vette glimlach: Misschien draai ik hem volgende week dan wel zelf!
Hugo van Gelderen luistert inmiddels vanuit de hemel der programmaleiders mee. Benieuwd of zo meteen de telefoon weer gaat bij dit vinylmoment van Ivan Heylen.
Klik op de onderstaande url om te luisteren naar Ivan Heylen en Jef.
DE âUITVINDINGâ VAN DE âGESPROKENâ RADIOVISIE
- Een gratis wekelijks nieuwsbulletin van 3 minuten
Was het vroeger allemaal beter?. Moeilijk! Het was in ieder geval ànders. Zo was er, wat mij betreft veel meer ruimte voor creativiteit. Tegenwoordig is er voor alles een app, een apparaat, een antwoord. Een probleem? Nog voor het zich stelt heb je het opgelost. MacGyvers die aan een tandenborstel, een leeg conservenblikje en een schoenveter genoeg hadden om de Gran Canyon over te steken, zijn overbodig geworden. Jammer, het beknot het denken, het uitvinden, het oplossen
Ik haal het enkel aan omdat we met RadioVisie in 1978 op een probleem botsten. Ons maandblad hinkte vaak achter de feiten aan. Tussen het schrijven van een artikel en het moment dat de lezer het onder ogen kreeg, zat niet vaak een periode van zes weken. Al ging het leven toen bijlange na niet zo snel, toch gebeurden er zaken die we veel vlugger bekend wilden maken. Daarom werd de RadioInfoon bedacht. Ik vertelde er eerder over. Maar omdat intussen een editie in betere kwaliteit is teruggevonden, kom ik er nog eens op terug.
De RadioInfoon, dat waren twee antwoordapparaten van het merk Telerep. Op beide redactie-adressen van RadioVisie werd er eentje geposteerd. Van de vrijdagmiddag 12:00 uur tot de maandagmiddag 12:00 uur, kon naar de nummers in Geluwe en Breda getelefoneerd worden, waarna de bellers de meest recente radioberichten konden beluisteren. In de vorm van een nieuwsbulletin, verfraaid met jingles, korte fragmenten en achtergrondmuziekjes. Eén aflevering duurde maximaal drie minuten.
Het werd een succes. Bedacht vooraleer betaalnummers bestonden, voor podcasts werden uitgevonden. Tel hoeveel maal er drie minuten in 72 uur gaan en je weet hoeveel keer beide antwoordapparaten aan het werk werden gezet. Na enkele weken moesten we het geweer van schouder wisselen, want Sabam stuurde een factuur. Om onder die wurggreep uit te komen, werd het nieuws enkel nog sec voorgelezen. Alles wat maar enigszins in de buurt van muziek kwam, werd geweerd.
Collega Frans Schuurbiers en ikzelf deden het redactionele werk. We verzamelden het nieuws waarna Rob Ronder (Alfons Jagtman) of Jaak vanden Broek, in hun respectievelijke thuisstudios de berichten inlazen. Daarna werden twee kopietjes gemaakt die op de speciale Telerep-cassettebandjes werden overgezet. Omdat Frans en ik elkaar wekelijks zagen, de ene keer in Breda, de andere keer in Geluwe, was het geen probleem om de tapes op het juiste moment, in het juiste apparaat te stoppen.
Wat je nu kan beluisteren, is de laatste opname uit december 1978, van de Gesproken RadioVisie. Eerder zette ik al een aflevering online, maar daarvan was de kwaliteit niet bijster goed. Het ging toen trouwens om een onderdeel van een dagelijks programma dat op FamilyRadio (toen nog een onderdeel van de Contact-groep) werd uitgezonden en waarin Marc Huylebroeck en Ben Van Praag (Eric Van Houtte) de geschiedenis van de vrije radio en de zeezenders vertelden. Filip Bomberna, een andere RadioVisie-collega deed daar dan weer het meeste redactionele werk voor.
- Hoe ik naast Bart van Leeuwen aan tafel belandde
Jouw eerste herinneringen? Het mag vreemd lijken, maar hoe ouder ik word, hoe duidelijker die zijn. Het geheugen is een raar ding. Het raakt nooit vol. Wel wijzigt de volgorde. Heeft het te maken met het belang dat je hecht aan gebeurtenissen? Ik zou het moeten opzoeken bij Dokter Google. Maar daar schiet ik eigenlijk niks mee op. Veel zal het niet veranderen aan de zaken die ik ergens een plekje heb gegeven.
Neem nu de vraag die ik onlangs kreeg toen we met een groepje radiofans herinneringen ophaalden; Wat mijn eerste herinneringen waren aan het medium? Waar ik de radio het eerst hoorde, ontdekte?. Ontegensprekelijk zal dat bij mijn ouders geweest zijn. Ik zie de lampenbak nog steeds staan. Op een dressoir, in de living. Niet onlogisch dat ik de NSF nooit ben vergeten, want hij verhuisde mee naar mijn kamer toen er in Huize Bostyn een nieuw toestel kwam. Er werd dagelijks geluisterd naar de radio. Veelal naar Franse zenders omdat die loeihard te ontvangen waren. We woonden dan ook op een boogscheut van de Franse grens.
Die Franse programmas ben ik wel helemaal vergeten, dit in tegenstelling tot de stemmen die te horen waren bij Radio Luxemburg. Pa Cyriel had immers een stevige voorkeur voor die zender omdat daar een taal gesproken werd die hij veel beter begreep. De zondagen waren radiohoogdagen. Mijn vader dweepte met Jef Burm, Rudi Carell, Terry Lamo, Jo Leemans en de Accordeonclub Wim van der Velde. Om hen een plekje te geven in het juiste tijdsegment ben ik ten rade gegaan bij Google. Ze blijken allen op ongeveer hetzelfde moment voor de Luxemburgse zender te hebben gewerkt, in de zomer van 1960.
Met een redelijke zekerheid kan ik dan ook stellen dat mijn vroegste radioherinneringen tot dat jaar teruggaan. Ik was toen zeven. De eerste besmetting die alleen maar ernstiger zou worden. Nadien kwam, uiteraard, Radio Veronica. Pas toen ik meer op mijn eigen kamer vertoefde dan in de woonkamer en de keuken van mijn ouders, stippelde ik mijn eigen parcours uit. Rob Out, Lex Harding, Johnny Walker, Tony Blackburn, Zaki, Mike Verdrengh, Roger Troch, het werden mijn persoonlijke helden. Iemand die deze status heeft, is a priori een hele belangrijke volwassene. Zo percipieerde ik ook radiomakers. Ik als tiener en zij als grote mensen Zo hoort dat. Personen tegen wie je opkijkt zijn ouder. Ook Eddy Merckx, Johan Cruyff, John Lennon en Elvis Presley waren dat.
In 1973 voegde ik een nieuwe held toe aan mijn lijstje; Bart van Leeuwen. De meest recente dj van Radio Veronica had me onmiddellijk te pakken. Het was dan ook een hele vreemde gewaarwording toen ik er maanden later achter kwam dat Bart jonger was dan ikzelf. Hé? Iemand waar ik tegen op kijk, die niet ouder is? Hoe kan dat nu? Ach, het zette mijn wereld niet op zijn kop, maar ik ging wel beseffen dat de afstand tot een held helemaal niet zo groot hoeft te zijn. Toen Radio Veronica er op 31 augustus 1974 een punt achter zette, verdween in één klap een half dozijn mensen die ik bewonderde uit mijn leven. Ook Bart van Leeuwen dus
Anderhalf jaar later was hij er totaal onverwacht weer. Radio Mi Amigo introduceerde een nieuwe dj, Tim Ridder. Niks anders dan een ander synoniem voor Ton Egas, zoals Bart van Leeuwen echt heet. De man steeg nog meer in mij achting. Ik ben hem blijven volgen. In 1978 terug bij Veronica, inmiddels een publieke omroepvereniging geworden. Ik luisterde jarenlang op de woensdag naar Ook Goeiemorgen op Hilversum 1, later Radio 2 en op de woensdagmiddag met Terug In de Tijd. Vanaf 1 december 1985 werd dat Veronica's Volle Vrijdag. Ik hoorde hem bezig tijdens de Tipparade, Goud van Oud, Bart en de Zwart (met Erik de Zwart) en Het Zwarte Gat, een programma over paranormale zaken.
In 1992 verdween Bart weer als mijn radiomaatje. Hij ging toen immers voor RTL Radio werken, dat niet te ontvangen was in Geluwe. Idem dito toen hij in 1994 verkaste hij naar Radio 538, waar hij eerst diskjockey en later programmaleider was. In 2000 dook hij weer op bij Radio Nationaal en toen kon ik hem weer aan het werk horen omdat hun loeiharde middengolfzender wel tot aan de Franse grens reikte. In datzelfde jaar ontmoette ik hem ook voor het eerst.
In Zoersel werd een Radio Mi Amigo-reünie gehouden waar ik ook één van de gasten was. s Avonds was er voor iedereen een maaltijd voorzien en het lot zette ons naast elkaar aan tafel. Het voelde een heel klein beetje vreemd aan. Het werd al bij al een bijzondere avond. Twee gepassioneerde mensen die een totaal verschillend parcours hadden afgelegd, maar wel naast elkaar op hetzelfde radiofeest waren beland. Opnieuw werd duidelijk dat radio verbindt, aan welke kant van het medium je je ook bevindt. Als maker, als luisteraar of als rapporteur. Omdat ik van dat alles wel iets in mij heb, werd het een bijzondere avond
Meer over Bart van Leeuwen lees en hoor je in het stukje hieronder.
0
1
2
3
4
5
- Gemiddelde waardering: 0/5 - (0 Stemmen) Categorie:Media (maar vooral radio) Tags:bart van leeuwen , radio luxemburg , radio veronica , tineke , lex harding , rob out , tony blackburn , mike verdrengh , zaki , erik de zwart
Serge Haderman, zelf radiofenomeen, columnist voor RadioVisie en mede-organisator van vele van onze feesten, interviewde Bart van Leeuwen en Will Luikinga in 1986 aan boord van het zendschip de Norderney ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de VOO (Veronica Omroep Organisatie). Op 14 augustus 2004 verscheen onderstaande tekst en de bijhorende interviews online bij RadioVisie
Bart van Leeuwen en Will Luikinga ontmoetten elkaar voor het eerst bij Radio Veronica in 1972. Luikinga zat er al een tijdje en was waarschijnlijk de meest opvallende medewerker bij de zeezender omdat hij niet echt het type van de flitsende deejay was. Hij kwam uit de journalistiek en schreef populaire songteksten. Onder andere voor de groep Teach-in die met een nummer van hem, Ding-a-dong, het Eurovisiesongfestival wonnen in 1975. Zelf was Luikinga lid geweest van de popgroep Ginger Ale (grootste hit The Flood , 1969). Hij speelde vlotjes conga, fluit en saxofoon.
Op de radio was hij vooral een entertainer. Praten en verbaal fijne grapjes uithalen met de luisteraar was zijn ding. Toen Radio Veronica met een eigen weekblad begon, werd hij vaste columnschrijver. Zijn stukjes werden bijzonder gretig gelezen. Voor Veronica-tv maakte hij later enkele 'gewaagde' programma's. Tenminste, er was af en toe wel eens wat bloot te zien...
Bart van Leeuwen is de meest Vlaamse van het tweetal en een tijdlang heel erg populair in Vlaanderen. Toen Radio Veronica diende te stoppen in augustus 1974 was er voor Bart niet direct een andere radiojob weggelegd. Als youngster van de hele bende deejays die in één klap werkloos werden, hij was pas twintig, zat een snelle toekomst in het vaste Hilversumse omroepbestel er niet direct in.
Hij koos daarop voor Radio Mi Amigo en startte er onder de naam Tim Ridder. Omdat justitie toch wist twie hij was, werd hij na een paar weken wederom Bart van Leeuwen. Uiteindelijk zou hij één van de weinige Nederlanders worden die een straf kreeg van de rechter omdat hij voor Radio Mi Amigo had gewerkt.
Twee korte babbels met evenveel Nederlanders waar ooit ook honderdduizenden Vlamingen naar luisterden.
Klik op de onderstaande link om te luisteren naar de interviews.
Uit de diepste archieven van huidig jingleproducent Diederik Decraene (Brandy) komt een opvallend stukje nostalgie. Wat mij betreft behoorde Radio Metropolys tot het beste wat in de de tweede helft van de jaren 80 te horen was in Vlaanderen. Een station te groot om onder de noemer lokaal te varen, maar net te klein voor een nationaal etiket.
West-Vlaanderen is altijd een innovatieve radioprovincie geweest met dank aan de vele grenzen. Uiteraard waren de zeezenders er prima te ontvangen, dichter kon je er niet bij komen. Radio Gemini stapte de provinciegrens over naar Henegouwen om uit de handen te blijven van het Vlaamse gerecht. West Point ging nog een stapje verder. Bedoeld voor De Panne, trok men de landsgrenzen over en werd een caravan geparkeerd in Frankrijk.
Een spel met grenzen dat ook Radio Metropolys toepaste in de tweede helft van de jaren 80. Initiatiefnemers waren Norbert Slambrouck (ex Mi Amigo, VBRO) en Diederick Decraene (ex Gemini, Radio Kortrijk). Officieel werden de uitzendingen verzorgd door Media One NV met als adres Rue Lille 151 in de Franse grensgemeente Halluin. De studio bevond zich achterin een juwelierswinkel. Een straalverbinding stuurde het signaal naar de antenne, vier kilometer verder. Spitant detail: men gebruikte onder andere twee platendraaiers die waren gerecupereerd van Radio Mi Amigo.
Er werd niet op enkele honderden Watt gekeken waardoor het station, waarvan de antenne in Lille stond, op 90.00 MHz te beluisteren was in de provincies West-, Oost-Vlaanderen en Zeeland. Overdag, avant 07:00 uur werd in het Nederlands gepresenteerd door onder andere Mike Verdrengh, Luc De Groot, Zaki, Peter Baert, Nico Deboodt, Fredo Vanpoort, Peter Vandam en Diederik Decraene. Vanaf 19:30 uur werden de uitzendingen van het Franstalige Metropolys overgenomen. De Vlaamse Uitgevers Maatschappij (VUM), van o.a. Het Nieuwsblad en De Standaard, participeerde.
Aan Flanders Golden Hitradio kwam in 1988 een einde toen het Franse Conseil supérieur de l'Audiovisuel (CSA) de spelregels aanpaste. Er mocht niet meer in het Nederlands worden uitgezonden. De VUM trok zich terug. Radio Metropolys werd een zoveelste hoofdstukje in de bizarre Vlaamse radiogeschiedenis.
Met dank aan Diederik Decraene en Dirk Desmet
Fotos: euromediArts Norbert
Klik op de link onder de foto's om naar een montage te luisteren.
- Belgisch gerecht maakte dankbaar gebruik van de pers
Dat de overheden in de Lage Landen niet lief meer waren voor Radio Mi Amigo, na het van kracht worden van de anti-zeezenderwetten in Nederland, per 1september 1974, dat hoef ik niet meer uit te leggen. De huiszoekingen, inbeslagnames, en arrestaties volgden elkaar in steeds sneller tempo op en haalden meestal ook de koppen van de kranten. Op die manier werd een klimaat gecreëerd dat bij heel veel mensen een negatief beeld opwierp van het station en zijn medewerkers.
Het concept; Sla af en toe een slag(je), zorg dat de pers er uitgebreid over schrijft en de foute perceptie gaat zich nestelen. Daarna zal ook de organisatie stilvallen of op zijn minst minder vlot draaien. Dat soort gedachtengang dus. Pas maar op, straks staat de BOB ook aan jouw deur. Ik heb het vaak gehoord. En inderdaad op een morgen in de maand juni 1978 kwamen ze het huis van mijn ouders (waar ik toen nog woonde) van onder tot boven uitkammen. Maar dat hoorde erbij, vond ik. Het was een deel van het spel, van de strijd, van het opkomen voor vrijheden.
Wat ik erg vond was dat grote organisaties zodanig veel schrik kregen van die politionele acties dat ze onbegrijpelijke beslissingen namen. Ik vertel nog vaak en met verbazing het verhaal van en rond Unicef. Toch niet de minste club. Ik had Joop Verhoof, toenmalig programmaleider bij Radio Mi Amigo in Playa de Aro in het najaar van 1975, voorgesteld om naar buiten toe extra goodwill te kweken bij het publiek. Zorg dat je een bekend, liefst internationaal, goede doel steunt. Je scoort drie keer. Het is goed voor het imago van de zender, de luisteraars worden aan het nadenken gezet en tot slot wordt de betrokken organisatie er beter van.
Ik opperde het idee om de jaarlijkse wenskaarten-actie van Unicef te steunen via Mi Amigo. De organisatie die opkomt voor de kinderrechten in de wereld, bracht ieder jaar een pakketje kerst- en nieuwjaarskaarten op de markt. Hoe meer er daarvan verkocht werden, hoe meer armslag ze kregen. Veel hoefde die steunoperatie niet te kosten. Helemaal niks zelfs. Pierre Deseyn had nog promospotjes liggen die hij gemaakt had voor Radio Noordzee Internationaal, die eerder een gelijkaardige actie had gevoerd, toen het allemaal nog legaal was. OK zei Joop, maar ik zou Unicef toch vooraf op de hoogte willen brengen.
Ik nam die taak op mij. Ik stuurde hen een uitgebreide brief, terwijl wij in ons eigen programma, de Geschiedenis van de zeezenders, op zondagnamiddag, al het spotje monteerden. Een maand later reageerde Unicef Brussel enthousiast. Alhoewel ze dachten dat het te laat was voor een uitgebreide campagne. Niet dus. Ik belde Joop en hij gaf opdracht om de infomercials ook in de reguliere uitzendingen op te nemen. Actie geslaagd. Midden januari werd ik gecontacteerd door meneer Doignie van Unicef België, waarbij hij iedereen uitgebreid bedankte. Dat smaakte naar meer.
Na nieuw overleg met Joop bedachten we een meer uitgebreide campagne voor de zomermaanden van 1976. Daarbij zou rond een bepaald thema een uitgebreide actie worden begonnen. Ik zette me opnieuw aan het schrijven, stelde een dossier samen met daarin een aantal mogelijkheden. Opnieuw volgde er een telefoontje van meneer Doignie. Hij zou een medewerker langsturen om de details te bespreken. Op een namiddag in de maand april 1976 werden koffie en koeken bovengehaald in Geluwe. De man van Unicef was verbaasd over zoveel enthousiasme en zou laten weten wanneer we de campagne in detail zouden kunnen uitwerken.
Groot was dan ook mijn verbazing en ontgoocheling toen eind mei een brief van het Belgische Comité voor Unicef in mijn brievenbus viel waarin werd gemeld dat werd afgezien van een samenwerking omdat het hen niet meer was toegelaten om samen te werken met radiozenders die niet officieel of nationaal waren. Weken eerder was er nog één en al enthousiasme, dan plots niks meer. Wat was er gebeurd? Wie had het laatste en hoogste woord gehad? Dat een neutrale, erg lovenswaardige organisatie als Unicef plots afzag van een gratis steunactie, typeert de hele sfeer die rond Mi Amigo was gecreëerd.
Wat zou er gebeurd zijn als Radio Mi Amigo en Unicef wél hadden samengewerkt? Zou de directie van het Kinderfonds van de Verenigde Naties dan zijn opgepakt en vervolgd? Zouden de kantoren worden verzegeld? Zouden ze zijn veroordeeld door de rechtbank tot een monsterboete? Mogelijk dat het Belgische gerecht, continu in zn hemd gezet door Radio Mi Amigo, rare sprongen had gemaakt. Om een voorbeeld te stellen dat iedereen zou verbazen en nog banger maken. Misschien is het woord indoctrinatie hier op zijn plaats. Als slotbedenking.
