Karel De Wilde (karel.de.wilde@peirs.be) schreef ons:
"Ik sluit me volmondig aan bij de oproep van de Witte Spelling om verslechteringen, inconsequenties, onduidelijkheden,... uit de nieuwste spelling GB05 aan hen te signaleren en eventuele voorstellen ter verbetering te formuleren. Zo bijv. voor afkortingen, zoals Peter voorheen reeds aanhaalde (BTW, N.V., bvba.); hier zou de gebruiksfrequentie kunnen meegerekend worden bij de uiteindelijke opname van de afkorting in het Witte Boekje."
Strikt gezien sluit ik me niet aan bij de Witte Spelling 2006 (in 1996 was er ook een Witte Spelling). Een extra spellingboekje doet volgens mij de verwarring nog meer toenemen. Mijn standpunt blijft dat we het moeten houden bij het GB95, en dat de woordenlijst alleen maar mag worden aangepast door ze uit te breiden, en niet door spellingregels te veranderen of door de spelling van al opgenomen woorden te veranderen. Ik sluit echter niet uit dat de Witte Spelling 2006 een beter alternatief wordt dan GB05.
Ludo Permentier schreef op de discussiegroep Spits:
"Mag ik ook opmerken dat zich hier een mooie paradox voordoet in verband met de spellingherziening? Uit de discussies blijkt dat met name de verandering van 'Middeleeuwen' naar 'middeleeuwen' en van 'appèl' naar 'appel' voor sommige taalgebruikers onverteerbaar zijn. Nu gaat het precies om schrijfwijzen die slechts 10 jaar oud zijn, die worden teruggeschroefd. Dat betekent dat taalgebruikers 10 jaar na de hervorming van 1995 al volkomen gewend zijn aan deze woordbeelden (althans voor deze kwesties). Door de hevigheid van hun verzet demonstreren ze dus dat een verandering aan de spelling in feite niet zo erg is als ze beweren."
Reactie:
Die hevigheid kan ook gewoon betekenen dat men niet wil dat er om de 10 jaar iets aan wordt veranderd.
De redenering "Door de hevigheid van hun verzet demonstreren ze dus dat een verandering aan de spelling in feite niet zo erg is als ze beweren" doet me denken aan de stelling van R Hendrickx: "In Vlaanderen wordt er nauwelijks drukte over gemaakt. Heeft dat te maken met de Vlaamse volksaard? Of hebben wij Vlamingen er gewoon minder moeite mee dat boven ons hoofd over zoiets als spelling afspraken gemaakt worden? Of bekijken we de zaak gewoon nuchterder en zien we vooral de voordelen van de Spelling 2005?" (http://taalschrift.org/discussie/000949.html)
Het is even goed mogelijk dat de Vlamingen gewoon apathisch op de spelling reageren, omdat het hun geen zier interesseert. Hendrickx heeft het gebrek aan reacties nogal gemakkelijk in zijn voordeel geïnterpreteerd, nl: de nieuwe spelling is goed ontvangen.
Dat doet ook de stelling "Door de hevigheid van hun verzet demonstreren ze dus dat een verandering aan de spelling in feite niet zo erg is als ze beweren": de situatie als een bewijs van het eigen kamp zien.
Niets bewijst echter dat het zo is. De "hevigheid van hun verzet" kan ook betekenen dat de hervorming van 1995 heel goed werd ontvangen, en dat er precies daardoor nu tegenstand is tegen een nieuwe hervorming.
Overigens zijn de veranderingen waarover hier sprake ook een goed voorbeeld van de zinloosheid van de wijzigingen: waarom de zaak om de tien jaar wijzigen als er voortdurend van de ene spelling wordt teruggekeerd naar de andere? Dat is zinloze besluiteloosheid, die de taalgebruiker alleen maar in de war brengt.
Het doet vermoeden dat de beslissingen van een spellingcommissie te veel afhankelijk zijn van wie toevallig in die commissie zit. De taalgebruiker wordt daarmee niet geholpen.
(van de website van Onze Taal) op http://www.onzetaal.nl/advies/wittespelling.html
Spellingwijzer Onze Taal 2006 â het Witte Boekje
Toelichting op 'de witte spelling'
Taaladviesdienst
Van het Groene Boekje verscheen op 15 oktober 2005 de herziene versie. Die is ten opzichte van het boekje van tien jaar eerder op veel punten verbeterd: de regels zijn meer uitgewerkt en de woordenlijst bevat minder fouten. Maar de wijzigingen zijn een stuk ingrijpender gebleken dan alleen maar de 'actualisering van de woordenlijst' die de Nederlandse Taalunie had aangekondigd. Er veranderen zelfs meer woorden dan in 1995, al zijn dat vooral woorden die je niet dagelijks tegenkomt. Ook hebben de makers heel wat nieuwe detailregels bedacht voor kwesties die in 1995 niet omschreven waren. Sommige van die regels zijn verslechteringen en hebben verontwaardigde reacties uitgelokt. Desalniettemin wordt de nieuwe spelling op 1 augustus 2006 gewoon van kracht.
Op 17 december kondigden bovenstaande media aan het nieuwe Groene Boekje niet als norm te gaan hanteren. Ze vinden de regels te technisch en te fijnmazig en sommige woorden onlogisch gespeld, zoals 50 eurobiljetten, would-beschrijver, en Sovjet-socialisme tegenover Sovjetrepubliek en sovjetsocialisme. Het Genootschap Onze Taal vond deze boycot begrijpelijk. Wij vonden de herziene regels ook niet altijd werkbaar en daarom hebben we al in oktober aangekondigd dat we bepaalde zaken anders zouden doen in de Spellingwijzer Onze Taal van 2006.
Samenwerking
In januari besloten de media en het Genootschap Onze Taal samen te werken bij het maken van het nieuwe Witte Boekje. Vanaf augustus dit jaar hanteren we gezamenlijk 'de witte spelling'. Meer informatie vindt u op www.dewittespelling.nl. Voor het samenstellen van het Witte Boekje maken we gebruik van de hulp van veel partijen. Ook van u: we roepen alle taalgebruikers op suggesties voor het nieuwe Witte Boekje te doen. We vragen u vooral lastig te spellen woorden toe te sturen die u in andere naslagwerken niet kunt vinden. Zie de oproep op deze website. In Onze Taal houden we u de komende maanden op de hoogte!
Uitgangspunten
De witte spelling betekent geen revolutie, maar wel een nieuwe benadering: spelling moet voor zo veel mogelijk taalgebruikers toegankelijk en begrijpelijk zijn. Dat kan grotendeels op basis van de bestaande regels. Maar die beschrijven we op een andere manier: het wordt geen doolhof van fijnmazige technische regels, maar meer een houvast in de vorm van een overzichtelijk aantal duidelijke, praktisch toepasbare regels. Daarbij doen we het volgende:
* we nemen de spelling van 1995/2005 als uitgangspunt, inclusief de recente verbeteringen;
* verslechteringen (onlogische, moeilijke regels) worden niet overgenomen;
* in de regels worden zo min mogelijk vaktermen genoemd, maar wel veel voorbeelden;
* we maken meer gebruik van de mogelijkheden om koppeltekens te gebruiken en vaste combinaties aaneen of los te schrijven;
* we vermelden bij afwijkingen ter vergelijking ook de spelling volgens de regels van het Groene Boekje;
* we verwijzen in de woordenlijst bij elk woord naar de bijbehorende regel.
Ter illustratie: het Groene Boekje telt nu 25 bladzijden met regels over het aaneenschrijven van samenstellingen. Dat kan een stuk korter. Wij gaan uit van een eenvoudige richtlijn: niets aan de hand, schrijf het woord dan aaneen (tafelpoot); wel iets aan de hand (cijfer, naam of afkorting in het woord, uitspraakproblemen, of een bijzondere betekenis), gebruik dan een streepje (e-mail, 24-uursservice, auto-onderdelen). Zo willen we meer onderwerpen vereenvoudigen.
Ludo Permentier berekende enkele weken geleden dat de wijzigingen aan de spelling met het GB05, in een aflevering van De Standaard 'slechts' 1 op de 2.500 woorden veranderden. Hij gebruikte dat om te bewijzen dat er weinig werd veranderd. Sommige bedrijven eisen van hun vertalingen echter dat er maximum 1 op 3.000 fouten zijn. Dat is 99,96% foutloze tekst. De 1 op 2.500 van Permentier is dus wel meer dan hij denkt. In cijfers lijkt het weinig, maar als je er geen rekening mee houdt, overschrijd je al de toegelaten foutenmarge van veel taalbedrijven. Er is dus veel meer gewijzigd dan de Taalunie wil toegeven of kan beseffen. Dat verklaart ook het welles-nietes-spelletje dat wordt gevoerd over of er veel in de spelling werd gewijzigd. Cijfers op zich (1 op 2.500) betekenen niets. Je moet ze in de context zien van wat is toegelaten (slechts 1 op 3.000).
Die VRT is dus ook niet zo pro-GB05-blok als men ons wilt doen geloven, en hetzelfde geldt waarschijnlijk ook voor de VUM, het bastion van Ludo Permentier.
Dat je zulke informatie moet vinden op Nederlandse websites, bewijst hoe braaf de chefs van de Vlaamse media zijn. Hun voetvolk volgt hun echter minder dan ze de indruk willen wekken.
De initiatiefnemers van het Witte Boekje leiden uit reacties op hun voorstel af, dat er twee belangrijke argumenten tegen GB05 zijn:
- dat de officiële spelling zonder voorafgaand overleg met groepen van gebruikers van bovenaf wordt opgelegd.
- [dat men] valt [men] over het gegeven dat de Taalunie (in weerwil van de toezegging in 1995 dat na tien jaar maar weinig aan de spelling zou veranderen) in de spelling van 2005 toch weer veel en soms ingrijpende veranderingen heeft aangebracht ten opzichte van 1995. En bovendien dat sommige van die veranderingen te veel taalkundige kennis vragen van de taalgebruiker.
"Met name de regels voor het gebruik van koppelteken, trema en hoofdletter zijn ingrijpend gewijzigd."
"Om te weten of woorden aan elkaar, los of met een koppelteken moeten worden geschreven, moet de taalgebruiker kunnen onderscheiden of hij te maken heeft met een samenstelling, een samenkoppeling of een spatiewoord."
Dat is veel gevraagd. Ik heb er enkele jaren Germaanse filologie op zitten, o.a. afdeling Nederlands, ben geslaagd, en heb nog nooit gehoord over iets als een spatiewoord. De commissie heeft totaal nieuwe categorieën woorden zitten invoeren. Dat kan niet goed gaan.
Volgens het Witte Boekje "zijn bijvoorbeeld ook de regels voor het gebruik van hoofdletters niet te leren, zijn ze zo ingewikkeld en bevatten ze ook weer zo veel uitzonderingen, dat steeds moet worden opgezocht wat de correcte spelling is."
Ik heb het onlangs nog meegemaakt dat een collega-vertaler een zware fout werd aangerekend, omdat hij 'BTW' had geschreven i.p.v. 'btw', wat het volgens GB05 zou moeten zijn.
Het lijkt goed te zijn verlopen. De Gazet van Antwerpen schreef: "Misschien moeten in de toekomst niet alleen taaltechneuten, maar ook leraren en journalisten betrokken worden bij het uitwerken van een nieuwe spelling."
Dan is er nog deze merkwaardige opmerking: " Linde Van Den Bosch bestreed de laattijdige bekendmaking van de nieuwe woordenlijst. "Vanaf 15 juni 2005 waren de documenten, ook de technische handleiding, ter inzage voor wie een overeenkomst ondertekende". Voorwaarde was de lijst niet voortijdig openbaar te maken. " Dus: de lijst werd bekendgemaakt, maar mocht niet openbaar worden gemaakt??? Het artikel in de Volkskrant is minder sec dan dat in de Gazet van Antwerpen: "Hoe boos je je kunt maken over ideeëloos versus ideeënloos, over appèl versus appel, over de tussen-n en koppeltekens, bleek maandag in Brussel. Urenlang vliegen voor- en tegenstanders van de spellingherziening 2005 elkaar verbaal in de haren. Bij de hoorzitting van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie pogen leden van het Vlaams parlement en van de Tweede Kamer vergeefs orde in de chaos te scheppen."
In vergelijking daarmee lijkt het artikel in de GvA geschreven te zijn door voorstanders.
De Volkskrant schrijft verder: " De krachtmeting gaat tussen de Taalunie en de initiatiefnemers van de Witte Spelling, een platform van Nederlandse media die met het Genootschap Onze Taal werken aan een alternatief. Een alternatief dat Dirk Geeraerts vervloekt. âU moet eindelijk eens toegeven hoe onverantwoord u bezig bentâ, stampvoet het lid van de werkgroep spelling van de Taalunie," Dat zal moed geven aan de tegenstanders van GB05 die de laatste tijd werden beschuldigd van egocentrisme en wangedrag.
De vraag is echter of het hele gedoe iets zal opleveren. Uit het ingehouden artikel van de GvA bleek al dat de Taalunie volhardt in de boosheid, maar in de Volkskrant stond ook: " âEen rare vertoningâ, oordeelt Volkskrant-eindredacteur Bas van Kleef, die als enige namens de critici sprak. âHet was de Taalunieshow. De professoren zaten als het Politburo op de derde rij op Brezjnev-achtige manier hun grote gelijk te koesteren.â"
Overigens publiceerde de Volkskrant ook deze interessante opmerking van Bart Caron: " âIk geef toe dat we te veel voorstanders aan het woord hebben gelatenâ, zegt Vlaams parlementslid Bart Caron, voorzitter van de hoorzitting. âIk heb me vergist in de gezagsgetrouwheid van sommige gremia.â" En Caron besluit: "Hij vindt het Nederlandse verzet âeen conservatieve reflex van een beroepsgroepâ. Maar: âIn mijn hart heb ik sympathie. Ik ben ook onzekerder geworden in mijn taalgebruik. Ik moet veel vaker de juiste spelling van woorden opzoeken dan een jaar geleden.â"
Met andere woorden: de hoorzitting is nutteloos gebleken. We mogen dan ook verwachten, dat het verzet niet zal stilvallen.
Vlaamse vaste leden van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie
Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie vaste leden : * Bart Caron (sp·a-spirit) * Kathleen Helsen (CD&V) * Werner Marginet (Vlaams Belang) * Herman Schueremans (VLD-Vivant) * Gilbert Van Baelen (VLD-Vivant) * Wim Van Dijck (Vlaams Belang) * Monica Van Kerrebroeck (CD&V) * Karim Van Overmeire (Vlaams Belang) * Dany Vandenbossche (sp·a-spirit) * Marleen Vanderpoorten (VLD-Vivant) * Johan Verstreken (CD&V)
Wat verklaringen over de partijen: sp.a-spirit: sociaal-democratische partij met afgesplitste vleugel van de voormalige Volksunie, een nationalistische partij CD&V: christen-democratische partij Vlaams Belang: erg nationalistische partij VLD-Vivant: liberaal-democraten met liberaal-alternatieve vleugel PS: CD&V trekt normaal naar de verkiezingen met een kartel samen met de NVA, die ook een afgesplitste vleugel van de voormalige Volksunie is. Als iemand een gelijkaardige lijst heeft voor de Nederlandse leden van een Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie, zodat we dat graag vernemen.
"Hun [=Nederlandse media] voornaamste overweging is, dat deze nieuwe spelling te veel veranderingen bevat ten opzichte van die van 1995, terwijl destijds was toegezegd, dat er maar weinig zou veranderen." en "Bovendien zijn de veranderingen veel ingrijpender van karakter dan van officiële zijde wordt voorgesteld." en "Aan tal van spellingveranderingen liggen regels ten grondslag die te veel vragen van de taalkundige kennis van de taalgebruiker om ze te kunnen toepassen. De regels zijn niet leerbaar." en tenslotte: "Deze overwegingen hebben ertoe geleid, dat op 13 januari 2006 het platform De Witte Spelling is opgericht. De deelnemende partijen zijn voorlopig drie landelijke dagbladen (NRC Handelsblad, Trouw en de Volkskrant), de vier opiniebladen (Elsevier, Vrij Nederland, HP/De Tijd en de Groene Amsterdammer), de NOS, het Genootschap Onze Taal, Planet Internet en Tekstnet, een beroepsvereniging van tekstschrijvers." Wat eigenlijk het einde van GB05 betekent.
Op dit moment, 20 februari 2006, is de hoorzitting bezig van de Interparlementaire Commissie (IPC) van de Nederlandse Taalunie een hoorzitting spelling in de Antoon Van Dyckzaal van het Vlaams Parlement.
Om 11.00 uur geeft het Algemeen Secretariaat van de Nederlandse Taalunie een algemene toelichting op het actualiseringstraject van de spelling en daaraan gerelateerde onderwerpen (omvang, inhoud, uniformiteit). De vergadering schorst van 12.30 uur tot 14.00 uur. Tussen 14.00 uur en 16.00 uur staan twee thema’s in relatie tot de spelling centraal: media en onderwijs. Elk thema wordt door drie sprekers vanuit verschillende invalshoeken ingeleid.
Bij het samenstellen van de sprekerslijst werd gestreefd naar een evenwicht tussen verschillende sectoren en invalshoeken.
Er was beperkte ruimte voor toehoorders. Wie aanwezig wou zijn, moest dat op voorhand laten weten op onderstaand telefoonnummer of emailadres.
Dat betekent o.a. dat de Belgen 'btw' moeten schrijven i.p.v. 'BTW'. Wat voor niemand vanzelfsprekend is (heeft iemand er ooit aan gedacht de spelling van BTW - sorry - btw op te zoeken?).
De Nederlandse afdeling verdedigt zich door te stellen dat de meerderheid van de Nederlandse media GB05 niet volgt, terwijl de meerderheid van de Belgische dat wel doet. Vandaar GB05 voor België.
Maar de werkelijkheid is, dat iedere Belg zowel Nederlandse als Belgische teksten te lezen krijgt: de meerderheid van de boeken verkocht in Belgïe worden geïmporteerd uit Nederland. De grootste Vlaamse uitgeverij, Standaard Uitgeverij, is tegelijk de grootste importeur van boeken uit Nederland.
Het idee dat eBay België zich dus best aan GB05 houdt, en eBay Nederland aan GB95, omdat de Belgen GB05 zouden gewoon zijn en de Nederlanders GB95, houdt dus geen steek. In de praktijk loopt het gewoon door elkaar heen, zeker in België.
In Vlaanderen kan de spellingverwarring dus alleen maar stijgen.
Een oproep van de Taaladviesdienst:meehelpen aan nieuwe Spellingwijzer
In augustus verschijnt de nieuwe Spellingwijzer Onze Taal (zie ook onze toelichting op de witte spelling op http://www.onzetaal.nl/advies/wittespelling.html). We werken daarbij samen met veel andere partijen. Ook op de (toekomstige) gebruikers van het Witte Boekje doen we een beroep.
We zijn vooral op zoek naar woorden voor in de woordenlijst. Zijn er woorden die u tot nu toe in de Spellingwijzer hebt gemist? Of zijn er (categorieën) woorden die niet in het Groene Boekje of Van Dale staan, maar die u graag in een naslagwerk zou willen kunnen opzoeken? Laat het ons dan weten, bij voorkeur via e-mail: spellingwijzer@onzetaal.nl.
(Per post kan ook: Redactie Spellingwijzer, p/a Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag.)
Ook andere suggesties kunt u toesturen.
Het gaat ons nadrukkelijk om woorden die een spellingprobleem hebben. Ook ontbrekende namen zijn welkom: zowel aardrijkskundige namen als bekende eigennamen. Uw medewerking wordt zeer op prijs gesteld.
Wilt u woorden insturen, doe dat dan uiterlijk begin juni. Wat na die tijd binnenkomt, kan in aanmerking komen voor opname in een volgende druk of op onze website (als aanvulling).
Het Groene Boekje krijgt concurrentie (De Morgen / Belga)
Zie De Morgen: http://www.demorgen.be/telex/?news=B301496
Het Groene Boekje krijgt concurrentie
Het Groene Boekje krijgt vanaf augustus concurrentie van het Witte Boekje, met alternatieve spellingsregels. Dat meldden Trouw en de Volkskrant zaterdag. Samen met een reeks andere media, zoals onder meer het NOS Journaal, verzetten de kranten zich tegen de komst van nieuwe spellingsregels op 1 augustus.
Het witte boekje zal bestaan uit een regeloverzicht en een woordenlijst, die via www.spellingwijzer.nl toegankelijk zijn of moeten worden. Er komt ook een papieren nieuwe Spellingwijzer Onze Taal. "De regels worden eenvoudiger uitgelegd en soms iets anders toegepast dan in het Groene Boekje", aldus de initiatiefnemers. (Belga/AG 15:06)
Zie De Standaard: http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=DMF11022006_004
AMSTERDAM - Het Groene Boekje krijgt vanaf augustus concurrentie van het Witte Boekje, met alternatieve spellingsregels. De kranten Trouw en de Volkskrant hebben dat zaterdag gemeld.
Samen met een reeks andere media, waaronder het NOS Journaal, Vrij Nederland, Planet Internet en NRC Handelsblad, verzetten de kranten zich tegen de komst van nieuwe spellingsregels per 1 augustus. Ook het Genootschap Onze Taal doet mee.
Het witte boekje zal bestaan uit een regeloverzicht en een woordenlijst. De taalgids is on line te consulteren op www.spellingwijzer.nl. Daarnaast verschijnt er een papieren nieuwe Spellingwijzer Onze Taal.
,,De regels worden eenvoudiger uitgelegd en soms iets anders toegepast dan in het Groene Boekje'', aldus de initiatiefnemers op www.dewittespelling.nl.
De ontevreden media vinden dat de officiële nieuwe spelling te veel veranderingen bevat ten opzichte van 1995, toen de regels voor het laatst werden bijgesteld. ,,Bovendien zijn de veranderingen veel ingrijpender van karakter dan van officiële zijde wordt voorgesteld.''
,,Aan tal van spellingveranderingen liggen regels ten grondslag die te veel vragen van de taalkundige kennis van de taalgebruiker om ze te kunnen toepassen'', vinden de bedenkers Witte Boekje. ,,De regels zijn niet leerbaar. Voorbeelden: naast cao-overleg is het VUT-premie geworden, naast Suikerfeest is het kerstfeest en naast 24-jarige is het 24 uursservice.''
Ons gemeld door Karel de Wilde: De Studenten in Nederland pleitten luidop voor een rechtszaak tegen de nieuwe spelling. Zie www.erasmuscollege.nl. Is daar ondertussen meer over bekend?
Trouw en andere media boycotten de nieuwe spellingregels van de Taalunie , die augustus 2006 van kracht worden. De wijzigingen zijn wellicht wetenschappelijk te onderbouwen, maar laten de gebruikers in verwarring achter, stellen de hoofdredacties.
Samen met de Volkskrant, NRC, NOS, Planet Internet en alle opiniebladen, houdt Trouw vast aan de spellingregels die bij de vorige herziening, in 1995, zijn doorgevoerd. âMet een enkele aanpassing, kunnen we met die lijst prima voortâ, zegt hoofdredacteur Frits van Exter.
De nieuwe regels werden in oktober gepresenteerd met de hernieuwde uitgave van de Woordenlijst Nederlandse Taal, ook wel het Groene Boekje genoemd. Direct barstte een storm van kritiek los. Zo noemde Trouw de wijzigingen: 'De Groene Doolhof'.
Volgens deelnemers aan de boycot zijn de wijzigingen wetenschappelijk misschien goed te onderbouwen, maar vallen ze aan de gebruikers niet meer uit te leggen. Zo worden freefight en bluejeans aaneengeschreven, maar free kick en black box los. Historische perioden zoals Middeleeuwen verliezen hun hoofdletter, terwijl heilige boeken nu ook in samenstellingen (bijbelvertaling) een kapitaal wordt gegund.
Lees meer op de site De witte spelling over het protest tegen de nieuwe regels." http://www.wittespelling.nl/
Uit "De Volkskrant" (zie: http://www.volkskrant.nl/binnenland/article209376.ece)
Taalunie houdt hoorzitting over nieuwe spelling Van onze verslaggeefster
AMSTERDAM - De Interparlementaire Commissie (IPC) van de Nederlandse Taalunie houdt op 20 februari in Brussel een openbare hoorzitting over de nieuwe spelling. Doel is de discussie over de spelling tot een breder, publiek debat op te rekken.
IPC-voorzitter Bart Caron zegt dat de commissie geschrokken is van de heftige reacties die de nieuwe spelling, die op 1 augustus moet ingaan, heeft opgeroepen bij met name de Nederlandse media.
Half december lieten de PCM-dagbladen de Volkskrant, NRC Handelsblad en Trouw weten de nieuwe spelling te zullen boycotten omdat de logica in de spellingswijzigingen ontbreekt. Weekbladen en andere media volgden.
Maurice Vandebroek over stellingen van Ruud Hendrickx
Maurice Vandebroek op 1/02/06 op de website van Taalschrift(http://taalschrift.org/discussie/000949.html):
"Volgens mij [=Maurice Vandebroek ] oogst de Taalunie wat ze zelf gezaaid heeft.
Bij de aankondiging van de spellingaanpassing-die-geen-spellingaanpassing-mag-genoemd-worden van 2005 werden alle toeters en bellen bovengehaald. Er werd een waar evenement van gemaakt, en uitgevers moesten dure eden zweren dat ze niet voortijdig over de ânieuweâ spelling uit de biecht zouden klappen. De schrijver van de nieuwe leidraad gaf in een artikel in Onze Taal een antwoord op de verontrustende vraag hoe het komt dat er nu meer woorden een nieuwe spelling krijgen dan tien jaar terug (http://www.onzetaal.nl/nieuws/rimpeling.html). In de barnumreclame van de betrukken uitgeverijen werd het er dik opgelegd: âon-mis-baarâ - âruim 11.000 verschillen met het Groene Boekje van 1995â (= meer dan 10%, dus) - http://www.hetgroeneboekje.nl/.
Het leek wel een langgerekte kreet: âNeem deze spelling alsjeblieft ernstig en ons erbij!â. En dan neemt de goegemeente die spelling eindelijk ernstig genoeg om ze te verwerpen, is het weer niet goed. Snel verschijnen er artikelen dat een boycot voor chaos zal zorgen (alsof een spellingverandering om de 10 jaar, hoe klein ook, dat niet doet), dat de aanpassingen minimaal zijn, 0,04% van de woorden in een gemiddelde krant - http://taalunieversum.org/nieuws/1207 (waarom was die hele aanpassing dan helemaal nodig?) en tenslotte dat mensen die de nieuwe spelling niet aanvaarden regelrechte egoïsten zijn (van een rationeel argument gesproken).
Het klopt dan wel dat de spellingaanpassing van 2005 een heleboel inconsequenties uit die van 1995 wegwerkt, maar is dat echt zoân verdienste? De woordenlijst van 1995 was een ramp die de leidraad die erbij hoorde zelf niet volgde. En die extra regels, maken die de spelling echt consequenter? Ik begrijp wel waarom âreïncarnatieâ met een trema moet en âre-integratieâ met een koppelteken (best een beangstigende gedachte, eigenlijk â help, ik denk zoals de leden van de spellingscommissie), maar de gewone taalgebruiker die beide woorden in dezelfde tekst leest, denkt dat er een ergerlijke fout staat. En zoals Ruud Hendrickx het zelf formuleert: âErgernis bij het publiek moeten we koste wat kost vermijden, want iemand die geërgerd is, luistert niet naar de boodschapâ - http://vrttaal.net/taaldatabanken_master/ taalbeleid/taalcharter.shtml. Op die manier bemoeilijkt de spelling de communicatie, en dat kan toch niet de bedoeling zijn.
Heel vreemd vind ik dat je nooit leest waarom bepaalde veranderingen doorgevoerd zijn. Waarom werd de spelling âpaddestoelâ tien jaar lang verdedigd omdat het een versteende uitdrukking zou zijn terwijl het nu weer een springlevende âpaddenstoelâ wordt? En is de spellingcommissie van plan om deze arbitraire aanpassingen om de tien jaar door te voeren, tot grote vreugde van de betrokken uitgevers? Die zijn in ieder geval gelukkig met de recentste aanpassing: http://www.boekblad.nl/ - Nieuwe spelling commercieel succes.
Het schrijnendste voorbeeld van zelfoverschatting stond in De Volkskrant van 14 oktober 2005: Piet van Sterkenburg, lid van de Taalunie en verantwoordelijk voor de nieuwe woordenlijst, durft zelfs de stelling aan dat âweâ de beste spelling van Europa hebben. âHet Engels wordt in Engeland en Amerika verschillend gespeld, de Duitsers zijn het onderling ook oneens en de Fransen zijn helemaal waardeloos op het gebied van spelling.â
Hoe kan een spelling, niet meer dan een afspraak over hoe taalgebruikers die taal wensen te noteren, beter zijn dan een andere? Consequenter misschien, makkelijker of zo, maar beter? Bovendien klopt het niet: de Fransen hebben een moeilijke, maar wel een heel consequente spelling. Vraag maar aan mensen die met dyslectici werken: de spellingregels voor het Frans kun je met wat moeite behoorlijk aanleren. Uitzonderingen zijn er niet veel, heel anders dan in het Nederlands. De spellingregels voor het Engels zijn heel moeilijk, toegegeven, maar dat heeft het Engels niet tegengehouden om de lingua franca van tegenwoordig te worden.
Die hele boycot van de Nederlandse media stelt volgens mij trouwens niet veel voor. Ik kan me niet voorstellen dat al die redacties hun eigen spellinggidsen en spellingprogrammaâs gaan maken. Als er twijfel is over de schrijfwijze van een woord, grijpt een journalist of redacteur toch naar het dichtstbijzijnde naslagwerk. En dat zal wel een recent Groene Boekje, een Van Dale of woordenlijst.org zijn, vermoed ik.
Zelf heb ik besloten de spelling maar te nemen zoals ze is. Helemaal consequent krijg je die toch niet, dus dat moet je echt niet om de tien jaar proberen. Ik hoop vurig dat de mensen van de Taalunie er ook zo over denken, maar ik vrees het ergste: Het Instituut voor Nederlandse Lexicologie zoekt een projectleider spelling - http://taalunieversum.org/vacaturebank/vacature.php?id=206. Een paar kernwoorden uit de advertentie zijn âstevige persoonlijkheidâ, âdaadkrachtigâ en âresultaatgerichtâ. Het lijkt alsof ze iemand zoeken die zijn stempel wil drukken op de spelling. Dat belooft wat voor 2015."
Hieronder citeren we enkele van zijn opmerkingen, en geven we er enig commentaar bij. We beginnen met... de titel. (het volledige artikel staat op http://taalschrift.org/discussie/000949.html).
1) âWie de nieuwe spelling niet wil, denkt vooral aan zichzelfâ: die titel verwijt de tegenstanders egoïsten te zijn. De titel is dus op zich al scheldproza.
5) "Zeker niet als je argumenten meer emotioneel â de nieuwe spelling is lelijk, meneer! â dan rationeel zijn." De pot moet de ketel niet verwijten dat hij zwart ziet: in beide kampen zijn er mensen met emotionele argumenten. De titel van dit artikel is op zich al een poging om emoties te gebruiken.
6) Op de argumenten over al of niet consistent wil ik hier niet ingaan. De reden daarvoor: het is elders al veel gedaan, en bovendien heb ik daarvoor hier nog de tijd, en hoogstwaarschijnlijk evenmin de plaats.
7) "Dankzij de Spelling 2005 zijn we ook af van de verschillen tussen het Groene Boekje en de woordenboeken." Waarom moet je de spelling veranderen om die verschillen weg te werken? Hadden die verschillen ook niet vermeden geweest als de woordenboekuitgevers de spelling van het GB overal hadden toegepast? Is dat argument van Ruud Hendrickx dan ook niet een non-argument?
9) "De Spelling 2005 beregelt kwesties waar vroeger geen regels voor bestonden. Daardoor krijgen sommige woorden nu een ander spellingbeeld." M.a.w.: sommige woorden zijn veranderd doordat er regels voor zijn gekomen. Er klopt iets niet in die redenering. Immers: als er geen regels voor waren, dan was er toch niets te veranderen? Ze kunnen toch alleen maar zijn veranderd als er een regel op werd toegepast?
10) "Et alors?": zwaktebod! Geef toe...
11) "Veel mensen zullen blij zijn dat er nu ook duidelijker regels zijn voor het spellen van getallen in woorden," Voor zover ik weet waren die er allemaal al sinds GB95. GB05 was daarvoor niet nodig.
12) "Veel mensen zullen blij zijn dat er nu ook duidelijker regels zijn voor (...) het gebruik van hoofdletters." Daarover wil ik me niet volledig uitspreken, omdat we dan ook bij de afkortingen belanden. Maar als we geen rekening houden met afkortingen en andere speciale gevallen, dan kunnen we wel stellen dat er ook al in GB95 regels waren voor het gebruik van hoofdletters in zinnen, namen, titels, etc.
15) "Is dat niet toevallig de spelling die de redacteuren geleerd hebben?" Toevallig? Ja. Maar dan wel 'toevallig'. De klacht is dat er na tien jaar weer een verandering is. (Ik weet het, ik val in herhaling, maar ik kan ook alleen maar merken dat het bij sommigen niet doordringt.)
16) "Hebben de mensen die terug willen naar 1954 er al bij stilgestaan dat voor miljoenen kinderen in Nederland en Vlaanderen de Spelling 1995 met de aanvullingen van 2005 de enige spelling is waar ze mee vertrouwd zijn?" Laten we duidelijk zijn: die kinderen klagen dat wat zij hadden geleerd in 1995 weer is veranderd.
17) "Ik begrijp het niet." Daar zijn we het over eens.
