Van een goede vriendin kreeg ik het boek “ Geluiden van het leven” van Karen Bakker. Na het boek van Wohlleben over het geheime leven onder de grond dat bomen en planten in evenwicht houdt of in onevenwicht brengt en het boek van Drouet, die het land uitgepest is,  dacht ik dat we het gehad hadden met het doorgronden van al dat leven rondom ons. Niets is minder waar.

Zo verrassend is het nu ook weer niet dat walvissen communiceren met geluiden. Maar dat ze de wereld zien door middel van geluid is toch niet voor iedereen vanzelfsprekend. “Geluid is snel, sneller dan licht, zodat zeezoogdieren veel verder horen dan ze zien.“ Wij horen de walvissen als ze onderling communiceren, orka’s hebben dialecten waardoor de scholen uit elkaar kunnen gehaald worden door ervaren luisteraars.

Een tweede vorm van geluid is de echolocatie waardoor sommige walvissen hun omgeving in kaart brengen. Hun oor is wat voor ons ons oog is. Daarnaast kennen we ook de walviszang wat zou kunnen te maken hebben met paargedrag.

Via bandopnames ontdekte men de patronen in het gezang en de andere geluiden. Het gezang heeft niet enkel betekenis voor de soort walvissen, ook vallen er structuren in te ontdekken. De familie Payne luisterde 31 jaar naar opnames en ontdekte de patronen in de buitenaardse geluiden. Hun werk culmineerde in een muziekalbum dat nog steeds de best verkochte opname van natuurgeluiden is.

Katy Payne wou het eerste olifantenwoordenboek samen stellen. Andere wetenschappers konden met zendertjes vast stellen dat kuddes hun bewegingen op elkaar afstemmen. Ze kwam er achter dat olifanten infrageluiden maken, infrasoon die op lange afstand door de dieren hoorbaar waren. Ook om partners te zoeken gebruiken de dieren infrasone geluiden. Mannetjes en vrouwtjes leven afzonderlijk maar de bronstige vrouwtjes maken laagfrequente geluiden waarop de mannetjes reageren.

Het bioakoestisch onderzoek dat naderhand werd opgetuigd werd ook een belangrijke factor in het beschermen van de olifanten. Het olifantenwoordenboek schoof naar de achtergrond voor een olifantenteller en  een geautomatiseerd waarschuwingssysteem. Met gebruik van AI systemen kon het systeem olifantengeluiden registreren zonder het kabaal van de jungle. Zelfs stropers kon het systeem detecteren. Daarmee is echter de stroperij niet gestopt.

Uit de bio akoestische onderzoek van de twee diersoorten met grote hersenen is de vraag gerezen of diersoorten met kleinere of geen hersenen ook kunnen luisteren en communiceren. “ Wetenschappers zijn aan het leren dat een immens scala van soorten luistert en geluid maakt op manier die we nog nauwelijks begrijpen.”

De schildpadden bijvoorbeeld.  Die maken geluid, veel geluid, boven water maar ook onder water. Met hydrofoons kon Giles dat vast stellen. Eerst moest ze vijfhonderd uur aan audio-opnames doorploegen om tot het besluit te komen. Ferrara een andere onderzoekster documenteerde 2122 unieke schildpadgeluiden. Ze toonde aan dat die geluiden gebruikt werden om o.a. hun gedrag af te stemmen. Ze ontdekte ook dat babyschildpadden geluid maken voor ze uitkwamen. Men gaat ervan uit dat de embryo’s elkaar op de hoogte houden van hun ontwikkeling.

En wat met planten? Als Microsoft er zich al mee bezig houdt om via blauw en rood licht  negatieve en positieve boodschappen te geven aan planten, en kamerplanten sensoren krijgen die vocht in de bodem monitoren en toegang hebben tot sociale media dan belanden wij in een zone die onze wenkbrauwen doen fronsen. Dit zijn elektronische handigheidjes die niet bewijzen dat planten met ons kunnen praten. Wil je het zelf proberen? Bestel enkele apparaatjes, verbind die met de plant en die reageert zoals het scherm van je smartphone.

De fytoakoestiek is nog andere koek en is controversieel. Bewezen is dat planten reageren op geluid, ultrageluid zou een alternatief voor pesticiden kunnen zijn. Reageren, goed en wel, maar of planten geluid maken is pas controversieel. Onderzoekers hebben wel aangetoond dat planten over een geheugen beschikken. Wetenschappers brengen het vegetatieve sensorium nog maar in kaart , een vegetatieve kennisleer. Zoals Darwin al aangaf heeft onderzoek aangetoond dat planten geluid kunnen detecteren, op geluid reageren en onderscheid maken tussen ecologisch relevante geluiden en andere. Maar enig sceptiscisme blijft of planten kunnen horen als mensen.

“ Als de voorspelling van een batterijloos internet van geluiden uitkomt, zou dat het akoestische natuurbehoud in staat stellen om overal ter wereld bedreigde diersoorten te beschermen.” ( Karen Bakker)