12. Io.

Io was een dochter van de stroomgod Inachos, die zelf een zoon was van de titaan Okeanos, al zijn er die beweren dat Japetos, ook een titaan, de vader was van Inachos. Dat laatste doet echter weinig ter zake. Wat volgt is een wondermooi verhaal.

Io trad in dienst bij de oppergodin Hera, als dienstmaagd. Ze was mooi, ook in de ogen van Zeus. Toen, op een kwade dag, de oppergod zich wat al te lang ophield met Io, in de vlakte van Argolis, ergens aan de oevers van de Inachos-rivier, was dat niet aan de aandacht van Hera ontgaan. Zeus zag zijn gade in de verte al naderen en vlug toverde hij de geliefde Io om in een koe, een pracht van een dier, dat gedwee naast hem stond te grazen in de wei. Maar Hera was niet om de tuin te leiden. Ze sprak tot Zeus: dierbare echtgenoot, wat heb je daar een mooie koe, ik bid je, schenk ze mij. Zeus durfde niet te weigeren en willigde haar verzoek in. Hera nam de koe mee, wel wetende dat er iets niet pluis was en vertrouwde ze toe aan de reus Argos, teneinde haar te bewaken. Voor Argos was dat kinderspel: hij beschikte namelijk over honderd ogen en zelfs in zijn slaap bleef hij wakende, want te allen tijde bleven minstens twee van zijn ogen open. Argos bond Io aan een boom in de buurt van de stad Nemea en hield de wacht bij haar.

Zeus was door die hele gang van zaken zeer bedroefd en hij gaf opdracht aan Hermes zich naar Nemea te begeven teneinde zijn geliefde te bevrijden. Hermes begon met een praatje te slaan met Argos en voor de gezelligheid haalde hij een herdersfluit te voorschijn. Hij vertelde Argos het verhaal van de fluit. Een nimf, Syrinx, vluchtte voor de opdringerige bosgod Pan. Toen deze haar bijna te pakken had, richtte Syrinx een spoedbede tot de goden: laat mij, koste wat het kosten moet, aan deze lelijke bosgod ontsnappen. En ziet, haar lichaam veranderde in een rietstengel. En Pan, hij sneed de rietstengel in ongelijke stukken, hij schikte de stukken naast elkaar en vervaardigde alzo een blaasinstrument waar hij een melancholisch klaaglied op speelde. De panfluit, of herdersfluit. De ruwe bosgod zou voortaan zijn zo begeerde Syrinx altijd bij zich dragen...

Dit verhaal had de slaaplust bij Argos opgewekt en aan ’t eind hield hij nog slechts twee ogen open. Hermes speelde nu een dermate slaapverwekkende en bedwelmende melodie op de fluit dat ook die laatste twee ogen dichtvielen. Het ogenblik was gekomen om toe te slaan: Hermes hakte Argos het hoofd af en bevrijdde Io. Maar Hera stuurde een horzel op haar af, waarop de koe het hazenpad nam en in ijltempo het Griekse vasteland doorkruiste in noordelijke richting. Aan de kusten van Epiros nam ze een duik in de zee, die naar haar genoemd is: de Ionische zee. Haar tocht was hiermee evenwel niet ten einde: een groot deel van Europa en Azië zou ze nog moeten doorkruisen. Ze zwom de zeeëngte tussen beide werelddelen over, een zeeëngte die Bosporus wordt genoemd, “de plaats waar de koe overstak”. Tenslotte arriveerde ze in Egypte. Daar gaf Zeus haar de normale gedaante terug en ze baarde er een zoon, Epaphos. Epaphos had een dochter, Libya. Maar hoe het daarmee vergaan is vertel ik later.

Dit verhaal zou niet volledig zijn als ik niet zou vertellen wat er verder nog met het dode lichaam van Argos is gebeurd. Hera nam zijn ogen, alle honderd, en strooide ze op de staart van haar lievelingsdier, de pauw, die daar heden ten dage nog steeds mee pronkt.