Joris schreef: "En hun hele regeltje over 'geen -n- als de herkomst van het woord niet te achterhalen is', vind ik heel vaag. Hoe lang moet je zoeken zonder iets te vinden voor je kunt zeggen dat die herkomst neit te achterhalen is? De taalkunde kent toch de herkomst van woorden zoals papegaai, kattebelletje en zomeer?"
De vraag is ook: waarom zou je geen -n- schrijven als je de herkomst van het woord niet kunt achterhalen? Maar evengoed: waarom zou je wel een -n- schrijven?
'Kattebelletje' is trouwens zonder -n-, omdat werd achterhaald waar het woord vandaan komt. Nl. van een 17e-eeuws Italiaans woord. Sinds wanneer kan een leerling van het basisonderwijs dat achterhalen?
Twee Vandaag zond op 15 mei 2006 een reportage uit over de nieuwe spelling (d.w.z. de spelling volgens GB05, niet GB95, en nog niet GB15 ;-) )
Wie de uitzending heeft gemist, hoeft niet te wanhopen, want je kunt de hele reportage ook op je pc bekijken.
Ga naar http://www.tweevandaag.nl
en kies in de zwarte balk links voor de ingang "De fel bekritiseerde nieuwe spelling, wie zit er achter?"Daarna klikken op het camera-symbooltje onder de inleidende tekst in de middenbalk.
Een adsl-verbinding is niet echt nodig. Wel nodig is dat je pc audio en video kan weergeven (RealPlayer of MS Mediaplayer)
Cd-rom Van Dale Groot Woordenboek Hedendaags Nederlands
recensent: Peter Motte
De installatie is erg simpel: cd-rom in de lezer stoppen, en daarna gewoon telkens op 'ja' of 'volgende' klikken.
Je kunt de map waarin het woordenboek wordt geïnstalleerd volledig volgens eigen wens veranderen. Let wel op: we raden aan dat het laatste deel van die map dezelfde naam heeft als wat door het programma standaard wordt gebruikt, in dit geval 'Nederlands'. Dat om te verhinderen dat sommige programmaonderdelen in de war geraken. Het is misschien niet nodig, maar het is wel veilig. We raden trouwens ook aan het boek niet op de C-schijf te installeren. Dat om te verhinderen dat de C-schijf te vol geraakt. Ook dat is een veiligheidsmaatregel.
Hoe is het Belgisch Nederlands aangepakt? Daarover geven we een voorbeeldje:
goesting de goesting (vrouwelijk) (in België, informeel) lust, zin betekenisverwante termen synoniem: zin context zijn goesting doen zijn zin doen, doen waar men zin in heeft
Het label 'informeel' is de beste oplossing voor veel 'Vlaamse' uitdrukkingen, want dat is het Vlaams in de meeste gevallen: een informele huistaal onder familieleden, vrienden en kennissen, die best wordt gemeden in sollicitatiebrieven, -e-mails, testen en bij formele gelegenheden. In romans is het mogelijk, maar romans zijn romans. In handleidingen, officiële documenten en teksten van gelijkaardig belang is het uit den boze. Voor sommige onderwerpen is het echter onvermijdelijk: in België hebben we nu eenmaal schepenen, en geen wethouders. Dat is officiële, door de wet vastgelegde terminologie. Maar ook daar zien we veranderingen door de Europese eenmaking: een regent wordt voortaan een bachelor, en een licentiaat een master. Daar kan geen Vlaamse kneuterigheid tegenop. Overigens vermeldt de Van Dale Hedendaags Nederlands over 'regent':
regent de regent (mannelijk), de regenten; afleiding(en): regentes 1 iemand die het rijksbestuur waarneemt betekenisverwante termen hyperoniem: plaatsvervanger hyponiem(en): prins-regent 2 bestuurder betekenisverwante termen synoniem: bestuurder 3 hoogste inlandse ambtenaar in een residentie op Java tijdens het Nederlandse bewind betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 4 bestuurder van een liefdadigheidsinstelling, gesticht enz. betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 5 (pejoratief) bestuurder met een regentenmentaliteit betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 6 (in België) leraar die opgeleid is aan een normaalschool en onderwijsbevoegdheid heeft voor de lagere klassen van het secundair onderwijs en voor het hele bso en buitengewoon onderwijs betekenisverwante termen hyperoniem: leraar
Kaderteksten In dit woordenboek wordt in een aantal tekstkaders aanvullende informatie gegeven. In de grammaticale kaders wordt een aantal grammaticale begrippen uitvoeriger uitgelegd dan in de definitie van de betreffende trefwoorden mogelijk is. In de algemene kaderteksten wordt bepaalde informatie op een schematische manier in onderling perspectief geplaatst. Omdat de informatie in de kaderteksten vaak nogal vakspecifiek is, worden niet alle woorden hieruit ook als trefwoord opgenomen. Een cd-rom biedt extra mogelijkheden. Het alfabetisch overzicht van de kaderteksten bevat links naar die teksten, waardoor ze een stuk sneller toegankelijk zijn dan in de papieren versie. Bovendien behandelen de meest kaderteksten grammaticale onderwerpen, en aangezien grammatica een relatienetwerk tussen woorden en woordgroepen legt, is het dus erg handig als je gemakkelijk van de ene verklaring naar de andere kunt springen. Er zijn ook algemene kaderteksten. Om een idee te geven over de inhoud, vermelden we hier de volledige lijst algemene kaderteksten: acroniemen, apostelen, Bijbel, boeddhisme, christendom Nederland, christendom wereld, cocktails, dieren, drogredenen, elementen, emoticons, geologische tijdperken, geschiedenis, getallen, getijden, gewichtsklassen bij het boksen, Grieks alfabet, hindoeïsme, islam, jodendom, jubileum, kleur, krijgsmacht België, krijgsmacht Nederland, landen, maanden, mythologie, planeten, rapportcijfers, Romeinse cijfers, schaken, schoolsysteem België, schoolsysteem Nederland, SI-eenheden, SI-voorvoegsel, sterrenbeelden, stijlfiguren, stijlfouten, subatomaire deeltjes, telefoonalfabet, temperamenten, tijdseenheden, titulatuur, typografische tekens, versterking, vitamine, windsterkte, wiskundige tekens. Deze Van Dale is opgesteld volgens de spellinghervorming van 2005, wat zekerheid lijkt te bieden. Aangezien die spelling echter niet algemeen aanvaard wordt, is van die zekerheid niet veel meer overgebleven. Zelfs een blik op de eerste ingangen maakt dat al duidelijk: daar staan dingen zoals 11 juliviering. Vroeger was dat 11-juliviering. Het is een van die veranderingen die bijna 100% kans heeft om bij de volgende spellinghervorming (2015) te worden teruggedraaid. Het is erg jammer te moeten vaststellen dat het geklungel met onze taal zelfs instituten zoals Van-Dale-woordenboeken verandert in wegwerpproducten. Behalve dat we door al die hervormingen telkens weer een weekje werk hebben om nieuwe regeltjes te leren (volgens Ludo Permentier zijn er zowat 40 regels gewijzigd ten opzichte van het Groene Boekje van 1995), brengen ze ook de uitgevers in problemen. Niet elke uitgever heeft baat bij nieuwe spellingregels. Heel wat voorraad is onverkoopbaar geworden. Van Dale Lexicografie moest eind 2005 een groot aantal medewerkers ontslaan. Uitgeversvoordeel lijkt die spellinghervorming dus niet op te leveren. Woordvoerders van Van Dale Lexicografie gaven ook toe dat de Grote Van Dale eigenlijk alleen nog door bedrijven en scholen wordt gekocht. Een wegwerpproduct kan nu eenmaal geen pronkstuk worden. De spellinghervormingen zorgen dus niet zozeer voor een meerverkoop van de boeken, als wel voor extra kosten omdat er nieuwe edities moeten worden voorbereid, en dus voor extra dure woordenboeken.
Deze nieuwe editie van HN is veel bruikbaarder geworden dan de vorige. Zeker de vreemdetaalgebruiker zal er baat bij hebben. De cd-rom kost echter 82,50 euro, terwijl de papieren versie ook al zo veel kost. Samen is dat dus 165 euro. Daarmee komen ze samen aardig in de buurt van de grote Van Dale, die 179 euro kost, en waarvoor je zowel de papieren als de elektronische versie krijgt, met bovendien de eerste uitgave van 1865 op de cd-rom.
Van Dale Hedendaags Nederlands in de spelling volgens het Groene Boekje 2005
recensent: Peter Motte
Het is een heel gedoe geworden, en of het nuttig is wordt blijkbaar alleen beaamd door specialisten: de spellinghervorming van 2005.
Behalve dat we weer een weekje nodig hebben om nieuwe regeltjes te leren (volgens Ludo Permentier zijn er zowat 40 regels gewijzigd ten opzichte van het Groene Boekje van 1995), hebben we ook nieuwe woordenboeken nodig.
Sommigen zien in de voortdurende spellingwijzigingen dan ook een samenzwering van de uitgevers, maar daarin vergissen ze zich. Niet elke uitgever heeft baat bij nieuwe spellingregels. Heel wat voorraad is onverkoopbaar geworden. En een grote woordenboekenuitgever zoals Van Dale Lexicografie moest eind 2005 een groot aantal medewerkers ontslaan. Zo veel uitgeversvoordeel lijkt die spellinghervorming dus niet op te leveren. Woordvoerders van Van Dale Lexicografie gaven ook toe dat de Grote Van Dale niet meer als spellingscheidsrechter wordt gebruikt, en dat eigenlijk alleen nog bedrijven en scholen hem kopen.
De spellinghervormingen zorgen dus niet zozeer voor een meerverkoop van de boeken, als wel voor extra kosten omdat er nieuwe edities moeten worden voorbereid, en dus voor extra dure woordenboeken.Dat merken we wel een beetje aan de nieuwe Van Dale Groot woordenboek Hedendaags Nederlands.
Niet dat het een slecht boek is, verre van. Er is duidelijk vooruitgang ten opzichte van de vorige uitgave. Er wordt nu bijvoorbeeld met kleur gewerkt, al is het bescheiden.
Er worden ook kaderteksten afgedrukt. Voor in het boek staat een lijst ervan, en daaruit blijkt dat er vooral kaderteksten over grammatica zijn: âMorfologie, het woord' en âSyntaxis, de zin'.
Meer specifiek over spelling: er worden niet alleen werkwoordsvervoegingen en meervoudsvormen opgenomen, maar ook verkleinvormen en trappen van vergelijking.
Het meer dan 1700 bladzijden dikke boek kost wel 82,50 euro, en spijtig genoeg is het geen prijs die kan dalen door herdruk op herdruk: daarvoor verandert de spelling in het Nederlands te vaak.
Onze Taal krijgt geen subsidies meer van de Taalunie
In het NRC Handelsblad schreef Ewoud Sanders:
"Het Genootschap Onze Taal krijgt niet langer geld van de Taalunie voor het beantwoorden van taalvragen. Volgens het genootschap komt dat doordat Onze Taal dwarsligt bij de spelling - het genootschap gaat immers het Witte Boekje uitbrengen, dat op enkele punten afwijkt van het Groene Boekje. Volgens de Taalunie ligt het anders: er is gewoon een contract verlopen en er moet een openbare aanbesteding komen. Ik [=Ewoud Sanders] ga me niet mengen in deze ruzie, maar het genootschap is opeens 48.000 euro subsidie kwijt, en nieuwe leden (lees: nieuwe abonnees op het tijdschrift) zijn harder welkom dan oooit."
De Taalunie begint het spel erg vuil te spelen. Hun houding over de spelling krijgt altijd meer het karakter van een dictatuur. Er was al vanaf het begin de klacht dat ze hun opvattingen eenzijdig oplegden, maar veel erger is, dat de Taalunie de waarheid geweld durft aandoen.
De Taalunie durft mening te herroepen, zonder toe te geven dat ze fouten hebben gemaakt (zie bijv. de opmerkingen over Fran-krijk dat Frank-rijk werd). Ze durven ook hun uitspraken over de impact van de omspelling op een gemiddeld tekstbestand veranderen: de 1 op 2500 van Permentier werd plotseling 1 op 44.000 toen bleek dat 1 fout op 3000 woorden fataal is voor vertalers.
Ik wik mijn woorden, maar het begint er meer en meer op te lijken dat de academische wereld zich in de vorm van de Spellingcommissie, en in het verlengde daarvan in de vorm van de Taalunie, zich van zijn slechtste, meest onhebbelijke, en meest extreme gelijkhebberige kant laat zien. De discussie over de spelling wordt door hen meer en meer veranderd in machtuitoefening. zie http://weblogs.nrc.nl/weblog/woordhoek
Onderstaande ontdekten wie dank zij een e-mail van Piet, en via een link op http://www.kennislink.nl/web/show?id=149379.
Het persbericht over de blauwe spelling geven we hieronder volledig weer, maar u kunt het ook zelf downloaden op http://www.kennislink.nl/upload/149473_391_1143738628224-Blauwe_Boekje_persbericht.doc
Hieronder volgt het volledige persbericht over de blauwe spelling.
P E R S B E R I C H T
30 maart 2006
Blauwe spelling opgeleverd
Gebruiksgemak is uitgangspunt van nieuwe spelling voor het internet
Digitaal Nederland krijgt een eigen spelling, met regels die zijn afgestemd op het gemak van de internet- en sms-gebruiker. Onderzoekers van de Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap (LOT) presenteerden deze week de eerste druk van hun blauwe boekje. Fanatieke Kennislink-bezoekers kunnen een gratis exemplaar bemachtigen.
Officiële spelling niet geschikt voor internet
"De blauwe spelling verwijst met een knipoog naar de bekende smurfentaal [=straattaal, redactie]" aldus prof. dr. Martin Everaert, directeur van de LOT. Van internetjournalisten, waaronder het team van Kennislink.nl, hoorde Everaert regelmatig de klacht dat de officiële spelling niet geschikt is voor digitale media. Daarom stelde hij met een tiental taalkundigen van de LOT een speciale internetspelling op.
De taalkundigen onderzochten welke spellingsregels in de online-praktijk gebruikt worden. Uit internetfora, e-mails en vraaggesprekken met 104 middelbare scholieren distilleerden Everaert en collega's het natuurlijke taalbeeld van internettende Nederlanders.
Kennislink hielp bij het LOT-onderzoek door via bevriende docenten leerlingen te werven. Als dank voor die bijdrage kreeg Kennislink's hoofdredacteur Carl Koppeschaar op 30 maart het eerste exemplaar van het blauwe boekje uitgereikt. "Het is geweldig om eindelijk een spelling te hebben die is afgesteld op internetschrijvers", vertelt Koppeschaar. Kennislink gaat in augustus, als ook de nieuwe groene en witte spelling van kracht worden, over op de blauwe spelling.
- engelse woorden in voornamelijk engelse spelling: gedelete, geskate, gemailed
- geen apostrof: smsen, msnen
- nooit hoofdletters behalve aan begin van de zin: engelse taal, vwo, havo
- geen diacritische tekens, zoals trema's e.d.: vwoer, ideeen, kanoen
- samenstellingen altijd aan elkaar: 24uurseconomie, vutpremie
Reacties
Al voor de blauwe spelling in de winkels ligt is er rumoer over. Marc van Oostendorp, als taalkundige werkzaam bij Onze Taal, en dus voorstander van de witte spelling, reageert vol ongeloof op het initiatief: "Dit is te belachelijk voor woorden. Hiermee wordt de verwarring nog groter. De blauwe spelling wil helderheid bieden, maar mensen weten van gekkigheid niet meer wat ze moeten doen. De chaos is nu compleet."
Martin Everaert is het niet eens met Van Oostendorp's kritiek. "Net zoals iedereen zijn eigen politieke voorkeur heeft, kiest straks iedereen de spelling die zijn voorkeur geniet", aldus de directeur van LOT.
Ook Carl Koppeschaar verdedigt het blauwe boekje: "Het internet verdient zijn eigen spelling. We zijn trots dat we op deze manier ook aan kunnen sluiten bij onze doelgroep, de middelbare scholieren. Jongeren blijken heel goed in staat om verschillende taalvarianten te gebruiken: op school moeten zij de officiële spelling volgen, maar als ze achter de computer zitten te MSN'en gebruiken ze een makkelijker systeem dat aansluit bij dit medium."
Kennislink geeft blauwe spelling weg
De blauwe spelling van de LOT ligt medio april in de boekhandel. Het boekje telt 992 bladzijden en kost ⬠34,95. Trouwe en fanatieke bezoekers van Kennislink kunnen voor die tijd al een exemplaar bemachtigen. Vanaf zaterdag 09.00 uur kunnen bezoekers zich op de speciale bestelpagina opgeven. De eerste 100 mensen die reageren krijgen na verder contact het blauwe boekje thuisbezorgd.
Over LOT en Kennislink
Kennislink maakt wetenschappelijke informatie toegankelijk voor een breed publiek. Kennislink wordt in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap uitgevoerd door Stichting Nationaal Centrum voor Wetenschap en Technologie. In samenwerking met de Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap ontsluit Kennislink sinds december 2005 taalkundig onderzoek in binnen- en buitenland.
MEER WETEN
Een beetje anarchie kan geen kwaad - Taalkundigen introduceren blauwe spelling
Tien jaar geleden werd de spelling van de Duitse taal gemoderniseerd, maar die vernieuwingen waren erg omstreden. De premiers van alle zestien Duitse deelstaten hebben daarom donderdag in Berlijn besloten de nieuwe spelling te verbeteren.
De wijzigingen of verbeteringen zijn gedurende een jaar voorbereid door de Raad van de Duitse Spelling. De nieuwe âverbeterdeâ spelling zal in heel het land gelden en vanaf 1 augustus in het onderwijs worden gebruikt.
Niemand moet dus beweren dat het onmogelijk is om een eind te maken aan het GB05.
Ook in Duitsland is men gezwicht voor het protest van uitgevers, kranten, schrijvers, journalisten, vertalers, leraren, etc.
Een aantal regels worden teruggedraaid, waarbij wordt verwezen naar "dem allgemeinen Schreibgebrauch", m.a.w. "de algemene schrijfgewoonten". De kamergeleerden en vakidioten hebben ingebonden.
Zie ook
http://www.fr-aktuell.de/ van de Frankfurter Rundschau: "Rechtschreibreform wird endgültig korrigiert": http://www.fr-aktuell.de/fr_home/startseite/?cnt=837341
'Vleesch noch visch?' fla-symposium over de nieuwe spelling
Beste VSenV-leden,
Zoals bekend organiseert de FreeLancers Associatie/FLA op donderdag 30 maart om 14.00 uur een symposium over de nieuwe spelling der Nederlandse taal. Onder leiding van de illustere Arie van den Berg zal een eloquent panel, bestaande uit; Herbert Blankesteijn, Hubert Smeets, Paul Arnoldussen en Rik Schutz, de strijdbijl opgraven. Of uiteindelijk de vredespijp wordt doorgegeven is nog maar de vraag. Uiteraard is het zaalpubliek in de gelegenheid ook een flinke duit in het zakje te doen.
Cabaretier/columnist Justus van Oel - beducht vanwege de graagte waarmee hij olie op het vuur gooit - zal een voordracht houden over taalperikelen, die de gemoederen niet zal sussen. Zo heeft hij ons althans voorspeld.
Kortom, deze eerste FLA-manifestatie zal degenen die onze taal een warm hart toedragen, nog lang bezig houden en aldus opmaat zijn tot een traditie van nog veel symposia en evenementen. Wij rekenen er op dat een ieder die al dan niet professioneel met de Nederlandse taal heeft te maken, aanwezig zal zijn. Want dat is de sleutel tot het welslagen van de middag. Omdat er een beperkt budget beschikbaar is, zijn wij helaas genoodzaakt bezoekers die geen lid van FLA zijn, een toegangsprijs te berekenen. We hopen dat u daar begrip voor heeft. Bovendien zijn een borrel en hapje bij de entreeprijs inbegrepen.
Met vriendelijke groet, de organisatie van het FLA-symposium, Awraham Meijers (bestuurslid FLA) Annemarie Jansen (coördinator FLA) Tijd: donderdag 30 maart, vanaf 14.00 uur (programma start om 14.30) Locatie: De Balie Adres: Kleine-Gartmanplantsoen 10 (bij het Leidseplein), te Amsterdam Toegang: voor niet-leden van FLA 7,50 euro Aanmelden: graag via een e-mail aan fla@vsenv.nl, of bel 020 624 08 03. Zie ook: www.fla.nl
Een reactie op "Hoe maakbaar is het Nederlands?" door Prof. Fred Weerman, hoogleraar Nederlandse Taalkunde, Universiteit van Amsterdam zie: ook "http://taalschrift.org/discussie/001074.html"
De stelling van prof. Fred Weerman - âLaten we minder verkrampt omgaan met het Nederlands en ons concentreren op waar het werkelijk om gaat: onze gedachten helder onder woorden brengen.â - is vaak de mening van wie tegen spellingveranderingen reageert.
Maar het gaat nog verder: de spellingcommissie lijkt er inderdaad meer van overtuigd te zijn dat "samenlevingen maakbaar zijn", dan het in de praktijk mogelijk blijkt.
Om de tien jaar aan de spelling sleutelen roept dan ook weerstand op, hoe weinig er ook aan die spelling wordt veranderd.
Sterker nog: doordat er weinig wordt veranderd, lijkt dat herhaaldelijke friemelen aan de spelling nog meer op muggezifterij. "Mierenneuken", zouden sommigen zeggen.
En voor zo'n gepruts hebben veel mensen geen respect. Taalkundigen en taalleraren verliezen daardoor gemakkelijk hun invloed, en niet alleen hun invloed op spelling.
Sturen van taalgebruik is moeilijk. De maakbaarheid is beperkt, maar niet onbestaande. Maar als de 'makers' al hun inspanningen op futiliteiten blijven richten, moeten ze niet verwachten nog ernstig te worden genomen of nog veel invloed over te houden.
Karel De Wilde (karel.de.wilde@peirs.be) schreef ons:
"Ik sluit me volmondig aan bij de oproep van de Witte Spelling om verslechteringen, inconsequenties, onduidelijkheden,... uit de nieuwste spelling GB05 aan hen te signaleren en eventuele voorstellen ter verbetering te formuleren. Zo bijv. voor afkortingen, zoals Peter voorheen reeds aanhaalde (BTW, N.V., bvba.); hier zou de gebruiksfrequentie kunnen meegerekend worden bij de uiteindelijke opname van de afkorting in het Witte Boekje."
Strikt gezien sluit ik me niet aan bij de Witte Spelling 2006 (in 1996 was er ook een Witte Spelling). Een extra spellingboekje doet volgens mij de verwarring nog meer toenemen. Mijn standpunt blijft dat we het moeten houden bij het GB95, en dat de woordenlijst alleen maar mag worden aangepast door ze uit te breiden, en niet door spellingregels te veranderen of door de spelling van al opgenomen woorden te veranderen. Ik sluit echter niet uit dat de Witte Spelling 2006 een beter alternatief wordt dan GB05.
Ludo Permentier schreef op de discussiegroep Spits:
"Mag ik ook opmerken dat zich hier een mooie paradox voordoet in verband met de spellingherziening? Uit de discussies blijkt dat met name de verandering van 'Middeleeuwen' naar 'middeleeuwen' en van 'appèl' naar 'appel' voor sommige taalgebruikers onverteerbaar zijn. Nu gaat het precies om schrijfwijzen die slechts 10 jaar oud zijn, die worden teruggeschroefd. Dat betekent dat taalgebruikers 10 jaar na de hervorming van 1995 al volkomen gewend zijn aan deze woordbeelden (althans voor deze kwesties). Door de hevigheid van hun verzet demonstreren ze dus dat een verandering aan de spelling in feite niet zo erg is als ze beweren."
Reactie:
Die hevigheid kan ook gewoon betekenen dat men niet wil dat er om de 10 jaar iets aan wordt veranderd.
De redenering "Door de hevigheid van hun verzet demonstreren ze dus dat een verandering aan de spelling in feite niet zo erg is als ze beweren" doet me denken aan de stelling van R Hendrickx: "In Vlaanderen wordt er nauwelijks drukte over gemaakt. Heeft dat te maken met de Vlaamse volksaard? Of hebben wij Vlamingen er gewoon minder moeite mee dat boven ons hoofd over zoiets als spelling afspraken gemaakt worden? Of bekijken we de zaak gewoon nuchterder en zien we vooral de voordelen van de Spelling 2005?" (http://taalschrift.org/discussie/000949.html)
Het is even goed mogelijk dat de Vlamingen gewoon apathisch op de spelling reageren, omdat het hun geen zier interesseert. Hendrickx heeft het gebrek aan reacties nogal gemakkelijk in zijn voordeel geïnterpreteerd, nl: de nieuwe spelling is goed ontvangen.
Dat doet ook de stelling "Door de hevigheid van hun verzet demonstreren ze dus dat een verandering aan de spelling in feite niet zo erg is als ze beweren": de situatie als een bewijs van het eigen kamp zien.
Niets bewijst echter dat het zo is. De "hevigheid van hun verzet" kan ook betekenen dat de hervorming van 1995 heel goed werd ontvangen, en dat er precies daardoor nu tegenstand is tegen een nieuwe hervorming.
Overigens zijn de veranderingen waarover hier sprake ook een goed voorbeeld van de zinloosheid van de wijzigingen: waarom de zaak om de tien jaar wijzigen als er voortdurend van de ene spelling wordt teruggekeerd naar de andere? Dat is zinloze besluiteloosheid, die de taalgebruiker alleen maar in de war brengt.
Het doet vermoeden dat de beslissingen van een spellingcommissie te veel afhankelijk zijn van wie toevallig in die commissie zit. De taalgebruiker wordt daarmee niet geholpen.
(van de website van Onze Taal) op http://www.onzetaal.nl/advies/wittespelling.html
Spellingwijzer Onze Taal 2006 â het Witte Boekje
Toelichting op 'de witte spelling'
Taaladviesdienst
Van het Groene Boekje verscheen op 15 oktober 2005 de herziene versie. Die is ten opzichte van het boekje van tien jaar eerder op veel punten verbeterd: de regels zijn meer uitgewerkt en de woordenlijst bevat minder fouten. Maar de wijzigingen zijn een stuk ingrijpender gebleken dan alleen maar de 'actualisering van de woordenlijst' die de Nederlandse Taalunie had aangekondigd. Er veranderen zelfs meer woorden dan in 1995, al zijn dat vooral woorden die je niet dagelijks tegenkomt. Ook hebben de makers heel wat nieuwe detailregels bedacht voor kwesties die in 1995 niet omschreven waren. Sommige van die regels zijn verslechteringen en hebben verontwaardigde reacties uitgelokt. Desalniettemin wordt de nieuwe spelling op 1 augustus 2006 gewoon van kracht.
Op 17 december kondigden bovenstaande media aan het nieuwe Groene Boekje niet als norm te gaan hanteren. Ze vinden de regels te technisch en te fijnmazig en sommige woorden onlogisch gespeld, zoals 50 eurobiljetten, would-beschrijver, en Sovjet-socialisme tegenover Sovjetrepubliek en sovjetsocialisme. Het Genootschap Onze Taal vond deze boycot begrijpelijk. Wij vonden de herziene regels ook niet altijd werkbaar en daarom hebben we al in oktober aangekondigd dat we bepaalde zaken anders zouden doen in de Spellingwijzer Onze Taal van 2006.
Samenwerking
In januari besloten de media en het Genootschap Onze Taal samen te werken bij het maken van het nieuwe Witte Boekje. Vanaf augustus dit jaar hanteren we gezamenlijk 'de witte spelling'. Meer informatie vindt u op www.dewittespelling.nl. Voor het samenstellen van het Witte Boekje maken we gebruik van de hulp van veel partijen. Ook van u: we roepen alle taalgebruikers op suggesties voor het nieuwe Witte Boekje te doen. We vragen u vooral lastig te spellen woorden toe te sturen die u in andere naslagwerken niet kunt vinden. Zie de oproep op deze website. In Onze Taal houden we u de komende maanden op de hoogte!
Uitgangspunten
De witte spelling betekent geen revolutie, maar wel een nieuwe benadering: spelling moet voor zo veel mogelijk taalgebruikers toegankelijk en begrijpelijk zijn. Dat kan grotendeels op basis van de bestaande regels. Maar die beschrijven we op een andere manier: het wordt geen doolhof van fijnmazige technische regels, maar meer een houvast in de vorm van een overzichtelijk aantal duidelijke, praktisch toepasbare regels. Daarbij doen we het volgende:
* we nemen de spelling van 1995/2005 als uitgangspunt, inclusief de recente verbeteringen;
* verslechteringen (onlogische, moeilijke regels) worden niet overgenomen;
* in de regels worden zo min mogelijk vaktermen genoemd, maar wel veel voorbeelden;
* we maken meer gebruik van de mogelijkheden om koppeltekens te gebruiken en vaste combinaties aaneen of los te schrijven;
* we vermelden bij afwijkingen ter vergelijking ook de spelling volgens de regels van het Groene Boekje;
* we verwijzen in de woordenlijst bij elk woord naar de bijbehorende regel.
Ter illustratie: het Groene Boekje telt nu 25 bladzijden met regels over het aaneenschrijven van samenstellingen. Dat kan een stuk korter. Wij gaan uit van een eenvoudige richtlijn: niets aan de hand, schrijf het woord dan aaneen (tafelpoot); wel iets aan de hand (cijfer, naam of afkorting in het woord, uitspraakproblemen, of een bijzondere betekenis), gebruik dan een streepje (e-mail, 24-uursservice, auto-onderdelen). Zo willen we meer onderwerpen vereenvoudigen.
Ludo Permentier berekende enkele weken geleden dat de wijzigingen aan de spelling met het GB05, in een aflevering van De Standaard 'slechts' 1 op de 2.500 woorden veranderden. Hij gebruikte dat om te bewijzen dat er weinig werd veranderd. Sommige bedrijven eisen van hun vertalingen echter dat er maximum 1 op 3.000 fouten zijn. Dat is 99,96% foutloze tekst. De 1 op 2.500 van Permentier is dus wel meer dan hij denkt. In cijfers lijkt het weinig, maar als je er geen rekening mee houdt, overschrijd je al de toegelaten foutenmarge van veel taalbedrijven. Er is dus veel meer gewijzigd dan de Taalunie wil toegeven of kan beseffen. Dat verklaart ook het welles-nietes-spelletje dat wordt gevoerd over of er veel in de spelling werd gewijzigd. Cijfers op zich (1 op 2.500) betekenen niets. Je moet ze in de context zien van wat is toegelaten (slechts 1 op 3.000).
Die VRT is dus ook niet zo pro-GB05-blok als men ons wilt doen geloven, en hetzelfde geldt waarschijnlijk ook voor de VUM, het bastion van Ludo Permentier.
Dat je zulke informatie moet vinden op Nederlandse websites, bewijst hoe braaf de chefs van de Vlaamse media zijn. Hun voetvolk volgt hun echter minder dan ze de indruk willen wekken.
De initiatiefnemers van het Witte Boekje leiden uit reacties op hun voorstel af, dat er twee belangrijke argumenten tegen GB05 zijn:
- dat de officiële spelling zonder voorafgaand overleg met groepen van gebruikers van bovenaf wordt opgelegd.
- [dat men] valt [men] over het gegeven dat de Taalunie (in weerwil van de toezegging in 1995 dat na tien jaar maar weinig aan de spelling zou veranderen) in de spelling van 2005 toch weer veel en soms ingrijpende veranderingen heeft aangebracht ten opzichte van 1995. En bovendien dat sommige van die veranderingen te veel taalkundige kennis vragen van de taalgebruiker.
"Met name de regels voor het gebruik van koppelteken, trema en hoofdletter zijn ingrijpend gewijzigd."
"Om te weten of woorden aan elkaar, los of met een koppelteken moeten worden geschreven, moet de taalgebruiker kunnen onderscheiden of hij te maken heeft met een samenstelling, een samenkoppeling of een spatiewoord."
Dat is veel gevraagd. Ik heb er enkele jaren Germaanse filologie op zitten, o.a. afdeling Nederlands, ben geslaagd, en heb nog nooit gehoord over iets als een spatiewoord. De commissie heeft totaal nieuwe categorieën woorden zitten invoeren. Dat kan niet goed gaan.
Volgens het Witte Boekje "zijn bijvoorbeeld ook de regels voor het gebruik van hoofdletters niet te leren, zijn ze zo ingewikkeld en bevatten ze ook weer zo veel uitzonderingen, dat steeds moet worden opgezocht wat de correcte spelling is."
Ik heb het onlangs nog meegemaakt dat een collega-vertaler een zware fout werd aangerekend, omdat hij 'BTW' had geschreven i.p.v. 'btw', wat het volgens GB05 zou moeten zijn.
Het lijkt goed te zijn verlopen. De Gazet van Antwerpen schreef: "Misschien moeten in de toekomst niet alleen taaltechneuten, maar ook leraren en journalisten betrokken worden bij het uitwerken van een nieuwe spelling."
Dan is er nog deze merkwaardige opmerking: " Linde Van Den Bosch bestreed de laattijdige bekendmaking van de nieuwe woordenlijst. "Vanaf 15 juni 2005 waren de documenten, ook de technische handleiding, ter inzage voor wie een overeenkomst ondertekende". Voorwaarde was de lijst niet voortijdig openbaar te maken. " Dus: de lijst werd bekendgemaakt, maar mocht niet openbaar worden gemaakt??? Het artikel in de Volkskrant is minder sec dan dat in de Gazet van Antwerpen: "Hoe boos je je kunt maken over ideeëloos versus ideeënloos, over appèl versus appel, over de tussen-n en koppeltekens, bleek maandag in Brussel. Urenlang vliegen voor- en tegenstanders van de spellingherziening 2005 elkaar verbaal in de haren. Bij de hoorzitting van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie pogen leden van het Vlaams parlement en van de Tweede Kamer vergeefs orde in de chaos te scheppen."
In vergelijking daarmee lijkt het artikel in de GvA geschreven te zijn door voorstanders.
De Volkskrant schrijft verder: " De krachtmeting gaat tussen de Taalunie en de initiatiefnemers van de Witte Spelling, een platform van Nederlandse media die met het Genootschap Onze Taal werken aan een alternatief. Een alternatief dat Dirk Geeraerts vervloekt. âU moet eindelijk eens toegeven hoe onverantwoord u bezig bentâ, stampvoet het lid van de werkgroep spelling van de Taalunie," Dat zal moed geven aan de tegenstanders van GB05 die de laatste tijd werden beschuldigd van egocentrisme en wangedrag.
De vraag is echter of het hele gedoe iets zal opleveren. Uit het ingehouden artikel van de GvA bleek al dat de Taalunie volhardt in de boosheid, maar in de Volkskrant stond ook: " âEen rare vertoningâ, oordeelt Volkskrant-eindredacteur Bas van Kleef, die als enige namens de critici sprak. âHet was de Taalunieshow. De professoren zaten als het Politburo op de derde rij op Brezjnev-achtige manier hun grote gelijk te koesteren.â"
Overigens publiceerde de Volkskrant ook deze interessante opmerking van Bart Caron: " âIk geef toe dat we te veel voorstanders aan het woord hebben gelatenâ, zegt Vlaams parlementslid Bart Caron, voorzitter van de hoorzitting. âIk heb me vergist in de gezagsgetrouwheid van sommige gremia.â" En Caron besluit: "Hij vindt het Nederlandse verzet âeen conservatieve reflex van een beroepsgroepâ. Maar: âIn mijn hart heb ik sympathie. Ik ben ook onzekerder geworden in mijn taalgebruik. Ik moet veel vaker de juiste spelling van woorden opzoeken dan een jaar geleden.â"
Met andere woorden: de hoorzitting is nutteloos gebleken. We mogen dan ook verwachten, dat het verzet niet zal stilvallen.
Vlaamse vaste leden van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie
Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie vaste leden : * Bart Caron (sp·a-spirit) * Kathleen Helsen (CD&V) * Werner Marginet (Vlaams Belang) * Herman Schueremans (VLD-Vivant) * Gilbert Van Baelen (VLD-Vivant) * Wim Van Dijck (Vlaams Belang) * Monica Van Kerrebroeck (CD&V) * Karim Van Overmeire (Vlaams Belang) * Dany Vandenbossche (sp·a-spirit) * Marleen Vanderpoorten (VLD-Vivant) * Johan Verstreken (CD&V)
Wat verklaringen over de partijen: sp.a-spirit: sociaal-democratische partij met afgesplitste vleugel van de voormalige Volksunie, een nationalistische partij CD&V: christen-democratische partij Vlaams Belang: erg nationalistische partij VLD-Vivant: liberaal-democraten met liberaal-alternatieve vleugel PS: CD&V trekt normaal naar de verkiezingen met een kartel samen met de NVA, die ook een afgesplitste vleugel van de voormalige Volksunie is. Als iemand een gelijkaardige lijst heeft voor de Nederlandse leden van een Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie, zodat we dat graag vernemen.
