Cd-rom Van Dale Groot Woordenboek Hedendaags Nederlands
recensent: Peter Motte
De installatie is erg simpel: cd-rom in de lezer stoppen, en daarna gewoon telkens op 'ja' of 'volgende' klikken.
Je kunt de map waarin het woordenboek wordt geïnstalleerd volledig volgens eigen wens veranderen. Let wel op: we raden aan dat het laatste deel van die map dezelfde naam heeft als wat door het programma standaard wordt gebruikt, in dit geval 'Nederlands'. Dat om te verhinderen dat sommige programmaonderdelen in de war geraken. Het is misschien niet nodig, maar het is wel veilig. We raden trouwens ook aan het boek niet op de C-schijf te installeren. Dat om te verhinderen dat de C-schijf te vol geraakt. Ook dat is een veiligheidsmaatregel.
Hoe is het Belgisch Nederlands aangepakt? Daarover geven we een voorbeeldje:
goesting de goesting (vrouwelijk) (in België, informeel) lust, zin betekenisverwante termen synoniem: zin context zijn goesting doen zijn zin doen, doen waar men zin in heeft
Het label 'informeel' is de beste oplossing voor veel 'Vlaamse' uitdrukkingen, want dat is het Vlaams in de meeste gevallen: een informele huistaal onder familieleden, vrienden en kennissen, die best wordt gemeden in sollicitatiebrieven, -e-mails, testen en bij formele gelegenheden. In romans is het mogelijk, maar romans zijn romans. In handleidingen, officiële documenten en teksten van gelijkaardig belang is het uit den boze. Voor sommige onderwerpen is het echter onvermijdelijk: in België hebben we nu eenmaal schepenen, en geen wethouders. Dat is officiële, door de wet vastgelegde terminologie. Maar ook daar zien we veranderingen door de Europese eenmaking: een regent wordt voortaan een bachelor, en een licentiaat een master. Daar kan geen Vlaamse kneuterigheid tegenop. Overigens vermeldt de Van Dale Hedendaags Nederlands over 'regent':
regent de regent (mannelijk), de regenten; afleiding(en): regentes 1 iemand die het rijksbestuur waarneemt betekenisverwante termen hyperoniem: plaatsvervanger hyponiem(en): prins-regent 2 bestuurder betekenisverwante termen synoniem: bestuurder 3 hoogste inlandse ambtenaar in een residentie op Java tijdens het Nederlandse bewind betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 4 bestuurder van een liefdadigheidsinstelling, gesticht enz. betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 5 (pejoratief) bestuurder met een regentenmentaliteit betekenisverwante termen hyperoniem: bestuurder 6 (in België) leraar die opgeleid is aan een normaalschool en onderwijsbevoegdheid heeft voor de lagere klassen van het secundair onderwijs en voor het hele bso en buitengewoon onderwijs betekenisverwante termen hyperoniem: leraar
Kaderteksten In dit woordenboek wordt in een aantal tekstkaders aanvullende informatie gegeven. In de grammaticale kaders wordt een aantal grammaticale begrippen uitvoeriger uitgelegd dan in de definitie van de betreffende trefwoorden mogelijk is. In de algemene kaderteksten wordt bepaalde informatie op een schematische manier in onderling perspectief geplaatst. Omdat de informatie in de kaderteksten vaak nogal vakspecifiek is, worden niet alle woorden hieruit ook als trefwoord opgenomen. Een cd-rom biedt extra mogelijkheden. Het alfabetisch overzicht van de kaderteksten bevat links naar die teksten, waardoor ze een stuk sneller toegankelijk zijn dan in de papieren versie. Bovendien behandelen de meest kaderteksten grammaticale onderwerpen, en aangezien grammatica een relatienetwerk tussen woorden en woordgroepen legt, is het dus erg handig als je gemakkelijk van de ene verklaring naar de andere kunt springen. Er zijn ook algemene kaderteksten. Om een idee te geven over de inhoud, vermelden we hier de volledige lijst algemene kaderteksten: acroniemen, apostelen, Bijbel, boeddhisme, christendom Nederland, christendom wereld, cocktails, dieren, drogredenen, elementen, emoticons, geologische tijdperken, geschiedenis, getallen, getijden, gewichtsklassen bij het boksen, Grieks alfabet, hindoeïsme, islam, jodendom, jubileum, kleur, krijgsmacht België, krijgsmacht Nederland, landen, maanden, mythologie, planeten, rapportcijfers, Romeinse cijfers, schaken, schoolsysteem België, schoolsysteem Nederland, SI-eenheden, SI-voorvoegsel, sterrenbeelden, stijlfiguren, stijlfouten, subatomaire deeltjes, telefoonalfabet, temperamenten, tijdseenheden, titulatuur, typografische tekens, versterking, vitamine, windsterkte, wiskundige tekens. Deze Van Dale is opgesteld volgens de spellinghervorming van 2005, wat zekerheid lijkt te bieden. Aangezien die spelling echter niet algemeen aanvaard wordt, is van die zekerheid niet veel meer overgebleven. Zelfs een blik op de eerste ingangen maakt dat al duidelijk: daar staan dingen zoals 11 juliviering. Vroeger was dat 11-juliviering. Het is een van die veranderingen die bijna 100% kans heeft om bij de volgende spellinghervorming (2015) te worden teruggedraaid. Het is erg jammer te moeten vaststellen dat het geklungel met onze taal zelfs instituten zoals Van-Dale-woordenboeken verandert in wegwerpproducten. Behalve dat we door al die hervormingen telkens weer een weekje werk hebben om nieuwe regeltjes te leren (volgens Ludo Permentier zijn er zowat 40 regels gewijzigd ten opzichte van het Groene Boekje van 1995), brengen ze ook de uitgevers in problemen. Niet elke uitgever heeft baat bij nieuwe spellingregels. Heel wat voorraad is onverkoopbaar geworden. Van Dale Lexicografie moest eind 2005 een groot aantal medewerkers ontslaan. Uitgeversvoordeel lijkt die spellinghervorming dus niet op te leveren. Woordvoerders van Van Dale Lexicografie gaven ook toe dat de Grote Van Dale eigenlijk alleen nog door bedrijven en scholen wordt gekocht. Een wegwerpproduct kan nu eenmaal geen pronkstuk worden. De spellinghervormingen zorgen dus niet zozeer voor een meerverkoop van de boeken, als wel voor extra kosten omdat er nieuwe edities moeten worden voorbereid, en dus voor extra dure woordenboeken.
Deze nieuwe editie van HN is veel bruikbaarder geworden dan de vorige. Zeker de vreemdetaalgebruiker zal er baat bij hebben. De cd-rom kost echter 82,50 euro, terwijl de papieren versie ook al zo veel kost. Samen is dat dus 165 euro. Daarmee komen ze samen aardig in de buurt van de grote Van Dale, die 179 euro kost, en waarvoor je zowel de papieren als de elektronische versie krijgt, met bovendien de eerste uitgave van 1865 op de cd-rom.
