Is dit de laatste dag? Ja, dit is echt de laatste dag ... maar we gaan niet zitten grienen tot we 's avonds zullen opstijgen. Vandaag trekken we naar Soweto - of beter, we zullen gevoerd worden door een gids en een chauffeur - om ons te laten onderdompelen in een potje echte misérie en geconfronteerd te worden met de opmerkelijkste tegenstellingen die Zuid-Afrika te bieden heeft, en dat zijn er wel wat. We worden begeleid door Mandy Mankazana van Imbizo Tours (Mandy is een bron van informatie - ze deelt graag haar inzichten over politiek, onderwijs, voetbal, vrouwen en voetbal, Zimbabwanen en Congolezen. Als jullie ooit Soweto willen bezoeken, moet je beslist bij haar zijn: tel = 011 8382667 of 083 700 9098). Soweto is ongetwijfeld de beroemste township van Zuid-Afrika en staat eenvoudigweg voor South West Township. Er wonen ruim 4 miljoen mensen (denkt men, 't zijn er waarschijnlijk wel wat meer), waarvan een groot deel in hokjes van golfplaten, plastiek, karton, een enkele baksteen, jutte, kortom in alles wat rechtop blijft staan en blijft hangen. Bouwselen worden opgetrokken langs een wirwar van straatjes, paadjes en weggeltjes zonder naam. Welcome in the slums, waar mensen wat rondhangen en publiek de was doen aan de pomp en waar je de weldadigste glimlach naast de wanhopigste grijns ontmoet. Maar Soweto is meer dan dat. Er zijn ook nieuwe en chique wijken. We rijden langs het in lichtblauw geschilderde huis van Desmund Tutu (met slechts een enkele garagepoort, bescheiden). De huizen worden er van de straten gescheiden door grasperkjes en borduurs. We zien een jongeman een van die perkjes bewateren met de tuinslang - groene perkjes zijn mooier. Dan ineens aan de overkant van zo'n straat begint dat gebied van golfplaten constructies. Dat kan allemaal in Soweto, want rijkdom is niet fout, het is een voorbeeld. En ik veronderstel dat voorbeelden 'hoop' geven. Dát en de nieuw opgerichte kerken en kerkgemeenschappen. Tot blijkt dat de oprichters - Brazilianen bijvoorbeeld - het zuurverdiende geld pikken van goedgelovige mevrouwtjes. Dan wordt zo'n complex wel eens opgedoekt - zegt Mandy... ik zei al dat ze een bron van informatie is. Zo'n tour voert je niet alleen door de verschillende wijken van Soweto, er wordt ook regelmatig gestopt op belangrijke politieke plaatsen (wij doen bv Freedom Square aan met het ANC freedom charter; de gedenkplaats aan de studentenoproer van '76, tegen het invoeren van het Afrikaans als voertaal in het onderwijs, waarbij menig student de dood vond). Een traditionele tour voert je ook nog langs het voormalige huis van Nelson Mandela en Winnie Mandela, en eventueel langs een plaatselijke Shebeen. Maar omdat wij vooraf gevraagd hadden of het eventueel mogelijk was om een school te bezoeken, brengt Mandy ons naar Kliptown Youth Program. Een jongeman, Sipho, legt ons het project uit en begeleidt ons over het terrein - dat zich trouwens midden in the slums bevindt. Ze geven een basiscursus Engels aan jongeren die opgevoed werden in een andere taal en zo hun schoolcarrière al beginnen met een achterstand. In Zuid-Afrika is de voertaal in het onderwijs immers Engels. Kliptown kan dmv sponsoring schooluniformen aankopen voor jongeren die dit anders nooit zouden kunnen betalen, zodanig dat ze naar school kunnen. Ze voorzien (deel met groenten uit eigen moestuin) in 350 gratis maaltijden per dag voor de kinderen die komen. Sipho toont ons de minibibliotheek en de 100$computers die ze van Microsoft gekregen hadden, om ook de jongeren in het midden van de slums met de computer en het internet te laten kennis maken. Naast dit project komen we via een poortje terecht bij een kinderopvangproject en de voorbereidende school van ene Pamela - de forse directrice van het schooltje. Massa's kleine en uiteraard onweerstaanbare chocolade kinderen komen ons tegemoet en steken hun duim in de lucht om ons met een 'chup' te begroeten. We worden langs zelfstandig etende eenjarigen gevoerd, langs de keuken waar maaltijden voor de oudere kinderen worden bereid en langs het klasje waar al echt onderwezen wordt... en daar wordt er uiteraard gezongen. Na een welkomstlied, psalm 23 (die kinderen zijn wel 5 jaar hé... zo'n psalm is verschrikkelijk lang hoor) en na veel yeehs en yahs worden we verzocht terug naar ons busje te keren, we worden immers nog verwacht in een andere school. Daar is de ontvangst even vriendelijk, maar wel korter. Er is weinig te doen, want de leraren staken (net zoals de spoorwegmensen) voor een aanvaardbaar loon. Dit is meteen het eindpunt van de tour en we hebben dorst. We kopen ons een aantal blikjes frisdrank en water in een winkeltje op de hoek naast de school en worden door Mandy en de chauffeur terug naar de cottages gevoerd. We betalen minstens een dollar per blikje, exact het bedrag waarmee een gezin in de slums per dag moet toekomen, genoeg om 's ochtends en 's avonds pap te kunnen koken... rijkdom is niet fout, maar werd ons, heel toevallig, toebedeeld. Er resten ons nu slechts enkele uren om te genieten van Zuid-Afrika en dat kan perfect in de tuin van the Cottages. Een laaste keer springen op de trampoline voor de kinderen (met een dikke lip tot gevolg voor Anna), een laatste keer rennen en verstoppertje spelen in een prachtige tuin, een laatste keer het gemaskerde wevertje spotten, een laatste keer Thee and Coffee in Africa, een laatste keer Uno (de finale spelen we uiteindelijk in de transitzone in Caïro met Debbie als winnaar - ze moet dat reuzenijsje nog altijd ergens bestellen)... Maar het is onvermijdelijk, uiteindelijk worden we om 18u15 opgepikt door een taxi en naar de luchthaven gevoerd - exit Zuid-Afrika. De vlucht verloopt gesmeerd, het eten is erg vliegtuigachtig, wachten in Caïro duurt lang - maar misschien niet lang genoeg, we landen ergens rond 15 uur op 17 augustus in Brussel. We stellen het afhalen van de bagage uit door nog allemaal naar het toilet te gaan, maar dat helpt echt niet. De reis is voorbij.
Christel
PS - Nieuws van vandaag 19 augustus : "In Zuid-Afrika schiet de politie met rubberkogels op betogende leraren." Geef die mensen toch gewoon een beter loon! Dat moet er na het WK toch nog wel afkunnen.
zondag 15 augustus "It's sunday, so this must be Johannesburg" ("Jo'burg" voor de vrienden, "Gauteng" voor onze Afrikaanse vrienden, "gangsters' paradise" voor de criminologen). Jo'burg is geen van de officiële hoofsteden van Z-Afrika, maar officieus is het wel de economische hoofdstad van zuidelijk Afrika. Het is een aantrekkingspool voor iedereen uit zuidelijk Afrika die op zoek is naar enige economische en financiële slagkracht. Die migratie naar Jo'burg zorgt wel voor veel onderlinge strubbelingen en druk op de ketel (weinig jobs - veel werkzoekenden). Na aankomst en onderweg naar onze cottage, blijkt al snel hoe immens deze stad is. We rijden 40 minuten via de ring rond de stad (als we dat vanuit Boom doen, zitten we al bijna voorbij Brussel) en op de kaart blijkt het om een korte afstand in de stad te gaan. 't Stad telt minimaal 7,5 miljoen inwoners, maar eigenljik weet men het niet zo goed met hoeveel men hier rondloopt (bv. voor Soweto alleen lopen de schattingen van 4 tot 6,5 inwoners).
Voor onze laatste verblijfplaats op zuid-afrikaanse bodem hebben we niet gekeken op een ZAR meer of minder. Het leek ons wijselijk om tussen "moeizame" overnachtingen op een trein en in een vliegtuig, een beetje comfort en rust te huren. En rust en comfort was er: We verblijven in "the cottages", gelegen in de wijk Observatory op de flanken van de hoogste heuvel in Jo'burg. Het gaat om en aantal Britse cottages die verspreid over een tuin staan. Het wordt gerund door een sympathieke Zuid-Afrikaan. Na aankomst ontdekken de kinderen algauw een trampoline en een zwembad, wij (Christel en ikzelf) halen opnieuw onze verrekijkers boven, want het is officiël !!: Er kunnen en mogen weer vogels gespot worden. Theetje drinken, chillen op één van onze terrassen (?!) en dan toch weer in beweging komen om toch nog even iets te bezoeken.
Jo'burg is niet alleen de economische hoofdstad, maar was ook de politieke hoofstad van het Afrikaanse verzet tegen het apartheidsregime. Het is dan ook niet meer dan logisch dat het belangrijkste apartheidsmuseum hier is opgebouwd. Gelegen naast een pretpark en op een steenworp van een casino in een buitenwijk (eigenlijk hoort dit museum op een symbolische plek in het centrum van Soweto te staan) staat een moderne nieuwbouw. Het museum geeft een historische, chronologisch, volledig overzicht van het ontstaan van apartheid, via het verzet tegen dit systeem tot het opbouwen van de "regenboognatie". Debbie neemt de kinderen mee op sleeptouw, vertaalt, vat samen, roept "amandla": awethu. De anderen proberen de vele info te lezen, we bekijken propagandafilms (hilarisch!), proberen zo veel mogelijk te bekijken, maar er is zeer veel. We raken niet ver in het museum: Christel en Thomas zitten nog in de jaren '70, ik kijk naar de begrafenis van Steven Biko en plots gaat alle licht uit. Iemand roept dat het museum gesloten is (subtiel aangebracht). We strompelen naar de uitgang. Als je dit museum grondig wil bezoeken, heb je zeker 3-4 uur nodig.
In afwachting van onze taxi, doen we nog een terrasje. We keren terug naar onze heuvel, bestellen pizza, pasta, spelen UNO en gaan slapen. Morgen gaan we naar Soweto. Amandla!
De laatste dag dag Durban; om 17u30 de nachttrein naar Johannesburg maar eerst .... pakjesdag !! We laten onze bagage achter in de hippo hide en trekken te voet naar het winkelcentrum , hebben gehoord dat Victoria Market de moeite is maar eerst passeren we onderweg de wekelijkse zaterdagmarkt, waar we toch ook al wat leuke zaken vinden: pareltjeskettingen en -diertjes, oorbelletjes, een t-shirt van Steve Biko voor Bart, allerlei leuks om te bekijken. Na een wandeling komen we aan in Victoria Street waar we dus de overdekte market binnenvallen: ook daar kettingskes, beeldjes, ..... al bij al valt het wat kleiner uit dan verwacht maar toch leuk en goedkoop. Verderop in de straat vinden we eindelijk een sportwinkel met wat voetbaltruitjes, iets waar William en Arif al een tijd naar uitkeken en na wat gepas en gezoek hebben ze een vest van Kameroen en Zuid-Afrika; ook de meisjes vinden in een Indische winkel verderop leuke rinkelrokjes en tasjes. Nog flessen Amarula voor de grootouders en alles is klaar voor een taxi-belletje die ons naar hippo hide brengt. We laden alles in en worden afgezet aan het centraal station. We zijn zoals gevraagd een uur voor vertrek aanwezig, er is 1 loket open waar ik, ondanks een rij zittende wachtenden, even check of ik mijn voucher nog moet veranderen in tickets. Dit blijkt niet te lukken, de printer macheert ni, 'jullie mogen in de wachtzaal zitten'. Na 2 spelletjes uno en wat ongeruste blikken van iedereen en aanspreken van personeel dat rondloopt, blijkt dat er 'technische mankementen zijn' en er vertraging is. Ondertusen zijn we druk in gesprek geraakt met een blank Zuid-Afrikaans gezin, met 1 ondertussen slapend kindje, dat naast ons zit en waarvan de man een imposante 2meter ex-rugbyspeler is - dit blijkt nog van pas te komen, ik zou er in elk geval geen ruzie mee willen! Ze hebben nog een pizza over en geven die aan onze kinderen. Terwijl het gesprek gaat over de verschillen tussen Belgie en Zuid-Afrika, lonen en kosten van de huizen en school, wordt het toch al bijna 20u en na aandringen van 'onze maat' wordt er afgeroepen dat er geen trein zal zijn en er bussen ingelegd worden ! Commotie alom, dit zien we echt niet zitten, we keken er naar uit om te slapen op een trein en niet te zitten op een overvolle bus. De manager wordt ter plekke geëist, we geloven ook niet dat ze op deze korte tijd nog bussen gaan vinden enfin, onze maat trekt mee naar het bureau. Na een uur - ondertussen is er een volledige school in uniform met reistas gepasseerd, we verdenken hen ervan om onze trein ingepikt te hebben - wordt er plots omgeroepen dat de trein toch zal hersteld worden en we nog even geduld moeten hebben. Eindelijk kunnen we rond 22u op de trein - van defecten geloven we al helemaal niets meer, een ex-werkneemster heeft ondertussen komen zeggen dat er waarschijnlijk een staking was en ze geen chauffeurs hadden. Enfin, eindelijk in onze slaapwagon waar onze bedden opgemaakt worden en we nog rijst met kip eten - dat valt nog mee, de koffie en thee zijn niet te drinken. De kinderen slapen goed - die slapen overal - ik heb het gevoel dat ik op een trilplaat lig, één ding dat ik niet mocht doen na mijn rugoperatie - ik begrijp waarom aan het loket hing "geen vrouwen vanaf 5 maanden zwangerschap". Enfin, toch blij dat we kunnen liggen in een trein en niet moeten zitten in een bus, slapen we toch voldoende na een vermoeiende avond in een treinstation .... in elk geval wel de mensen van het hotel in Johannesburg verwittigd dat we 4uur later dan gepland moeten opgehaald worden.
Over voetbalstadions, Bunny Chow en eenzame mensen
Vrijdag 13 augustus
Vandaag bezoeken we het Joseph Madhiba voetbalstadion. Hebben jullie allemaal al gezien. Jawel hoor. Al wie de halve finale Duitsland - Spanje bekeek op televisie heeft het stadion gezien. Alleen gaan wij vandaag net iets dichter. Het is weer opnieuw een beetje zoeken tot we een busje vinden dat ons naar het stadion brengt. De Mynah busmaatschappij vindt in ons geen klanten. De busjes zijn zoveel spannender. En je krijgt er telkens snoeiharde muziek bovenop.
Wanneer we aan het voetbalstadion aankomen zijn we vrijwel onmiddellijk onder de indruk. Vooral de kinderen vinden het een leuk uitstapje. Een heuse voetbaltempel bezoeken, waar de "echten" niet zo heel lang geleden voor het oog van de hele wereld het speelveld betraden. Wie zich het stadion nog voor het oog kan halen herinnert zich nog de hele lange sierlijke boog die over het stadion heen loopt. Wel, daar loopt dus een lift over die je zo een prachtig uitzicht geeft op Durban en omstreken. Dat doen we eerst. We kunnen de stranden zien, de Indische Oceaan, het gloednieuwe treinstation (gebouwd voor de World Cup), de verschillende wijken van Durban, hoge flatgebouwen incluis. Onze verrekijkers komen ook nu weer van pas.
Na het mooie uitzicht nemen we de lift naar beneden voor een bezoekje van zo'n 45 minuten in het stadion zlef. Ik ben zelf geen echte kenner maar eens op het veld maakt het echt indruk. Tienduizenden mensen hebben een magnifiek zicht op het veld. De kinderen mogen langs het veld lopen en algauw worden kiekjes genomen op de reservebank en de spelerstunnel. Een gids vertelt ons honderduit. Zo komen we te weten hoe een man er tijdens de halve finale in slaagde het veld te betreden. Iedereen vroeg zich toen af hoe dit mogelijk was. Nu bleek de man zicg voorgedaan te hebben als een rolstoelgebruiker. En toen ie in het stadion was bleek hij plots miraculeus genezen en stormde hij het veld op. Vrij snel werd hij ook kordaat het veld afgesleurd.
De gids vertelt ons ook over de Big Rush, een bungeesprong vanop de overspanning. We hebben geluk, een durfal, maakt zich tijdens ons bezoekje op om een vrije val van 80 meter te doen, waarna hij over het veld heen zal slingeren. Hij krijgt prompt applaus.
Na ons bezoek besluiten we richting strand te lopen. Geen zwemmen vandaag, want de sardienentrek is volop bezig en dan worden de haaiennetten weggehaald. We vinden het niet erg. Na een tijdje wordt duidelijk dat ook de inwoners niet onbetuigd laten wanneer het om sardienen gaat. Op het strand is veel activiteit. Enkele jonge mannen zijn in de weer met netten en algauw staan tientallen mensen naar sardienen te graaien. Dat levert een leuk schouwspel op. Plastic zakken worden gevuld en weggesleept. Vrijdag visdag?
Het is goed vertoeven op het strand. Maar we krijgen wat honger en Christel en ik willen kennismaken met de Bunny Chow. Dat is een specialiteit van hier. Het is take away met een Indische oorsprong. Een Bunny Chow kan je in drie maten verkrijgen. Een kwart, een helft of een volledige. Het gaat dan om een volledig uitgehold wit brood dat dan opgevuld wordt met Indische spijzen. Dat kunnen groenten zijn, bonen, kip, beef. Alles flink gekruid. De meesten van ons gaan voor de Bunny Chow. Ik neem een helft, Zuid-Afrikanen zeiden immers dat dat meer dan voldoende zou zijn. En ja hoor. Ik moet zwoegen om mijn Bunny op te krijgen. IK kan geen pap meer zeggen. Ik ben niet de enige en we wankelen naar het strand om een dutje te doen. In het zonnetje. De kinderen maken zandsculpturen. Flink geïnspireerd door zwarte Durbanners die dat ook doen om een centje bij te verdienen.
Zalig toch, het strand, boekje bij, lekker ontspannen. Vakantie kortom.
In de late namiddag lopen we langs de boulevard naar West Street. In het begin is daar nog een en ander te beleven maar later is die straat vrij verlaten en minder interessant. Plots wordt het een tikkeltje moeilijker om iets te vinden voor het avondmaal. Alhoewel dat voor de meeste geen groot maal moet zijn. Bunny Chow heeft gewerkt, amai. Als we terug in de buurt van het stadhuis komen springen we weer op een busje. Gekkenwerk opnieuw. Dat flitst. Jonge snaken die onverantwoord hard rijden en zich ondertussen goed amuseren met muziek. Vele van die busjes hebben een sterk uitgebouwde geluidinstallatie. Boxen opzij en dan de muziek keihard. De muziek is heel leuk. Een harde beat en het past helemaal bij onze snelle rit. Ik laat Bart informeren naar de muziek en die blijkt van een Durbanner afkomstig te zijn. Hij draagt de illustere artiestennaam DJ Clock. Daar moet ik morgen naar op zoek. Het is immers cadeautjesdag morgen.
Het busje is snel, maar ze zetten ons wel verkeerd af. We worden afgezet aan het Berea Centre, wat totaal iets anders is dan de Berea wijk. We dralen even en algauw worden we door een ongeruste Indiër aangesproken. hij woonrt hier en zegt ons dat het hier echt geen veilige buurt is. De man staat er op om ons te voet naar de juiste wijk te brengen. Bezorgd om de kinderen. We doen een stukje te voet en hij spreekt nog een busje aan. Daar moeten we niks voor betalen en algauw staan we aan een "Italiaans" etablissement waar we nog een hapje eten. Het is vrijdagavond en er zijn veel bezoekers in het cafégedeelte. Anna vindt al die bierdrinkende volwassenen maar niks. Helaas voor haar maken we nog kennis met Shane een 47-jarige droevige man. Hij trakteert prompt op ijsjes voor de kinderen. Simpelweg omdat hij ons zo'n mooie families vindt. De man heeft duidelijk een paar biertjes teveel op. Hij zegt "Ive got no one" Zijn dochter is weg, hijzelf gescheiden. Hij is dakwerker. Maar een beetje eenzaam zoveel is duidelijk. Hij begint ook spontaan geld uit te delen. Af en toe komen bezorgde barbezoekers eens polsen of ie niet vervelend wordt. Het sowieso bijna bedtijd wanneer we "ontsnappen" aan Shane. Debbie zegt de man dat ie voor zichzelf moet zorgen waarop hij ze bedankt met een heuse dronkemansknuffel. Daarmee wordt Debbie de eerste die echt intiem is geweest met een Zuid-Afrikaan. Proficiat!
 "Sad"){kind=icon}
