Het is zonneklaar dat de inwoners van de Meetjeslandse gemeenten niet staan te trappelen om een fusie tussen die gemeenten te bejubelen. Verschillende emotionele en zakelijke overwegingen zijn in het publiek te horen zoals het verlies van eigenheid in een groter verband, het gevoel opgeslokt te worden door een groter geheel en geen vertegenwoordigers meer te hebben, de afstand tussen politiek en burger die zou vergroten, het ongelijke belastingsysteem dat geld gaat kosten…

Veel van de bezwaren lijken redelijk tot men ze eens goed gaat bekijken. Maar als men doorvraagt ontdekt men meestal dat de bezwaren op niet veel feiten zijn gebaseerd en niet veel verder gaan dan een afkeer van verandering en een vrees voor verworven privileges.

Niet te onderschatten zijn ook de belangen en verwachtingen van de huidige politici die vrezen voor hun zitje of hun ambt. Zij kunnen de fusie zien als een opportuniteit om de gemeenten de toekomst in te leiden, maar ook als een bedreiging voor hun positie.

Voorwaarde voor de fusie is dat het voorzieningenniveau per deelgemeente niet mag worden aangetast en er een evenredige vertegenwoordiging van de gemeenten in de bestuurlijke organen wordt nagestreefd.

In wat volgt zullen we ingaan op de vraag waarom de fusie een goed idee is.

1.     De gemeenten Kaprijke, Sint Laureins en Assenede zijn gemeenten met een beperkte beleidskracht door het gebrek aan personeel. Daardoor zijn er gemiste kansen op allerlei vlakken. Het onderbrengen van de bestaande personeelsleden in één ploeg geeft ongekende mogelijkheden van samenwerking, van versterking van het gemeentelijk beleid, van initiatieven en van ondersteuning en dienstverlening aan burgers.

2.     Een gezamenlijk financieel beleid laat toe efficiënter om te gaan met de middelen doordat men samen kan aankopen, samen kan uitvoeren, grenzen vervagen, samen een financieel beleid kan uitstippelen dat ten goede komt aan de burgers.

3.     Het eenvormig invullen van belangrijke taken zoals de ruimtelijke ordening, het sportbeleid, het gezondheidsbeleid, het ouderen en jongerenbeleid zorgt voor eenduidigheid en duidelijkheid voor de burgers waar nu door de verschillende besturen soms tegenstrijdige signalen aan de burgers worden gegeven.

4.     De schuldenlast van de gemeenten wordt door de subsidiëring van de fusie met een belangrijk aandeel overgenomen door de Vlaamse overheid zodat nieuwe projecten die nu niet mogelijk zijn kunnen worden uitgevoerd en/of de schulden die er zijn substantieel verminderd worden.  Indien de vier gemeenten samengaan is er een budget van meer dan 25 miljoen ter beschikking.

5.     Door de versterking van de gemeentelijke administraties staat ook de politiek sterker omdat er meer beleidsvoorbereidend en uitvoerend werk kan worden opgenomen. Door de gebrekkige opvolging in de huidige situatie gaat veel tijd verloren bij het ontwikkelen van projecten. Zo heeft de gemeente Kaprijke  een beperkt aanbod van subsidies, culturele faciliteiten, volwassenonderwijs, gebouwen voor de jeugd, fiets- en voetpaden, ondersteuning van verenigingen en socio-culturele activiteiten, voorzieningen voor ouderen en jongeren.

Tevens is er te weinig bestuurskracht om op bovengenoemde domeinen het verschil te maken. Toerisme bijvoorbeeld is beperkt in vergelijking met gelijkaardige gemeenten ondanks de grote troeven die de gemeente heeft met de aanwezigheid van een grote oppervlakte bos. Ook de aanslagvoet roerende voorheffing ligt voor een rijke gemeente beneden de aanslagvoet in arme vergelijkbare gemeenten wat er op wijst dat niet alle financiële bronnen worden aangeboord om de wegen te onderhouden, fietspaden en trage wegen aan te leggen.

6.     Op dit ogenblik schommelt het belastingstarief voor personen van de vier gemeenten tussen 7 en 7,7 %, de opcentiemen tussen 756 en 882. De fusie geeft de mogelijkheid door het verminderen van de schulden om deze ongelijkheden weg te werken zodat in dit deel van het Meetjesland de tarieven gelijk zijn. Er zijn geen goede redenen te verzinnen om die gelijke behandeling van de burgers niet te doen.

7.     Naast de versterking van de ambtenarij is er ook de versterking van de politiek door de verhoging van de salarissen van de politici waardoor zij van het besturen hun hoofdberoep kunnen maken. Dit wordt gecompenseerd door het verminderen van de mandaten van zowel  de leden van het schepencollege als van de leden van de gemeenteraad. In een kleine gemeente vist men in een kleine pool van mensen die zich willen inzetten voor de gemeentelijke politiek.

8.     Een te kleine gemeente heeft problemen om voldoende personeel aan te trekken en te behouden door carrièreperspectief te bieden. Goed geschoold personeel heeft het in een klein bestuur snel bekeken, kan onvoldoende ambities realiseren voor een te beperkt beleid. Meestal zullen goede mensen niet eens voor een functie in die gemeenten solliciteren. Het is een relatief goed bewaard geheim dat veel kleine gemeenten nog maar nauwelijks aan personeel geraken. Ambitieus personeel wil in een bestuurskrachtige gemeente werken. Ook op dit vlak is de wereld sedert 1976 grondig veranderd.”

9.     Te veel en te veel kleine gemeenten leiden tot ineffectief beleid, tot verlies van efficiëntie, tot het weglekken van overheidsmiddelen en tot meer maatschappelijke onduurzaamheid. Vooral die laatste waarde beheerst de agenda steeds meer. Gemeenten die allemaal voor hun eigen kunstmatig afgebakend gebiedje meer woningen willen, eigenlijk van alles meer willen, dat bestendigt de aantasting van de ruimte, verhoogt het mobiliteitsprobleem, versterkt de versnipperde verstedelijking. Niet duurzaam genoeg, niet effectief genoeg, niet efficiënt genoeg.

Besluit:

            Er zijn vele redenen om te fuseren. De bevolking zal er wel bij varen omdat er beter voor de bevolking kan gezorgd worden op allerlei terreinen.

Niet fusioneren zal onze gemeenten 25 miljoen kosten en blijft de geringe bestuurskracht in de kleine gemeenten wegen op het realiseren van noodzakelijke projecten.

Guido Steenkiste

Voor de tekst werden argumenten gebruikt  van o.a. Filip De Rynck, hoogleraar bestuurskunde aan de RUG